Banja του Αγίου Νικολάου

Κοντά στην πόλη Priboj στην καρδιά της Σερβίας βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα σερβικά ιερά σημεία, το Μοναστήρι Banja προς τιμήν του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού. Η ιστορία του ξεκινάει στην εποχή πριν την ηγεσία του Οίκου των Νεμάνιτς και την καθιέρωση από τον Άγιο Σάββα της ανεξάρτητης Αρχιεπισκοπής της Σερβίας.

Σήμερα το Μοναστήρι ανήκει στην Επισκοπή της Μελέσεβα, είναι επίσημα ανδρώο, αλλά υπάρχει εκεί και μια γυναικεία Μοναστική Αδελφότητα. Ο κυρίως Ναός της Μονής είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο ενώ δίπλα στον νότιό του τοίχο είναι κτισμένη η εκκλησία της Κοιμήσεως της Παναγίας. Στο έδαφος του Μοναστηριού σώζονται τα θεμέλια της πιο παλαιάς αρχικής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Η Μονή ως μνημείο ιδιαίτερης πολιτισμικής και ιστορικής σημασίας βρίσκεται υπό την προστασία του κράτους. Η ακριβής ημερομηνία της ιδρύσεώς της δεν είναι γνωστή, αλλά υπήρξε ήδη τον 12^ο αιώνα. Αυτό το γεγονός αποδείχτηκε χάρι στην αναφορά του Ηγουμένου της στο γνωστό Τυπικόν της Μονής Στουντένιτσα του Αγίου Σάββα. Αυτός ο Ηγούμενος πήρε μέρος στις εκλογές του Ηγουμένου της Στουντένιτσα.

Από το 1220 εδώ βρισκόταν η Καθέδρα της Επισκοπής του Ναμπάρ (Dabar) και γι’ αυτό το Μοναστήρι ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος του Dabar. Ύστερα εδώ υπήρχε Καθέδρα της Μητρόπολης Dabar-Bosnia που ιδρύθηκε από τον Άγιο Σάββα. Το Μοναστήρι αυτό έχει ξεχωριστή θέση στο κράτος του Οίκου των Νεμάνιτς, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία των τάφων των διαπρεπών προσωπικοτήτων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Βασιλιά Δουσάν και του γιου του, του Αγίου Βασιλιά Ουρός (14^ος αιώνας). Τον 14^ο αιώνα εδώ υπήρξε επίσης το κοιμητήριο του διάσημου γένους των Βοϊνόβιτς στην αιχμή της εξουσίας τους.

Τον σημερινό μοναστηριακό ναό στο όνομα του Αγίου Νικολάου τον ανέγειρε ο Άγιος Βασιλιάς Στέφαν Ντετσάνσκι το 1329. Στη διάρκεια των Οθωμανικών κατακτήσεων και της Οθωμανικής κυριαρχίας, το Μοναστήρι, όπως και η πλειοψηφία των Μονών στη Σερβία, πολλές φορές καταστράφηκε, αλλά γύρω το 1570 ο ναός αυτός δέχτηκε σημαντική ανακαίνιση.

Τον 19^ο αιώνα η Μονή ήταν ερειπωμένη για πάνω από 20 χρόνια, μέχρι να λάβουν οι Σέρβοι τον Ιανουάριο του 1899 από τον σουλτάνο Αβδούλο Χαμίντ Χάν τον Δεύτερο την άδεια για την αποκατάστασή της. Οι τελευταίες εργασίες αποκατάστασης πραγματοποιήθηκαν μέχρι το 1905.

Το 1974 στο Μοναστήρι άνοιξε το πλούσιο σκευοφυλάκιο που αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο διατηρημένο και πλήρες μεσαιωνικό σκευοφυλάκιο στα Βαλκάνια. Σ’ αυτή τη Μονή μπορεί κανείς να δει πλήθος αντικειμένων εκκλησιαστικής χρήσης από τους προηγούμενους αιώνες – σταυρούς, δίσκους, αρτοφόρια κ τ.λ.

Οι υπάρχουσες τοιχογραφίες έχουν δύο στρώματα. Το αρχικό φιλοτεχνήθηκε από τους αγνώστους δασκάλους-ζωγράφους του εργαστηρίου του Ιπεκίου (Πετς), βασιζομένου στις παραδόσεις της αρχαίας ζωγραφικής.

Την τόσο οικεία σε μάς αλλά λίγο περίεργη για ένα Μοναστήρι ονομασία Μπάνια (Banja στα σέρβικα) η Μονή έλαβε λόγω των ιαματικών θερμών πηγών, οι οποίες βρίσκονται στα εδάφη της.