«Νυστέρι στα χέρια του Θεού»

Λίγα χρόνια πριν (11 Ιουνίου του 2017/ 29 Μαΐου με το παλαιό ημερολόγιο), ημέρα μνήμης του Αγίου Ιεράρχη Λουκά (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ), Αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμαίας, Ιατρού χειρούργου με παγκόσμια αναγνώριση, είχε δημοσιευτεί ένα κείμενο στο οποίο πέντε γιατροί από διάφορες ειδικότητες μιλήσανε για τον Άγιο. Ο Άγιος Λουκάς ονόμαζε τον εαυτό του «νυστέρι στα χέρια του Θεού», καθώς θεράπευε σώματα και ψυχές ανθρώπων. Όπως και οι άλλοι Άγιοι του Θεού, ο Άγιος Λουκάς βοηθάει με δύο τρόπους: ή θεραπεύει ο ίδιος τους ανθρώπους κάνοντας θαύματα ή τους στέλνει καλούς πιστούς γιατρούς, επαγγελματίες στο χώρο τους.

Οι πέντε γιατροί μίλησαν για τη σχέση τους με αυτόν τον καταπληκτικό Άγιο: ο γιατρός, αστροναύτης, Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης Ολέγκ Ατκόβ, ο καθηγητής, πρωθιερέας Σέργιος Φιλιμόνοβ (χειρούργος ωτορινολαρυγγολόγος), ο εντατικολόγος Σέργιος Σεστοπάλοβ, ο ωτορινολαρυγγολόγος Νικόλαος Ντάϊχες, όπως επίσης και η μακαριστή Ντόκτορ Λίζα, απόσπασμα από τη συνέντευξη της οποίας παραθέτουμε στο τέλος. Δημοσιεύουμε σε ελληνική μετάφραση το ενδιαφέρον αυτό κείμενο για τους αναγνώστες της πύλης gr.pravoslavie.ru.

Ο Άγιος Λουκάς (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ)

Ο καθηγητής Ολέγκ Ατκόβ:
«Η επιστήμη και η θρησκεία είναι όπως τα δυο φτερά, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατόν ούτε να θεραπεύουμε τους ανθρώπους ούτε να πετάμε στο διάστημα»

Ο Ολέγκ Γιούργιεβιτς Ατκόβ Ο Ολέγκ Γιούργιεβιτς Ατκόβ είναι γιατρός, αστροναύτης, διδάκτωρ Ιατρικής, επίτιμος επιστημονικός λειτουργός της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ «Διάλογος Πολιτισμών», Πρόεδρος της Επιτροπής Απονομής των Βραβείων του Αγίου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, «Πίστη και Πιστότητα». Του έχει απονεμηθεί η ανώτατη διάκριση του «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης», το Κρατικό Βραβείο της ΣΣΣΔ και το Βραβείο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Τα χρηματικά ποσά από τα Βραβεία τα διέθεσε στο πρόγραμμα αναστήλωσης των νοσοκομείων στην περιοχή Ντέβιτσιε Πόλε και του νοσοκομείου στο χωριό Χβοροστιάνκα.

– Τι σημαίνει προσωπικά για σας ο Άγιος Λουκάς; Πότε ακούσατε για αυτόν πρώτη φορά;

– Και βέβαια, ο Άγιος Λουκάς είναι υπόδειγμα για μένα, όπως και για κάθε γιατρό. Έμαθα για το βίο του, όταν ήμουν ήδη ενήλικας. Στις 11 Ιουνίου του 1961, την ημέρα της εκδημίας του, ήμουν 12 ετών, και εγώ, βέβαια, δεν ήξερα τίποτα για αυτόν, όπως και το 1967, τότε που γράφτηκα στην Ιατρική Σχολή της Κριμαίας στη Συμφερούπολη. Από το 1946 έως τα τέλη του 1947, ο Άγιος Λουκάς ήταν σύμβουλος στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο στη Συμφερούπολη και βοηθούσε, κάνοντας ανοιχτά χειρουργεία και διαλέξεις για τους γιατρούς της Κριμαίας. Όταν του απαγόρευσαν να κάνει διαλέξεις μπροστά σε κοινό με αρχιερατικά άμφια, εγκατέλειψε την Χειρουργική Εταιρεία. Στην πόρτα του διαμερίσματος του καθηγητή υπήρχε ανακοίνωση που έγραφε ότι δέχεται καθημερινά και δωρεάν, εκτός από τις γιορτές και τις παραμονές των γιορτών. Στη ζωή του είχε θεραπεύσει έναν τεράστιο αριθμό ασθενών που δεν είχαν ελπίδα για αίσια εξέλιξη. Μερικές φορές, θεράπευε μόνο με την προσευχή του.

Είδα τα μάτια ενός σοφού, ενός ανθρώπου που είχε περάσει πάρα πολλά στη ζωή του

Όμως, όλα αυτά τα έμαθα πολύ αργότερα, μετά τις σπουδές μου στη Ιατρική Σχολή. Εκείνη την εποχή, ό, τι είχε σχέση με τη θρησκεία δεν είχε αποδοχή. Η κομμουνιστική νεολαία και τα μέλη του κόμματος δεν μπορούσαν να συμμετέχουν σε εκκλησιαστικά μυστήρια και τελετές. Σπούδασα στη Συμφερούπολη για ένα έτος και μετά μετακόμισα αρχικά στο Κίεβο και στη συνέχεια στη Μόσχα, όπου και πληροφορήθηκα για αυτήν την εκπληκτική προσωπικότητα. Βεβαίως, εμένα, ως γιατρό, με είχε συγκλονίσει η ζωή ενός ανθρώπου που είχε συμβάλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη μεθόδων θεραπείας πυογόνων τραυμάτων. Έχω δει φωτογραφίες που έχουν αποθανατίσει αυτόν τον άνθρωπο τόσο κατά την περίοδο της παραμονής του στο Κρασνογιάρσκ όσο και στη Συμφερούπολη, όπου τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής του διοικούσε την επαρχία ως αρχιποιμένας. Σε αυτές τις φωτογραφίες αντίκρισα τα μάτια ενός σοφού, ενός ανθρώπου που είχε περάσει πάρα πολλά στη ζωή του. Πόσο θα ήθελα να είχα την ευκαιρία να κοιτάξω αυτά τα μάτια κατάματα, αλλά αυτό δεν ήταν γραφτό.

Προτείνω σε όλους να δουν το ντοκιμαντέρ «Ο Άγιος Λουκάς στην Τασκένδη». Ακόμα και ανάμεσα στους γιατρούς, λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν ότι ο καθηγητής Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ ήταν αυτός που, στις αρχές του 1924, στη Ρωσία, είχε κάνει την πρώτη επιτυχή εγχείρηση μεταμόσχευσης νεφρού από μοσχαράκι σε άνθρωπο.

– Η Σοβιετική εξουσία για δεκάδες χρόνια εξόντωνε τους εκπροσώπους της Εκκλησίας, αν και υπήρξαν πολύ λίγοι κρατούμενοι στα στρατόπεδα, τους οποίους αργότερα αυτή η εξουσία επιβράβευσε με υψηλότατα κρατικά βραβεία, όπως έγινε με τον Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ.

Τα επιστημονικά του έργα και στις μέρες μας παραμένουν βιβλία αναφοράς των χειρούργων

– Ναι, ήταν εκπληκτικός ο δυϊσμός της εξουσίας ως προς τον Άγιο: αρχικά, για 11 χρόνια ήταν εξόριστος στα σταλινικά στρατόπεδα και μετά αξιώθηκε να τιμηθεί με το Βραβείο Στάλιν πρώτης κατηγορίας για τα επιστημονικά του έργα στο αντικείμενο της χειρουργικής των πυογόνων λοιμώξεων. Σχεδόν όλο το χρηματικό ποσό από το Βραβείο το προσέφερε σε παιδιά που αντιμετώπιζαν προβλήματα στην μεταπολεμική εποχή. Τα επιστημονικά του έργα (έγραψε 55 βιβλία στα αντικείμενα της χειρουργικής και της ανατομίας) και στις μέρες μας παραμένουν βιβλία αναφοράς των χειρούργων. Επίσης, είχε γράψει 12 ογκώδεις τόμους με κηρύγματα. Αλλά τα πιο γνωστά του βιβλία είναι τα εξής: «Αγάπησα το μαρτύριο», «Πνεύμα, ψυχή και σώμα», «Επιστήμη και θρησκεία».   

Θεωρώ ότι η επιστήμη και η θρησκεία είναι όπως τα δύο φτερά, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατόν ούτε να θεραπεύουμε ανθρώπους ούτε να πετάμε στο διάστημα ούτε να ασχολούμαστε με έρευνα ή με οποιαδήποτε άλλη δουλειά.

Στον Άγιο Λουκά, ως άνθρωπο με γνώση και εμπειρία, έστελναν αρρώστους ακόμα και όταν ήταν εξόριστος στο μικροσκοπικό οικισμό και δεν είχε δικαίωμα να εξασκεί το επάγγελμα. Όμως, επέλεγε πάντα να κάνει το καλό και θεράπευε τους ανθρώπους παντού, όπου και να βρισκόταν. Για τους ανθρώπους δεν ήταν σημαντικό το αν προσευχόταν πριν από την εγχείρηση ή αν έκλαιγε. Το σημαντικό ήταν ότι βοηθούσε τους δεινοπαθούντες.

Ο Άγιος Λουκάς ήταν αλάνθαστος στις διαγνώσεις που έκανε. Τον βοηθούσαν η εμπειρία του και η εκπληκτική του προορατικότητα. Μια φορά η σύζυγος ενός από τους ιερείς είχε πάθει κρίση. Ο Άγιος την συμβούλεψε να κάνει επειγόντως εγχείρηση, όμως το συμβούλιο των γιατρών δε βρήκε κάτι σοβαρό και αποφάσισε να μην προχωρήσει σε εγχείρηση. Η γυναίκα που πίστευε τον Άγιο επέμενε και οι γιατροί ανακάλυψαν στην κοιλιακή χώρα ένα νεόπλασμα που αποδείχτηκε ωρολογιακή βόμβα. Ακόμα και όταν είχε χάσει πλήρως την όρασή του, ο Άγιος έκανε πολύ ακριβείς διαγνώσεις.  

Καθηγητής Σέργιος Φιλιμόνοβ:
«Μέσω του Αγίου Λουκά έλαμψε σε μένα το φως του Χριστού»

Ο πρωθιερέας Σέργιος Φιλιμόνοβ Ο Πρωθιερέας Σέργιος Φιλιμόνοβ είναι καθηγητής στο Ιατρικό Παιδιατρικό Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και στο Πρώτο Ιατρικό Κρατικό Πανεπιστήμιο «Ακαδημαϊκός Ι. Π. Πάβλοβ». Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην επιστήμη της θεολογίας, διδάκτωρ Ιατρικής αρχισυντάκτης του περιοδικού «Εκκλησία και Ιατρική», μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Εταιρείας Ορθόδοξων Ιατρών της Ρωσίας (ΕΟΙΡ) «Άγιος Λουκάς (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ)». Είναι πρόεδρος της Εταιρείας Ορθόδοξων Ιατρών της Αγίας Πετρούπολης «Άγιος Λουκάς (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ), Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας». Τέλος, είναι εφημέριος του Ιερού Ναού της Παναγίας Ντερζάβναγια, χειρούργος ωτορινολαρυγγολόγος ανώτατης βαθμίδας.  

– Λένε ότι ο Άγιος Λουκάς έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή σας.

– Ναι, την αγάπη προς την Ιατρική μου την ενέπνευσαν οι γονείς μου που είναι γιατροί. Την αγάπη, όμως, προς τον Θεό και τους ανθρώπους μου τη δίδαξε ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς. Μέχρι τα 21 μου χρόνια δεν ήξερα τίποτα για αυτόν. Όταν ήμουν στρατιώτης-φοιτητής της Στρατιωτικής Ιατρικής Ακαδημίας, στο πλαίσιο του μαθήματος της επεμβατικής χειρουργικής είχα διαβάσει τα «Δοκίμια για τη χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων», ως κλασικό έργο ιατρικής. Την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης δε μας έλεγαν ότι ο συγγραφέας αυτού του εξαιρετικού βιβλίου είναι ιερωμένος. Όταν έγινα πιστός γιατρός και άρχισα να συμμετέχω ενεργά στη ζωή της Εκκλησίας, ο πνευματικός μου – ο πρωθιερέας Βασίλειος Λεσνιάκ – μου έκανε δώρο την αυτοβιογραφία του Αγίου Λουκά, με την ευχή να του μοιάσω και η ζωή του να είναι παράδειγμα για μένα. Αν και δεν έβαζα μπροστά μου τόσο υψηλούς στόχους, όπως ο νεαρός Βαλεντίν Βοϊνο-Γιασενέτσκιϊ, ωστόσο ήθελα να υπηρετώ τους ανθρώπους, να τους βοηθάω στα δεινά τους και στις αρρώστιες. Όταν διάβασα τα έργα και τα κηρύγματα του Αγίου Ιεράρχη, έμεινα έκθαμβος από τη σκέψη του που ήταν πολυσύνθετη, είχε τιτάνιο ύψος και δύναμη. Μου είχε γίνει ξεκάθαρο ότι κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει κάτι παρόμοιο στη ζωή του, αν δεν τον βοηθάει ο Θεός. Έτσι, μέσω του Αγίου Λουκά, έλαμψε σε μένα το φως του Χριστού. Θεωρώ ότι πρέπει να συζητάμε για τον Άγιο Λουκά όπου σταθούμε και όπου βρεθούμε.

– Ποιανού ήταν η πρωτοβουλία ώστε η Εταιρεία Ορθόδοξων Ιατρών της Ρωσίας να φέρει το όνομα του Αγίου Ιεράρχη Λουκά;

– Δέκα χρόνια πριν, στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2007, είχε γίνει στο Μπέλγκοροντ το Α’ Πανρωσικό Συνέδριο Ορθόδοξων Ιατρών, όπου οι εκπρόσωποι 49 επαρχιών της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποφάσισαν να συστήσουν την Εταιρεία Ορθόδοξων Ιατρών της Ρωσίας (ΕΟΙΡ). Λίγες μέρες αργότερα, στις 12 Οκτωβρίου, ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών Αλέξιος Β’ ευλόγησε τη δραστηριότητα της Εταιρείας και της έδωσε το όνομα του Αγίου Λουκά, που είναι ιδιαίτερο αγαπητό σε όλους τους γιατρούς της Ρωσίας. Το όνομά του δεν το φέρουν μόνο η Πανρωσική Εταιρεία Ορθόδοξων Ιατρών και η αντίστοιχη της Αγίας Πετρούπολης, αλλά και πολλά άλλα παραρτήματα της ΕΟΙ σε διάφορες πόλεις της Ρωσίας.

Για την επέτειο της 140-ετίας από τη γέννηση του Αγίου Λουκά της Κριμαίας, η ΕΟΙ της Αγίας Πετρούπολης ετοίμασε ένα πρόγραμμα διάρκειας 1,5 ώρας, με ξενάγηση στην έκθεση «Ο Άγιος Λουκάς, ο ανάργυρος γιατρός», όπου είχαν φέρει την εικόνα του Αγίου με απότμημα των ιερών λειψάνων του. Αυτή η έκθεση μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στο έργο της μόρφωσης των μελλοντικών γιατρών. Πάντοτε στους φοιτητές μου αναφέρομαι και μιλάω για την προσωπικότητα και την πορεία της ζωής του Αγίου Λουκά. Δυστυχώς, πολλοί απόφοιτοι Ιατρικών Σχολών δεν γνωρίζουν πολλά πράγματα για αυτόν. Ο Άγιος Λουκάς, όμως, βοηθάει τους γιατρούς να μην απογοητεύονται, να μην απελπίζονται, όταν βλέπουν ότι στη σύγχρονη Ιατρική της Ρωσίας συμβαίνουν σοβαρά ανησυχητικά φαινόμενα.

Όσο και να ακούγεται περίεργο, τον Άγιο Ιεράρχη Λουκά τον τιμάνε περισσότερα στην Ελλάδα παρά στην πατρίδα του. Γι’ αυτό, και γίνονται περισσότερες θεραπείες εκεί. Πρέπει όλοι οι Ρώσοι υπήκοοι να μάθουν για το δικό μας Άγιο Ιατρό. Και τότε, οι άνθρωποι δε θα πηγαίνουν μόνο στο νοσοκομείο για βοήθεια, αλλά και στην εκκλησία του Θεού. Δε θα ξαπλώνουν μόνο στη χειρουργική κλίνη, αλλά και θα εξομολογούνται, θα κοινωνάνε, θα πίνουν το αγίασμα και θα προσεύχονται στον Άγιο Λουκά. Αυτό θέλω να το ευχηθώ σε όλους! Και, οπωσδήποτε, η βοήθεια θα έρθει!

Σέργιος Σεστοπάλοβ:
«Η Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία έχει προστάτη τον Άγιο Λουκά»

Ο Σέργιος Σεμιόνοβιτς Σεστοπάλοβ Ο Σέργιος Σεμιόνοβιτς Σεστοπάλοβ είναι εντατικολόγος, ιεραπόστολος, επίτιμος ιατρός της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην επιστήμη της Ιατρικής, Συνταγματάρχης της Ιατρικής Υπηρεσίας στο παράρτημα № 3 του Ομοσπονδιακού Δημόσιου Ιδρύματος «Κεντρικό Στρατιωτικό Κλινικό Νοσοκομείο “Ακαδημαϊκός Ν. Ν. Μπουρντένκο” του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

– Μιλήστε μας, σας παρακαλώ, για το πώς τιμούν τον Άγιο Λουκά στην Ελλάδα.

– Για τους Έλληνες, ο Άγιος Λουκάς είναι υπόδειγμα καρτερικότητας και αφοσίωσης στον Θεό. Ήξερα, βεβαίως, από παλαιά ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας τιμάει πολύ ιδιαίτερα το Ρώσο Άγιο. Είχα δει ελληνικές εικόνες, στις οποίες ο Άγιος Λουκάς παριστάνεται με χειρουργικά εργαλεία. Αλλά μόνο όταν πήγαμε στην Ελλάδα, είδαμε με τα δικά μας μάτια πόσο πολύ τον τιμούν και με πόση ειλικρίνεια και παιδικότητα αγαπάνε τον Άγιο Λουκά, πόσο γενναιόδωρα ο Άγιος προσφέρει τη βοήθειά του στον ελληνικό λαό, πόσο πολύ αισθάνονται, κοινωνία και Εκκλησία, το πνευματικό κατόρθωμα του Ρώσου Αγίου. Τις εικόνες του Αγίου Λουκά τις συναντήσαμε παντού, στις εκκλησίες, στα σπίτια, στα καταστήματα, στα αυτοκίνητα, ακόμα και σε δημόσιες υπηρεσίες.

Στη μικρή Ελλάδα λειτουργούν πάνω από 40 ναοί του Αγίου Λουκά

Στη μικρή Ελλάδα λειτουργούν πάνω από 40 ναοί του Αγίου Λουκά. Τον Απρίλιο του 2017, τις ημέρες εορταστικής επετείου της 140-ετίας από τη γέννησή του, στο Ναύπλιο, καθαγιάστηκε ένας νέος μεγάλος ναός προς τιμήν του. Στις πανηγυρικές εκδηλώσεις πρωτοστάτησε ο Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας κ.κ.Ιερώνυμος Β’. Υπέροχους Ναούς του Αγίου Λουκά είχαμε δει και στη Θεσσαλονίκη, δίπλα σε νοσοκομείο, και στη Βέροια. Στη Βέροια, ο ναός εκπλήσσει με το τεράστιο μέγεθός του, την αρχιτεκτονική του και την εσωτερική διακόσμηση. Δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο ούτε στη Ρωσία ούτε στον κόσμο. Σε πολλές εκκλησίες της Ελλάδας κάθε βδομάδα τελείται παρακλητικός κανόνας προς τον Άγιο Λουκά τον Γιατρό. Οι ημέρες μνήμης του εορτάζονται με ιδιαίτερη λαμπρότητα και με συμμετοχή τεράστιου πλήθους πιστών.

Στο Ρώσο Άγιο αφιερώνονται πολλές εκδηλώσεις, διαλέξεις, συνέδρια, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Μας εξέπληξε η έκταση και το επίπεδο των συνεδρίων που ήταν αφιερωμένα στον Άγιο σε πόλεις, όπως η Αθήνα, η Βέροια, η Θήβα, η Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα, μόνο σε ένα μουσείο, στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, συμμετείχαν χίλιοι πεντακόσιοι σύνεδροι και επισκέπτες: εκπρόσωποι της Κυβέρνησης και της Διοίκησης, πιστοί και ο κλήρος με επικεφαλής τον Προκαθήμενο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας, επιστήμονες, καθηγητές, γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων. Χιλιάδες Έλληνες που δε χώρεσαν στις μεγάλες αίθουσες του μουσείου παρακολούθησαν τις εκδηλώσεις σε ζωντανή ραδιοφωνική μετάδοση. Οι κάτοικοι των Αθηνών άκουσαν την ίδια τη φωνή του Αγίου Λουκά – το κήρυγμά του, που είχε ηχογραφηθεί στη Συμφερούπολη, όσο ζούσε, όπου μιλούσε για το πώς να αντιμετωπίζουμε με υπομονή τις δυσκολίες και για την αγάπη προς τους ανθρώπους. Μας είχε εντυπωσιάσει το τεράστιο ενδιαφέρον των Ελλήνων για τις εισηγήσεις για τον Ρώσο καθηγητή – χειρούργο, ομολογητή της πίστης. Εμάς, τους απεσταλμένους από την Ουκρανία και τη Ρωσία, μας αντιμετώπιζαν με σεβασμό, μόνο χάρη στον Άγιο.

Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσε η μεγάλη έκθεση με παιδικές ζωγραφιές, που ήταν αφιερωμένες στη ζωή και στα κατορθώματα του Αγίου Λουκά. Είναι εκπληκτικό πώς τα παιδιά καταφέρνουν να αναδείξουν πόσο αρμονικά συνδυάζονται και συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο η ιατρική δεξιοτεχνία και η πίστη, η ιατρική επιστήμη και η θρησκεία, η ελπίδα στη σωτήρια βοήθεια όχι τόσο του γιατρού όσο του Θεού. Σε μια ζωγραφιά παριστάνονταν ο γιατρός με αρχιερατικό σταυρό στο στήθος, τι με άσπρο ράσο τι με άσπρη ιατρική ρόμπα, και με ράβδο. Να τρέχει προς την Ελλάδα, όπου γονείς προσεύχονται, ζητώντας τη βοήθειά του, να σώσει το παιδί τους από μια φοβερή ασθένεια. Στα παιδικά έργα διαχέεται ο εκπληκτικός τρόπος, που δεν είναι καθόλου παιδικός, με τον οποίο τα παιδιά καταλαβαίνουν πόσο σημαντική όσο και πραγματική είναι η επίγεια αλλά και η ουράνια βοήθεια του Αγίου Λουκά.

– Τον Άγιο Λουκά τον έκανε γνωστό στους Έλληνες ο πατήρ Νεκτάριος (Αντωνόπουλος), ηγούμενος της Ιεράς Μονής Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Σαγματά, και νυν Μητροπολίτης Αργολίδας.

– Ναι, όταν διάβασε για αυτόν τον Άγιο, ο πατήρ Νεκτάριος είχε τόσο πολύ συγκλονιστεί ώστε άλλαξε όλη η ζωή του. Την αφιέρωσε στο φιλανθρωπικό πρόγραμμα «Γέφυρα της αγάπης» (βοήθειας στα κοινωνικά απροστάτευτα παιδιά από τη Ρωσία και την Ουκρανία) και στη διάδοση των γνώσεων για τον Άγιο Λουκά. Ο πατήρ Νεκτάριος έχει επισκεφτεί σχεδόν όλα τα μέρη όπου ζούσε, δούλευε ή έμενε εξόριστος ο Άγιος Λουκάς. Δηλαδή, μελέτησε όλη την γεωγραφία του ανδραγαθήματος της ζωής του Αγίου Αρχιεπισκόπου και χειρούργου. Βήμα-βήμα ακολούθησε τα χνάρια του Αγίου Λουκά σε όλη την πορεία της ζωής του και ξέρει για αυτόν πάρα πολλά. Και αυτή τη γνώση την προσφέρει στους ανθρώπους, οργανώνοντας συνέδρια, συμμετέχοντας στη δημιουργία ντοκιμαντέρ, δημοσιεύοντας βιβλία για τον Άγιο Λουκά. Αυτή του η δραστηριότητα είχε ως αποτέλεσμα ώστε πλήθος Ελλήνων να τιμούν με ιδιαίτερη ευλάβεια το δικό μας Άγιο. Κάθε καλοκαίρι, πολλές ελληνικές ενορίες οργανώνουν προσκυνηματικές εκδρομές στην Κριμαία, και στις 11 Ιουνίου, περίπου 200-300 προσκυνητές φτάνουν με ειδική πτήση από την Ελλάδα στη Συμφερούπολη. Εκεί διασώζεται το σπίτι του Αγίου Λουκά και στον Καθεδρικό Ναό σε ασημένια λάρνακα φυλάγονται τα λείψανά του. Αυτή η λάρνακα είναι δώρο χριστιανών από την Ελλάδα και είχε κατασκευαστεί και μεταφερθεί με αεροπλάνο στην Κριμαία, το 2001, την ημέρα μνήμης της 40-ετίας από την κοίμηση του Αγίου Λουκά.

Σε όλη την Ελλάδα δημοσιεύονται βιβλία για τον Άγιο Λουκά και τα έργα του. Το βιβλίο «Αγάπησα το μαρτύριο» σε ελληνική μετάφραση το βρήκαμε, με έκπληξη, σε κάμποσα μοναστήρια στο Άγιο Όρος. Ο Άγιος Λουκάς έχει ψηφιστεί ομόφωνα ως προστάτης της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας. Μαζί με τον ουράνιο προστάτη τους, οι χειρούργοι με πολλή επιτυχία προσφέρουν την ιατρική τους βοήθεια στους κατοίκους της Ελλάδας. Οι πιστοί ζητάνε να τελείται ο παρακλητικός κανόνας, ζητάνε τη βοήθεια του Αγίου Λουκά, προσκυνάνε το απότμημα των ιερών του λειψάνων ή τη θαυματουργή του εικόνα και θεραπεύονται.

Ο Σεβασμιώτατος Νεκτάριος, πολλά χρόνια τώρα, καταγράφει αφηγήσεις για τις εμφανίσεις του Αγίου Ιατρού και τη χαρισματική του βοήθεια σε πάρα πολλούς ανθρώπους από την Ελλάδα, από τη Ρωσία και άλλες χώρες. Από τα βιβλία που είχε εκδώσει ο πατήρ Νεκτάριος είχαν πληροφορηθεί αρχικά οι Έλληνες τις πολυάριθμες αφηγήσεις για τη θαυματουργή βοήθεια του Αγίου Λουκά στους κατοίκους της Κριμαίας. Ύστερα, άρχισαν να διηγούνται οι ίδιοι οι Έλληνες θαύματα που γίνονταν με τις πρεσβείες του Αγίου Λουκά. Η Ναταλία Γεωργίου Νικολάου μετέφρασε στα ελληνικά το βιβλίο «Ο Ανάργυρος Ιαματικός Άγιος Ιεράρχης Λουκάς (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ). Βίος. Θαύματα. Επιστολές» που είχε εκδοθεί στη Λαύρα της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου.

– Ένα από τα πιο εκθαμβωτικά θαύματα του Αγίου Λουκά είναι η θεραπεία του Ναζάρ Σταντνιτσένκο, τότε που, όταν ήταν έφηβος, τα δάκτυλα των χεριών του είχαν κοπεί αλλά μεγάλωσαν ξανά.

– Στο βιβλίο του ο Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος περιγράφει αυτό το θαύμα ως ένα απλό γεγονός που μπορεί να το συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Για να καταλάβουμε αυτό το θαύμα, πρέπει να σηκώσουμε το βλέμμα μας στον ουρανό, να το αναλύσουμε σε πνευματικό επίπεδο και να απευθυνθούμε στην εμπειρία της Εκκλησίας. Ο πατήρ Νεκτάριος γράφει ότι το θαύμα μοιάζει με γιορτή που φέρνει χαρά στη μονότονη ροή της ζωής μας, ότι είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος απάντησης εκ μέρους της Ουράνιας αγάπης στις προσευχές μας. Μέσω του θαύματος δεχόμαστε πληροφορίες τελείως άλλου, πολύ υψηλού, επιπέδου, που ξεχωρίζουν από τις συνηθισμένες σε μας πληροφορίες. Αυτό το άλλο επίπεδο είναι προσιτό, σε όλο του το βάθος και την πληρότητα, μόνο στην Εκκλησία. Τα θαυμαστά γεγονότα στη ζωή μας, βεβαίως, δεν ακυρώνουν τους συνηθισμένους της νόμους. Αυτά μόνο μας δείχνουν ότι όλοι οι λειτουργούντες, οι λεγόμενοι φυσικοί νόμοι, δεν είναι οι μοναδικοί. Αυτό που ονομάζουμε «θαυμαστό φαινόμενο» είναι φυσικό γεγονός στον κόσμο ενός άλλου επιπέδου, γι’ αυτό τα παρόμοια φαινόμενα δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν. Το θαύμα εκπλήσσει ως κάτι το ασυνήθιστο μόνο αυτούς που είναι ολοκληρωτικά απορροφημένοι στην καθημερινή ρουτίνα και ζουν χωρίς να σηκώνουν το κεφάλι τους προς τον ουρανό. Το θαύμα επιδρά και πνευματικά, ώστε η συγκλονισμένη με αυτό ψυχή να απευθύνει το νοητικό της βλέμμα προς τον Κύριο Ιησού Χριστό. Οι Άγιοι, κατά το ρήμα του Σωτήρα, και εν ζωή και μετά θάνατον, δε σταματάνε να κάνουν θαύματα για τη σωτηρία των ανθρώπων, εις δόξαν Θεού. Τέτοιος είναι και ο Άγιος Λουκάς της Κριμαίας και ο Άγιος Νεκτάριος της Αίγινας, ο Μητροπολίτης Πενταπόλεως. Τους δόθηκε από τον Θεό μεγάλη δύναμη να βοηθάνε τους ανθρώπους, θεραπεύοντάς τους ακόμα και από τέτοιες αρρώστιες, όπως ο καρκίνος. Γι’ αυτό, πολλοί καρκινοπαθείς προσεύχονται και στον Άγιο Λουκά.  

– Γιατί στη Ρωσία τα θαύματα του Αγίου Λουκά είναι λιγότερο γνωστά από όσο στην Ελλάδα;

– Φαίνεται, οι Ρώσοι δεν προσεύχονται στον Άγιο Λουκά τόσο ζεστά όσο οι Έλληνες. Και δεν ξέρουν όλοι οι άνθρωποί μας αυτόν τον Άγιο, αν και έχουν γυριστεί κάμποσα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Σε ένα Γεροντικό υπάρχει μια ιστορία όπου ένας ηγούμενος είχε καλέσει την αδελφότητα να προσευχηθούν δυναμικά στον Κύριο για βροχή. Οι μοναχοί, βιασμένοι από τον ηγούμενο, όπως-όπως, προσευχήθηκαν στο ξηρό χωράφι. Ψιχάλισε για λίγο και η αδελφότητα άρχισε να γογγύζει: «Να, εμείς προσευχόμασταν-προσευχόμασταν και η βροχή ίσα που λίγο ψιχάλισε και σταμάτησε». Ο ηγούμενος με θλίψη απάντησε: «Κατά πως προσευχόμασταν, αυτό πήραμε». Ο Σεβασμιώτατος Νεκτάριος, που μοιάζει στην εμφάνιση στον Άγιο Λουκά, ξέρει ότι ο Αρχιεπίσκοπος-χειρούργος ενώνει αόρατα τους λαούς μας, σαν να φτιάχνει σταθερές «γέφυρες αγάπης» ανάμεσα στις χώρες μας. Ο Μητροπολίτης Νεκτάριος δεν κουράζεται να προσεύχεται και στον Ουράνιο προστάτη του, τον Άγιο Νεκτάριο της Αιγίνης, και στον Άγιο Λουκά της Κριμαίας, τους πρεσβευτές μας ενώπιον του Θεού.

Καθηγητής Νικόλαος Ντάϊχες:

«Η μορφή του καθηγητή Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ αόρατα πετάει πάνω από την ιατρική μας οικογένεια, που μετράει τρείς γενιές γιατρών»

Ο Καθηγητής Νικόλαος Ντάϊχες Ο Νικόλαος Αρκάντιεβιτς Ντάϊχες είναι καθηγητής ωτορινολαρυγγολόγος τρίτης γενιάς, μέλος του Πολιτικού Επιμελητηρίου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κοινωνικός και πολιτικός λειτουργός, διευθυντής του Ομοσπονδιακού Κρατικού Δημόσιου Ιδρύματος «Επιστημονικό και Κλινικό Κέντρο Ωτορινολαρυγγολογίας του Ομοσπονδιακού Βιοϊατρικού Οργανισμού της Ρωσίας».

– Νικόλαε Αρκάντιεβιτς, έχετε σχέση εγγύτητας με τον Άγιο γιατρό;

– Εγγύτητα; Δε λέτε τίποτα! Η μορφή του καθηγητή Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ αόρατα πετάει πάνω από την ιατρική μας οικογένεια, που μετράει τρείς γενιές γιατρών. Γι’ αυτό, οι εικόνες του, βεβαίως, υπάρχουν και στην εκκλησία του Κέντρου μας και στο γραφείο μου. Το 2014, ήμουν επικεφαλής μιας ομάδας δικών μας γιατρών και κοινωνικών λειτουργών, με κύρος, στον τομέα της υγείας, η οποία επισκέφτηκε όλες τις περιοχές της Κριμαίας. Στη Συμφερούπολη επισκεφτήκαμε τον καθεδρικό ναό, όπου φυλάγονται τα λείψανα του Αρχιεπισκόπου Λουκά. Δίπλα στο ναό υπάρχει το μουσείο του. Η ξεναγός μας διηγήθηκε ότι το φθινόπωρο του 1903 ο Αρχιεπίσκοπος Λουκάς τελείωσε την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κιέβου. Και ο παππούς μου, καθηγητής Ντάϊχες είχε τελειώσει το Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Χαρκόβου, το ίδιο έτος, το 1903. Με συγκλόνισε το γεγονός ότι και ο Αρχιεπίσκοπος Λουκάς και ο παππούς μου υπηρέτησαν ως εθελοντές σε όλη τη διάρκεια του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου. Στο μουσείο έψαχνα στις φωτογραφίες τον παππού μου, τον πατέρα του πατέρα μου, τον ιδρυτή της «ΩΡΛ-δυναστείας» μας. Με τη συμμετοχή του στον πόλεμο, ο παππούς μου είχε εξασφαλίσει τη δυνατότητα να δουλεύει στη Γερμανία, στην κλινική Σαριτέ – την πιο γνωστή πανεπιστημιακή κλινική της Ευρώπης.

– Μήπως είχατε στη ζωή σας κάποιο αξέχαστο περιστατικό που να έχει σχέση με τον Άγιο Λουκά;

– Το 1983, μετά την αποφοίτηση μου από την Ιατρική Σχολή της Αστραχάν, πήγα στη Μόσχα και τη δεύτερη χρονιά της παραμονής μου εκεί, έτυχε να χειρουργώ έναν νέο μοναχό από τη Λαύρα της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου, σχεδόν συνομήλικό μου, που μόλις είχε λάβει την κουρά. Ακόμα φυλάω το βιβλίο που μου είχε χαρίσει. Επρόκειτο για την αυτοβιογραφία του Αγίου Αρχιεπισκόπου Λουκά «Αγάπησα το μαρτύριο» που είχε εκδοθεί το 1984, από τον εκδοτικό οίκο «Ποσέβ». Και όταν σπούδαζα στην Ιατρική σχολή, είχα διαβάσει δυο βιβλία που είναι βιβλία αναφοράς για κάθε χειρούργο: «Σκίτσα για τη χειρουργική κοιλίας» του Σεργκέϊ Σεργκέεβιτς Γιούντιν και τα «Δοκίμια για τη χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων» του Βαλεντίν Φέλικσοβιτς Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ. Εμείς πάντα γνωρίζαμε για τον Βοϊνο-Γιασενέτσκιϊ: για αυτόν μίλαγαν ψιθυριστά ότι ήταν επίσκοπος. Αλλά, κατά βάθος, κανένας δεν μπορούσε να το καταλάβει.

– Την άνοιξη του 2015, η φωτογραφική έκθεση «Ο Άγιος Ιεράρχης Λουκάς» είχε λάβει χώρα στο Κέντρο σας. Προκάλεσε ενδιαφέρον στους γιατρούς και τους ασθενείς σας;

Η ιατρική είναι, πρώτα από όλα, λειτούργημα

– Ναι, την έκθεση την επισκέφτηκε πολύς κόσμος. Στο Κέντρο μας, κάνουν θεραπεία ασθενείς με προβλήματα αναπνοής, φωνής και ακοής. Η αποθεραπεία τους δεν εξαρτάται μόνο από τη σωστή θεραπεία, αλλά και από την πίστη. Και η πίστη είναι το κύριο και για τους ασθενείς και για τους γιατρούς. Θεωρώ ότι αυτή την έκθεση πρέπει να τη δείχνουμε στους φοιτητές των Ιατρικών και Νοσηλευτικών Σχολών. Στους νέους μας γιατρούς λέω ότι η δουλειά τους είναι λειτούργημα. Αν θέλεις να βγάζεις λεφτά, να έχεις γιοτ, πολλά αυτοκίνητα, ασχολήσου με επιχειρήσεις, δε χρειάζεται να είσαι γιατρός. Η ιατρική είναι, πρώτα από όλα, λειτούργημα.

Ο ιερέας της εκκλησίας του Κέντρου μας μετέφερε την έκθεση «Ο Άγιος Λουκάς» στην πόλη Φάτεζ. Σε αυτή την πόλη, όπου δούλευε για ένα διάστημα στο νοσοκομείο της περιοχής ο μετέπειτα Άγιος Ιεράρχης Λουκάς, διασώθηκαν το χειρουργείο, οι χώροι όπου δέχονταν τους ασθενείς και το σπίτι όπου έμενε με την οικογένειά του.

Ντόκτορ Λίζα:
«Στις Ιατρικές και Νοσηλευτικές Σχολές πρέπει με τη βία να εξαναγκάζουμε τους γιατρούς και τους νοσηλευτές να διαβάζουν κάποια αποσπάσματα από τα έργα του»

Η Ελιζαβέτα Πετρόβνα Γκλίνκα Η Ντόκτορ Λίζα – η γυναίκα με την τεράστια καρδιά και τη συμπονετική ψυχή, την οποία ξέρουν εκατομμύρια άνθρωποι – σκοτώθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 2016, σε αεροπορική τραγωδία πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, μαζί με τους επιβάτες του αεροπλάνου TU-154. Είχε σπουδάσει Ιατρική στη Σοβιετική Ένωση. Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980 πήρε δεύτερο πτυχίο ιατρικής, στις ΗΠΑ, με ειδίκευση στην «Παρηγορητική ιατρική». Το 1999, στο Κίεβο, η Ελιζαβέτα Γκλίνκα ίδρυσε το πρώτο της άσυλο ανιάτων («Καταφύγιο για Περιπλανώμενους»). Το 2007, στη Μόσχα, άνοιξε το ίδρυμα «Δίκαιη βοήθεια» για άστεγους, φτωχές οικογένειες, βαριά άρρωστους και αυτούς που δεν επιδέχονται πια ίαση. Στις 13 Δεκεμβρίου του 2014, ως εκτελεστική διευθύντρια του ιδρύματος, η Ελιζαβέτα Πετρόβνα Γκλίνκα, τιμήθηκε με το βραβείο «Πίστη και πιστότητα» «για την προσωπική γενναιότητα, τη συμπαράσταση στους ανθρώπους και την αφιλόκερδη βοήθεια στον άμαχο πληθυσμό του Ντονμπάς». Εν μέσω έξαρσης των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, αυτή η μικρόσωμη εύθραυστη γυναίκα οργάνωσε τη μεταφορά τραυματιών και άρρωστων παιδιών από τη ζώνη ανθρωπιστικής καταστροφής, καθώς δεν είχαν καμία ελπίδα να επιβιώσουν εκεί.

Η Ντόκτορ Λίζα ήταν βαθιά πιστή ορθόδοξη χριστιανή και συχνά αναφέρονταν στον Άγιο Λουκά (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ). Κάποια στιγμή, ο Ίγκορ Ζίμπιν, δημοσιογράφος της πύλης pravoslavie.ru, ρώτησε την Ελιζαβέτα Γκλίνκα:

– Σας αρέσει να επικαλείστε λόγια του Αγίου Λουκά (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ). Τι θα παίρνατε για σας από τα έργα του και τον τρόπο ζωής του;

Διαβάζοντας τον Άγιο Λουκά, κρατάω για μένα το σημαντικότερο – να αντιμετωπίζω τον πλησίον μου όπως τον εαυτό μου

– Να δουλεύεις ανεξάρτητα από τις συνθήκες – αυτό είναι το πρώτο. Τα έργα αυτού του Αγίου και όσα έχουν γραφεί για αυτόν, τα διαβάζω πιο πολύ από όλα τα άλλα. Διαβάζω από τα 16 μου. Διαβάζω και τις καλές στιγμές της ζωής μου και τις άσχημες. Καταλαβαίνω πώς μπόρεσε στις δύσκολες για αυτόν στιγμές να συμπεριφέρεται με ανθρώπινο τρόπο και προς τους αρρώστους και προς τους κρατούμενους με τους οποίους δούλευε και προς τους μπολσεβίκους τους οποίους χειρουργούσε. Μάλλον, εδώ ο άνθρωπος ήταν το πιο σημαντικό. Χάρη στον Άγιο Λουκά μου είναι αδιάφορο με ποιον πρόκειται να δουλέψω. Υπάρχουν κατηγορίες ασθενών οι οποίοι δε μου αρέσουν: για παράδειγμα, μυρίζουν άσχημα. Όμως, διαβάζοντας τον Άγιο Λουκά, κρατάω για μένα το σημαντικότερο – να αντιμετωπίζω τον πλησίον μου όπως τον εαυτό μου. Αν και τα κηρύγματά του για μένα είναι τα πιο δύσκολα από τα άλλα του έργα, καταρχήν επειδή δεν είναι εφικτά: δεν είμαι μοναχή για να ζω όπως μας καλεί ο Άγιος Λουκάς.

Έχω όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί για αυτόν. Έχω πολλές εικόνες του. Στο δικό μας άσυλο ανιάτων, στο Κίεβο, βρίσκεται μια μεγάλη εικόνα του Αγίου που είχε αγιαστεί στα λείψανά του, στη Συμφερούπολη. Γράφω πολύ για αυτόν. Δίνω αποσπάσματα από τα κηρύγματά του σε όλες τις εκκλησιαστικές γιορτές, αλλά δεν τον προπαγανδίζω, επειδή δεν έχει ανάγκη από αυτό. Δεν μιλάω για αυτόν ούτε με τους συναδέλφους, ούτε με τους ασθενείς. Παρόλα αυτά, όμως, θεωρώ ότι σε Ιατρικές και Νοσηλευτικές Σχολές πρέπει με τη βία να εξαναγκάζουμε τους γιατρούς και τους νοσηλευτές να διαβάζουν κάποια αποσπάσματα από τα έργα του.