Πατέρας μιας τεράστιας οικογένειας

Εκοιμήθη ο Γέροντας Εφραίμ Φιλοθεΐτης ή, όπως πολλοί τον αποκαλούσαν, της Αριζόνας. Τελευταίος μαθητής του Οσίου Ιωσήφ Ησυχαστή. Οι καρποί της ζωής του συναθροίζονται σε δύο δεκάδες μοναστηριών στην Αμερική και σε εκατοντάδες χιλιάδες καινούργιων πιστών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Γέρων Εφραίμ Αριζόνας

Τρεις συναντήσεις,
χάρη στις οποίες μάθαμε
για τη ζωή του μέλλοντος Γέροντα Εφραίμ με τον Γέροντα Ιωσήφ

Αρχιμανδρίτης Συμεών (Γκαγκάτικ), Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος στο Αχτίρκα Ουκρανίας, μεταφραστής του βιβλίου με αναμνήσεις του Γέροντος Εφραίμ «Ο Γέροντάς μου. Ιωσήφ ο Ησυχαστής και Σπηλαιώτης»:

Ο Γέρων Εφραίμ Αριζόνας και ο Αρχιμανδρίτης Συμεών

– Με τη χάρη του Θεού, έτυχε να βρεθώ με τον Γέροντα Εφραίμ τρεις φορές. Το 2008 στην Ελλάδα εκδόθηκε το βιβλίο με τις αναμνήσεις του, για τον Γέροντα Ιωσήφ Ησυχαστή. Όταν το διάβασα, αμέσως κατάλαβα ότι πρέπει να το μεταφράσω στα Ρωσικά. Όμως, για να ξεκινήσω, έπρεπε να πάρω την ευλογία του συγγραφέα. Γι’ αυτό αποφάσισα να πάω στο μοναστήρι του, στην Αριζόνα. Την επόμενη μέρα, μετά την άφιξή μου, πήγα στον τόπο δίπλα στον ναό, τη συγκεκριμένη ώρα, που ο Γέροντας δεχόταν τον κόσμο. Σε λίγο πλησίασε και ο Γέροντας, ερχόμενος γρήγορα και ζωηρά. Μόλις είδε εμένα, έναν άγνωστο μοναχό, μου χαμογέλασε με παιδικό χαμόγελο, έκανε σήμα με το χέρι και μπήκε μέσα στον ναό, κατευθυνόμενος στο δωματιάκι που είχε για την υποδοχή προσκυνητών. Πόσο χάρηκα εκείνην τη συνάντηση, που είχε τόση απλότητα και φιλικότητα, τις οποίες δεν συνάντησα ούτε πριν ούτε μετά.

Είχα την αίσθηση ότι μιλάω με άγγελο, όχι μεγαλειώδη και τρομερό, αλλά πολύ απλό και αγαθό

Όταν ήρθε η σειρά μου, μπήκα στο δωμάτιο και ανέφερα τον στόχο της επίσκεψής μου. Είχα την αίσθηση ότι μιλάω με άγγελο, όχι μεγαλειώδη και τρομερό, αλλά πολύ απλό και αγαθό. Όμως η αγιότητα και το φως, που εξέπεμπε ο Γέροντας, ήταν αγγελικοί. Το ένα μου ζήτημα συνίστατο στο να μου επιτρέψει ο Γέροντας να δω τα πρωτότυπα κείμενα των αναμνήσεών του, επειδή η ελληνική έκδοσή τους μου προκάλεσε αρκετές απορίες. Λαμπερές σελίδες με ζωντανές και καλλιτεχνικές διηγήσεις εναλλάσσονταν έντονα με βαρετά αποσπάσματα, που γράφτηκαν σε μια τραχεία γλώσσα. Ήταν φανερό ότι αυτά τα αποσπάσματα γράφτηκαν από άλλον άνθρωπο. Εγώ, όμως, ως μεταφραστής, ήθελα να δουλέψω με τον αυθεντικό λόγο του Γέροντα, πριν την επέμβαση των επιμελητών, χωρίς τις διορθώσεις τους και τις παρεμβάσεις τους. Σε όλα τα αιτήματά μου ο Γέροντας χωρίς δυσκολία και με ειλικρινή χαρά έδωσε την ευλογία του.  

Ευλογία του Γέροντος Εφραίμ. Φωτό της Εκατερίνα Μαλέντσενκο

Όντας πολύ χαρούμενος από την ευλογία του και λαμβάνοντας από τον γραμματέα του Γέροντα όλα τα πρωτότυπα κείμενα των αναμνήσεών του, επέστρεψα στο μοναστήρι μου και αμέσως ξεκίνησα τη δουλειά. Για να μεταφράσω βιβλίο 500 σελίδων μου πήρε γύρω στα δύο χρόνια. Παράλληλα, μάζεψα και μερικές ερωτήσεις, τις οποίες μπορούσε να απαντήσει μόνο ο ίδιος ο Γέροντας. Έτσι πέταξα στην Αμερική για δεύτερη φορά. Όταν βρέθηκα με τους βοηθούς του Γέροντα και τους έδειξα τη λίστα ερωτήσεών μου – γύρω στις 50 – μου είπαν ότι είναι αδύνατο να τις συζητήσω όλες με τον Γέροντα, επειδή είναι πολύ κουρασμένος για μια τέτοια δουλειά. Γι’ αυτό οι βοηθοί του με βοήθησαν να λύσουμε τις περισσότερες απορίες και άφησα μόνο μερικά ερωτήματα, τα πιο προσωπικά, να τα επεξεργαστώ με τον Γέροντα, επειδή κανένας άλλος δεν θα ήξερε τις ακριβείς απαντήσεις.

Γέροντας Εφραίμ Αριζόνας Στη συνάντηση αυτή ο Γέροντας μού έδωσε τις απαραίτητες απαντήσεις. Π.χ., λύθηκε το αίνιγμα με το παρατσούκλι του Γέροντα, που του έδωσε ο Γέρων Ιωσήφ – «Βαβούλης». Συχνά ο Γέροντας τον αποκαλούσε ακριβώς έτσι: «Βαβούλη», έλεγε. Όμως κανένας από τους Έλληνες δεν μπορούσε να μου πει τι σημαίνει αυτή η λέξη, επειδή έλειπε από τα ελληνικά λεξικά. Ο Γέρων Εφραίμ, με αμίμητο χαμόγελο, μου απάντησε ότι είναι παιδική λέξη, το οποίο χρησιμοποιούν μικρά παιδιά, όταν απευθύνονται ο ένας στον άλλον. Μάλλον, αυτή η λέξη χρησιμοποιείτο με αυτήν τη σημασία στην πατρίδα του Γέροντα Ιωσήφ και τη θυμήθηκε, όταν στην αδελφότητα ήρθε νεαρός και αδύνατος ο Γιαννάκης – ο μέλλων μέγας Γέροντας Εφραίμ.

Όπως φαίνεται, σ’ αυτήν τη συνάντηση ζήτησα από τον Γέροντα να με συμβουλεύσει σχετικά με το πώς πρέπει να είναι ο ηγούμενος. Και μου απάντησε αμέσως ότι ο ηγούμενος πρέπει να είναι, πρώτ’ απ’ όλα, πατέρας. Ποτέ δεν πρέπει να κυβερνά το μοναστήρι ως διοικητής. «Καμία διαταγή ή προσταγή, ποτέ! Μόνο ως πατέρας!», – αυτά τα λόγια τα φυλάω μέσα στην ψυχή μου, ως θησαυρό, που έλαβα από τον Άγιο, και ανάλογα με τις δυνάμεις μου προσπαθώ ν’ ακολουθώ αυτήν τη συμβουλή.

Και σ’ έναν χρόνο έφερα στον Γέροντα το εκδοθέν βιβλίο, σε μετάφραση στα Ρωσικά, με τίτλο: «Η ζωή μου με τον Γέροντα Ιωσήφ». Ο Γέρων Εφραίμ, μόλις με είδε με το βιβλίο, με έκπληξη είπε: «Τόσο γρήγορα;!». Όντως, το βιβλίο ετοιμάστηκε πολύ γρήγορα. Σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, σε όλα τα στάδια της δουλειάς πάνω στα κείμενα και της προετοιμασίας για την εκτύπωση, ενεργούσαν η ευλογία του Γέροντα και η βοήθεια του Θεού. Ο Γέροντας, επίσης, χάρηκε και με το ωραίο εξώφυλλο του βιβλίου, που φιλοτέχνησε ένας από τους καλύτερους καλλιγράφους μας, ο Αλεξέι Τσεκάλ. Στο κεντρικό μέρος του εξώφυλλου βρίσκεται η Ευχή του Ιησού, γραμμένη με παλιό σλαβικό στυλ και με χρυσό ανάγλυφο.

Ήταν η τελευταία μας συνάντηση. Οι πρώτες δύο συναντήσεις μας διήρκεσαν λίγη ώρα. Με είχε προειδοποιήσει ο βοηθός του Γέροντα, που ήταν υπεύθυνος για την υποδοχή προσκυνητών. Μου εξήγησε ότι ο Γέροντας ήταν μεγάλος πια σε ηλικία και οι δυνάμεις του ήταν περιορισμένες, καθώς και ότι πολύς κόσμος περίμενε να τον δει, ν’ ακούσει τη συμβουλή του και ν’ αναζητήσει τη βοήθεια της προσευχής του. Όμως την τρίτη φορά ο Γέροντας δεν με άφησε να φύγω γρήγορα. Άρχισε ν’ αναθυμάται τα παιδικά του χρόνια και να μου λέει πως πέρασε τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στον Βόλο, πως πουλούσε διάφορα μικροπράγματα στην αγορά για να επιβιώσει από την πείνα, πως τον είχαν συλλάβει, πως είδε τα σκοτωμένα από Γερμανούς παλληκάρια.

Και όταν, τελικά, με άφησε να φύγω, βγήκα στον διάδρομο και ο βοηθός του Γέροντα με κοίταξε επιτιμητικά, κουνώντας το κεφάλι του. Όμως τι μπορούσα να κάνω; Πώς μπορούσα να διακόψω τον Γέροντα..;

Είμαι πολύ ευγνώμων στον Κύριο και στον Γέροντα Εφραίμ γι’ αυτές τις συναντήσεις. Θα με ζεσταίνουν στη διάρκεια όλης της ζωής μου.

Τους χτυπούσε ελαφρά στο κεφάλι και γελούσε, χαιρόταν σαν παιδί!

Πατήρ Σέργκι Μπαράνοβ στην Αριζόνα

Πρωτοπρεσβύτερας Σέργκι Μπαράνοβ, πνευματικός Ιεράς Μονής των Ιβήρων στο Όρσκ:

– Δυο φορές είχα πάει στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα. Κάθε φορά από μια βδομάδα. Ο Γέροντας ήταν ήδη πολύ αδύνατος. Ήταν ευτυχία απλώς να βλέπω τον Γέροντα, να συλλειτουργώ μαζί του, να κοινωνώ. Πάντα κάπως δεν νιώθω άνετα να ενοχλώ κάποιον με τις ερωτήσεις μου. Συνήθως είναι αρκετό απλώς να μείνεις δίπλα σε τέτοιους ανθρώπους. Όταν είσαι κοντά τους, όλες οι ερωτήσεις εξαφανίζονται. Βλέπεις τον Γέροντα και δεν θέλεις να τον ενοχλείς με τις ανοησίες σου. Γι’ αυτό δεν είχα ερωτήματα, απλώς μια ευσεβή σιωπή. Μαζί προσευχόμασταν.

Απλώς να τον κοιτάζω, ήταν όλα όσα είχα ανάγκη

Στις ακολουθίες τον βλέπεις να είναι δίπλα σου, μπροστά στην Αγία Τράπεζα, όμως νιώθεις ότι το πνεύμα του είναι μακριά. Έτσι τον αισθανόμουν. Απλώς να τον κοιτάζω, ήταν όλα όσα είχα ανάγκη. Σε κάποιες στιγμές της Θείας Λειτουργίας αισθανόμουν φανερά ότι ο Γέροντας με το πνεύμα του ήταν μακριά από μας, όχι πάνω στη Γη.

Μικρός, αδύνατος στην εμφάνιση... Παρά ταύτα, όμως, με δυνατά χέρια. Ο Γέροντας είχε χέρια πολύ κουρασμένα από τη δουλειά. Στο μοναστήρι υπάρχει μία παράδοση – στον ναό όλοι με τη σειρά προσέρχονται στον Γέροντα για να πάρουν την ευλογία κι αυτός με αγάπη και λέγοντας κάποιο αστείο τους χτυπούσε ελαφρά στο κεφάλι και γελούσε, χαιρόταν σαν παιδί!

Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα

Στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου είχα την εντύπωση ότι ο Γέροντας Εφραίμ επιτελεί το ιεραποστολικό έργο του εκεί με όλους τους δυνατούς τρόπους. Γι’ αυτόν τον λόγο, κατ’ ουσίαν, και ο πατήρ Εφραίμ πήγε στην Αμερική, η οποία στερείτο Ορθοδοξίας. Εκεί ίδρυσε 20 μοναστήρια. Το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου σ’ αυτήν τη μελαγχολική, γεμάτη από δηλητηριώδη φίδια και άλλα ερπετά, έρημο, είναι μία όαση. Πολλά νερά, σιντριβάνια, όλα πρασινίζουν... Παντού δρομάκια. Παντού αγαλματάκια ελαφιών, προβάτων, πουλιών... Είναι σαν «εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών» (Μτ. 18, 3). Ο Γέροντας δεν είχε ανάγκη κάτι από αυτά, αλλά είχαν οι άνθρωποι, που έρχονταν από το αστικό περιβάλλον μιας αμερικάνικης μεγαλούπολης. Αυτά τα πράγματα τους συγκινούσαν και κάπως τους προδιέθεταν.  

Πατήρ Σέργκι Μπαράνοβ στους κήπους της μονής του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα

Ακόμη και από την εξωτερική πλευρά, το μοναστήρι δημιουργούσε την εντύπωση ότι αποτελεί έναν μικρό παραδεισένιο κήπο

Ακόμη και από την εξωτερική πλευρά, το μοναστήρι δημιουργούσε την εντύπωση ότι αποτελεί έναν μικρό παραδεισένιο κήπο. Παντού γύρω μεγάλοι κήποι, με πορτοκάλια, μανταρίνια, λεμόνια... Ελαιώνες. Λαχανόκηποι. Όλα περιποιημένα και καρποφόρα.

Όμως, το πιο σημαντικό είναι ότι στην περιοχή της μονής υπάρχουν πάρα πολλές εκκλησίες. Θα έλεγε κανείς ότι θα ήταν αρκετές και δυο – τρεις... Αλλά αυτοί δεν σταματούσαν να χτίζουν καινούργιες μικρές εκκλησίες, αφιερώνοντάς τες στους καινούργιους Αγίους.

Στον κύριο ναό βρίσκεται η κάρα του Οσίου Ιωσήφ Ησυχαστή, την οποία ο πατήρ Εφραίμ έφερε μαζί του από το Άγιον Όρος. Αυτό το ιερό κειμήλιο το βγάζουν για το προσκύνημα επισκεπτών.

Κάρα του Οσίου Ιωσήφ Ησυχαστή στη μονή του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα

Βέβαια, κάθε μοναστήρι που υπάρχει, πάντοτε ιδρυόταν από κάποια προσωπικότητα. Δόξα τω Θεώ, ότι σ’ αυτό το μοναστήρι και σε άλλα 19, που ίδρυσε ο Γέροντας στην Βόρεια Αμερική      – στις Η.Π.Α και τον Καναδά – υπήρχε μια τέτοια προσωπικότητα, όπως ο Γέροντας Εφραίμ. Στον χώρο των μοναστηριών όλοι νιώθουν την προσευχή και την ευλογία του. Για όλους ήταν και είναι πνευματική αυθεντία και, ακόμα περισσότερο, πατέρας. Τον αισθάνονταν όχι ως έναν διευθυντή, τον οποίο όρισαν να διοικεί αυτό το δίκτυο μοναστηριών, αλλά ως πατέρα, που οικοδομεί τον πνευματικό οίκο για όλη την απέραντα μεγάλη οικογένειά του.

Ο πατήρ Εφραίμ είναι μοναδική προσωπικότητα, την οποία δεν μπορεί να χωρέσει ο νους μας, ιδιαίτερα στην εποχή μας, η οποία τρέμει μια τέτοια τολμηρή και εμπνευσμένη πνευματικότητα. Δεν φοβόταν να επιδιώκει να βαδίζει στον δρόμο του Χριστού και να παρασύρει όλους τους υπόλοιπους μαζί του.

Μέσα από την προσωπικότητα δεν ενεργεί ο λόγος, αλλά ενεργεί το Πνεύμα. Το Πνεύμα μπορεί να το μεταφέρει μόνο η προσωπικότητα, η οποία έχει μεταλάβει του Αγίου Πνεύματος. Ο άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει μεταλάβει του Αγίου Πνεύματος και απλώς το συζητάει με βάση την ακαδημαϊκή του εκπαίδευση και αυτά που έχει διαβάσει στα βιβλία, δεν μπορεί να μεταφέρει το Πνεύμα, μεταφέρει μόνο τον λόγο. «Το γαρ γράμμα αποκτένει, το δε πνεύμα ζωοποιεί» (Β΄ Κορ. 3,6).

Γέρων Εφραίμ στο Άγιον Όρος

Δεν φοβόταν να επιδιώκει να βαδίζει στον δρόμο του Χριστού και να παρασύρει όλους τους υπόλοιπους μαζί του

Όπως επέπληττε ο Κύριος τους Φαρισαίους: «Ουαι υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι περιάγετε την θάλασσαν και την ξηράν ποιήσαι ένα προσήλυτον, και όταν γένηται, ποιείτε αυτόν υιόν γεέννης διπλότερον υμών» (Μτ. 23, 15). Αυτό συμβαίνει επειδή αυτοί οι «ηγέτες» απλώς δεν έχουν τίποτα δώσουν σε όσους σκόπευαν να προσηλυτίσουν. Οι ίδιοι είναι κενοί μέσα. Εσείς ασχολούσασταν – έλεγε ο Κύριος – με την αναζήτηση των διάδοχών σας, όμως δεν ασχολιόσασταν με την καρδιά σας. Δεν έχετε το Πνεύμα! Γι’ αυτό και όσους έχετε προσηλυτίσει, είναι απογοητευμένοι.

Η προσωπικότητα του Γέροντα Εφραίμ μετέφερε το Πνεύμα. Όχι σκέτη πνευματική εμπειρία, αλλά το Πνεύμα.

Πατήρ Σέργκι στην Αριζόνα Είναι πολύ ακριβής ο ορισμός «θέωσις», ο οποίος στο πρόσωπο του Γέροντα Εφραίμ, καθώς και στου δασκάλου του, του Γέροντα Ιωσήφ Ησυχαστή, βρήκε την τέλεια εφαρμογή του. Κι αυτός το ίδιο είχε θεωθεί. Τόσο ο δάσκαλος όσο και ο μαθητής, που στη συνέχεια έγινε δάσκαλος για πολλούς άλλους, παρέδιδαν τη θέωση, ήταν «ενδιάμεσοι» του Αγίου Πνεύματος. Όσοι προσπαθούν να μεταφέρουν το δικό τους πνεύμα, τον εαυτό τους, είναι άνθρωποι σε πειρασμό. Όμως, όσοι εκπέμπουν το Άκτιστο Φως, δεν προβάλλουν τη δική τους «φώτιση», αλλά το Θείο Φως σε δόξα του Κυρίου, αυτοί είναι αληθινοί. Ακριβώς αυτό το Φως ο Γέροντας Εφραίμ το εξέπεμπε σε όλους.

Μέσα στον Γέροντα υπήρχε συνδυασμός μεγαλείου και απλότητας με πραότητα, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν όλοι οι Άγιοι. Μια φορά συναντήθηκα με τον Γέροντα πρόσωπο με πρόσωπο, στο κελλί μου. Βγαίνω έξω και να ο Γέροντας! Φάνηκε ότι ήταν το κελλί, όπου κάποτε έμενε ένας πνευματικός φίλος του και ύστερα πέθανε και ο Γέροντας, πού και πού, περνούσε από το κελλάκι... Κι εμένα με έβαλαν ακριβώς σ’ αυτό το κελλί. Την πρώτη στιγμή «χάθηκα» εντελώς μπροστά στον Γέροντα... Όμως οι Άγιοι έχουν μια ιδιότητα – δεν συγχύζουν τους άλλους. Ένα χαμόγελο, ένα καλό βλέμμα κι η σύγχυση εξαφανίστηκε αμέσως...

Μέσα στον Γέροντα υπήρχε συνδυασμός μεγαλείου και απλότητας με πραότητα, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν όλοι οι Άγιοι

Ενθυμούμαι με πολλή συγκίνηση την τελευταία μέρα στο μοναστήρι: Ο Γέροντας ξαφνικά βγήκε από το στασίδι και με χαιρέτησε ως ιερέας προς ιερέα και φιληθήκαμε. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδα.

Το Μυστήριο της Ευχής του Ιησού, εμείς, που είμαστε τόσο λίγοι στη σύγκριση με τον Γέροντα, δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. «Ο δε πνευματικός ανακρίνει μεν πάντα, αυτός δε υπ’ ουδενός ανακρίνεται» (Α΄ Κορ. 2,15).

Όλοι όσοι έρχονταν στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα, αμέσως λάμβαναν τον κανόνα: 100 μετάνοιες, 900 ευχές του Ιησού, 300 ευχές στην Παναγία. Είναι το ελάχιστο, που ευλογείτο σε όλους και τους μοναχούς και τους ιερείς και τους κοσμικούς. Και όσοι εκπληρώνουν αυτόν τον κανόνα, έχουν αποτέλεσμα. Και όσοι, αν και είχαν ξεκινήσει με πολύ ζήλο, αλλά μετά τον άφηναν, έχαναν και τον θησαυρό που πρόλαβαν να μαζέψουν.

Γέρων Εφραίμ Αριζόνας Από ‘κεί ο καθένας αναχωρούσε με κάποιες εντυπώσεις, γνώσεις, όμως, το πιο σημαντικό – με προσευχή. Και την προσευχή δεν πρέπει να τη σταματάμε. Όπως λέει η Γραφή: «Αδιαλείπτως προσεύχεστε» (Α΄ Θεσ. 5,17). Δόξα τω Θεώ, με την ευλογία του Γέροντα, μέχρι τώρα έχουμε αυτόν τον κανόνα. Είναι το ελάχιστο, ορισμένο από τον Γέροντα. Εάν παίρνει κανείς κάποια ευλογία από τον Γέροντα, πρέπει να την εκτελεί. Κάποιοι διαβάζουν και παραπάνω.

Για να ευχαριστήσουμε τον Γέροντα, στο μοναστήρι μας αγιογραφήσαμε μια μεγάλη εικόνα της Παναγίας «Άξιον Εστίν» και τη στείλαμε στον Γέροντα στην Αριζόνα. Ο πατήρ Εφραίμ πήρε αυτήν την εικόνα στο σπιτάκι του – εκεί στο μοναστήρι έχει ένα ξεχωριστό μικρό σπιτάκι με εκκλησάκι. Για μας, τους κατοίκους του Ορσκ, αυτό το γεγονός μας έδωσε μεγάλη χαρά.

Όπως μας έδωσε χαρά το μήνυμα, που είχαμε λάβει στην αρχή της ιδρύσεως της μονής μας. Εγώ όλο δεν κατάφερνα να πάω στην Αριζόνα, όμως ένας φίλος μου είχε ήδη πάει. Ήμουν πρωτοσύγκελος τότε και γι’ αυτό είχα πολλές και διάφορες δουλειές. Επίσης, τότε χτίζαμε και τον μητροπολιτικό ναό. Την ημέρα όλοι ήμασταν στην οικοδομή και τη νύχτα στο μοναστήρι κάναμε τη Θεία Λειτουργία. Κάθε νύχτα είχαμε τη Λειτουργία. Ήταν το κέντρο του μοναχικού βίου μας. Μόνοι μας ορίσαμε τέτοιο τυπικό, που μας ταίριαζε, ανάλογα με τις δυνάμεις και τις επιδιώξεις μας. Μετά τη Λειτουργία κάναμε ο καθένας επί δύο ώρες την Ευχή του Ιησού. Και όταν ο φίλος μου πήγε στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, τον παρακάλεσα να ρωτήσει για το τυπικό μας, αν είναι εντάξει. Σε λίγες μέρες παίρνει πίσω ο φίλος μου από την Αριζόνα και λέει:

– Έχετε περίπου το ίδιο τυπικό, όπως εδώ.

Όταν πήγα μόνος μου στην Αριζόνα, κατάλαβα ότι, όντως, τα τυπικά μας μοιάζουν.

Αυτό έγινε, μάλλον, εξ αιτίας της νοοτροπίας μου, που επηρεάστηκε από τις παραδόσεις του Αγίου Όρους. Περισσότερες από 30 φορές είχα πάει στο Άγιον Όρος. Είχα και την ιδιαίτερη ευλογία του Θεού ν’ αγιογραφήσω εκεί έναν ναό. Όταν πάω στο Όρος, μένω ακριβώς στο κελλί του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Νέα Σκήτη, όπου έμενε ο Γέροντας Ιωσήφ Ησυχαστής και εκοιμήθη. Εκεί βρίσκεται και ο τάφος του. Όλα εκεί διατηρούνται όπως ήταν κατά τον βίο του. Δόξα τω Θεώ, είμαστε φίλοι με τον Γέροντα Νικόδημο, που τώρα μένει σ’ αυτό το κελλί. Είχε έρθει σ’ εμάς στη Ρωσία πριν από πέντε χρόνια και δώρισε στο μοναστήρι μας ένα μεγάλο κομμάτι λειψάνων του Γέροντος Ιωσήφ Ησυχαστή. Τότε δεν μπορούσαμε να τον λατρεύουμε ανοιχτά, επειδή τότε δεν τον είχαν κατατάξει στους Αγίους ακόμα. Τώρα, όταν αναγγέλθηκε η αγιοκατάταξή του, όλοι οι προσκυνητές μας μπορούν να τον προσκυνούν.

Ο Γέροντας Εφραίμ με τους μαθητές

Στο Άγιον Όρος οι μαθητές του Γέροντος Ιωσήφ σκορπίστηκαν σε διάφορα μοναστήρια. Εκεί υπάρχουν πολλοί διάδοχοί του. Μάλλον όλοι, που κάνουν την ευχή του Ιησού, έτσι κι αλλιώς, βρίσκονται μέσα στην παράδοση αυτή.

Μου είχε συμβεί ένα αστείο περιστατικό. Μια φορά, στο μοναστήρι μας είχαμε φιλοξενήσει έναν ηγούμενο με τον υποτακτικό του, από τη Γεωργία. Όταν τελείωσε η διαμονή τους, φεύγοντας, ξαφνικά ο υποτακτικός ήλθε προς το μέρος μου και με γεωργιανή προφορά μου λέει:

– Πάτερ Σέργκι! Δώσ’ μου την ευχή του Ιησού!

Στα αστεία, έκανα την κίνηση σαν να του δίνω κάτι από την καρδιά μου και το βάζω στη δική του καρδιά, λέγοντας:

– Πάρ’ το!

Σε μια βδομάδα με παίρνει τηλέφωνο ο υποτακτικός:

– Πάτερ Σέργκι! Δεν παύει η προσευχή! Είναι και στα Ρωσικά, κιόλας!

Η προσευχή δεν διαβιβάζεται με τις διδαχές, αλλά με το πνεύμα. Μένεις κοντά στον Γέροντα και αντλείς από το πνεύμα του. Έτσι, μάλλον, συμβαίνει.

Από 20 μοναστήρια, που ιδρύθηκαν από τον πατέρα Εφραίμ στην Αμερική, είχα επισκεφθεί ακόμα ένα μοναστήρι, της εικόνας της Παναγίας «Ζωοδόχος Πηγή» στην Καλιφόρνια, στην οροσειρά της Σιέρα Νεβάδα, στη Γερόντισσα Μαρκέλλα. Εκεί, ασφαλώς, πάλι παντού και σε όλα παρουσιάζεται το πνεύμα του Γέροντος Εφραίμ. Καμιά φορά, τα κατά σάρκα παιδιά κληρονομούν ακόμη και το στυλ του βαδίσματος των γονέων, τα λεπτά χαρακτηριστικά της εμφάνισής τους και του εσωτερικού τους κόσμου. Τι να πούμε για τα πνευματικά τέκνα; Εκεί, στο μοναστήρι της Γερόντισσας Μαρκέλλας, τόσο πολύ αγαπάνε τον Γέροντα, που είναι έτοιμες να καλέσουν όλους να τον μιμούνται πάντα και σε όλα. Πρώτ’ απ’ όλα, να μιμούνται την αγάπη του προς τον Θεό και τον πλησίον. Είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός Αγίου. Στον Γέροντα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ έντονα. Ήταν ψυχή και σώματι αφιερωμένος στον Θεό.

Ήταν ψυχή και σώματι αφιερωμένος στον Θεό

«Ο Θεός αγάπη εστί» (Α΄Ιω. 4, 16). Αγαπά κάθε πλάσμα Του. Μέσα από τη θέωση ο Γέροντας Εφραίμ αγαπούσε κάθε άνθρωπο, που έβλεπε μπροστά του, για τον οποίο προσευχόταν. Με την αγάπη του αγκάλιαζε όλον τον κόσμο. Θα σε χτυπήσει ελαφρά στο κεφάλι, θα γελάει σαν παιδάκι και θα σε αγκαλιάσει.

Όταν μάθαμε για τον θάνατό του Γέροντα Εφραίμ, δεν υπήρξε καμία τραγωδία! Λέω σε όλους ότι ο Γέροντας πάνω στον πύραυλό του πέταξε στον αείμνηστο πατέρα του Ιωσήφ. Δεν αισθανθήκαμε καμία θλίψη. Όλοι έχουμε καλή διάθεση και χαιρόμαστε γι’ αυτόν!