Η «ενωτική σύνοδος» στο Κίεβο – συμπεράσματα και προοπτικές

Στις 15 Δεκεμβρίου του 2018 στο Κίεβο μπροστά σε ένα πλήθος αρκετών χιλιάδων, ανάμεσα στους οποίους υπήρχε μεγάλος αριθμός ειδικά μεταφερόμενων κρατικών υπαλλήλων από διάφορες περιοχές της χώρας καθώς και μέλη της «Ελληνικής Καθολικής Εκκλησίας της Ουκρανίας» (Ουνίτες), ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο παρουσίασε τον προκαθήμενο της νέας θρησκευτικής οργάνωσης, η οποία ονομάστηκε «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας». Είναι ενδιαφέρον ότι πάνω στην σκηνή και δίπλα στον επικεφαλής της χώρας και τον «Μητροπολίτη» Επιφάνιο, στεκόταν μόνο ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Αντρίι Παρουμπίι. Ούτε ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ, ούτε οι έξαρχοι της Κωνσταντινούπολης που προετοίμασαν και διεξήγαγαν την σύνοδο ήταν παρόντες. Αυτό φάνηκε πολύ περίεργο, διότι η μεγάλη ανάμειξη των απεσταλμένων του Πατριάρχου Βαρθολομαίου στα γεγονότα που προηγήθηκαν θα προϋπέθετε την άμεση συμμετοχή τους στην παρουσίαση του νεοεκλεγέντος ηγέτη της «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας» [σ.σ. εφεξής ΟΕΟ]

Επίδειξη «Ισχύος».

Η τελευταία φωτογραφία που καταγράφει την πρώτη αντίδραση των παριστάμενων στην σύνοδο μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, δείχνει ότι το πρόσωπο του Μητροπολίτη Εμμανουήλ δεν εξέφραζε και ιδιαίτερη χαρά. Τα δημοσιεύματα που ακολούθησαν στα Ουκρανικά μέσα ενημέρωσης τις επόμενες ημέρες, τα οποία περιέγραψαν την περιπέτεια που συνέβη σε εκείνο το συμβούλιο, έδωσαν και την εξήγηση για αυτήν την ιδιαίτερα συγκρατημένη αντίδραση των εκπροσώπων του Φαναρίου.

Υπήρξαν πληροφορίες ότι οι Έλληνες είχαν ποντάρει στον Μητροπολίτη Βίνιτσας και Μπαρ Συμεών, που θα τους έδινε την δυνατότητα να τοποθετήσουν έναν κανονικό επίσκοπο στην κορυφή της νέας οργάνωσης. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες μετάβασης ορισμένων αμφίρροπων επισκόπων της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείο Μόσχας) στην ΟΕΟ, και θα μπορούσε να διευκολύνει το έργο της Κωνσταντινούπολης να παράσχει αναγνώριση στην οργάνωση, στο επίπεδο της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.

Τα λεωφορεία που μετέφεραν το πλήθος.

Όπως επιβεβαίωσαν ορισμένα δημοσιεύματα, για να πετύχει αυτό το σχέδιο υπήρξε στενή συνεργασία με τον ισχυρό «μητροπολίτη» της Volhynia Μιχαήλ από την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία -Πατριαρχείο Κιέβου», κατά τη διάρκεια της οποίας συζητήθηκε η αναγκαιότητα υποστήριξης της υποψηφιότητάς του στις εκλογές για την ηγεσία της ΟΕΟ, προκειμένου να διασπαστεί η ομοφωνία της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατριαρχείο Κιέβου» και να απομακρυνθεί από την ατζέντα η πιθανότητα μιας τελικής νίκης του προστατευόμενου του Φιλάρετου, Επιφανίου.

Εκτός αυτού, οι Φαναριώτες υπέθεσαν ότι θα μπορούσαν χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες να εγκρίνουν με συνοδική απόφαση την δική τους εκδοχή των κανονισμών της ΟΕΟ, όπου είχαν ορισθεί σημεία τα οποία θα καθιστούσαν την ΟΕΟ σοβαρά εξαρτώμενη στην Κωνσταντινούπολη και την προτεινόμενη αυτοκεφαλία μια απλή διακόσμηση.

Ωστόσο, τα πράγματα δεν κύλησαν όπως υπέθεσαν οι φιλοξενούμενοι από την Τουρκία.

Το σενάριο αυτό άρχισε ήδη να καταρρέει από τις παραμονές της συνόδου.

Καταρχάς, ακόμη και με την εφαρμογή διοικητικών πιέσεων, οι Ουκρανικές αρχές δεν κατάφεραν να παρουσιάσουν στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο έναν ικανό αριθμό επισκόπων από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία [Πατριαρχείο Μόσχας], για να μπορεί, έστω με κάποια προσπάθεια, να λέγεται η σύνοδος αυτή «ενωτική».

Αυτό όχι μόνο μείωσε σημαντικά τις πιθανότητες εκλογής του Συμεών, αλλά κατέστρεψε επίσης τα θεμέλια μιας όχι λιγότερο σημαντικής διαδικασίας. Οι Έλληνες χρειάζονταν επειγόντως τουλάχιστον δέκα επισκόπους της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας [Πατριαρχείο Μόσχας] που θα ψήφιζαν για την αυτοδιάλυσή της. Με αυτόν τον τρόπο tο Φανάρι υπολόγιζε ότι θα είχε ένα βαρύ χαρτί πάνω στο οποίο θα μπορούσε να βασίσει τις μελλοντικές του επιθέσεις εναντίον της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας [Π. Μόσχας], με σκοπό να την εξοβελίσει ως μια ξεχωριστή ενεργή Εκκλησία.

Δεύτερον, ανησυχητικά μηνύματα άρχισαν να φτάνουν από το στρατόπεδο του λεγόμενου «Πατριαρχείου Κίεβου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας». Οι έξαρχοι ενημερώθηκαν για την ασυμβίβαστη στάση του Φιλάρετου, ο οποίος ήταν έτοιμος να διακόψει την σύνοδο εάν δεν πήγαινε σύμφωνα με τα σχέδιά του.

Όπως ξετυλίχθηκαν τα γεγονότα φάνηκε ότι αυτό δεν ήταν ένα απλό κουτσομπολιό.

Το συμβούλιο έπρεπε να αρχίσει στις 10:00 το πρωί, ωστόσο άρχισε μετά τις 13:00.

Ο λόγος για την καθυστέρηση, όπως αναφέρουν τα μέσα ενημέρωσης, ήταν οι απαιτήσεις του Φιλάρετου στον Ποροσένκο και τους απεσταλμένους της Κωνσταντινούπολης, να φροντίσουν για την απόρριψη της υποψηφιότητας του «Μητροπολίτη» Μιχαήλ της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατριαρχείο Κιέβου» στις εκλογές, για την ηγεσία της ΟΕΟ. Εάν δεν γινόταν αυτό, ο ηγέτης της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατριαρχείο Κιέβου» απείλησε ότι δεν θα υπογράψει το έγγραφο διάλυσης της θρησκευτικής του οργάνωσης, πράγμα το οποίο θα σήμαινε αυτομάτως τον εκτροχιασμό όλων όσων σχεδιάστηκαν για το γεγονός στην Αγία Σοφία.

Μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις, με άμεση συμμετοχή του αρχηγού του κράτους, κατάφεραν να ρυθμίσουν την κατάσταση. Ο Μιχαήλ αναγκάστηκε να συμφωνήσει με τα αιτήματα του Φιλάρετου και ο τελευταίος έδωσε το «πράσινο φως» για την διάλυση της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατριαρχείο Κιέβου».

Παρεμπιπτόντως, αυτό ήταν μόνο το πρώτο σκέλος της διαμάχης στα «ανώτερα κλιμάκια» της οργάνωσης του Φιλάρετου. Στην σύνοδο έγινε σαφές ότι πολλοί από τους δικούς του ήταν έτοιμοι να ψηφίσουν τον Μιχαήλ και ότι θα ξεπερνούσε εύκολα τον Επιφάνιο.

Ο Φιλάρετος απείλησε πάλι και ζήτησε ο συνάδελφός του από την Volhynia να υπογράψει εγγράφως ότι αρνείται την υποψηφιότητά του για την θέση του πρώτου στην ΟΕΟ. Σε αυτό το σημείο έσπασαν τα νεύρα του Μιχαήλ και άρχισε να αντικρούει ανοιχτά τον Φιλάρετο, δηλώνοντας ότι μια τέτοια αντιμετώπιση δεν είναι ούτε δίκαιη, ούτε δημοκρατική. Η θέση του βρήκε σθεναρή υποστήριξη από τους αντιπροσώπους που κάθονταν στην αίθουσα.

Η ατμόσφαιρα γινότανε ολοένα και περισσότερο ανταγωνιστική. Κανείς δεν ήθελε υποχωρήσει. Τελικά ο Μιχαήλ και οι υποστηρικτές του εγκατέλειψαν την μικρή αίθουσα ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο Φιλάρετος με την σειρά του απειλούσε ότι αν οι φιλοδοξίες του Μιχαήλ από την Volhynia δεν μπούνε στο ψυγείο, ο ίδιος θα δώσει εντολή στους δικούς του «επισκόπους» που τον υποστηρίζουν να αποχωρήσουν από τον καθεδρικό ναό.

Ο εκβιασμός έπιασε τόπο. Ο Ποροσένκο και ο Παρουμπίι είχαν μια συναισθηματική κουβέντα με τον Μιχαήλ, μετά την οποία ο τελευταίος παραιτήθηκε από την μάχη για την θέση του πρώτου στην ΟΕΟ. Μετά από αυτό οι διάφορες φωνές στην «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία -Πατρ. Κιέβου», και οι Έλληνες που συμμετείχαν στην σύνοδο δεν μπορούσαν πλέον να εμποδίσουν τη νίκη του προστατευόμενου του Φιλάρετου. Ο Επιφάνιος, όπως αναμενόταν, ξεπέρασε τον Συμεών και ανακηρύχθηκε θριαμβευτικά ηγέτης.

Ως αποτέλεσμα, ο Φιλάρετος σημείωσε δύο σημαντικές νίκες. Η πρώτη ήταν επί της «ελληνικής αποστολής» που πάσχιζε να απομακρύνει τον ηγέτη της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατριαρχείο Κιέβου» από το προσκήνιο και να θέσει τη νέα οργάνωση υπό τον πλήρη έλεγχό της. Η δεύτερη ήταν επί του Πέτρο Ποροσένκο που σχεδίαζε να τοποθετήσει στην ηγεσία της ΟΕΟ κάποιον κοντύτερα σ’ αυτόν, ο οποίος θα λάμβανε σοβαρά υπόψιν και πολύ πιο πρόθυμα τις επιθυμίες του εγγυητή του Συντάγματος, απ’ ότι τις οδηγίες της Κωνσταντινούπολης.

Ωστόσο, αυτές δεν ήταν οι τελικές νίκες του Φιλάρετου. Μετά την εκλογή του επικεφαλής της ΟΕΟ, ξέσπασε μεγάλη διαμάχη σχετικά με τους κανονισμούς της νέας οργάνωσης. Τα πάθη έφτασαν σε πρωτοφανή ύψη έντασης και οργής.

Εν μέρει, αντιδράσεις ρίφθηκαν στους εκπροσώπους του Φαναρίου σχετικά με το ότι δεν είναι καλό να δοθεί στην ΟΕΟ το χαμηλό καθεστώς μιας μητρόπολης. Ωστόσο, οι Έλληνες «έδειξαν τα δόντια τους». Οι απεσταλμένοι από την Κωνσταντινούπολη δήλωσαν ότι ποτέ δεν υπήρξε Πατριαρχείο στην Ουκρανία και αν υπάρχει κάτι που τους ενοχλεί, τότε η Κωνσταντινούπολη είναι επίσης έτοιμη να σηκωθεί και να εγκαταλείψει την σύνοδο πριν αυτή τελειώσει.

Όχι λιγότερο έντονη ήταν και η διαμάχη πάνω στο θέμα της μορφής της Συνόδου της ΟΕΟ. Οι εκπρόσωποι του Φαναρίου επέμεναν να μην έχει η Σύνοδος μόνιμα μέλη και η συγκρότηση της Συνόδου να γίνεται με κυκλική εναλλαγή. Οι αντίπαλοί τους υποστήριξαν την αντίθετη άποψη, επισημαίνοντας ότι χωρίς την παρουσία μόνιμων μελών στην Σύνοδο, ο επικεφαλής της ΟΕΟ θα δυσκολεύεται να ασκήσει την πολιτική του και να επηρεάζει το έργο του πιο σημαντικού διοικητικού μηχανισμού της οργάνωσης.

Στο τέλος επικράτησε μία «υβριδική» εναλλακτική. Για μια ορισμένη μεταβατική περίοδο θα υπάρχουν τρία μόνιμα μέλη στην Σύνοδο. Δηλαδή, ο Φιλάρετος, ο επικεφαλής της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας» Μακάριος, και ο ηττημένος της τελικής μάχης για την πρώτη θέση στην ΟΕΟ, Μητροπολίτης Συμεών.

Παρεμπιπτόντως, για τους Έλληνες το κερασάκι στην τούρτα ήταν η απόφαση να μείνει ο Φιλάρετος με τον τίτλο «επίτιμος πατριάρχης», ο οποίος τον στερέωσε αυτόματα στη θέση του «ισχυρού» στην ΟΕΟ και δημιούργησε καλές πιθανότητες «ανταγωνισμού» με το Φανάρι για τον έλεγχο της νέας θρησκευτικής οργάνωσης .

/p>

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψιν, δεν αποτελεί έκπληξη το παγωμένο πρόσωπο του Μητροπολίτη Εμμανουήλ, ούτε η απουσία της «Ελληνικής ομάδας» κατά την παρουσίαση του Επιφανίου που έγινε μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία της Αγίας Σοφίας .

Ο άσχημος πονοκέφαλος του Φαναρίου.

Μόλις λίγες μέρες πέρασαν μετά τη σύνοδο, όταν διάφορες πληροφορίες άρχισαν να συγκλονίζουν τους πάντες με σκανδαλώδεις και απολύτως απροσδόκητες ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις από τους ίδιους τους συμμετέχοντες.

Πρώτον, στον λογαριασμό του Μητροπολίτη Αλέξανδρου (Drabinko) στο Facebook, δημοσιεύτηκε ένα γράμμα από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στο οποίο ανακοινώνει ότι δια του παρόντος δέχεται τον πρώην επίσκοπο της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατρ. Μόσχας) υπό το ωμοφόριό του. Είχε την ημερομηνία 14 Δεκεμβρίου 2018 -μία ημέρα πριν την σύνοδο στο Κίεβο. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι και ο πρώην επικεφαλής της επισκοπής στην Βίνιτσα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατρ. Μόσχας) Συμεών, έλαβε παρόμοια επιστολή.

Γράμμα του πατριάρχη Βαρθολομαίου.

Εάν ισχύει αυτό, τότε δεν συμμετείχε ούτε ένας επίσκοπος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατρ. Μόσχας) στην σύνοδο, διότι την ώρα που διεξαγόταν αυτή η σύνοδος ο Μητρ. Αλέξανδρος και ο Μητρ. Συμεών ήταν ήδη εκπρόσωποι του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Αυτό σημαίνει ότι τώρα ούτε με την πιο οργιάζουσα φαντασία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αυτό που συνέβη στην Ουκρανική πρωτεύουσα στις 15 Δεκεμβρίου «ενωτική σύνοδος» τριών εκκλησιών. Στην πραγματικότητα αυτό που έγινε δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η συγχώνευση δύο ομάδων, τις οποίες ο Ορθόδοξος κόσμος αναγνωρίζει ως σχισματικές, σε μία, υπό την άμεση επίβλεψη της Κωνσταντινούπολης.

Δεύτερον, ο Μιχαήλ εξακολουθεί να αδυνατεί να αντιμετωπίσει την προσβολή που δέχτηκε από τον Φιλάρετο. Έδωσε αρκετές συναισθηματικές συνεντεύξεις, στις οποίες δήλωσε ότι έπεσε θύμα εκβιασμού του «επίτιμου πατριάρχη» της ΟΕΟ και δεν σκοπεύει να αποχωρήσει από άλλες μάχες για το πρωτείο στη νέα θρησκευτική οργάνωση.

Ο «Μητροπολίτης» της Volhynia Μιχαήλ.

Επιπλέον, ο εκνευρισμός του «μητροπολίτη» της Volhynia τον οδήγησε να πει πολλά πράγματα τα οποία θύμιζαν το πνεύμα της εποχής του Οίκου των Βοργία και θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν άμεσες απειλές κατά του Επιφανίου.

«Θα μπορούσαν να γίνουν νέες εκλογές ακόμα και αύριο. Θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό -ο θάνατος του προκαθήμενου ή η αποχώρησή του από αυτή τη θέση. Το ότι είναι νέος δεν είναι εγγύηση ότι θα έχει θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα», τόνισε με έμφαση ο Μιχαήλ.

Τρίτον, ο ίδιος ο Επιφάνιος άφησε το δικό του στίγμα. Καταρχάς, όπως ανέφερε το Ουκρανικό Radio Liberty, δέχεται την πιθανότητα να αλλάξει η ΟΕΟ στο «νέο ημερολόγιο».1 Έπειτα, στην τηλεόραση ICTV, ο Επιφάνιος δεν απέρριψε τα σενάρια που μιλούν για συνένωση της ΟΕΟ με την «Ελληνική Καθολική Εκκλησία της Ουκρανίας» (Ουνίτες). Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, πρέπει πρώτα να ενώσουν την Ουκρανική Ορθοδοξία και έπειτα θα δούνε. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο επικεφαλής της ΟΕΟ, υπάρχει μια διάθεση μέσα στην οργάνωσή του για μια βαθύτερη συνεργασία με την «Ελληνική Καθολική Εκκλησία της Ουκρανίας» (Ουνίτες). Και αυτή η συνεργασία θα ξεκινήσει στον τομέα της εκπαίδευσης.

Στο πλαίσιο αυτό, υπενθυμίζουμε τις δηλώσεις του επικεφαλής της «Ελληνικής Καθολικής Εκκλησίας της Ουκρανίας» (Ουνίτες) Σβιατοσλάβ Σεβτσούκ που εκφώνησε στις 17 Απριλίου του 2018 κατά την διάρκεια συνάντησης με την πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία Μαρία Γιοβάνοβιτς [Mary Jovanovich]. Ο ηγέτης των Ουνιτών επεσήμανε τότε ότι η ενοποίηση των Ουκρανών Ορθοδόξων στο πλαίσιο μιας νέας θρησκευτικής οργάνωσης θα είναι μόνο το πρώτο βήμα, μετά το οποίο θα ακολουθήσει το δεύτερο – η εντατικοποίηση του οικουμενικού της διαλόγου με τη «Ελληνική Καθολική Εκκλησία της Ουκρανίας» (Ουνίτες), η οποία πιστεύεται ότι θα καταλήξει στην ενοποίηση «των εκκλησιών του βαφτίσματος του Αγίου Βλαδίμηρου» σε μία Τοπική Εκκλησία του Κιέβου.

Τέταρτον, ο ηγέτης του «Δεξιού Τομέα»2 Ντιμίτρι Γιάρος [Dimitry Yarosh] δεν έχει μείνει έξω από αυτές τις διαδικασίες. Αποκαλώντας τον εαυτό του Έλληνα Καθολικό, ο ηγέτης του «Ουκρανικού Εθελοντικού Στρατού» κάλεσε στη σελίδα του στο Facebook για «κυνήγι των παπών της Μόσχας». Ακολουθεί ένα απόσπασμα από αυτό το κείμενο:

«Η λεγόμενη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας δεν είναι εκκλησία. Πρόκειται για ένα διοικητήριο της FSB [Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας], το οποίο είναι ένα «Iskander» [όνομα Ρωσικού πυραύλου] στα χέρια του σατανιστή Πούτιν, όπως ακριβώς ήταν και πριν στα χέρια του Στάλιν, του Μπέρια, του Ζούκοφ και άλλων αθέων. Η ιεραρχία της λεγόμενης Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας, που δεν βρήκε το εθνικό θάρρος, την δύναμη και τον λόγο να μεταβεί στην Εκκλησία των Ουκρανών, δεν είναι υπηρέτες του Θεού αλλά πράκτορες της FSB και του δικτύου του Πούτιν, και αυτό σημαίνει ότι είναι εχθροί της Ουκρανίας. Το κυνήγι στους πάπες της Μόσχας που υπηρετούν πιστά τον Πούτιν και τον Κυρίλλο είναι έργο αρεστό στον Θεό και στην Πατρίδα μας.3

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτός ο ηγέτης βλέπει το μέλλον της Ουκρανίας στην «ενοποίηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας [ΟΕΟ] με την Ελληνική Ουκρανική Καθολική Εκκλησία [ΟΥΝΙΤΕΣ] και την αναγνώριση αυτής της ενοποίησης τόσο από την Κωνσταντινούπολη όσο και από το Βατικανό». Όπως το αντιλαμβάνεται ο βουλευτής, τούτο θα να είναι το επόμενο σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη του εθνικού κράτους.

Η πιο χαρακτηριστική όμως στιγμή στην σειρά των σκανδάλων έγινε από τον ίδιο τον Φιλάρετο.

Στις 16 Δεκεμβρίου του 2018, στην ομιλία του στον καθεδρικό ναό του Αγίου Βλαδίμηρου, ανακοίνωσε ότι θα διοικεί την ΟΕΟ μαζί με τον Επιφάνιο και ότι τοποθέτησε τον προστατευόμενό του στον ρόλο του «πρεσβευτή των εξωτερικών υποθέσεων» υπό την δική του «προεδρία». Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ο Επιφάνιος θα εκπροσωπεί την ΟΕΟ στη διεθνή σκηνή. Εν τούτοις αυτό θα διαρκέσει μόνο έως ότου αναγνωριστεί η ΟΕΟ ως πατριαρχείο. Μόλις συμβεί αυτό, η εξουσία του «πατριάρχη» θα επεκταθεί και στην σφαίρα των εξωτερικών σχέσεων της νέας θρησκευτικής οργάνωσης.

Οι δηλώσεις του Φιλάρετου προκάλεσαν εκρηκτικές συνέπειες. Όπως αποδεικνύεται, νόμιζαν ότι επέλεξαν τον Επιφάνιο ως επικεφαλής της ΟΕΟ αλλά στην πραγματικότητα επέλεξαν τον Φιλάρετο.

Παρεμπιπτόντως, στις 17 Δεκεμβρίου εμφανίστηκε στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Βλαδίμηρου φορώντας το πατριαρχικό κουκούλι [λευκό, στρογγυλεμένο κουκούλι με έναν σταυρό στην κορυφή] σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.

Αυτή ήταν η «προειδοποιητική βολή» στις φιλοδοξίες του Φαναρίου. Έδειξε στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο την θέση του και τα αληθινά του αισθήματα για τις αξιώσεις της Κωνσταντινούπολης περί «κληρονομιάς της Ουκρανίας».

Συμπεράσματα και προβλέψεις.

1) Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα, απέδειξαν ότι το σχέδιο της Κωνσταντινούπολης να παρουσιάσει την ανάμειξή του στις Ουκρανικές εκκλησιαστικές υποθέσεις ως παρέμβαση ενοποίησης της Ορθοδοξίας στην Ουκρανία έσκασε με πάταγο. Στην πραγματικότητα, με την συμβολή του Φαναρίου, το μόνο που συνέβη ήταν η νομιμοποίηση μιας σχισματικής οργάνωσης. Το αποτέλεσμα αυτής της απλοϊκής ανακατασκευής ήταν ότι η «UAOC» [του Μακάριου] και η «UOC KP» [του Φιλάρετου] ονομάζονται τώρα «OCU» [ΟΕΟ]. Επιπλέον, ο επικεφαλής της νέας οργάνωσης δεν πρέπει να θεωρείται ο Επιφάνιος αλλά ο Φιλάρετος, ο οποίος διατηρεί το δικαίωμα να διοικεί τη νέα οργάνωση, παραχωρώντας στον εκλεκτό του τίποτε παραπάνω από τις εξωτερικές εκκλησιαστικές σχέσεις.

2) Ο Μιχαήλ, ο κύριος ανταγωνιστής του Επιφάνιου στις εκλογές, δεν δέχεται την ταπείνωση που υπέστη και είναι διατεθειμένος να συνεχίσει την μάχη. Αυτό σημαίνει ότι τόσο ο Φιλάρετος όσο και ο κατ’ όνομα επικεφαλής της ΟΕΟ ενδέχεται να αντιμετωπίσουν παρασκηνιακό σαμποτάζ και εναντίωση στην εξουσία τους από τον «μητροπολίτη» της Volhynia και τους υποστηρικτές του. Μετά τον θάνατο του Φιλάρετου ο Επιφάνιος θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη κατάσταση εάν δεν έχει έως τότε ενισχύσει σημαντικά την προσωπική του θέση και εξουσία στις τάξεις των «επισκόπων» της ΟΕΟ.

3) Είναι πολύ πιθανό ότι ο Μιχαήλ στην πάλη του με τους Φιλάρετο και Επιφάνιο θα βασιστεί στα μέλη της «UAOC» [του Μακάριου]. Όλοι γνωρίζουν την περίπλοκη σχέση μεταξύ Μακάριου και Φιλάρετου, καθώς και την επιθυμία του τελευταίου να διαλύσει μια για πάντα την «UAOC». Εάν ο αναντικατάστατος ηγέτης της πρόσφατα διαλυμένης «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Κιέβου» αποφασίσει να σπάσει την αντιπολίτευση, ο Μιχαήλ σίγουρα θα κερδίσει νέους συμμάχους.

4) Τα πρώτα επίσημα σχόλια δείχνουν μια, μολονότι επιφυλακτική, ετοιμότητα του Επιφάνιου για μια βαθιά μεταμόρφωση στο εσωτερικό της ΟΕΟ. Εδώ μιλάμε για την δυνατότητα εισαγωγής του «νέου ημερολογίου», καθώς και για μια σοβαρή εμβάθυνση της συνεργασίας με την «Ελληνική Καθολική Εκκλησία της Ουκρανίας» [UGCC], το στρατηγικό αποτέλεσμα της οποίας ενδεχομένως να είναι η συγχώνευση της ΟΕΟ και της UGCC [Ουνίτες] σε μια ενιαία οργάνωση.

5) Πολύ σύντομα μπορούμε να αναμένουμε από το Ουκρανικό κοινοβούλιο την έγκριση των «αντιεκκλησιαστικών» του σχεδιασμών, στους οποίους θα επιχειρήσουν να αλλάξουν το επίσημο όνομα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατρ. Μόσχας4 και να διευκολύνουν τη μεταφορά των εκκλησιών της στην ΟΕΟ. Πολλά συμφέροντα βρίσκονται πίσω από αυτές τις μεθοδεύσεις. Το πρώτο είναι η μεταβίβαση εκκλησιαστικών περιουσιών στο Φανάρι, στις πολυάριθμες σταυροπηγιακές του εγκαταστάσεις (είναι πολύ πιο εύκολο να αρπάξει κανείς γι’ αυτόν τον σκοπό τις εκκλησίες της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατρ. Μόσχας, παρά του Φιλάρετου και λοιπών). Το δεύτερο είναι να ασκηθεί παραπάνω πίεση στους επισκόπους και τους κληρικούς της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατρ. Μόσχας, για να επιταχυνθεί και να διευρυνθεί το φάσμα των λαϊκών και των ναών που θα μετακινηθούν από την Κανονική Εκκλησία στην ΟΕΟ (το πάρσιμο των ναών απαιτεί ούτως η άλλως πόρους και ένα χρονικό διάστημα, και εδώ ποντάρουν στην θέσπιση νόμων για να τρομάξουν τους ευμετάβλητους και να τους παρακινήσουν να αποφασίσουν πιο γρήγορα να αλλάξουν «ομολογίες»). Το τρίτο είναι η αλλαγή κατανομής της εξουσίας μέσα στην «εκκλησιαστική ατμόσφαιρα» υπέρ της ΟΕΟ, έτσι ώστε να γίνει η πολυπληθέστερη ομολογία στην Ουκρανία (αυτό θα επέτρεπε εν μέρει στο Φανάρι να υποστηρίξει ότι οι ενέργειές του απολαμβάνουν ευρείας υποστήριξης μεταξύ των Ορθοδόξων Ουκρανών και να καταφέρει βαρύ πλήγμα σε εκείνους που βρίσκονται κοντά στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία). Το τέταρτο έχει να κάνει με καθαρά προ-εκλογικούς σκοπούς του στυλ μιας «τελικής συντριβής του ‘Ρωσικού κόσμου’ στην Ουκρανία».

Ο τρόπος με τον οποίον θα εφαρμοστούν αυτοί οι νόμοι στην πράξη φάνηκε από την κατάσχεση του καθεδρικού Ναού της Βίνιτσας. Μέσα στη μαύρη νύχτα στενοί υποστηρικτές του Μητροπολίτη Συμεών διεξήγαγαν μια αποκαλούμενη «ενοριακή συνάντηση», κατά την οποία αποφασίστηκε να μεταφερθούν στην ΟΕΟ. Στη συνέχεια οι φρουροί της εκκλησίας αντικαταστάθηκαν με καινούργιους, και η εκκλησία βρέθηκε γρήγορα στα χέρια του επισκόπου που είχε καθαιρεθεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας -Πατρ. Μόσχας.

Δεν θα ήταν δύσκολο να διοργανωθούν παρόμοιες «ενοριακές συναντήσεις» σε ολόκληρη την Ουκρανία. Το μόνο που χρειάζεται είναι η επιθυμία, οι πόροι και οι κατάλληλες ευκαιρίες. Και όλα αυτά θα αυξηθούν εκατό φορές με την θέσπιση της σχετικής νομοθεσίας.

6) Την παραμονή παραλαβής του Τόμου η τελική μάχη θα ξεσπάσει για τους κανονισμούς της ΟΕΟ (σύμφωνα με πληροφορίες από διάφορα μέσα ενημέρωσης, δεν έχει ακόμη επικυρωθεί). Έχοντας υποχωρήσει σε πολλά σημαντικά ζητήματα, ο Φιλάρετος θα προσπαθήσει να κάνει ελιγμούς στο θέμα καθιερώσεως της επιμέλειας του Φαναρίου στην Ουκρανική διασπορά. Με την σειρά τους οι Έλληνες θα υπερασπίσουν μέχρι τέλους την θέση τους ότι ο Τόμος είναι πιο σημαντικός από τους κανονισμούς και ότι δεν μπορούν να γίνουν αλλαγές στα καταστατικά χωρίς την έγκριση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Αυτό θα γίνει για να εξισορροπηθούν οι απειλές του Φιλάρετου ότι θα ξαναγράψει τους κανονισμούς μετά την παραλαβή του Τόμου για το δικό του απόλυτο πλεονέκτημα και εις βάρος του Φαναρίου.

Ίσως η εμφάνιση του Φιλάρετου με το πατριαρχικό κουκούλι στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βλαδίμηρου ήταν ένα μήνυμα ότι ο «επίτιμος πατριάρχης» μπορεί να έχει κάποιους άσσους στο μανίκι του. Δεν είναι γεγονός ότι η διάλυση της «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας -Πατρ. Κιέβου» στην σύνοδο καταχωρήθηκε με τον απαραίτητο νομικό τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι οι κανονισμοί του «Πατριαρχείου Κιέβου», που είναι εγγεγραμμένοι στις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες, είναι ακόμη εν ισχύ. Και ο Φιλάρετος μπορεί πάντα να επιστρέψει σε αυτούς και να αναζωογονήσει την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία -Πατρ. Κιέβου» αν το Φανάρι ξαφνικά προσπαθήσει να κάνει τους κανονισμούς «αχώνευτους» στον δάσκαλο των Επιφανίου.

7) Το τελικό αποτέλεσμα της μάχης για τους κανονισμούς, δείχνει εάν μπορούμε ή όχι να αναμένουμε από το Φανάρι να χρησιμοποιήσει το ισχυρότερο όπλο του μετά τον θάνατο του Φιλάρετου για να «αναγκάσει» την ΟΕΟ να υποκύψει. Το όνομα αυτού του όπλου είναι η δυνατότητα ανάκλησης του Τόμου σε οποιαδήποτε στιγμή που βολεύει το Φανάρι. Έχοντας κάνει παρόμοιες ενέργειες σε σχέση με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τις Ρωσικές ενορίες των Δυτικοευρωπαϊκών Εξαρχιών, προφανώς δεν υπάρχουν όρια σε αυτού του είδους τις ενέργειες. Απολύτως κανένα.

Και θα μπορούσε ενδεχομένως να αποδειχθεί ότι μετά από μια ορισμένη χρονική περίοδο, το «φεστιβάλ της ανυπακοής» στην ΟΕΟ και η παρέκκλιση σε έναν άλλο κόσμο με την πιο επικίνδυνη και αντίπαλη «εκκλησία» της Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία, η κατάσταση θα μπορούσε να επιστρέψει πάλι στο αρχικό της σημείο -την αποκατάσταση της Μητροπόλεως Κιέβου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Ωστόσο, μέχρι τότε το Φανάρι θα πρέπει να διατηρηθεί ως δύναμη ικανή να υπαγορεύει και να αναγκάζει τους άλλους να εκτελούν τις διαταγές του. Μια τόσο τολμηρή και αδυσώπητη νομιμοποίηση ενός σχίσματος, που καταφέρνει πλήγμα στην ενότητα ολόκληρου του Ορθόδοξου Κόσμου, είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο εγχείρημα. Και αυτό, όχι διότι η Κωνσταντινούπολη θα κληθεί να απαντήσει για την ανομία της ενώπιον άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Υπάρχει μια Κρίση που είναι πολύ πιο τρομερή και αμερόληπτη.

Κύριος ἐξετάζει τὸν δίκαιον καὶ τὸν ἀσεβῆ, ὁ δὲ ἀγαπῶν τὴν ἀδικίαν μισεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν.
ἐπιβρέξει ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς παγίδας, πῦρ καὶ θεῖον καὶ πνεῦμα καταιγίδος ἡ μερὶς τοῦ ποτηρίου αὐτῶν.
ὅτι δίκαιος Κύριος, καὶ δικαιοσύνας ἠγάπησεν, εὐθύτητας εἶδε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ.
(Ψαλμοί 10: 5-7).

Ο συγγραφέας, Taras Melnick, είναι Ουκρανός δημοσιογράφος και ντόπιος Κιεβινός.