Στρατιώτης του Χριστού ο Μητροπολίτης Αμφιλόχιος Ράντοβιτς

ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιος Ράντοβιτς. Φωτογράφος: ο διάκονος Ντράγκαν Σ. Τανασιέβιτς. 2008. Πηγή: wikimedia.org

Την 1η Νοεμβρίου 2020 το Ορθόδοξο Μαυροβούνιο και το σύνολο της Ορθοδοξίας αποχαιρέτισε τον Μητροπολίτη Αμφιλόχιο Ράντοβιτς. Τι ήταν όμως αυτός ο άνθρωπος για την Εκκλησία του Χριστού;

Στις 30 Οκτωβρίου 2020 απεβίωσε ένας από τους πλέον διακεκριμένους Ορθοδόξους Ιεράρχες της σύγχρονης εποχής, ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιος Ράντοβιτς.

Στις 31 Οκτωβρίου το φέρετρο με τη σορό του μητροπολίτη μεταφέρθηκε από την Τσετίνιε στην Ποντγκόριτσα. Ο πιστός λαός γονατιστός υποδέχθηκε τον ιεράρχη του.

Σύμφωνα με την Ιερά Μητρόπολη, «παρά το γεγονός ότι η πομπή με το φέρετρο του μητροπολίτη αναχώρησε από την Τσετίνιε στις 13:00, στον ναό της Ποντγκόριτσα έφθασε περίπου στις 14:30, διότι οι άνθρωποι γονατιστοί ανέμεναν τον ποιμένα και πνευματικό πατέρα τους (...) Το φέρετρο με τα λείψανα του μητροπολίτη, μέσω μιας λαοθάλασσας χιλιάδων ανθρώπων, μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε στον Ναό της Αναστάσεως του Χριστού, όπου οι πιστοί θα μπορούσαν να προσκυνήσουν τον ποιμένα τους, ο οποίος επί μια τριακονταετία κατείχε τον θρόνο του Αγίου Πέτρου Τσετίνιε».

Σήμερα, 1η Νοεμβρίου, το Ορθόδοξο Μαυροβούνιο και ολόκληρη η Ορθοδοξία αποχαιρετά αυτόν τον άνθρωπο.

Ποιος τελικά ήταν ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος για την Εκκλησία και γιατί τον αγαπούν τόσο πολύ και τον σέβονται όλοι, όσοι πιστεύουν στον Θεό;

Λαϊκός ηγέτης

Πιστοί στην Ποντγκόριτσα αποχαιρετούν τον αποβιώσαντα μητροπολίτη. Πηγή: mitropolija.com

Για τη σημασία του μακαριστού για τον λαό του Μαυροβουνίου, μαρτυρούν τα λόγια του Πρωθυπουργού της χώρας, Ζδράφκο Κριβοκάπιτς, ο οποίος, αφού κάλεσε τις Αρχές να κηρύξουν πένθος εξαιτίας της κοιμήσεως του μητροπολίτη Αμφιλοχίου, προέβη σε δηλώσεις σχετικά με την «πολιτιστική υποχρέωση σεβασμού για την εκδημία ενός από τους πλέον μεγάλους από εμάς ανθρώπους αυτού του αιώνα».

Δεν χωρεί αμφισβήτηση ότι ακόμη κι εάν η κυβέρνηση, την οποία στηλίτευσε επανειλημμένως ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος, δεν θα αφουγκρασθεί τη γνώμη του Πρωθυπουργού του Μαυροβουνίου, ο λαός του Μαυροβουνίου θα πενθήσει γι' αυτόν που θεωρεί πνευματικό του πατέρα. Πχ. οι Αρχές της πόλεως Μπούντβα έχουν ήδη κηρύξει πένθος. Μαζί με το Μαυροβούνιο πενθεί και η γειτονική Σερβία. Έτσι, στην εξόδιο ακολουθία του μητροπολίτη Αμφιλοχίου προέστη ο Πατριάρχης Σερβίας Ειρηναίος. Επιπλέον, στην κηδεία του Σεβασμιωτάτου παρέστη και ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλέξανδρος Βούτσιτς. Και πρόκειται για το πρώτο του ταξίδι στο Μαυροβούνιο από τότε που άρχισε να κατέχει υψηλά αξιώματα στη Σερβία.

Στο άκουσμα του θανάτου του Ιεράρχη αντέδρασαν και άλλοι γνωστοί, πολύ πέραν της Σερβίας ή του Μαυροβουνίου, άνθρωποι. Ο Πρίγκιπας της Σερβίας Φίλιππος Καρατζόρτζεβιτς έγραψε ότι θεωρεί τον μακαριστό Αμφιλόχιο «ένα μεγάλο μητροπολίτη», ενώ οι ουρανοί ευφραίνονται γι' αυτόν: «Καλό Παράδεισο, μεγάλε ιεράρχα, οι ουρανοί ευφραίνονται για Σας! Δεηθείτε υπέρ ημών και φυλάξατέ μας, όπως πάντοτε».

Πολύ ειλικρινή ήσαν και τα λόγια του περίφημου αντισφαιριστή Νόβακ Τζόκοβιτς: «Ο Σεβαστός κυρός Αμφιλόχιος ήταν μεγάλος αγωνιστής για την Ορθοδοξία και ένας άνθρωπος, ο οποίος απετέλεσε οδοδείκτης για τον Ορθόδοξο Σερβικό λαό και τη Ορθόδοξη Σερβική Εκκλησία στο Μαυροβούνιο».

Μπορούμε να παραθέσουμε και άλλες δεκάδες παραπομπές, από διαφόρους ανθρώπους, οι οποίοι μαρτυρούν για τη θέση και τη σημασία του μητροπολίτη Αμφιλοχίου στη ζωή τους, στη ζωή της Σερβικής Εκκλησίας και του λαού του Μαυροβουνίου. Και όλοι αυτοί θα δεχθούν ότι ο Σεβασμιώτατος, με την άρση του φορτίου της αρχιεροσύνης, κατάφερε να καταστεί οικείος για κάθε θρήσκο κάτοικο του Μαυροβουνίου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι νέοι τον αποκαλούσαν έτσι απλά «παππού», ενώ οι μεγαλύτεροι «πατέρα».

Αλλά σημαντικότερος είναι ο ρόλος, που διαδραμάτισε η μορφή του μητροπολίτη Αμφιλοχίου για την ανά την οικουμένη Ορθοδοξία.

Θεολόγος

Ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιος Ράντοβιτς. Πηγή: geopolitica.ru

Είναι επαρκώς αισθητή η επιρροή του μητροπολίτη Αμφιλοχίου στη σύγχρονη θεολογία. Ας πάρουμε τη διδακτορική του διατριβή «Το μυστήριο της Αγίας Τριάδος κατά τη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά», το εκπληκτικό πόνημά του στη Λειτουργική «Το νόημα της Λειτουργίας», και το θαυμάσιο έργο του «Οι αρχές της χριστιανικής Ορθόδοξης αγωγής».

Ο Σεβασμιώτατος ήταν άνθρωπος πολύ μορφωμένος. Έτσι, το 1962 αποφοίτησε από τη Θεολογική Ακαδημία του Αγίου Σάββα Βελιγραδίου, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου με ειδικότητα την κλασική φιλολογία, στη συνέχεια στη Βέρνη της Ελβετίας, και αργότερα στη Ρώμη.

Για ένα χρόνο ο Σεβασμιώτατος έμεινε στο Άγιον Όρος, όπου γνώρισε προσωπικά τον Άγιο Γέροντα Παΐσιο τον Αγιορείτη καθώς και τον διακεκριμένο Ορθόδοξο θεολόγο της εποχής μας Όσιο Ιουστίνο Πόποβιτς. Και οι δύο αυτοί άνθρωποι άσκησαν ουσιαστική επιρροή στη θεολογική και ασκητική διαμόρφωση της προσωπικότητας του Σεβασμιωτάτου.

Παράλληλα, για εμάς, τους πιστούς της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι σπουδαίο και το γεγονός ότι ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος τηρούσε μια σαφή και συγκεκριμένη θέση στο «ουκρανικό» ζήτημα. Η γνώμη του πράγματι είχε σημασία και όντως εισακουόταν. Και όχι μόνον στη Σερβική Εκκλησία.

Έτσι, ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος θεωρούσε ότι «η φιλαρχία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου οδήγησε σε μεγάλα δεινά στην Ουκρανία, στη διάσπαση, η οποία είναι καταστρεπτική για το μέλλον όχι μόνον της Ουκρανίας και όλων των σλαβικών λαών, αλλά ταυτόχρονα και για το σύνολο της Ορθοδοξίας». Και ποιος θα πει ότι δεν είχε δίκιο;

Ή αλλού ο Σεβασμιώτατος δήλωνε ότι «ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν έχει δικαίωμα να αυτοαποκαλείται κεφαλή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως αναφέρεται στον ουκρανικό Τόμο. Η Εκκλησία μόνον μια κεφαλή έχει και είναι ο Χριστός». Δεν είχε δίκιο και πάλιν ο Σεβασμιώτατος;

О στηλιτευτής της αμαρτίας

ο Μητροπολίτης Αμφιλόχιος Ράντοβιτς. Πηγή: pobjeda.me

Ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος επηρέασε την Ορθοδοξία και με τα φλογερά του κηρύγματα, με την υπεράσπιση της Ευαγγελικής αλήθειας και με τη στηλίτευση της αμαρτίας. Και όλα αυτά παρά τις απειλές, τους κινδύνους και τη δυσφορία των ισχυρών του κόσμου τούτου. Π.χ., στις 10 Οκτωβρίου 2010 ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος χαρακτήρισε την παρέλαση των ομοφυλοφίλων στη Σερβία «δηλητήριο, που χύνεται στους δρόμους» και ότι είναι «πιο επικίνδυνο από το ουράνιο». Τότε ακριβώς δήλωσε ακόμη ότι ο σύγχρονος πολιτισμός είναι μολυσμένος με τα Σόδομα, ανυψώνοντάς τα στο βάθρο της θεότητας. Πολύ περισσότερο, ο Σεβασμιώτατος κάλεσε σε μποϊκοτάζ της παρελάσεως των ομοφυλοφίλων. Θα δεχθείτε βέβαια, ότι τέτοια λόγια, που ειπώθηκαν σε ένα κόσμο, όπου οι αξίες της LGBT κοινότητας καθίστανται συνέχεια αξίες της πλειοψηφίας, απαιτούν αρκετή ανδρεία και ακλόνητες πεποιθήσεις.

Και ο Σεβασμιώτατος δεν επτοείτο όταν πρόβαλε αυτές του τις πεποιθήσεις. Να τα λόγια του για τη σημασία και τη θέση της Ορθοδοξίας στον κόσμο:

«Κατά την προσωπική μου γνώμη, η Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία επί αιώνες χρημάτισε πνευματικός άξονας μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Και σήμερα είναι, επίσης, πνευματικός άξονας του σύγχρονου κόσμου στη νέα σύγκρουση μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Υπό την Ανατολή θα πρέπει να καταλαβαίνουμε ότι μόνον την ισλαμική Ανατολή, αλλά και ολόκληρη την Ανατολή: βουδιστική, κομφουκιανιστική.

Από τη μία, όλοι οι ανατολικοί πολιτισμοί, από την άλλη, ο λεγόμενος δυτικός, ευρω-αμερικανικός πολιτισμός, που βασίζεται στην αυτοκρατορική ιδέα, στη σύνθεση της ειδωλολατρικής Ρώμης, που αποθεώνει τον αυτοκράτορα, και του πρωτείου του επισκόπου Ρώμης.

Αυτός ο δυτικός πολιτισμός είναι φορέας μιας νέας ιδέας του κόσμου, μιας νέας παγκοσμίου τάξεως πραγμάτων, όχι μόνον κρατικής ή κοινωνικής: πρόκειται για μια νέα ηθική, μια νέα κοσμοθεωρία, και ένα νέο τρόπο ζωής.

Είναι μια απολύτως κοσμικοποιημένη, αντιχριστιανική, αυτοκρατορική ιδέα. Θα έλεγα ότι πίσω από τέτοιο είδος αντιχριστιανισμού διαφαίνεται η μύτη του σατανά, δηλαδή ο σατανισμός, ο οποίος διαφαίνεται ολοένα και σαφέστερα, αξιοποιώντας κάθε σύγχρονο μέσο και επιβαλλόμενος σε όλο τον κόσμο.

Και εμπόδιο σε αυτή τη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, στη νέα κοσμοθεωρία, σε αυτό το νέο ακραίο αντιχριστιανισμό στέκεται ο πνευματικός πυρήνας μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας και είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού. Και είναι ανάγκη να καταστραφεί, διότι όσο υπάρχει, δεν θα μπορέσει αυτή η νέα ιδεολογία να επικρατήσει σε όλο τον κόσμο».

Αρχιποιμένας

Ο Μητροπολίτης Αμφιλόχιος στο Κοσσυφοπέδιο το 1999 (αριστερά) και το 2004 (δεξιά). Πηγή: gioicongnghe.com

Με το έμπρακτο παράδειγμά του ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος κατάφερε να δείξει ποιος θα πρέπει να είναι ένας πραγματικός αρχιποιμένας – ικέτης για τον λαό του Θεού, ο ποιμένας ο πρόθυμος που «τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ». Ως την πλέον εντυπωσιακή απεικόνιση της αρχιερατείας του Σεβασμιωτάτου, μπορεί κανείς να αποκαλέσει τις δύο παραπάνω φωτογραφίες. Σύμφωνα με τον Νικήτα Μπονταριόφ, «στην πρώτη φωτογραφία, ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος το 1999 στο Κοσσυφοπέδιο, συνοδεία ενόπλων, εντοπίζει και κηδεύει με εκκλησιαστική τελετή λείψανα δολοφονηθέντων από Αλβανούς Σέρβων. Γύρω μαίνονται οι Αλβανοί μαχητές, από τον ουρανό πέφτουν βόμβες. Στη δεύτερη φωτογραφία, στις 17 Μαρτίου 2004, μετά από τη «νύχτα των κρυστάλλων» στο Κοσσυφοπέδιο, όταν από την περιοχή με κίνδυνο εξολοθρεύσεως αναγκάσθηκαν να δραπετεύσουν τέσσερεις χιλιάδες Σέρβοι, ο ίδιος προστατεύει από τον όχλο των αγανακτισμένων κατοίκων του Βελιγραδίου το Μπαϊρακλί-τζαμί, το μοναδικό τζαμί στη Σερβική πρωτεύουσα».

«Δεν φοβόταν κανένα και τίποτε, ούτε τους Αλβανούς συμμορίτες, ούτε τις νατοϊκές βόμβες, ούτε την οργή των οικείων του ομοεθνών, οι οποίοι αγανακτισμένοι θα μπορούσαν να διαπράξουν κάτι, για το οποίο θα μετανοούσαν μετέπειτα και οι ίδιοι», γράφει ο Γιούρι Μπόνταρεφ. Και είναι δύσκολο να μην παραδεχθούμε αυτούς τους χαρακτηρισμούς.

Στρατιώτης του Χριστού

Στις 26 Δεκεμβρίου 2019 η Βουλή του Μαυροβουνίου με πλειοψηφία υπερψήφισε τον νόμο «Περί ελευθερίας του θρησκεύεσθαι και των πεποιθήσεων και της νομικής θέσεως των θρησκευτικών κοινοτήτων», που παραβίασε τα συμφέροντα της Ορθοδόξου Σερβικής Εκκλησίας. Ο πρώτος που αντιτάχθηκε στην υπερψήφιση του προαναφερθέντος αντιεκκλησιαστικού νόμου, ήταν ο μητροπολίτης Αμφιλόχιος. Ως ηθική αυθεντία για τη χώρα, ο Σεβασμιώτατος κατάφερε να εξασφαλίσει σχεδόν τον μισό πληθυσμό του Μαυροβουνίου να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Σχεδόν σε κάθε πόλη, αρχίζοντας από το Δεκέμβριο του 2019, άρχισαν μαζικές προσευχητικές πομπές, τις οποίες οι ίδιοι οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου αποκάλεσαν λιτές. Αυτές οι πομπές, με μικρά διαλείμματα λόγῳ πανδημίας του κορονοϊού, συνεχίσθηκαν σχεδόν καθημερινά μέχρι τις εκλογές στο Μαυροβούνιο, οι οποίες διενεργήθηκαν στις 31 Αυγούστου 2020. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις συμμετείχαν από 50 000 έως 100 000 άνθρωποι ταυτόχρονα. Εξ αρχής, οι αστυνομία του καθεστώτος του Μίλο Τζουκάνοβιτς (οπαδού «των Ευρωπαϊκών αξιών» και αντίπαλου της κανονικής Ορθοδοξίας) άσκησαν βία στους πιστούς. Έτσι, στις 27 Δεκεμβρίου η αστυνομία του Μαυροβουνίου ξυλοκόπησε άγρια τον Επίσκοπο Διοκλείας Μεθόδιο Οστόιτς, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Τσετίνιε, και πιστούς. Στις 29 Δεκεμβρίου 2019 οι αστυνομικοί, με χρήση δακρυγόνων και ρόπαλα, επιχείρησαν να διαλύσουν τους Ορθοδόξους χριστιανούς, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί έξω από τον Ναό της Αναστάσεως του Χριστού στην Ποντγκόριτσα.

Τότε, εκείνη τη στιγμή, φαινόταν ότι η βίαιη αντιπαράθεση μεταξύ των Αρχών και του λαού, ο οποίος διαμαρτυρόταν κατά του αντιεκκλησιαστικού νόμου, μια ιδιόμορφη μαυροβουνίτικη παραλλαγή των εξελίξεων στην Πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο, ήταν απλώς αναπόφευκτη. Κι όμως, κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Και τούτο, εν πολλοίς, χάρη στη θέση του μητροπολίτη Αμφιλοχίου, ο οποίος με τα κηρύγματά του, τις προτροπές και το προσωπικό του παράδειγμα κατάφερε να συγκρατήσει τον λαό από τη διολίσθηση στην άβυσσο της βίας, της έχθρας και της επιθετικότητας.

Ο Μητροπολίτης Αμφιλόχιος κατά τα πρόσφατα γεγονότα στο Μαυροβούνιο. Πηγή: belsat.eu

Εκ των πραγμάτων, η Ιερά Μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας, με επικεφαλή τον αρχιποιμένα της, έδειξε σε όλο τον κόσμο, ότι οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας μπορούν πράγματι να είναι ειρηνικές. Πολύ περισσότερο, οι Ορθόδοξοι χριστιανοί μπορούν και πρέπει να αξιοποιούν μόνον ένα όπλο, την προσευχή. Και είναι ακριβώς αυτό το όπλο, που είναι το πλέον αποτελεσματικό κατά του εχθρού του ανθρωπίνου γένους.

Και ο Σεβασμιώτατος κέρδισε αυτή τη μάχη κατά όσων μισούν την Εκκλησία. Ό, τι και να λέει κανείς, το Ορθόδοξο Μαυροβούνιο άντεξε αποκλειστικά στην αμετακίνητη εμμονή του μητροπολίτη Αμφιλοχίου στην υπεράσπιση των συμφερόντων της Εκκλησίας. Και μόνον μετά την ολοκλήρωση αυτής της τελευταίας του αποστολής, ο Σεβασμιώτατος εξεδήμησε προς Κύριον. Όχι τόσο επειδή ασθενούσε, αλλά επειδή επήλθε ο καιρός.

Σε αυτόν μπορούμε να εφαρμόσουμε τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ» (Β’ Τιμ. 4, 7-8).

Και πολύ σωστά για τον μακαριστό Ιεράρχη είπε ο αδελφός του επίσκοπος Μπουντιμλιάν και Νίκσιτς Ιωαννίκιος: « Αγωνίσθηκε να μιμείται τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Εσταυρωμένο και Αναστάντα, και έπασχε ολίγα, ακριβώς τόσο, ώστε οι χριστιανοί, ο ιερός κλήρος και οι αδελφότητες των μονών να συνειδητοποιήσουν ότι προετοιμαζόταν πλέον να φύγει. Σημερινή είναι η ημέρα του πένθους, και θα τον πενθούμε και θα τελούμε επιμνημόσυνες δεήσεις, αλλά πιστεύω ότι η μνήμη αυτή σταδιακά θα μετεξελιχθεί σε εορτή, διότι το μαρτύριο, η αγάπη, η θυσία, η καλοσύνη και σύνεση του επισκόπου Αμφιλοχίου θα λάμπουν θεϊκά και θα κομίσουν μεγάλη ευλογία στο Μαυροβούνιο».

Αναπαύου εν ειρήνη, στρατιώτα του Χριστού!