Άγιος Νεκτάριος, 100 χρόνια από την κοίμηση του: Το θαύμα της Εκκλησίας και της Ρωμιοσύνης του 20ού αιώνα!

Άγιος Νεκτάριος επίσκοπος Πενταπόλεως ο θαυματουργός (1846-1920). Θα έπρεπε να ήταν αρκετός και μόνον ο τίτλος αυτός για να φέρει στην μνήμη μας τον Άγιο που σφράγισε τον 20ό αιώνα και να μην χρειαζόταν να πούμε τίποτε άλλο! Όλα τα άλλα θα έπρεπε να ήταν γνωστά και τετριμμένα.

Αλλά μήπως και η παρουσία, η ευλογία, η μαρτυρία και η ευρύτερη χάρη, αγιότητα και κληρονομιά του περιορίζεται μόνο μέσα στα όρια των αιώνων και των τόπων που που έζησε ή έστω του ελληνισμού και της Ρωμιοσύνης.

Μα να, σήμερα βρισκόμαστε ακριβώς 100 χρόνια μετά την οσιακή κοίμησή του και αναζητούμε ακόμη, να δούμε και να μάθουμε ποιος ήταν ακριβώς!
Και ας έγινε ολοφάνερη και πασιφανής η αγιότητα του αμέσως μετά την κοίμησή του!
(Αλλά και πάλιν έμεινε δυσδιάκριτη η ίδια η προσωπικότητά του)!

Εξηγούμαι με μερικά παραδείγματα ως προς την πλήρη φανέρωση της αγιότητάς του: Θεράπευσε, αμέσως, μετά την κοίμησή του τον παράλυτο που βρισκόταν στο διπλανό κρεβάτι στο Αρεταίο νοσοκομείο όπου και τελειώθηκε!
Άρχισε να ευωδιάζει και να μυροβλύζει το σκήνωμά του!
Αυτοί που τον μετέφεραν στο φέρετρο από το λιμάνι της Αίγινας μέχρι το Μοναστήρι του δεν ένιωθαν κανένα βάρος (στα δάκτυλα τον μετέφερα έλεγαν).
Ο άγιος Σάββας της Καλύμνου, πνευματικό του τέκνο και εφημέριος της Μονής μετά την κοίμηση του Σεβασμιοτάτου συνομιλούσε μαζί του για αρκετές μέρες μετά την κοίμησή του, και τέλος τον προέτρεψε να τον αγιογραφήσει και να θέσει την εικόνα στον ναό, πράγμα το οποίο η Ηγουμένη της Μονής Γερόντισσα Ξένη στην αρχή αρνήθηκε!
Λίγους μήνες μετά την κοίμησή του το σώμα του δεν είχε αλλοιωθεί καθόλου, ενώ αρχίζουν συν τω χρόνω τα ποικίλα θαύματα του, τόσο στο Μοναστήρι, όσο και σε όλο τον ελληνικό κόσμο και την οικουμένη!

Το σκήνωμα του αγίου Νεκταρίου λίγες ώρες μετά την κοίμηση του. Έτσι, δεν άργησε να καθιερωθεί ως ένας μεγάλος θαυματουργός άγιος, για τον οποίο όπως γράφτηκε καμία ασθένεια δεν ήταν ανίατη. Έτσι έλαμψε σε όλο τον κόσμο!

Αλλά και πάλιν έμεινε κεκρυμμένος πίσω από την ιδιότητα του θαυματουργού!
Άλλωστε, έμοιαζε σαν να ήταν ο άγιος που επιφορτιζόταν και άλλων αγίων τις ιδιότητες, τις δράσεις και τα χαρίσματα, αφού ακόμη και ναυάγια αποσοβούσε ως άλλος άγιος Νικόλαος. Ανάλογες διασώσεις από τον άγιο Νεκτάριο -από ναυάγια πλοίων- είχαν προηγηθεί και όταν ο ίδιος βρισκόταν εν ζωή και ως επιβάτης σ’ αυτά! Από τον νεαρό τότε Αναστάσιο Κεφαλά πριν γίνει μοναχός!

Πολύ σύντομα, λοιπόν, το μοναστήρι του στην Αίγινα έγινε νέα κολυμβήθρα του Σιλωάμ και από ταπεινό μοναστηράκι ανεδείχθη σε ένα σαράι, ένα παλάτι γι’ αυτόν τον φτωχό άρχοντα και πρίγκιπα που σκεφτόταν πρώτα τους άλλους. Ο ίδιος, με το προορατικό χάρισμα που είχε, το φανέρωσε αυτό στις φτωχές μοναχές του λέγοντάς τους ότι αργότερα θα τρώτε με χρυσά κουτάλια. Και αυτές, βεβαίως, χαμογελούσαν θεωρώντας κάτι τέτοιο ως υπερβολή αλλά και γιατί δεν έγιναν μοναχές για μια ανάλογη προκοπή, αλλά για την αγάπη του Χριστού.
Θα πρέπει να προσθέσουμε, πως πριν από την κοίμησή του μια Μοναχή της Μονής του είχε δει στο όνειρό της, πως ένα τέλειο παλάτι από λαξευτή πέτρα είχε ετοιμαστεί γι’ αυτόν και τον περίμενε μετά την κοίμησή του. Ένα στον ουρανό και ένα στη γη!

Η πρώτη Ηγουμένη της Μονής της Αγίας Τριάδος που ίδρυσε ο Άγιος Νεκτάριος στην Αίγινα, Γερόντισσα Ξένη η τυφλή. Εξαίσιο θαύμα ήταν, επίσης, το μοναστήρι που ίδρυσε. Εκεί που πήγαιναν μικρά κορίτσια και έλεγαν εδώ θα μείνουμε, δεν θα φύγουμε, εδώ θα μείνουμε στον καλύτερο παππού Φαίνεται πως όλος ο κόσμος του είχε αλλοιωθεί και η θεία χάρις που κατοικούσε μέσα του τον πρόδιδε. Ιδιαίτερα στα μικρά αθώα παιδιά!

Είναι, βεβαίως, πολύ γνωστό πως ο άγιος τυραννήθηκε από την ανθρώπινη κακία, αφού διασύρθηκε επανειλημμένως και έζησε εσαεί ως παρεπηδημών επίσκοπος! Μέχρι την κοίμησή του ήταν ο εξόριστος επίσκοπος Πενταπόλεως του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Παρ’ όλες τις προσπάθειές του για να τακτοποιηθεί το θέμα αυτό δεν τον ενέταξαν ποτέ κάπου οργανικά! Ήταν εσαεί μετέωρος…

Την ίδια τύχη είχε και το μοναστήρακι του, αυτός ο πρότυπος για την εποχή του μοναστικός παρθενώνας ο οποίος δεν έλαβε μέχρι την κοίμησή του Αγίου την απαιτούμενη ευλογία και άδεια από την αρχιεπισκοπή Αθηνών. Διαρκείς ήταν και οι απειλές για τη διάλυσή του. Γι’ αυτό και η αρχική άρνηση της οσίας Γερόντισσας Ξένης της τυφλής (και που τα πάντα έβλεπε πνευματικώς) να βάλει την εικόνα στον ναό της μονής! Όταν κατάλαβε πως ήταν εντολή του Αγίου έκανε υπακοή!

Ο άγιος Νεκτάριος ο φίλος του Χριστού ήταν ο διαρκής ξένος μέσα στον κόσμο αυτό!
Και βεβαίως ένα “σημείο αντιλεγόμενο” όπως γράφει ο Ευαγγελιστής για τον Χριστό.

Αλλά, όσο ξένος και εξόριστος ήταν για τους άλλους, ο ίδιος ήταν ο κατ’ εξοχήν φίλος και πάντα κοντά στον άνθρωπο και τον ανθρώπινο πόνο. Και όχι μόνο με την θυσιαστική του αγάπη και το φιλανθρωπικό του έργο που σ’ όλη του τη ζωή έκανε αλλά και ως σχολάρχης, δάσκαλος, παιδαγωγός.
Είναι γνωστή η εκ μέρους του κρυφή διεκπεραίωση των καθηκόντων του καθαριστή της Ριζαρείου Σχολής για να μην απολυθεί ο αναγκεμένος άρρωστος καθαριστής της!
Ή, ακόμη, πως ατακτούσαν οι μαθητές του, τιμωρούσε ο ίδιος τον εαυτό με τριήμερο ασιτία;
Ας το ακούσουν όλοι όσοι έχουν πρόχειρες λύσεις, εξηγήσεις, παραινέσεις και τιμωρίες για κάθε θέμα! Πάντως ο άγιος, και γι αυτό ήταν άγιος, θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο και δεν έριχνε τις ευθύνες στους άλλους! Ούτε καν στους φταίχτες! Να μια πραγματικά ορθόδοξη αντιμετώπιση των ανθρώπων και των λογής λογής κοινωνικών καταστάσεων που ζούμε κάθε μέρα!

Ας μείνουμε, όμως, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, για να δούμε να ξεπροβάλει και πάλιν η λαμπρή μορφή του Αγίου μας ως ένας λαμπρός και πρωτότυπος συγγραφέας που ασχολήθηκε με έναν ευρύ κύκλο εργασιών! Και δεν ήταν μόνον εκκλησιαστικές, θεολογικές και ποιμαντικές οι μελέτες του αλλά και ευρύτερες για τον Ελληνισμό και την ιστορία μας. Από τους αρχαίους συγγραφείς που τους αποδελτίωνε από τα παιδικά του χρόνια και μάλιστα έγραφε κάποια ρητά και φράσεις πάνω στις καπνοσακούλες που πωλούσε τον καπνό στην Κωνσταντινούπολη, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να διαπαιδαγωγήσει ηθικά και πνευματικά το γένος! Αυτή η έγνοιά του ήταν συνυφασμένη με ολόκληρη τη τυραννισμένη, αρχοντική αλλά και γεμάτη προσφορά χαριτωμένη ζωή του!

Ο ίδιος πήγε στην Κωνσταντινούπολη από την Σηλυβρία στην Βασιλεύουσα για να μορφωθεί, αλλά και να δουλέψει και να βοηθήσει το σπίτι του. Εκεί απέκτησε την αυτοκρατορική και οικουμενική πατριαρχική αρχοντιά που τον διέκρινε; Ή την έλαβε από το σπίτι και την μητέρα του;

Πάντως τα σημεία για την πνευματική του προκοπή αρχίζουν πολύ νωρίς!
Όπως και η γεύση του μαρτυρίου! Αναφέρομαι στον ξυλοδαρμό του από το αφεντικό του, που ήταν και συγγενής του που νόμιζε πως τον έκλεψε, όταν το είδε καλά ντυμένο μέσα στο καταχείμωνο! Ο ίδιος ούτε τον πλήρωνε, ούτε τον έντυνε, ούτε τον τάιζε ικανοποιητικά όπως θα έπρεπε. Έπρεπε ο άγιος να στείλει επιστολή στον Χριστό για να λάβει ρούχα ζεστά! Και στην συνέχεια βεβαίως να μαρτυρήσει. Από τότε, όμως, βρήκε κάποιον συμπαραστάτη που τον βοήθησε στην συνέχεια. Ήταν ο μεσάζων με τον οποίο ο Χριστός έστειλε όσα ζητούσε στην επιστολή του ο μικρός Αναστάσιος. Ένας μεσάζων Χριστός!
Έτσι έγινε και ο Άγιος για πολλούς άλλους, μέχρι και σήμερα, και μάλιστα πολύ πιο εμφαντικά με τα ποικίλα χαρίσματα που αξιώθηκε!

Ο Γέροντα του Αγίου Νεκταρίου άγιος Παχώμιος ο νέος. Στην Κωνσταντινούπολη έλαβε προσόντα δασκάλου και έτσι στη συνέχεια πήγε στην Χίο για να διδάξει. Εκεί γνώρισε τον λίγο πιο μεγάλο από αυτόν Μοναχό Παχώμιο, νυν όσιο Παχώμιο, και κοντά σ’ αυτόν πήρε μαθήματα χάριτος και μοναχισμού και για να λάβει και ο ίδιος αντίστοιχη χάρη!

Και οι δύο τους θα αποτελέσουν τους γενάρχες μιας νέας συγκομιδής αγιότητας που θα κατακλύσει όλη την ελληνική επικράτεια με επίκεντρο την ορθόδοξη ησυχαστική εκκλησιαστική παράδοση και την νοερά προσευχή.

Ο άγιος Νεκτάριος, στη συνέχεια αφού έγινε μοναχός και διάκονος, πήγε στη Αθήνα για νά πάρει το απολυτήριο λυκείου και να σπουδάσει στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διέπρεψε! Ακολούθως ανεδείχθη ένας λαμπρός και πονετικός κληρικός και ιεράρχης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας! Αλλά, ο Μέγας αυτός της του Μεγάλου Αλεξάνδρου πόλεως πατριαρχείου θα μοιάσει περισσότερος με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Μέγα Αθανάσιο ο οποίος έζησε εν πολλοίς κυνηγημένος και έτσι και ο Επίσκοπος Πενταπόλεως θα εξοριστεί.
Σχεδόν “επικυρήχθηκε”, αφού τον κυνήγησαν και μετά την άφιξή του στην Αθήνα και δεν τον άφηναν να φάει ένα κομμάτι ψωμί! Ο ίδιος, όμως, ο αμνός του Θεού θα δώσει μετά από χρόνια συστατική επιστολή για τον διώκτη του! Η αγάπη του δεν ήταν εξαγγελτική και κηρυγματική, ήταν θυσιαστική!

Άγιος Νεκτάριος, επίσκοπος Πενταπόλεως. Ποικίλες λοιπόν, ήταν οι αρετές του που τον διέκριναν. Αλλά αυτή, ίσως, να ήταν και η κορυφαία! Μετά την αγιοκατάταξή του το 1961 εμφανίστηκε οφθαλμοφανώς στον ηγούμενο της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους και τον διαβεβαίωσε πως η αγιότητα του οφειλόταν στο ότι συγχωρούσε! (Οι μοναχοί της Μονής αυτής μέχρι τότε δεν είχαν πειστεί όλοι ότι ήταν πραγματικά άγιος).

Ο Επίσκοπος Πενταπόλεως Άγιος Νεκτάριος μπορούσε, όμως, και να συγχωρεί και χωρίς να του το ζητήσουν! “Εγώ παιδί μου ήδη τον συγχώρησα”, είπε για τον ανακριτή που δεν σεβάστηκε την ηλικία του και τον έπιασε από τα γένια και από τα ράσα και τον πίεζε να ομολογήσει πράγματα που ούτε μπορούσε να σκεφτεί ο σεπτός ιεράρχης.

Η ψυχούλα του είχε γίνει ποιητική και ισάγγελη και γι’ αυτό έγραφε και εκκλησιαστικούς ύμνους και ποιήματα, βρίσκοντας ακόμη ένα τρόπο για να υμνεί τον Θεό, διδάσκοντάς τα και στις μοναχές του. Και βέβαια έφτασαν και μέχρι σε μας και αποτέλεσαν ανανέωση της εκκλησιαστικής μας υμνωδίας!

Ο άγιος Ιερώνυμος ο Σιμωνοπετρίτης (αριστερά) και ο άγιος Νεκτάριος. Ο ψυχικά και εσωτερικά αυτός πλούσιος άνθρωπος, ο άνθρωπος της θυσίας και χαρισματούχος που ήλκυσε πλουσιοπάροχα την χάρη του Θεού μέσα του, έζησε βίο μεστό και αθόρυβο και παραγωγικό σε πολλούς τομείς! Έγινε γνωστός στα πέρατα της γης και της οικουμένης ως θαυματουργός, αφού συνέτρεχε στον πόνο κάθε ανθρώπου που τον επεκαλείτο. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις και σε ανθρώπους που δεν το είχαν καν ακουστά!

Γιατί όμως αυτή η εύνοια από τον Θεό στο πρόσωπο του; Ίσως γιατί πόνεσε πολύ, ίσως γιατί καταδιώχθηκε και αδικήθηκε και περισσότερο γιατί συγχωρούσε! Αλλά μήπως ήταν για την τεράστια αγάπη που είχε μέσα του! Γιατί χωρίς αγάπη πώς μπορεί κανένας να συγχωρεί και μάλιστα συνεχώς;

Όπως και να έχει -Κύριος οίδε- ο άγιος Νεκτάριος μας άφησε μια τεράστια παρακαταθήκη τόσο αγιότητας και χάριτος, όσο και λοιπό πνευματικό έργο που και αυτό αδικήθηκε από την μεγάλη του φήμη και μόνον ως θαυματουργού αγίου.
Στην ουσία πρόκειται για έναν λόγιο και ποιητή Ιεράρχη ο οποίος πολύ αγωνίστηκε και για την ανάπτυξη του ορθόδοξου μοναχισμού που αποτελεί και το επίκεντρο της Εκκλησιαστικής ζωής.

Ο άγιος Νεκτάριος (αριστερά) με τον άγιο Σάββα της Καλύμνου. Είναι γνωστές και οι φιλικές και πνευματικές του σχέσεις με αντίστοιχες φυσιογνωμίες του σύγχρονο ορθοδόξου μοναχισμού. Ήδη μόλις πρόσφατα αγιοκατατάχθηκαν στην χορεία των αγίων της Εκκλησίας μας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο οι άγιοι Δανιήλ Κατουνακιώτης και Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης. Είχε προηγηθεί το πνευματικό του τέκνο άγιος Αμφιλόχιος Μακρής και πιο μπροστά ο άγιος Σάββας της Καλύμνου αλλά και ο ίδιος ο Γέροντάς του Παχώμιος!
Ορίστε, λοιπόν, ένας γαλαξίας αγιότητας και ευλογίας εναντίον της πάσης φύσεως ελληνικής κακοδαιμονίας που φαίνεται καθημερινά να μας κατακλύζει! Έτσι, για να παίρνουμε μέσω αυτών βαθειές ανάσες χάριτος και να ξεπερνάμε κάθε δυσκολία!

Ο άγιος Νεκτάριος ο θαυματουργός είναι ο ίδιος το θαύμα της Εκκλησίας του 20ού αιώνα και μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη πληθωρική πνευματική φυσιογνωμία της Ρωμιοσύνης! Το έργο του, αλλά και ουσιαστικά η ζωή του δεν έχει μελετηθεί και κυρίως αναδειχθεί όπως θα έπρεπε αφού το σκέπασε η χάρη που έλαβε να παρεμβαίνει μέσα στην ζωή μας και να μας ευεργετεί. Είναι ο φίλος θαυματουργός! Ο πιο καλός παππούς που έλεγαν τα κοριτσάκια!

Άγιος Νεκτάριος. Ότι απέμεινε εξαντλήθηκε στην έκφραση της ευχαριστίας μας προς αυτόν αλλά και η δοξολογία προς τον Θεό που τον ανέδειξε! Και αυτό ίσως είναι το σημαντικότερο.
Σίγουρα, όμως, μπορεί να κερδίσει πολλά κάποιος από την ανάγνωση του σεμνού, ωραίου αλλά και μαρτυρικού και αθλοφόρου του βίο όσο και από τα ποικίλα και περισπούδαστα συγγράμματά και ποιητικά του έργα.

Ο μικρός φτωχός υπόδουλος Έλληνας της Σηλυβρίας της Ανατολικής Θράκης έγινε τελικά ένας μεγάλος πατέρας του νεοελληνικού μας βίου! Ένα πρότυπο για κάθε προκοπή!
Και τελειώνοντας το κείμενο αυτό μου έρχεται στον νου ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός!
Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε -τηρουμένων των αναλογίων- να τον αναφέρουμε ως μια αντίστοιχη περίπτωση του ελευθέρου ελληνικού βίου…
Ήδη, και μόνο με την ιδιότητα του θαυματουργού παρηγόρησε και πεπαίδευσαι ιεροπρεπώς, μυστικώς και φανερώς, την Ρωμιοσύνη!
Ας το πουν αυτοί που ξέρουν καλύτερα.
Να έχουμε την ευχή και την ευλογία του!

Η σημερινή γιορτή και επέτειος ας γίνει αφορμή για την πλήρη ανάδειξη του πλήρης χάριτος έργου επετέλεσε!