Ας μοιραστούμε με τους άλλους το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας

Πηγή: Κέντρο του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου

Παρουσιάζουμε στους αναγνώστες μας μια συνέντευξη με τον ιερέα Γεώργιο Μαξίμοφ. Τη συνέντευξη πήρε ο διάκονος Ηλίας Μάσλοφ.

– Πάτερ Γεώργιε, στις αρχές του 2017 επισκεφθήκατε την Καραϊβική, στο πλαίσιο ενός ιεραποστολικού ταξιδιού. Μιλήστε μας γι’ αυτήν την αποστολή.

– Επισκεφτήκαμε αυτές τις χώρες, με την πρόθεση να κάνουμε μια πρώτη γνωριμία. Δεν ήμουν μόνος, αλλά σε μια ομάδα δύο ανθρώπων. Κάποιες χώρες τις επισκεφθήκαμε μαζί, κάποιες άλλες ο καθένας ξεχωριστά. Συνολικά, επισκεφθήκαμε οκτώ χώρες: Μπαρμπάντος, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Αγία Λουκία και ούτω καθ’ εξής. Η αποστολή μας ήταν να σχηματίσουμε μια πρώτη άποψη για το status της Ορθοδοξίας, δηλαδή αν υπάρχουν Ορθόδοξοι, αν υπάρχει μεταξύ των κατοίκων της περιοχής ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία. Η ελπίδα μου ήταν να μάθω για τους ορθόδοξους μετανάστες από τη Ρωσία και από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Μερικούς από αυτούς κατάφερα να τους συναντήσω, να τους γνωρίσω και να προσευχηθούμε μαζί. Αλλά, προς ευχάριστη έκπληξή μου, υπήρχαν εκεί πολλοί περισσότεροι Ορθόδοξοι Σύροι. Σε μία από τις χώρες, στο νησί Αντίγκουα, υπάρχει οργανωμένη ενορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αντιόχειας. Υπάρχει μια πολύ καλή συριακή κοινότητα. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου Ρώσοι. Είχαμε καλές συνομιλίες, συμφωνήσαμε για τρόπους συνεργασίας.

Στο νησί του Τρινιντάντ βρήκαμε μια μεγάλη συριακή κοινότητα, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ενορία και, φυσικά, δεν υπάρχουν αρκετοί ορθόδοξοι ναοί εκεί. Οι άνθρωποι ήταν ευτυχείς που είδαν έναν Ορθόδοξο ιερέα. Μιλήσαμε, επίσης, με τους ντόπιους, γνωριστήκαμε, συμπεριλαμβανομένων αυτών που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία, ακόμη κι ένας πάστορας στον Άγιο Δομίνικο έδειξε ενδιαφέρον. Βρισκόμαστε σε επαφή, φυσικά, με όλους αυτούς τους ανθρώπους. Μέχρι στιγμής, δεν θα ήθελα να υπερεκτιμήσω τη σημασία αυτών των συναντήσεων. Το μέλλον θα δείξει.

– Ποιες θρησκείες εκπροσωπούνται στην Καραϊβική; Έχετε αντιμετωπίσει ποτέ «αντιπολίτευση» από εκπροσώπους άλλων θρησκειών;

– Πολλά από αυτά τα νησιά – κράτη είναι σε μεγάλο βαθμό προτεσταντικά, καθ’ ότι ήταν αγγλικές αποικίες. Σε πολλά από αυτά, η Αγγλικανική Εκκλησία ήταν κάποτε κυρίαρχη. Τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει, αλλά ακόμα και σήμερα ένα σημαντικό μέρος των πιστών συσχετίζονται με την Αγγλικανική Εκκλησία, τη Μεθοδιστική Εκκλησία. Υπάρχουν και άλλα πολλά εκεί, όπως κι αλλού. Οι Νεοπεντηκοστιανοί εξαπλώνονται ταχύτατα, τραβώντας κοντά τους ολόκληρα ποίμνια Μεθοδιστών, Αγγλικανών, Καθολικών. Υπάρχουν καθολικές χώρες, που ήταν επίσης αγγλικές αποικίες, αλλά οι οποίες εδώ και αρκετό καιρό έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τους Γάλλους και υιοθέτησαν τον Καθολικισμό. Ο Άγιος Δομίνικος, για παράδειγμα, η Αγία Λουκία.

Όσο για το Τρινιντάντ, εκεί υπάρχουν πολλοί Ινδοί. Και στην περιοχή όπου ζούσαμε, όπου και είχες την αίσθηση ότι είσαι στην Ινδία, υπήρχαν παντού ναοί. Και ακόμη και όταν επρόκειτο να βαφτίσουμε ένα άτομο, ήρθαμε στην παραλία, όπου και διαπιστώσαμε ότι όλη η παραλία είναι γεμάτη με ινδουιστικά είδωλα. Αυτό το θέαμα με σοκάρισε, δεν περίμενα ότι θα υπήρχε ένας τόπος τόσο ακατάλληλος για βάπτισμα. Αλλά, δόξα τω Θεώ, καταφέραμε και βρήκαμε ένα μέρος, όπου θα μπορούσε να γίνει η βάπτιση κι ετελέσθη εκεί. Από ό,τι φαίνεται, ο Κύριος δείχνει την έγνοια του γι’ αυτά τα μέρη, γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Υπάρχουν Ορθόδοξοι άνθρωποι εκεί, καθώς και άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την Ορθοδοξία.

Κάτι το περίεργο: Στο Τρινιντάντ υπάρχει η Ορθόδοξη Εκκλησία του Τρινιντάντ, η οποία είναι κάτω από την καθοδήγηση του «Πατριάρχη όλου του Τρινιντάντ». Πρόκειται για μια αποκλειστικά τοπική πρωτοβουλία: Δεν απομακρύνθηκαν από την Εκκλησία, ούτε εισήλθαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Θα ήταν ενδιαφέρον να τους γνωρίσουμε, να μάθουμε περισσότερα. Αλλά η επίσκεψή μας ήταν πολύ σύντομη και αμέσως επιζήτησαν την επαφή μας οι Ορθόδοξοι Σύροι. Περάσαμε όλη την ώρα μαζί τους, κάτι που ήταν πράγματι ωφέλιμο. Καθ’ ότι δεν υπάρχει καμία Ορθόδοξη ενορία, μερικοί από τους Ορθόδοξους Σύρους έχουν στραφεί προς τη μεριά των Προτεσταντών. Έπρεπε να έρθουμε σ’ επαφή και με αυτούς.

Αυτό το περίεργο συμβάν με την Ορθόδοξη Εκκλησία του Τρινιντάντ είναι ένα σημάδι ότι ο τοπικός μαύρος πληθυσμός έχει κάποιο ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία. Ίσως θα παραμείνει στο επίπεδο της απλής περιέργειας, αλλά ίσως με την πάροδο του χρόνου να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο.

– Από ό,τι καταλαβαίνω, ορθόδοξες εκκλησίες εκεί δεν υπάρχουν ακόμη, έτσι δεν είναι;

– Όχι. Στην Αντίγκουα, όπου υπάρχει επίσημα ενορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αντιόχειας, αγοράστηκε γη για την κατασκευή του ναού κι ελπίζω να προχωρήσει.

– Ας περάσουμε σε μιαν άλλη εξωτική χώρα, τις Φιλιππίνες. Με την ευλογία του Πατριάρχη Κυρίλλου, η Ορθόδοξη αποστολή αναπτύσσεται ενεργά εκεί. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τις επιτυχίες σε αυτήν τη χώρα;

– Η Ορθόδοξη αποστολή πραγματοποιείται μέσα από την προσπάθεια πολλών ανθρώπων. Ακριβώς επειδή γράφω γι’ αυτό, oι άνθρωποι μένουν μερικές φορές με την εντύπωση ότι εργάζομαι κυρίως εκεί. Πρόκειται, βέβαια, για μια λανθασμένη εντύπωση, διότι έχουν συνεισφέρει/συμμετάσχει, και μέσα από πολλή δουλειά μάλιστα, πλήθος ανθρώπων: Και κληρικοί και λαϊκοί και, φυσικά, η ιεραρχία. Ήδη ένας αρχιερέας πήγε εκεί – ο επίσκοπος του Σολνετσνογκόρσκ Σέργιος. Και ο επίσκοπος του Ριζάν Μάρκος βοήθησε από την αρχή και με κάθε δυνατό τρόπο.

Αυτό το έργο οδήγησε στο εκπληκτικό φαινόμενο ότι ολόκληρη η τοπική εκκλησία μεταστράφηκε στην Ορθοδοξία. Περί τους χίλιους πεντακόσιους ανθρώπους αποδέχτηκαν την Ορθοδοξία. Υπάρχουν άλλοι, που θέλουν να ετοιμαστούν. Για εμάς αυτό όλο ήταν μια πρόκληση. Επειδή γνωρίζουμε πώς να κάνουμε την ανακοίνωση βάπτισης ενός ατόμου, ν’ ανακοινώσουμε τη βάπτιση μιας οικογένειας. Ήταν μια πρόκληση ν’ ανακοινώσουμε τη βάπτιση για χιλιάδες ανθρώπους, που είναι φορείς διαφορετικού πολιτισμού, ανήκουν σε διαφορετικό λαό. Και αναζητήσαμε τρόπους για το πώς να το κάνουμε καλύτερα, συμβουλευόμενοι την ιεραρχία. Και με την ευλογία της ιεραρχίας έγιναν πολλά πράγματα, όχι μόνο για να δεχτούμε αυτά τα άτομα, γιατί το να τα δεχτούμε δεν είναι πρόβλημα. Το θέμα είναι να γίνουν πραγματικά Ορθόδοξοι, να το εκτιμήσουν αυτό, να δουν τη ζωή τους ν’ αλλάζει. Αυτό επιδίωξαν, προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται.

Οι ενοριακοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Μπιτς Μπάγκουο (Μιντανάο, Φιλιππίνες)

– Πάτερ Γεώργιε, o σπόρος της Ορθοδοξίας είχε μήπως σπαρθεί στις Φιλιππίνες ήδη πριν την άφιξη της αποστολής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας;

Οι ίδιοι μας κάλεσαν. Από μόνοι τους επέλεξαν την Ορθοδοξία. Ναι, ίσως, χωρίς να την καταλαβαίνουν πλήρως, αλλά την καταλαβαίνουν. Αυτοί οι άνθρωποι ανήκαν σε μια Εκκλησία, που από καιρό διαχωρίστηκε από τους Καθολικούς. Κατά μία έννοια, είναι ακόμα πιο κοντά στους Ορθόδοξους από τους Καθολικούς και από τους Προτεστάντες. Σε αντίθεση με τους Προτεστάντες, λατρεύουν τη Μητέρα του Θεού, τρέφουν σεβασμό στους Αγίους, έχουν εικόνες, κάνουν προσευχές για τους νεκρούς, βαφτίζουν τα βρέφη. Δηλαδή, δεν έχουμε διαφωνίες, δεν χρειάζεται να το διδαχθούν αυτό, το κατέχουν ήδη. Σε αντίθεση με τους Καθολικούς, δεν δέχονται την πρωτοκαθεδρία του Πάπα, την αγαμία των ιερέων και δεν δέχονται το filioque. Στην πραγματικότητα, βρίσκονταν κοντά στην Ορθοδοξία, χωρίς ποτέ να το έχουν συνειδητοποιήσει.

Ο ιδρυτής τους είχε στοχεύσει την Ορθοδοξία, είχε γράψει στον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης αίτημα να γίνουν αποδεκτοί, αυτό εδώ και πολύ καιρό – τη δεκαετία του ’30 του προηγούμενου αιώνα, αλλά αυτό δεν συνέβη. Και τώρα έχουν στην ουσία συνεχίσει αυτό το κίνημα.

Πρέπει να καταλάβουμε τη θέση τους. Οι Φιλιππίνες είναι κατά κύριο λόγο καθολική χώρα, οι Καθολικοί τούς θεωρούν σαν κάποιο είδος ψευδοκαθολικών, Καθολικών δεύτερης κατηγορίας, θα λέγαμε. Και συνειδητοποίησαν σε κάποια στιγμή ότι δεν είχαν αποστολική διαδοχή, ότι η χειροτονία τους δεν ήταν αληθινή. Αλλά ποια είναι τότε αληθινή; Και άρχισαν να συγκρίνουν, να διερωτώνται. Και όταν έμαθαν για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ήταν σαν να πήραν μια ανάσα φρέσκου αέρα, σαν να ήταν αποδέκτες μιας γνώσης που εμπνέει. Στη συνέχεια, προσκάλεσαν τον πατέρα Κύριλλο Σκαρμπούλ.

Ο πατήρ Κύριλλος Σκαρμπούλ ήταν εκείνην την εποχή ο «πλησιέστερος» στις Φιλιππίνες ιερέας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ήρθε, γνωρίστηκε με τον κόσμο και την κατάσταση, είδε ότι είχαν σοβαρές προθέσεις και έδωσε αναφορά στην ιεραρχία. Και, με την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Μάρκου, ξεκίνησε αυτή η αποστολή. Κι εμένα προσωπικά με έστειλαν εκεί όταν όλα είχαν ήδη ξεκινήσει, στον ρόλο του βοηθού.

– Σε ποια γλώσσα τελούσατε τη Θεία Λειτουργία στις Φιλιππίνες; Και ποια ήταν η εντύπωσή σας από τις πρώτες Λειτουργίες που τελέστηκαν εκεί;

– Εκείνην την εποχή λειτουργούσα με τον ιερέα Στανισλάβ Ρασπούτιν, ως διάκονος. Προσπαθούσαμε να τελέσουμε τη Λειτουργία στα Αγγλικά, τα οποία ο τοπικός πληθυσμός καταλάβαινε πολύ καλύτερα από την παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα, και μερικές φορές προσπαθήσαμε να τελέσουμε λειτουργία στη Σεμπουάνο (ΣτΜ: Γλώσσα η οποία ομιλείται από περίπου 20 εκατ. κατοίκους στις Φιλιππίνες). Όταν άρχισα να λειτουργώ ως ιερέας ο ίδιος, σχεδόν πάντα λειτουργούσα στη Σεμπουάνο. Την έχω συνηθίσει. Ωστόσο, υπάρχει μια άλλη τοπική γλώσσα, η Ταγκαλόγκ. Αυτήν τη χρησιμοποιώ σε μικρότερο βαθμό, ακόμη και τώρα «σκοντάφτω» στην ομιλία, όταν τελώ τη Θεία Λειτουργία. Επειδή, όμως, στην ιεραποστολή μας στις Φιλιππίνες εξακολουθεί να μην υπάρχει επαρκής αριθμός ιερέων και η τέλεση Λειτουργίας γίνεται σπάνια, οι άνθρωποι πρέπει να περιμένουν πολύ. Κάνω προσπάθειες ν’ ακούν τη Λειτουργία στη μητρική τους γλώσσα, ώστε να κατανοούν τα πάντα. Εκτυπώσαμε, επίσης, το κείμενο της Λειτουργίας στη μητρική τους γλώσσα, έτσι ώστε ακόμα και αν μπερδεύω μια συγκεκριμένη λέξη, οι άνθρωποι κάθονται και διαβάζουν και κατανοούν τι ήθελα να πω. Και το συναίσθημα από την τέλεση της Λειτουργίας είναι αυτό που είχα από πάντα. Πράγματι, κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας, «βιώνουμε» τα γεγονότα του Μυστικού Δείπνου. Επομένως, ανεξάρτητα από τον τόπο τέλεσης της Λειτουργίας, στο Βιετνάμ, στις Φιλιππίνες ή αλλού, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και να τελείται η Θεία Λειτουργία, τα συναισθήματά μου είναι αυτά τα ίδια που θα είχα, αν την είχα τελέσει στο δικό μας ναό, πίσω στην πατρίδα.

Η Λειτουργία δείχνει πώς οι ενορίτες των τοπικών εκκλησιών εκκλησιάζονται. Όταν τελούσαμε τις πρώτες Λειτουργίες, έπρεπε να οργανώσουμε τα πάντα μόνοι μας: Να διανέμουμε μεταξύ μας τα προς ανάγνωση κείμενα, να ετοιμάζουμε το θυμιατήρι και ούτω καθ’ εξής. Και τώρα οι ντόπιοι πιστοί γνωρίζουν ήδη οι ίδιοι τα πάντα: Ποιο προκείμενο και πότε, ποιες είναι οι αποστολικές αναγνώσεις – ξέρουν ήδη τα πάντα εκ των προτέρων, ο βοηθός του ιερέα ετοιμάζει το θυμιατήρι εκ των προτέρων, ακόμη και ψάλλουν με ορθόδοξο τρόπο. Αυτό είναι, επίσης, ένα σημάδι εξοικίωσης με την Εκκλησία, καθ’ ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν ήδη τη Λειτουργία καλά, παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχουν τελεστεί 10 – 15 όλες κι όλες. Αυτό το γεγονός αποτελεί μεγάλη πρόοδο. Πολλά άλλα συμβαίνουν, εν τώ μεταξύ: Δημοσιεύουμε βιβλία, κάνουμε ορθόδοξες ραδιοφωνικές εκπομπές στην τοπική γλώσσα, μεταφέρουμε τις παραδόσεις της ψαλτικής τέχνης, με τις οποίες προσωπικά δεν έχω καμία σχέση, αλλά ήρθαν άλλοι, εργάστηκαν, μετέγραψαν τα μουσικά μέλη σε Σεμπουάνο και δίδαξαν στον τοπικό πληθυσμό να ψάλλει.

Κατ' αρχήν, είναι ταλαντούχοι σε ό,τι αφορά στην ψαλτική, τα "πιάνουν" γρήγορα, και πολλοί από αυτούς ψάλλουν καλά και με την πρώτη κι αυτό εκ φύσεως. Αυτό βοηθά πολύ, φυσικά. Άνοιξαν και Κατηχητικά σχολεία εκεί. Σε γενικές γραμμές, προσπαθούμε. Αλλά και αυτοί προσπαθούν.

Πώς ξεκίνησαν όλα: Είχαμε συνομιλίες με τον τοπικό πληθυσμό, ήδη πριν από τη μεταστροφή τους στην Ορθοδοξία. Όλη η προηγούμενη χριστιανική ιεραποστολή ήταν Καθολική, στις χριστιανικές εκκλησίες έβλεπες αγάλματα, πάγκους. Εμείς, όμως, ξεκινήσαμε με το κυριότερο. Δεν είπαμε από την αρχή ν’ απομακρύνουμε τα αγάλματα ή τα παγκάκια, αν και κατάλαβα ότι αργά ή γρήγορα, αν μεταστραφούν στην Ορθοδοξία, τότε οι εκκλησίες τους θα πρέπει να μοιάζουν με Ορθόδοξες. Αλλά αυτό που με απασχολούσε ήταν το πώς. Είχαν, επίσης, τη συνήθεια να κρεμάνε τις σημαίες των Φιλιππίνων μέσα στούς ναούς. Οι Λειτουργίες άρχιζαν πάντα με τον ύμνο των Φιλιππίνων. Κάτι περίεργο για τη δική μας παράδοση δηλαδή. Αλλά αναρωτήθηκα πώς να τους πω ότι αυτές όλες τις συνήθειες πρέπει να τις αφήσουν στην άκρη. Θα μπορούσαν, με κάθε βεβαιότητα, να σκεφτούν ότι στρέφομαι εναντίον του οργανωμένου κράτους τους.

Αλλά είδα ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τα πάντα, ο Κύριος τους παρακινεί, και βολεύονται όλα. Θυμάμαι, όταν σε κάποια φάση ήρθα στον ναό και δώρισα εικόνες. Μετά από λίγο καιρό ήρθα πάλι και είδα ότι αυτοί οι ίδιοι απομάκρυναν τα αγάλματα και έβαλαν εικόνες στη θέση τους. Εκεί που κάποτε ήταν αγάλματα, τώρα κρέμονταν εικόνες. Και δεν χρειάστηκε να τους πω τίποτε. Το ίδιο πράγμα συνέβη με τα παγκάκια: Αυτό ήταν κάτι ακόμα πιο σοβαρό, αφού οι κάτοικοι είχαν συνηθίσει να κάθονται και η ορθόδοξη Λειτουργία είναι πολύ μεγαλύτερη σε διάρκεια από την καθολική. Αλλά όταν οι άνθρωποι άκουσαν ότι οι Ορθόδοξοι προσεύχονται όρθιοι, απομάκρυναν οι ίδιοι όλα τα παγκάκια από την εκκλησία. Κάποιοι έφτιαξαν και εικονοστάσια. Μάζεψαν χρήματα γι’ αυτό. Ακόμη και οι σημαίες των Φιλιππίνων «εξαφανίστηκαν». Έτσι, λοιπόν, φτάσαμε στο σημείο να τελούμε κανονικά Λειτουργία και πλέον κανένας δεν σκέφτεται αυτό που υπήρχε πριν.