Πώς να κάνουμε την προσευχή μας να είναι καρποφόρα

Ο Ηγούμενος Νίκων είναι γέροντας της Ιεράς Καλύβης Αγίου Σπυρίδωνα Νέας Σκήτης Αγίου Όρους και μαθητής του γέροντα Εφραίμ του Φιλοθεΐτη (της Αριζόνας).

Όλες οι αρετές μας ετοιμάζουν για την ένωση με τον Θεό. Αυτός είναι και ο σκοπός της ζωής μας – η ένωση με τον Θεό. Θέωση, όπως λένε οι θεολόγοι. Όλες οι αρετές… Ωστόσο, με την προσευχή συμβαίνει κάτι το θαυμαστό! Η προσευχή μάς ενώνει με τον Θεό, και δε μας ετοιμάζει μόνο για την ένωση μαζί Του. Γι΄ αυτό, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για να συναντηθούμε με τον Θεό. Να δώσουμε σημασία στο πώς θα παρουσιαστούμε ενώπιον του Θεού. Είναι σημαντικό. Δεν είναι μικρό πράγμα.

Δε θα ισχυριστούμε ότι η προσευχή είναι καθαρά πνευματική ασχολία και ότι αφορά μόνο την ψυχή. Όχι! Κάποτε, ένας μορφωμένος άνθρωπος μου είπε:

– Τι σημασία έχει η στάση του σώματός μου την ώρα της προσευχής; Το σημαντικό είναι πώς είναι η ψυχή μου.

Ναι, όμως, αυτό που δεν ξέραμε ούτε εμείς ούτε εκείνος, κάτι που είναι πολύ σημαντική αλήθεια, την οποία αποκάλυψε ένας άγιος της Εκκλησίας, είναι ότι η ψυχή ακολουθεί το πρότυπο του σώματος. Η ψυχή παίρνει τη στάση του σώματος. Δεν μπορούμε να καθόμαστε σε στάση λωτού, όπως κάθονται οι ινδουιστές και να λέμε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Όχι. Σηκωνόμαστε, σταυρώνοντας τα χέρια μας, κάνουμε το σημείο του Αγίου Σταυρού και προσευχόμαστε.

Ο Ηγούμενος Νίκων (Λαζάρου)

Το σώμα πρέπει και αυτό να μαθαίνει την προσευχή. Όχι μόνο η ψυχή. Ας το θυμόμαστε αυτό για να το καταφέρουμε. Για παράδειγμα, δε νιώθουμε πάντα καλά, δεν έχουμε πάντα την επιθυμία να προσευχόμαστε. Και αυτό μπορεί να συμβαίνει, επειδή κουραστήκαμε, ή επειδή μας πλημμύρισε αδιαφορία για την προσευχή, μπορεί να είναι ο πειρασμός του διαβόλου που μας φέρνει σε κατάσταση θλίψης, μελαγχολίας και πνευματικής ξηρασίας. Τι κάνουμε τότε, όταν δεν έχουμε την επιθυμία να προσευχόμαστε;

Τότε, κάνουμε το σημείο του σταυρού και λέμε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Βάζουμε στρωτή μετάνοια και ξανά σηκωνόμαστε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με!» - μετάνοια και ξανά σηκωνόμαστε. «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με!» - και ξανά μετάνοια, και ξανά σηκωνόμαστε. Και το σώμα θα τραβήξει μαζί του και την ψυχή. Και η ψυχή θα αρχίσει να κάνει μετάνοιες. Η ψυχή επίσης θα αρχίσει να κάνει μετάνοιες και να σηκώνεται μαζί με το σώμα. Με αυτόν τον τρόπο προετοιμαζόμαστε ώστε να κάνουμε την προσευχή μας στην κατάλληλη στάση. Αυτό είναι το πρώτο. Και τώρα να δώσετε προσοχή στο δεύτερο.

Μετάνοια, ξανά και ξανά… Το σώμα θα τραβήξει μαζί του την ψυχή. Και η ψυχή θα αρχίσει να κάνει μετάνοιες

Πριν ξεκινήσουμε την προσευχή, ας ξεχάσουμε όλο το κακό που είχαμε υποστεί από τον πλησίον. Αν στη διάρκεια της προσευχής θυμηθούμε ποιος μας στενοχώρησε, η προσευχή μας θα έχει γίνει μάταια. Ας μην θυμόμαστε το κακό! Όλη τη ζωή, κάθε μέρα, ας παλεύουμε για αυτό. Πόσο μάλλον στη διάρκεια της προσευχής. Ξέρετε τι λένε οι πατέρες; Όποιος θυμάται το κακό, αυτός είναι αυτόχειρας και σκοτώνει τον εαυτό του. Γι΄ αυτό, ας ξεχάσουμε οποιοδήποτε κακό που μας έχουν προξενήσει.

Ένας πατέρας της Εκκλησίας λέει ότι όποιος προσεύχεται και θυμάται το κακό, αυτός μοιάζει με άνθρωπο που σπέρνει σε πετρώδες έδαφος. Όσες ρίζες θα βλαστήσουν από το σπόρο που έχει πέσει πάνω στην πέτρα, τόσους καρπούς θα φέρει η προσευχή κάποιου που θυμάται το κακό.

Τι λέμε στην προσευχή «Πάτερ ἡμῶν»; «Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Καταλαβαίνουμε τι λέμε; Αφού ικετεύουμε τον Θεό να μας συγχωρέσει στο μέτρο που συγχωρούμε οι ίδιοι. Ώστε να μας συγχωρέσει όπως συγχωρούμε και εμείς. Σκεφτείτε τι λέμε! Αφού Τον ικετεύουμε να μας συγχωρέσει και να το κάνει στο μέτρο που συγχωρούμε οι ίδιοι. Αλλοίμονο μας!

Γι΄αυτό, είναι τόσο σημαντικό αυτό που σας είπα: να έχουμε σωστή στάση στην προσευχή (το πρώτο στάδιο της προετοιμασίας) και να ξεχνάμε οποιοδήποτε κακό που μας έκαναν οι άλλοι (το δεύτερο στάδιο). Και στη συνέχεια, να αρχίζουμε να προσευχόμαστε. Ας προσέχουμε πάντα αυτά τα σημεία.

Με τι ξεκινάμε την προσευχή; Πάντα να την ξεκινάμε από την ευχαριστία. Πρώτα από όλα, να ευχαριστούμε τον Θεό! Πριν κάνουμε ή πούμε το οτιδήποτε, πρώτα από όλα, ας ευχαριστήσουμε τον Θεό.

Με τι ξεκινάμε την προσευχή; Πάντα να την ξεκινάμε από την ευχαριστία. Πρώτα από όλα, ας ευχαριστήσουμε τον Θεό!

Και για ποιο λόγο να Τον ευχαριστούμε; Με όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας; Με όλο αυτό που υπομένουμε; Με όλες τις αρρώστιες που έχουμε; Για ποιο λόγο; Σκεφτείτε! Έχουμε λόγους να είμαστε ευγνώμονες σε Αυτόν; Συνήθως, βλέπουμε αυτά που μας λείπουν. Καλά κάνουμε, όταν αγωνιζόμαστε για να τα αποκτήσουμε. Όμως, έχουμε σκεφτεί ποτέ πόσο πολλά ήδη διαθέτουμε; Για παράδειγμα, γιατί ο Θεός μας έδωσε αυτά τα μάτια; Τι, μας τα χρωστούσε; Έχουμε ευχαριστήσει ποτέ τον Θεό για το γεγονός ότι βλέπουμε; Γιατί να βλέπουμε; Άραγε, δεν μπορούσαμε να γεννηθούμε τυφλοί; Τι κάναμε για να πάρουμε αυτό το δώρο; Δεν κάναμε απολύτως τίποτα! Γεννηθήκαμε με όραση. Δεν είχαμε αρχίσει καν να κάνουμε κάτι για να αξιωθούμε το δώρο της όρασης. Έχουμε ευχαριστήσει τον Θεό για το γεγονός ότι βλέπουμε;

Ο Άγιος Απόστολος Παύλος μας λέει να ευχαριστούμε τον Θεό για τα πάντα (βλ.Α΄Θες.5:18). Και εννοεί εδώ και τα αρνητικά που μας συμβαίνουν. Δηλαδή, να Τον ευχαριστούμε για όλα! Και εμείς έχουμε φτάσει σε τέτοιο σημείο αθλιότητας που δεν ευχαριστούμε τον Θεό ούτε για τα δώρα του. Και νομίζουμε κιόλας ότι είμαστε καλοί χριστιανοί! Οπότε, ας βλέπουμε αυτά που μας λείπουν, ας προσευχόμαστε στον Θεό ώστε να εκπληρώσει τις επιθυμίες μας. Αλλά και να Τον ευχαριστούμε για αυτά που ήδη μας έχει δώσει.

Τους ευγνώμονες, αυτούς που έμαθαν να λένε: «Δόξα Σοι, Κύριε!», ο Θεός τους έλκει στον εαυτό Του με την αγάπη Του, εκπληρώνοντας αμέσως τα αιτήματά τους. Ο Θεός εκπληρώνει γρήγορα τα αιτήματα του ευγνώμονα, επειδή ξέρει ότι αυτός δε θα Τον αποχωριστεί. Ο Θεός αργεί να εκπληρώσει τις επιθυμίες του αχάριστου, ο οποίος δεν έμαθε να λέει: «Δόξα Σοι, Κύριε!», ο οποίος δεν ευχαριστεί τον Θεό για τα δώρα Του. Ο αχάριστος, που δεν έμαθε να λέει: «Δόξα Σοι, Κύριε!» προσεύχεται, προσεύχεται, και ο Θεός αργεί να του απαντήσει στα αιτήματά του. Και το κάνει σκόπιμα, ώστε όσο το δυνατόν πιο πολύ να τον κρατήσει στην προσευχή, όσο το δυνατόν πιο πολύ να τον κρατήσει δίπλα Του.

Λοιπόν, θέλουμε ο Θεός να μας ακούσει; Τότε, ας ξεκινήσουμε με το: «Δόξα Σοι, Κύριε! Σε ευχαριστώ, Κύριε, που βλέπω, που ακούω, που έχω σπίτι, έχω να ντυθώ, έχω κρεβάτι να κοιμάμαι! Που έχω φίλους, που μπορώ να μιλάω και να ακούω!» Και μετά, ας μπούμε στο δεύτερο στάδιο της προσευχής – την ομολογία. Ας ομολογήσουμε ενώπιον του Θεού τις αμαρτίες μας. Ο Θεός τις ξέρει, αλλά χρειάζεται να τις συνειδητοποιήσουμε εμείς οι ίδιοι. Επειδή μας αρέσει να ξεχνάμε τι κάναμε. Και πάντα βλέπουμε τον εαυτό μας καλύτερον από ό, τι είμαστε. Γι΄ αυτό, δε δεχόμαστε κριτική από άλλους.

Μετά την ευχαριστία ακολουθεί η ομολογία, και στη συνέχεια τα αιτήματα: «Κύριε, θέλω αυτό και αυτό. Βοήθησέ με να πετύχω εκεί. Βοήθησέ με να καταφέρω αυτό». Και δε θα ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Χριστός μας λέει: «Αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν» (Μτ. 7:7).