Οι πολύτεκνες μητέρες για τη νηστεία των παιδιών

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί μεγάλη δοκιμασία για τους ορθόδοξους χριστιανούς. Είναι ο καιρός όχι μόνο περιορισμού του φαγητού, αλλά και πνευματικής κάθαρσης. Ένας ενήλικος, ο οποίος εκκλησιάζεται, καταλαβαίνει την ανάγκη της νηστείας, όμως πώς να την εξηγήσει κάποιος σε ένα παιδί; Ποιο είναι το μέτρο της παιδικής νηστείας και της συμμετοχής τους στις ακολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής; Παρακαλέσαμε τις πολύτεκνες μητέρες να απαντήσουν στις παραπάνω ερωτήσεις και να μοιραστούν μαζί μας τις εμπειρίες τους. Είχαμε μιλήσει με την Οξάνα Γκαρνάεβα (πολύτεκνη μητέρα 11 υιοθετημένων παιδιών), την πρεσβυτέρα Ιούλια Σισόεβα (μητέρα 3 παιδιών) και τη Νατάλια Γιαλτάνσκαγια (μητέρα 9 παιδιών).

«Η νηστεία είναι ιδιαίτερος καιρός, που ακουμπά μεταξύ της επίγειας ζωής και αυτής στον Ουρανό»

Οξάνα Γκαρνάεβα Η Οξάνα Γκαρνάεβα είναι πολύτεκνη μητέρα 11 υιοθετημένων παιδιών, καθώς και επικεφαλής του φιλανθρωπικού συλλόγου «Ρωσική σημύδα»:

- Ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος, στο τέλος της ακολουθίας τη Δευτέρα της πρώτης εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (στην Ι. Μονή Σύλληψης της Αγίας Άννας στη Μόσχα) είπε: «Ο Κύριος θα δέχεται όλους μας στην κατάσταση που θα είμαστε τη στιγμή, που θα περάσουμε τη γραμμή ζωής και θανάτου. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή προσφέρεται στους πιστούς ανθρώπους ακριβώς για να μεταμορφωθούμε προς το καλύτερο και να αποκτήσουμε την ελπίδα στη σωτηρία εν αιωνία ζωή. Κατά τη διάρκεια αυτών των εβδομάδων, που μας αποχωρίζουν από το Άγιο Πάσχα, πρέπει πραγματικά να αλλάξουμε προς το καλύτερο και η Εκκλησία μας μάς προτείνει τα μέσα, τα οποία μπορούν να συμβάλουν προς αυτήν την κατεύθυνση».

Εάν οι γονείς μεριμνούν για την ψυχή τους και ελπίζουν για τη σωτηρία στη μετά θάνατον ζωή, τότε και στα παιδιά τους μπορούν να μεταδώσουν την ευλαβή αντίληψη της νηστείας. Είναι πρώτ’ απ’ όλα η θέληση να ευαρεστήσουμε τον Θεό.

Είναι αδύνατον να συλλογίζεσαι για τέτοιες σημαντικά πνευματικά ζητήματα και συγχρόνως να αφιερώνεις τον ελεύθερο χρόνο σου στις διασκεδάσεις

Το παιδί αρχίζει να τα καταλαβαίνει όλα, όπως λένε οι γονείς, από πολύ μικρή ηλικία. Οι μητέρες, οι πατέρες, οι γιαγιάδες και οι παππούδες έχουν αρκετά χρόνια για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους στην εξομολόγηση, στις νηστείες, να τα μάθουν τη συμπεριφορά κατά τις ακολουθίες και την κατανόηση αυτών. Το παιδί απορροφάει τα πάντα σαν το σφουγγάρι. Βλέπει τους γονείς να προσεύχονται μαζί, να πηγαίνουν μαζί στις ακολουθίες, και γι’ αυτό ένα παιδί από μια οικογένεια της εκκλησίας δεν πρέπει να έχει προβλήματα με νηστείες, εξομολογήσεις και ακολουθίες. Απλώς συμβαίνει ένας γονιός ο ίδιος να μην καταλαβαίνει τη σημασία της νηστείας και γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να βοηθήσει το παιδί του. Η νηστεία είναι ιδιαίτερος καιρός, που ακουμπάει μεταξύ της επίγειας ζωής και αυτής στον Ουρανό. Δεν είναι μόνο τυπική κατάλυση κρεατικών προϊόντων. Είναι η κατάσταση της ψυχής, η οποία θέλει να πλησιάζει τον Θεό. Πόσο υπέφερε ο Κύριός μας για τη σωτηρία μας, δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε τα βάσανά Του, τόσο ως Άνθρωπος όσο και ως Θεός. Εμείς μπορούμε να Τον ευχαριστήσουμε έστω και λίγο για τις ανοιχτές θύρες στην Ουράνια Βασιλεία. Κατά τη νηστεία έχουμε χρόνο να το σκεφτούμε. Να σταματήσουμε, να «βουτήξουμε» μέσα στην αιωνιότητα. Όμως δεν είναι δυνατό να συλλογίζεσαι για τέτοιες σημαντικά πνευματικά ζητήματα και συγχρόνως να αφιερώνεις τον ελεύθερο χρόνο σου στα παιχνίδια στον υπολογιστή, στην παρακολούθηση διασκεδαστικών εκπομπών και ταινιών, δηλαδή χωρίς αλλαγή στην καθημερινότητα που διάγουμε.

Οικογένεια Γκαρνάεβ

Μερικές οικογένειες κάνουν πολύ αυστηρές νηστείες, στην έννοια του φαγητού. Ενώ άλλοι, που είναι πιο αδύναμοι, δεν μπορούν να νηστεύουν τόσο αυστηρά. Μπορεί να είναι πρόσκαιρο φαινόμενο, λόγω κάποιας κατάστασης υγείας, όμως μπορεί να οφείλεται και σε κάποια ιδιαίτερη κατάσταση της ψυχής. Σε κάθε περίπτωση, η νηστεία είναι ένα χρονικό διάστημα, το οποίο πρέπει να είναι ψυχωφελές. Σε αυτό το χρονικό διάστημα μπορούμε να κάνουμε πολλές καλές πράξεις, να βοηθήσουμε τους πλησίους μας, να μην τσακωνόμαστε ο ένας με τον άλλον, να μην ενοχλούμε τα μέλη της οικογένειας μας, να ζούμε με καλή καρδιά. Και δεν πρέπει να κατακρίνουμε κανέναν, γιατί ο καθένας κάνει τον δικό του αγώνα μπροστά στον Θεό κι έχει τον δικό του δρόμο προς τον Χριστό.

***

«Για να θελήσει το παιδί από μόνο του να νηστεύει και να εξομολογείται, δεν πρέπει να το πιέζουμε»

Πρεσβυτέρα Ιούλια Σισόεβα, μητέρα 3 παιδιών:

- Πρέπει να καταλαβαίνουμε τη σημασία της νηστείας. Πολλοί την καταλαβαίνουν ως κατάλυση συγκεκριμένων προϊόντων. Όμως εδώ πρέπει να τονίσουμε ορισμένα σημαντικά σημεία. Εάν μιλάμε για τη νηστεία από φαγητό, τότε κάθε οικογένεια αποφασίζει μόνη της ποια φαγητά θα αφαιρέσει από την τροφή του παιδιού της. Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι το παιδί πρέπει να απέχει, πρωτ’ απ’ όλα, από τα γλυκά, π.χ. αναψυκτικά, σοκολάτες κ.α., τα λεγόμενα αρτύσιμα φαγητά. Στις σύγχρονες συνθήκες ζωής τα παιδιά έχουν ιδιαίτερη ανάγκη από κανονική τροφή και ζωϊκά λευκώματα.

Πρεσβυτέρα Ιούλια Σισόεβα

Κατ’ αρχάς, πρέπει να μάθουμε τα παιδιά την πνευματική νηστεία. Να περιορίσουμε την παρακολούθηση κινούμενων σχεδίων και τη συμμετοχή στις διασκεδαστικές εκδηλώσεις. Πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί ότι τώρα δε θα βλέπουμε τηλεόραση, αλλά θα διαβάζουμε το παιδικό προσευχητάρι. Επίσης, πρέπει να λέμε ότι η νηστεία είναι ένα χρονικό διάστημα ειδικά για την πραγματοποίηση καλών πράξεων. Όλα αυτά θα αποτελέσουν σοβαρή βάση για να νηστεύσει το παιδί και θα το προτρέψουν να αγωνιστεί.

Σχεδόν όλα τα παιδιά στην ηλικία των 6 χρονών έχουν την αίσθηση της μετανοίας

Για να θελήσει το παιδί από μόνο του να νηστεύει και να εξομολογείται, δεν πρέπει να το πιέζουμε. Υπάρχουν παιδιά, που στην ηλικία των 7 ετών λένε στους γονείς για την επιθυμία τους να νηστέψουν και να εξομολογηθούν. Σε μερικά παιδιά αυτή η επιθυμία έρχεται αργότερα. Όμως, σχεδόν όλα τα παιδιά στην ηλικία των 6 χρονών έχουν την αίσθηση της μετάνοιας.

Το παιδί, που ήρθε στην πρώτη του εξομολόγηση, εξομολογείται συνειδητά, ιδιαίτερα αν οι γονείς του τον είχαν προετοιμάσει. Η προετοιμασία δεν πρέπει να είναι ενοχλητική. Οι γονείς πρέπει να βρουν την κατάλληλη προσέγγιση για το παιδί τους και να το κάνουν με τέτοιον τρόπο, ώστε το παιδί να θελήσει να εξομολογηθεί.

Όσον αφορά στην παρουσία των παιδιών στις ακολουθίες, εδώ πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι οι ακολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι ιδιαίτερες, γι’ αυτό δεν πρέπει να φέρνουμε εκεί πολύ μικρά παιδιά, τα οποία θα κλαίνε και θα φωνάζουν στη διάρκεια όλης της ακολουθίας. Ο έφηβος μπορεί να αντέξει και ολόκληρη την ακολουθία. Τα μικρότερα παιδιά μπορούν να έρχονται σε κάποιες κορυφαίες στιγμές, όπως η περιφορά του Επιταφίου, όπου θα τους εξηγήσουμε τη σημασία τους. Αξίζει το παιδί να το δει, ώστε να αισθανθεί την παραμονή του Πάσχα, να αντιληφθεί τα πάθη του Χριστού. Οι ακολουθίες, όπου διαβάζουν μονότονους ψαλμούς, δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές από τα παιδιά. Ενώ οι μεγάλοι τα αισθάνονται όλα αυτά ως βαθιά προσευχή, τα παιδιά έχουν εντελώς διαφορετική αντίληψη.

***

«Στα παιδιά αρέσουν οι δυσκολίες, έτσι η ζωή τους γίνεται πιο ενδιαφέρουσα»

Νατάλια Γιαλτάνσκαγια, μητέρα 9 παιδιών:

- Η οικογένειά μας εκκλησιάζεται τακτικά, άρα δε χρειάζεται να εξηγούμε στα παιδιά μας τι είναι η νηστεία. Το εκκλησιαστικό περιβάλλον είναι φυσικό γι’ αυτά, όπως το να αναπνέουμε. Βέβαια, τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας, πού και πού, σχολιάζουν κάτι σχετικά με τη νηστεία. Λένε, π.χ., ότι η νηστεία χρειάζεται για την καλύτερη διαχείριση των επιθυμιών ή ότι χωρίς νηστεία δεν γίνεται γιορτή. Επίσης, λένε πως ο Χριστός νήστευε για 40 ημέρες ή αναφέρουν τα σχετικά αποσπάσματα από το Ευαγγέλιο. Οι έφηβοι μπορούν να πουν στο μικρό: «Έλα, βρε! Παρασκευή είναι σήμερα. Ο Χριστός σταυρώθηκε κι εσύ τρως αλλαντικά!»

Βασίλι και Νατάλια Γιαλτάνσκιγιε

Τα παιδιά μου αναμένουν την πρώτη εξομολόγηση σαν να πρόκειται για κάποια γιορτή. Κι εμείς προσπαθούμε να τους δημιουργήσουμε αυτό το γιορτινό συναίσθημα. Οι πνευματικοί μας, εν τω μεταξύ, μας βοηθούν πολύ σε αυτό. Ένας άνθρωπος, που ήταν μωρό, τώρα μεγάλωσε και αξιώθηκε να λάβει το κομμάτι του Σώματος του Χριστού. Δεν είναι, άραγε, κάτι το πανηγυρικό;

Εμείς, οι μεγάλοι, αναμένουμε την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με δέος και συγκίνηση και, βέβαια, με χαρά. Είναι ειδική περίοδος, πανηγυρική, γεμάτη από ακολουθίες, που αποτελεί έναν φωτεινό τόπο, σε μια σειρά μικρών καθημερινών δραστηριοτήτων. Και μπροστά μας είναι το Πάσχα!

Πολύτεκνη οικογένεια Γιαλτάνσκιγιε

Κατά τη γνώμη μου, είναι αδύνατον οι υπερβολικές απαιτήσεις να αποτελέσουν επαρκή λόγο ώστε να χαλάσει η διάθεση κάποιου και πολύ περισσότερο των παιδιών. Στα παιδιά, όπως και σε πολλούς μεγάλους, αρέσει να ξεπερνούν τις δυσκολίες, έτσι η ζωή τους γίνεται πιο ενδιαφέρουσα. Αλλά, πιθανόν, κάποιος δεν κατάφερε να μεταδώσει στα παιδιά του την αγάπη. Π.χ., την αγάπη προς την Εκκλησία. Πώς να βοηθήσεις εδώ; Δεν ξέρω. Μέχρι τώρα, ο Θεός μας ελέησε και τα παιδιά μας μοιράζονται μαζί μας τα ενδιαφέροντά μας.

Για τους μεγάλους, οι ακολουθίες ποτέ δεν είναι πολλές, ιδιαίτερα κατά τη νηστεία. Για να τις παρακολουθήσει κανείς, μπορεί και ν’ αναβάλει κάποιες δουλειές. Παλιά, όταν τα μεγάλα παιδιά ήταν μικρά, φεύγαμε στο μοναστήρι για τις πιο σημαντικές μέρες. Εκεί, οι μεγάλοι προσεύχονταν στον ναό και τα παιδιά έτρεχαν γύρω-γύρω, έβγαιναν έξω, όταν κουράζονταν, μετά έμπαιναν μέσα, άναβαν κεράκια, κοινωνούσαν.

Το πρώτο σκαλοπάτι για τη συμμετοχή των παιδιών στην ακολουθία είναι να μην ενοχλούν τους μεγάλους και όλα τα υπόλοιπα ανάλογα με τις δυνάμεις του καθ’ ενός

Θεωρώ πώς το πρώτο σκαλοπάτι για τη συμμετοχή των παιδιών στην ακολουθία είναι να μην ενοχλούν τους μεγάλους και όλα τα υπόλοιπα ανάλογα με τις δυνάμεις του καθ’ ενός. Δόξα τω Θεώ, έχουμε όλες τις κατάλληλες συνθήκες γι’ αυτό, γιατί ο ναός, όπου εκκλησιαζόμαστε, βρίσκεται σχεδόν μέσα στην αυλή μας. Εάν θέλεις να προσεύχεσαι, έλα μέσα και κάν’ το, εάν όχι, πήγαινε στο σπίτι. Όμως, για κάποιον λόγο, κανείς δεν φεύγει, θα τρέξει λίγο γύρω από τον ναό και μετά θα έρθει πίσω. Η ζωή της ενορίας ευνοεί τα παιδιά να αρχίζουν να συμμετέχουν στις ακολουθίες: Ο ένας διαβάζει, ο άλλος ψάλλει. Μου φαίνεται ότι τους αρέσει.

Όσον αφορά στη νηστεία, τα παιδιά μας δεν τρώνε κρέας, αλλά πίνουν γάλα, καθώς και τρώνε πληγούρι, μαγειρεμένο με γάλα. Κατά τη διάρκεια της νηστείας περιορίζονται τα γλυκά, τα οποία, αντίθετα από το γάλα, δεν είναι αναγκαία. Δεν μου αρέσει όταν τα παιδιά αρχίζουν να διαβάζουν τις ετικέτες και να εξακριβώνουν κατά πόνον ένα προίόν είναι νηστήσιμο ή όχι. Τους λέω ότι αυτό δεν έχει σημασία. Η τούρτα, φτιαγμένη με μαργαρίνη, πάλι δεν είναι νηστήσιμη. Τα κινούμενα σχέδια και τις διασκεδαστικές ταινίες επίσης δεν τα παρακολουθούμε. Ειλικρινά, δεν έχουμε χρόνο για αυτά.