«Δε θυμάμαι άλλη τόσο μεγάλη έκρηξη αγάπης ανάμεσα σε συγγενείς, όπως στον καιρό της πανδημίας»

Οι ασθενείς, που βρίσκονται στην εντατική, συχνά ζητούν να μεταφέρουμε στους δικούς τους: «Πείτε τους ότι τους ζητάμε συγγνώμη. Και εμείς τους συγχωρέσαμε όλους και έχουμε συμφιλιωθεί με όλους. Δε θυμόμαστε και δε σκεφτόμαστε τα αρνητικά»

Σε μάθημα για ιερείς περί διακονίας στην περίοδο της πανδημίας, στη Μόσχα. 20.04.2021. Φωτογραφία: Μιχαήλ Τερέσενκο/TASS

Ο ιερέας Ιωάννης Κουντριάβτσεβ, αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Νοσοκομειακής Διακονίας του Επαρχιακού Συμβουλίου της Μόσχας, επισκέπτεται, για δεύτερη χρονιά, τις «κόκκινες ζώνες» για ασθενείς με κορωνοϊό.

Εἶναι πολὺς ὁ θερισμός, ὅμως οἱ ἐργάτες εἶναι λίγοι

– Πάτερ, επισκέπτεστε την εντατική, μιλάτε με τους ασθενείς, τους κοινωνάτε, πολλοί από τους οποίους μετά αποβιώνουν. Σε σας απευθύνονται οι συγγενείς των θανόντων. Πώς όλο αυτό σας έχει επηρεάσει προσωπικά;

– Όταν υπάρχουν τόσα πολλά αιτήματα για βοήθεια, είναι η πιο ευλογημένη περίοδος για τον ιερέα. Όταν τον ιερέα τον χρειάζονται, αυτός νιώθει πνευματική τόνωση. Αφού ο κορωνοϊός δεν κάνει τους ανθρώπους να υποφέρουν μόνο σωματικά. Συχνά συνοδεύεται από ψυχολογική αστάθεια ή και κατάθλιψη. Αλλά είναι και πνευματική δοκιμασία. Γι΄ αυτό, οι άνθρωποι, όσο νοσούν, χρειάζονται ιδιαίτερα τη βοήθεια του Θεού, έναν καλό ανθρώπινο λόγο, την κατανόηση.

Ναι, μάλιστα, για δεύτερη χρονιά έχουμε ουσιαστικά πόλεμο. Ωστόσο, κατ΄αρχήν, αυτός ο πόλεμος έχει και τις διακοπές του, τη μια δυναμώνει και την άλλη υποχωρεί. Ύστερα, βλέπουμε ότι συχνά οι άνθρωποι, μετά την εμπειρία του κορωνοϊού, αποκτούν ιδιαίτερες πνευματικές δυνάμεις. Για έναν ιερέα αυτό είναι μια μαρτυρία της ενεργού πίστης, μια μαρτυρία νίκης του ανθρώπου με τη βοήθεια του Θεού.

Προσωπικά διαπιστώνω ότι, όταν οι άνθρωποι έχουν βιώσει την εμπειρία αυτής της βαριάς και δυσνόητης ασθένειας, αλλάζουν. Αλλάζει ο τρόπος που βλέπουν τη ζωή και τις σχέσεις τους με τους δικούς τους ανθρώπους. Η ίδια η ασθένεια, βεβαίως, είναι φοβερή, αλλά μας δίνει ελπίδα το γεγονός ότι ο άνθρωπος, χάρη σε αυτήν, εκτιμάει διαφορετικά τη ζωή του και αρχίζει να διακρίνει σε αυτήν αυτό που είναι το σημαντικότερο.

Μπορεί όλο αυτό να είναι κάποια υπόσχεση ότι και στο μέλλον, όταν θα βιώνουμε νέες δοκιμασίες, θα παραμένουμε χριστιανοί, και αυτό όχι τυπικά ή τυπολατρικά.

Ο ίδιος νιώθω ότι ακριβώς τώρα που χρειαζόμαστε ιδιαίτερα τη βοήθεια του Θεού, αυτή γίνεται ιδιαίτερα αισθητή. Και οι ιερείς των «κόκκινων ζωνών» δε νιώθουν τόσο απελπισμένοι, όσο σκέφτονται ότι: «Εἶναι πολὺς ὁ θερισμός, ὅμως οἱ ἐργάτες εἶναι λίγοι».

Ωστόσο, φοβάμαι

Λίγο πριν επισκεφτεί πιστούς με κορωνοϊό. Φωτογραφία: Ηλιά Πιτάλεβ (Ilya Pitalev/RIA NOVOSTI)

– Δόξα τω Θεώ που υπάρχουν τόσο ανδρείοι και στωικοί άνθρωποι. Δεν είναι λίγοι, όμως, και αυτοί που φοβούνται να ζουν στην αβεβαιότητα. Έχουμε εμβολιαστεί, τηρούμε τα μέτρα, φοράμε τη μάσκα, προσευχόμαστε, και μπροστά μας, όπως μας λένε, έχουμε πέμπτο ή έκτο κύμα. Αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα βασανίζει τους ανθρώπους: πόσο ακόμα να ελπίζουμε και τι να περιμένουμε;

– Δεν μπορώ να δώσω συμβουλή σε όλους, αλλά για τον εαυτό μου μπορώ να πω ότι με στηρίζει πάρα πολύ η συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία. Όταν δε λειτουργώ για καιρό, και εμένα μου έρχονται στο κεφάλι διάφορες σκέψεις, και η ακηδία, και ο φόβος και η αίσθηση της απελπισίας. Και μόλις λειτουργήσω και κοινωνήσω, ο φόβος φεύγει και με κυριεύει η φανερή αίσθηση της παρουσίας του Θεού στη ζωή.

Αφού ο Θεός υπάρχει στη ζωή μας, Αυτός τα ξέρει όλα και θα τα τακτοποιήσει με κάποιον τρόπο.

Σήμερα, που δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στους ανθρώπους, και που δεν φαίνεται να έχουμε χαρά και προοπτική, προκύπτει ανάγκη να εμπιστευτούμε τον Θεό. Συνέχεια προκύπτουν φόβοι στον κόσμο. Κοιτάξτε τα περασμένα εφτά χρόνια. Άρχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Όλοι φοβόντουσαν ότι ο πόλεμος θα επεκταθεί και έτρεμαν ακούγοντας τις ειδήσεις. Σιγά-σιγά, όμως, ο φόβος έφυγε. Μετά ξεκίνησε το θέμα της Συρίας. Μετά ήρθε η πανδημία. Ο πονηρός μας πειράζει: να φοβάστε, άνθρωποι, να φοβάστε, κοιτάξτε πόσα τρομερά συμβαίνουν… Και τι μας λέει ο Κύριος; Λέει: όταν ακούσετε για πολέμους, για λιμούς και σεισμούς κατά τόπους, κοιτάξτε, μη φοβηθείτε, αφού όλο αυτό είναι να γίνει. Εσείς να προσέχετε τον εαυτό σας.

Αργά ή γρήγορα, και αυτή η κατάσταση θα τελειώσει! Ναι, δεν ξέρουμε πώς ακριβώς και πότε. Αλλά εδώ πρέπει απλώς να εμπιστευτούμε τον Θεό και να προσευχόμαστε για να γίνει το αγαθό Του θέλημα.

«Μου φαίνεται πως τώρα είναι πιο εύκολο να μάθουμε τα παιδιά μας να προσεύχονται»

Σήμερα, που δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στους ανθρώπους, και που δεν φαίνεται να έχουμε χαρά και προοπτική, δοκιμάζεται η πίστη μας. Φωτογραφία: Ηλία Πιτάλεβ (Ilya Pitalev/RIA NOVOSTI)

– Αλλά πολλοί πεθαίνουν, πολλοί χάνουν παιδιά, γονείς, φίλους. Δηλαδή, για πολλούς αυτή η πανδημία πράγματι τελείωσε. Όχι ευχάριστα, βέβαια, αλλά τραγικά.

– Ναι, για τα ανθρώπινα δεδομένα είναι τρομερό. Θα ήθελα να σας διηγηθώ για μια συνάντηση: πρόσφατα είχα τελέσει ευχέλαιο για μια ασθενή και με εξέπληττε η πνευματική της ανύψωση, το πόσο βαθιά προσευχόταν, το πόσο ειλικρινά μετάνιωνε. Μου πέρασε η σκέψη ότι να, τώρα είναι έτοιμη να παρουσιαστεί ενώπιον του Θεού. Και μετά από τρείς μέρες, πέθανε.

Όμως, ο θάνατός της δεν μου άφησε πίκρα αλλά την αίσθηση ότι ο Κύριος την κάλεσε τη στιγμή που ήταν έτοιμη για αυτό.

Είχα πολύ έντονη την αίσθηση ότι αναχωρεί για τον Θεό, τη στιγμή που βρίσκεται στην καλύτερη πνευματική κατάσταση στη ζωή της. Ο θάνατός της, η μετάβασή της στην αιώνια ζωή, δεν ήταν τυχαία να συμβεί τη συγκεκριμένη στιγμή. Είχε επιλεγεί με το μέγιστο έλεος που μπορεί να προσφερθεί σε άνθρωπο.

Κάτι τέτοια παραδείγματα επιβεβαιώνουν μέσα μου τη σκέψη ότι σε όλα όσα βιώνουμε σήμερα υπάρχει αυστηρή λογική, η οποία, ίσως, δεν είναι ορατή σε όλους.

– Από όλους τους φόβους των γονέων, ο πιο μεγάλος είναι για τα παιδιά τους. Η επιδημία άλλαξε την κατάσταση στην εκπαίδευση και υπάρχουν φόβοι ότι τα παιδιά δε θα μπορέσουν να μορφωθούν πραγματικά εξ΄αποστάσεως. Και αν η πανδημία συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, στις καραντίνες και στα εξ΄αποστάσεως μαθήματα θα περάσουν όλη την παιδική τους ηλικία. Είναι μεγάλη η παραμόρφωση της ζωής.

– Σε κάθε περίπτωση, για τα παιδιά μένει η δυνατότητα της κατ΄ οίκον εκπαίδευσης. Οι γονείς, ούτως ή άλλως, θα βρουν τον τρόπο για να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους. Μου φαίνεται ότι τα προβλήματα με την εκπαίδευση δεν προκαλούνται από το γεγονός ότι τα παιδιά μένουν σπίτι, αλλά από το ότι οι γονείς είναι αδιάφοροι για το αν τα παιδιά τους μαθαίνουν ή όχι.

Νομίζω πως σε μια ασαφή κατάσταση, όπου κυριαρχεί αγωνία και αβεβαιότητα, είναι πιο εύκολο να μάθουμε τα παιδιά μας να προσεύχονται. Ο Άγιος Θαδδαίος της Τβερ έγραφε: «Όσο πιο βαθύ είναι το σκότος, τόσο πιο έντονα λάμπουν τα αστέρια». Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, ας θυμηθούμε την εποχή του Αγίου Σεργίου του Ράντονεζ. Στη χώρα είχαμε χάος, παρακμή, προδοσία. Και γι΄ αυτό, οι άνθρωποι άρχισαν να προστρέχουν στον Όσιο. Είχαν νιώσει πόσο σημαντική είναι η πίστη για αυτούς.

Τώρα είναι η ώρα που οι άνθρωποι θυμούνται το σημαντικότερο: τους γονείς, τα παιδιά, τις σχέσεις τους με αυτούς.

Οι ασθενείς, που βρίσκονται στην εντατική, συχνά ζητούν να μεταφέρουμε στους δικούς τους: «Πείτε τους ότι τους ζητάμε συγγνώμη. Και εμείς τους συγχωρέσαμε όλους και έχουμε συμφιλιωθεί με όλους. Δε θυμόμαστε και δε σκεφτόμαστε τα αρνητικά».

Και οι συγγενείς τους, από την άλλη, ζητούν να τους μεταφέρω: «Πείτε τους να μην θλίβονται, να μην πέφτουν ψυχολογικά. Είμαστε δίπλα. Τους περιμένουμε».

Μια τέτοια έκρηξη αγάπης ανάμεσα σε συγγενείς δεν είχαμε ποτέ. Και αυτό μας δίνει ελπίδα, ότι μέσα μας, τελικά, υπάρχει ακόμα τόση καλοσύνη. Αφού ο Κύριος ακόμα και για χάρη πέντε δικαίων ελεεί τον κόσμο.

Εκεί που δεν φαίνεται ο Θεός

Πρωθιερέας Ιωάννης Κουντριάβτσεβ. Φωτογραφία: Ηλία Πιτάλεβ (Ilya Pitalev/RIA NOVOSTI)

Βεβαίως, είναι σκληρό, ακόμα και προσβλητικό να πεις στον ασθενή ευθέως: «Στα βάσανα υπάρχει νόημα, οπότε συνέχισε να υποφέρεις!» Καμιά φορά, όμως, μπορούμε να το αφήσουμε να εννοηθεί.

Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.Νικόλαος έχει γράψει βιβλίο με τίτλο «Εκεί που δεν φαίνεται ο Θεός», στο οποίο περιγράφει την εμπειρία του ως ιερέα νοσοκομείου. Για πολλά χρόνια διακονούσε στα παιδικά χόσπις και επικοινωνούσε με γονείς παιδιών με καρκίνο. Γράφει: «Δεν ξέρω τι να πω στους γονείς. Να τους πω “Υποφέρετε για τις αμαρτίες σας” δεν μπορώ, θα είναι πολύ σκληρό.

Μπορώ, ωστόσο, να τους πω ότι στα βάσανα, στον πόνο και στην απελπισία ανοίγεται στον άνθρωπο μια νέα πραγματικότητα. Ο άνθρωπος αρχίζει να νιώθει και να συνειδητοποιεί πράγματα, στα οποία δεν έδινε σημασία παλαιότερα. Στον άνθρωπο ανοίγεται μια νέα πραγματικότητα και σε αυτή την πραγματικότητα μπορούμε να συναντήσουμε τον Θεό».

Νομίζω πως από την τρέχουσα δοκιμασία εμείς πρέπει να βγούμε με ένα νέο για μας νόημα. Και δε χρειάζεται να βυθιζόμαστε στις βιοτικές μέριμνες και φόβους. Ή να σκεφτόμαστε συνέχεια πόσοι αρρώστησαν σήμερα, πόσοι αύριο… Κανείς δεν ξέρει πόσο θα ζήσει, αλλά όσες μέρες μας δίνει ο Θεός, πρέπει να τις ζούμε πραγματικά. Να κάνουμε κάτι σημαντικό που δεν είχαμε προλάβει μέχρι τώρα, για παράδειγμα να πούμε σε κάποιον πόσο σημαντικός άνθρωπος είναι για μας, να συμφιλιωθούμε, να αφήσουμε τις έριδες, την εχθρότητα.

Έχουμε μια τέλεια ευκαιρία να δοκιμάσουμε να ζούμε το σήμερα, όπως λέει το Ευαγγέλιο. Η αυριανή μέρα θα φροντίσει η ίδια τον εαυτό της. Αυτό σημαίνει ότι είναι στα χέρια του Θεού, και εμείς πρέπει να εναποθέσουμε τα πάντα στο αγαθό θέλημά Του.

Όμως, απλώς το να καθόμαστε σπίτια μας και να σκεφτόμαστε συνέχεια: «Και αν αρρωστήσω τώρα και πεθάνω;» είναι πολύ άσχημο. Στις προσωπικές μας μέριμνες συχνά ξεχνάμε ότι εδώ και τώρα το δικό μας «σήμερα» μπορούμε να το χαρίσουμε στον άλλον, σε εκείνον, που είναι καταπιεσμένος, που είναι μόνος, που φοβάται πιο πολύ από μας.

Μπορεί, κάποιος από τους δικούς σας ανθρώπους να έμεινε χωρίς δουλειά, και εσείς έχετε δυνατότητα να του δανείσετε χρήματα. Ή η ηλικιωμένη γειτόνισσά σας που ζει μόνη της να χρειάζεται τρόφιμα. Μπορεί απλώς να χρειάζεται να μιλήσουμε σε κάποιον, να τον πάρουμε τηλέφωνο, να ενδιαφερθούμε για τη ζωή του.

Αν δεν επικεντρωνόμαστε στα προβλήματά μας και αρχίσουμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλον, θα είμαστε πολύ καλύτερα. Πιστέψτε με, αυτό θα μας δώσει περισσότερη χαρά, αφού το δικό μας «σήμερα» δε το ζήσαμε τσάμπα.