Πως να εμφυσήσετε στα παιδιά την αγάπη του Θεού

Πώς να αναθρέψω το παιδί μου με την αγάπη τού Θεού και τής Εκκλησίας, έτσι ώστε αφομοιώνοντάς την από την παιδική ηλικία ήδη, να μην την απωλέσει και να μην την ανταλλάξει με τους πειρασμούς αυτού του κόσμου στην περίοδο τής νεότητας; Αρκεί άραγε να φέρνω το παιδί τακτικά στην εκκλησία ή και στο Κατηχητικό την Κυριακή; Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να κάνουν πιο ισχυρή την παρουσία τού Θεού στην καρδιά των παιδιών; Και τι δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να κάνουν;

Φωτογραφία: Παύλος Ιβανόβ

Το πιο σημαντικό είναι το παράδειγμα των γονέων

Ηγούμενος Νεκτάριος (Μορόζοφ):

- Το παιδί αφομοιώνει με έναν απόλυτα φυσικό τρόπο, αυτό που βλέπει στους γονείς του, αυτό που φαίνεται να είναι το περιεχόμενο τής ζωής τους. Δεν είμαι και τόσο σίγουρος ότι οι γονείς μπορούν να εμφυσήσουν στα παιδιά τους την αγάπη τού Θεού, είμαι βέβαιος όμως ότι εάν οι γονείς τού παιδιού είναι άνθρωποι που αγαπούν τον Θεό από τα βάθη τής καρδιάς τους, τότε αυτή η αγάπη τους για τον Θεό θα μεταδοθεί σίγουρα και στο παιδί. Το σημαντικότερο είναι να βιώσει το παιδί την συγκεκριμένη εκδήλωση αυτής τής αγάπης, να μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον αγάπης και ότι αυτή η αγάπη των γονέων προς τον Θεό είναι αχώριστη από την αγάπη για τούς συνανθρώπους.

πρωτοπρεσβύτερος Σέργιος Πραβντολιούμποφ:

- Υπάρχει μια κάποια ανακρίβεια στην ερώτηση. Γιατί εμφυσήσετε και τι να εμφυσήσετε; Ένα παιδί μπορεί να αισθάνεται και να κατανοεί πολύ περισσότερα από έναν ενήλικα. Σημαντικό είναι μην γίνουμε εμείς οι ίδιοι εμπόδιο στην επιθυμία τού παιδιού να έρθει κοντά στον Θεό.

Δεν είναι με λόγια που εκφράζεται η αγάπη για τον Θεό, αλλά μόνο με τις πράξεις μας και με τον τρόπο που ζούμε. Εάν πατέρας και μητέρα «δεν χρειάζονται τον Θεό», τότε μπορεί άραγες το παιδί να ξεπεράσει αυτό το φράγμα τής αδιαφορίας προς Αυτόν και την έλλειψη επίκλησης τού Θεού στην καθημερινή ζωή; Η αγάπη για τον Δημιουργό, θα αναπτυχθεί και θα ενισχυθεί στο παιδί μόνο με την πίστη και την προσευχή, μόνο με την αποτελεσματική και καθημερινή επαφή με τούς γονείς και με τη στάση των τελευταίων προς τον Θεό.

Γονείς, ζείτε την εκκλησιαστική ζωή στην πληρότητά της! Τότε μόνον το παιδί θα νιώσει, θα καταλάβει και θα αγαπήσει τον Κύριο

Να φέρνετε το παιδί σας στην Κατήχηση τής Κυριακής είναι ολότελα άχρηστο, αν εσείς οι ίδιοι δεν πάτε στην εκκλησία, αν δεν προσεύχεστε στο Θεό, αν δεν συμμετάσχετε στον υπέροχο κύκλο τής εκκλησιαστικής λατρείας και μνήμης καθ΄όλη την διάρκεια τού εκκλησιαστικού χρόνου. Έτσι, η «συνταγή» είναι πολύ απλή: να ζείτε μια πλήρη εκκλησιαστική ζωή, να αγαπάτε εσείς οι ίδιοι τον Θεό - τότε μόνον το παιδί θα αισθανθεί, θα καταλάβει και θα αγαπήσει τον Κύριο. Και σ΄αυτήν την περίπτωση δεν θα χρειαστούν ‘εμβολιασμοί’, και κυρίως θα αποφευχθούν τυχόν υπερβολές.

Πρωτοπρεσβύτερος Μαξίμ Κοζλόφ:

- Το σημαντικότερο είναι το παράδειγμα. Λόγια που δεν συνοδεύονται από ένα παράδειγμα στην ζωή, είναι λόγια που προορίζουν τον αποδέχτη τους για την αθεΐα, αν όχι για τον αγνωστικισμό. Το καλύτερο είναι η εν Θεώ χριστιανική ζωή των γονέων, ή των δασκάλων, όταν πρόκειται για δασκάλους. Όταν τα παιδιά βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια ότι για μάς τούς γονείς η πρώτη των Εντολών δεν είναι μια απλή αφαίρεση ή μια φόρμουλα ευγένειας, αλλά είναι κάτι για το οποίο κοπιάζουμε πραγματικά, τότε θα θέλουν να το μάθουν κι αυτά.

Βεβαιωθείτε ότι διδάσκετε στα παιδιά τις εντολές του Θεού

Φωτογραφία: Γιούρι Μπαλαγιάντς

Πρωτοπρεσβύτερος Oλέγκ Στενιάιεφ:

- Στην Αγία Γραφή, η έννοια της "Αγάπης" συνδέεται άρρηκτα με την υπακοή στον νόμο του Θεού. Η Αγάπη δεν είναι κάποια αφηρημένη αίσθηση εγγύτητας με κάποιον, φιλικότητας ή οτιδήποτε άλλο. Ο αγαπών οικοδομεί μια σχέση με το αντικείμενο τής Αγάπης, η οποία σχέση είναι σύμφωνη με τις εντολές του Θεού. Και ο νόμος του Θεού διέπει την σχέση τού ανθρώπου με τον Θεό, καθώς και τού ανθρώπου με τον άνθρωπο. Επομένως, ο καλύτερος τρόπος για να ενσταλάξει κανείς την Aγάπη σε ένα παιδί είναι να τού διδάξει τις Εντολές του Θεού.

Διαβάζουμε: "και αγάπα τον Κύριο τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά και με όλη σου την ψυχή, και με όλη την διάνοιά σου και με όλη σου την δύναμη" (Δευτερονόμιο 6: 5). Τι σημαίνει: «αγάπα τον Θεό με όλη σου τη δύναμη»; Η δύναμη ενός ανδρός είναι οι γιοί του, μικρά παιδάκια. Ως εκ τούτου, διαβάζουμε πιο κάτω: "Κι αυτά τα λόγια που εγώ σήμερα σε προστάζω, θα είναι στην καρδιά σου. Και θα τα εμφυσήσεις στα παιδιά σου και θα μιλάς γι΄αυτά όταν κάθεσαι στο σπίτι σου, όταν περπατάς στον δρόμο, και όταν πλαγιάζεις, και όταν σηκώνεσαι" (Δευτερονόμιο. 6: 6-7). Τι σημαίνει: "εμφύσησέ τα στα παιδιά σου και πες τα ; "εμφύσησε" - δηλαδή, άφησε τα παιδιά να αποστηθίσουν τις εντολές. "θα μιλάς γι΄αυτά όταν κάθεσαι στο σπίτι σου" – εξήγησε το νόημα τής κάθε εντολής στα παιδιά, εξηγώντας κάθε δόγμα τής πίστης. Οι λέξεις "όταν περπατάς στον δρόμο, και όταν πλαγιάζεις, και όταν σηκώνεσαι" είναι κάλεσμα στους γονείς να διδάξουν τα παιδιά με το να ακολουθούν το μονοπάτι τής ζωής που χαράζουν οι γονείς και οι λέξεις "και όταν πλαγιάζεις, και όταν σηκώνεσαι" καλούν τούς γονείς να διδάσκουν τα παιδιά τους τις πρωινές και βραδινές προσευχές.

Ο απόστολος Παύλος, διδάσκοντας τον νεαρό επίσκοπο Τιμόθεο, τού έγραφε: «Έως ότου έλθω να επιδίδεσαι με επιμέλειαν και προσοχή εις την ανάγνωση των Γραφών» (1 Τιμ. 4:13). Είναι απολύτως απαραίτητο να κάνουμε τα παιδιά φίλους των ιερών βιβλίων, στα οποία βρίσκει κανείς τις οδηγίες και τις διδασκαλίες τής χριστιανικής ομολογίας μας. Η Γραφή μιλάει επανειλημμένα για την ανάγκη διδασκαλίας τού Νόμου τού Θεού στα παιδιά. Και ακόμη κι αν αυτά δεν έχουν την επιθυμία να τον μάθουν – εμείς πρέπει να τούς τον μάθουμε. Διαβάζουμε: "κήρυξε τον λόγον τού Θεού, συμπαράστεκε και επίβλεπε με αγάπην και προσοχήν τούς πιστούς όχι μόν εις ευκαιρίας καταλλήλους, αλλά και εις περιστάσεις που φαίνονται απρόσφοροι, ελέγξε, επίπληξε, παρηγόρησε και ενίσχυσε με κάθε μακρουθμίαν και κατάλληλον διδασκαλίαν " (2 Τιμ. 4: 2).

Δεδομένου ότι η παιδική ηλικία είναι το κατώφλι τής εφηβείας και η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη περίοδος στη ζωή τού ανθρώπου, είναι πολύ σημαντικό να ενσταλάξουμε σε ένα παιδί, μέσω της διδασκαλίας τού νόμου τού Θεού, κάποια προστασία απέναντι σε οιεσδήποτε αμαρτωλές κλίσεις. Στην ηλικία των 13-14 ετών, ξυπνούν στον νεαρό πρωτόγνωρα συναισθήματα που συνδέονται με την ανάπτυξη τού σώματός του, και το παιδί βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπο με μια πραγματικότητα που δεν μπορεί πάντα να καταλάβει. Επιπλέον, τα σαρκικά αισθήματα που εμφανίζονται σε αυτήν την ηλικία, μπορούν να κυριαρχήσουν στη ζωή τού ανθρώπου μέχρι τα 35 ακόμη και μέχρι τα 45 του. Κατά τη διάρκεια αυτής ακριβώς τής περιόδου τής ζωής μας συμβαίνει η συσσώρευση τής αμαρτωλότητας. Στο βιβλίο του Ιώβ διαβάζουμε τα εξής: "Τα οστά του διαποτισμένα από ασθενείας τών ασωτιών τής νεότητός του θα ταφούν και αυτά μαζί του στο χώμα τού τάφου. " (Ιώβ 20: 11). Ο σοφός Σολομών έγραψε για τους νέους: "Διότι αυτή σκύβει διαρκώς από το παράθυρον της οικίας της και παρατηρεί εις τας πλατείας. Οποιον δε τυχόν θα ιδή από τους νεαρούς απερισκέπτους, κανένα άμυαλον νεανίαν" (Παροιμίες 7: 6-7). Αυτό τα χαρακτηριστικά στοιχεία τής νεολαίας, η έλλειψη σοφίας και η απειρία, είναι βιβλικά χαρακτηριστικά αυτής τής περιόδου τής ζωής τού ανθρώπου. Και οι νέοι θα πρέπει να το ξέρουν αυτό, διαφορετικά οποιαδήποτε σιωπή για παρόμοια προβλήματα αυτής τής φάσης τής ζωής τους συνιστά προδοσία προς αυτούς. Και αν στην παιδική ήδη ηλικία εμπεδώσουμε στο παιδί που δεν έχει ακόμα εισέλθει στην περίοδο τής εφηβείας τον σεβασμό στον νόμο τού Θεού - αυτό σημαίνει ότι θα περάσει τη δυσκολότερη και πιο δραστήρια περίοδο της ζωής του με τις λιγότερες δυνατόν απώλειες.

Απόστολος Τιμόθεος: ένα παράδειγμα για τη σύγχρονη νεολαία

Ένα παράδειγμα για τη σύγχρονη νεολαία είναι ο Απόστολος Τιμόθεος. Αυτός ο νεαρός υπηρέτης τού Χριστού έγινε επίσκοπος στην πόλη της Εφέσου. Η Έφεσος εκείνη την εποχή ήταν ένα μεγάλο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο, όπου πολλοί νεαροί επιχειρηματίες έκαναν καριέρα, όπως θα λέγαμε στις μέρες μας. Ο Τιμόθεος, ζώντας κι αυτός σε μια τέτοια πόλη, θα μπορούσε κάλλιστα, χρησιμοποιώντας τα έμφυτά του ταλέντα και ικανότητες, να επιτύχει κι αυτός στο εμπόριο. Παρ΄όλα αυτά επέλεξε ένα πιο σημαντικό γι΄αυτόν μονοπάτι - αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στον Θεό. Όπως είναι γνωστό, καθοδηγήθηκε από την παιδική του ήδη ηλικία από τη γιαγιά του, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, κρατούσε από Εβραίους. Η γιαγιά του έβαλε στην καρδιά του αυτό που τον βοήθησε στη νεότητα του να αποκτήσει ηθική υπευθυνότητα. Στις επιστολές του προς τον νεαρό Τιμόθεο, ο απόστολος Παύλος έγραφε: "Αφινε κατά μέρος και μη δίδης σημασίαν στους ανιέρους και τους ακαθάρτους μύθους, με τους οποίους μόνον ωρισμένα γραΐδια ευρίσκουν ευχαρίστησιν να ασχολούνται. Να γυμνάζης δε, να ασκής και να συνηθίζης τον ευατόν σου εις την αληθινήν ευσέβειαν. Διότι η μεν σωματική γυμναστική και εξάσκησις ολίγον χρόνον και εις μικρά ζητήματα είναι ωφέλιμος, διότι αναφέρεται στο φθαρτόν μόνον σώμα. Η ευσέβεια όμως είναι ωφέλιμος εις όλα, εις την ψυχήν και στο σώμα, διότι υπόσχεται και προσφέρει αγαθά, δια την παρούσαν και την μέλουσα ζωή." (Επιστολή Α προς Τιμόθεο 4: 7-8). Από αυτό το κείμενο μπορεί κανείς να δει ότι ο νεαρός Τιμόθεος είχε ίσως προσελκυστεί από τα αρχαία αθλήματα αλλά τον ενοχλούσαν τα πιθανά κουτσομπολιά. Με το «τους ακαθάρτους μύθους» ο απόστολος Παύλος υπονοούσε πιθανότατα τις γελοίες και αδυσώπητες φήμες που οι Εθνικοί διέδιδαν περί των υπηρετών τού Χριστού. Οι Εθνικοί κατηγορούσαν τον Χριστό περί ανθρώπινων θυσιών, περί δηλητηρίασης πηγαδιών και γενικότερα περί σοδομίας. Και στις μέρες μας, πολλοί νέοι άνθρωποι ενοχλούνται από τις όποιες συκοφαντίες που στρέφονται ενάντια στους υπηρέτες τού Χριστού, κι ενάντια σε ολόκληρη την Εκκλησία τού Θεού, ειδικά μέσω Διαδικτύου. Ο απόστολος Παύλος παροτρύνει τον Τιμόθεο να ασκήσει περισσότερο την ευσέβεια, "διότι υπόσχεται και προσφέρει αγαθά, δια την παρούσαν και την μέλουσα ζωή". Ο απόστολος Παύλος γνώριζε από την προσωπική του εμπειρία ότι ο πνευματικός πλούτος προσφέρει τα πάντα στον άνθρωπο. Έγραφε για τον εαυτό του και για άλλους γνωστούς χριστιανούς: "ως άνθρωποι, που είμεθα συνεχώς βυθισμένοι εις την λύπην, ημείς οι οποίοι εν τούτοις εις την πραγματικότητα πάντοτε χαίρομεν, ως πτωχοί οι οποίοι κάμνομεν πολλούς άλλους πλουσίους, ως άνθρωποι ποι δεν έχομεν τίποτε και όμως κατέχομεν τα πάντα". (Β Κορ. 6:10). Με άλλα λόγια: δεν είμαστε τίποτε χωρίς τον Χριστό και τα πάντα είναι στον Χριστό. Αν κάποιος έχει την εμπειρία τής συνάντησης με τον Χριστό στην παιδική του ηλικία, τότε θα παραμείνει πιστός σ 'Αυτόν στην νεότητά του, και ο άνθρωπος αυτός θα ζήσει την ζωή του πλήρως.

Δεν μπορούμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά μια "θεωρία" τής εκκλησιαστικότητας

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Οσόκιν

Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Κούζιν:

- Η απάντηση βρίσκεται ήδη στην ερώτηση: εμφύσηση. Πώς να μπολιάσουμε μια άγρια μηλιά με έναν καλό βλαστό; Η αγάπη μπολιάζεται μόνο με αγάπη. Τα παιδιά έχουν μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ικανότητα μίμησης. Η εξωτερική μίμηση μέσα από μια ανοιχτή καρδιά αναπτύσσεται στην ψυχή, καθώς μέσα από το ανοιχτό δέρμα ενός βλαστού μεγαλώνει στην μηλιά ένα ευγενές μόσχευμα. Κανένα μάθημα των θεμελίων τής ορθόδοξης κουλτούρας ή τού Νόμου του Θεού δεν θα το πετύχει αυτό αφ΄εαυτού.

Πρωτοπρεσβύτερος Παύλος Γκουμερόφ:

Η αγάπη για το Θεό είναι πάντα μια προσωπική εμπειρία. Θα έρθει μόνο όταν το παιδί αρχίσει να προσεύχεται

- Η αγάπη για τον Θεό είναι πάντα μια προσωπική εμπειρία. Είναι η εμπειρία τής ζωντανής επικοινωνίας με έναν ζωντανό Θεό. Έτσι, είναι θεωρητικά αδύνατο να την εμφυσήσει κανείς. Θα έρθει από μόνη της όταν το ίδιο το παιδί αρχίσει να προσεύχεται, όταν το ίδιο το παιδί αισθανθεί μια σύνδεση με τον Κύριο, όταν θα έχει τη δική του προσωπική εμπειρία τής προσευχής. Ακόμη κι αν είναι μικρή, σημαντικό είναι να είναι προσωπική! Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε το παιδί.

Με ποιόν τρόπο να βοηθήσουμε; Με την δική μας αγάπη για τον Θεό. Άλλωστε, αν θέλουμε το παιδί μας να αναπτύξει αγάπη για τα καλά βιβλία, για την καλή μουσική, την τέχνη, την φύση, πρέπει εμείς οι ίδιοι να αγαπάμε όλα αυτά, διότι αν σε εμάς τούς ίδιους δεν αρέσει κάτι, τότε είναι παντελώς άχρηστο να προσπαθήσουμε να πείσουμε κάποιον ότι αυτό το κάτι είναι καλό, χρήσιμο ή υπέροχο. Δηλαδή, χρειάζεται να διαβάζουμε εμείς οι ίδιοι καλά βιβλία στο σπίτι, να ακούμε μουσική κλπ. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά τα βιώνουν όλα αυτά και βλέπουν πόσο οι ίδιοι οι γονείς τους τα αγαπούν. Τότε μόνον το παιδί θα μπολιαστεί. Επίσης, αν θέλουμε το παιδί να αγαπάει τον Θεό, πρέπει εμείς οι ίδιοι να αγαπάμε τον Θεό. Μόνο τότε το παιδί θα μυηθεί στην Αγάπη που μάς πλημμυρίζει εμάς τούς ίδιους.

Εμείς οι ίδιοι πρέπει να ζήσουμε τη ζωή τής Εκκλησίας, με την προσευχή. Ελπίζω να μην ληφθεί ως ένδειξη έλλειψης ταπεινοφροσύνης αν αναφέρω σε αυτό το σημείο το παράδειγμα των ίδιων των γονέων μου - θα μιλήσω κυρίως για αυτούς. Με την αγάπη τους για την Εκκλησία, έχτισαν την αγάπη για την Εκκλησία και για μάς τα παιδιά τους. Τόσο ο αδελφός μου όσο και εγώ γίναμε ιερείς, η αδελφή μου έγινε άνθρωπος τής εκκλησίας, κι όλοι μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με το ίδιο πνεύμα. Και αυτό, φυσικά, δεν είναι το δικό μας κατόρθωμα, αλλά των γονιών μας. Ο πατέρας και η μητέρα ζούσαν μέσα στην προσευχή, ζούσαν σε ένα ναό - αυτό ήταν το κυριότερο γι 'αυτούς. Εμείς τα παιδιά είδαμε με τα μάτια μας σε ποιο βαθμό είναι σημαντικές η πίστη και η Εκκλησία γι΄ αυτούς και μυηθήκαμε κι εμείς μέσα από αυτήν τους την αγάπη. Παρεμπιπτόντως, δεν μας "πίεζαν" όταν ήρθε η στιγμή για την επιλογή τού μονοπατιού που θα ακολουθούσαμε στην ζωή. Η οδός τής ιεροσύνης υπήρξε προσωπική μου επιλογή, όπως και τού αδελφού μου. Δεν μάς «έσπρωξε» ο πατέρας μας σε αυτήν την οδό.

Δεν μπορεί να εμφυσήσει κανείς στα παιδιά μια "θεωρία" τής εκκλησιαστικότητας. Οι γονείς που έχουν διαλέξει αυτήν την οδό κάνουν μεγάλο λάθος. Και αυτό συμβαίνει πολύ συχνά όταν τα ενήλικα μέλη τής οικογένειας, πηγαίνουν, δυστυχώς, σπάνια στην εκκλησία, απέχουν από αυτήν και παρ’ όλα αυτά προσπαθούν να εμφυσήσουν την πίστη στα παιδιά τους μέσω κατηχητικών σχολείων, μέσω Ορθοδόξων Γυμναστηρίων, μέσω προσκυνημάτων, ή μέσω ανθρώπων τής Εκκλησίας. Τίποτα από αυτά δεν θα δουλέψει. Μόνο η προσωπική εμπειρία. Εδώ χρειάζεται η προσπάθεια των γονιών μας για εγγύτητα με την εκκλησία, χρειαζόμαστε την πίστη τους καθώς και το να ζουν αυτοί σύμφωνα με αυτή την πίστη. Μόνο τότε, κάνουμε πιο πιθανό να παραμείνουν τα παιδιά στους κόλπους τής Εκκλησίας. Οι γονείς πρέπει να ξεκινήσουν με το εαυτό τους. Και, όπως γνωρίζουμε όλοι, "το μήλο πέφτει κάτω από την μηλιά".