«Η σωτηρία μας πρέπει να πραγματοποιείται εδώ και τώρα και όχι σε ένα ιδεατό μέλλον» Μέρος Β.

Τα διακονήματα οικιακής οικονομίας εδώ τα αναθέτουν σε αυτόν, ο οποίος έχει την πνευματική διάθεση να ασχοληθεί με αυτά.

Πάτερ Κλίμεντ, στην πρώτη μας συνέντευξη υποσχεθήκαμε στον αναγνώστη, ότι στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα της αγροτικής ιδιοκτησίας. Πράγματι είναι ενδιαφέρον: τι μπορεί να καλλιεργηθεί, να εκτραφεί στην άκρη της γης.

Λοιπόν, κανένας από τους μόνιμους κατοίκους μας δεν καταπιάστηκε με τα περιβόλια ή την ανθοκομία, δυστυχώς, αυτό πρέπει να το παραδεχτώ. Παρόλο που στην περιοχή του μοναστηριού μας υπάρχουν οπωροφόρα δέντρα και αμπέλι, δεν ασχολούμαστε ιδιαίτερα με την καλλιέργεια αυτού του αγροκτήματος. Ωστόσο, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία, η αρτοποιεία και η ζαχαροπλαστική άρχισαν να αναπτύσσονται σιγά σιγά και να προσελκύουν τους αδελφούς μοναχούς, οι οποίοι είχαν μια πιο δημιουργική πλευρά. Όταν φτιάχναμε την Τράπεζα (τη χτίζαμε πολύ καιρό, κοντά εννιά χρόνια), σχεδιαζόταν να γίνει εκεί ένα αρτοποιείο. Ουσιαστικά, ήταν δική μου πρωτοβουλία, παρά τους υπάρχοντες δισταγμούς. Αλλά η ιδέα ότι θα ήταν εξαιρετικό να έχουμε δικό μας αρτοποιείο, να ψήνουμε δικό μας ψωμί, δε μου – η δούλη του Θεού Ναντέζντα. Όσο ζούσε, κουβεντιάζαμε για την προοπτική δημιουργίας μοναστηριακού αρτοποιείου, και η Ναντέζντα υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσει σε ό,τι αφορούσε την παραγωγή. Το κτήριο δεν ήταν ακόμα έτοιμο και εμείς ήδη είχαμε αρχίσει να αγοράζουμε τον εξοπλισμό του αρτοποιείου… Η δούλη του Θεού Ναντέζντα «έφυγε», όμως στον κόσμο υπάρχουν καλοί άνθρωποι! Μας βοήθησε πάρα πολύ η τοπική εταιρία «Μαντζούρ», που ασχολείται με την οργάνωση τροφοδοσίας. Οι ειδικοί της εταιρίας έμαθαν στους αδερφούς μοναχούς πώς να ψήσουν το πρώτο τους ψωμί. Και το κυριότερο, χάρη στις συμβουλές τους και την άμεση συμμετοχή τους στη δημιουργία του μοναστηριακού αρτοποιείου, αυτό απέκτησε ό,τι χρειαζόταν ώστε να φτάσουμε σε ένα καλό επίπεδο. Αρκετοί άνθρωποι εξοικειώθηκαν αμέσως, όπως είπα ήδη, αυτή είναι μια αρκετά δημιουργική ασχολία. Παρόλο που αργότερα κάποιος έφευγε, κάποιος άλλος ερχόταν και εκπαιδευόταν.

O κελάρης μοναχός Ησαΐας (Καντέσνικοφ) – επικεφαλής του αρτοποιείου

Σήμερα φτιάχνουμε μαύρο ψωμί με προζύμι και άσπρο με μαγιά. Εκτός από ψωμί, υπάρχει ποικιλία από πριάνικι, νηστίσιμα μπισκότα, κέικ ή μάφινς, πιτάκια με λάχανο, με μανιτάρια, με φτέρη, με μαρμελάδα. Ωστόσο, δε θα αναφέρω όλα τα προϊόντα, δε θα μπω σε τέτοιες λεπτομέρειες. Ο κελάρης μας, ο μοναχός Ησαΐας (Καντέσνικοφ) είναι ο επικεφαλής της βιομηχανίας και εγώ τον εμπιστεύομαι σε αυτό. Την καλοκαιρινή περίοδο, τα προϊόντα εξαντλούνται, από τους τουρίστες και τους παραθεριστές που έρχονται στο νησί. Τον χειμώνα, ένα μέρος των προϊόντων το δίνουμε στα μαγαζάκια μερικών ναών στο Βλαντιβοστόκ. Το θετικό είναι, το γεγονός ότι δεν ήταν δύσκολο για τους αδελφούς να εξοικειωθούν με το νέο διακόνημα, ίσως και επειδή συνήθως αναθέτουμε τέτοια διακονήματα σε μοναχούς, οι οποίοι έχουν μια εσωτερική διάθεση για αυτό. Για να μην είναι κάτι καταναγκαστικό, ή κάτι τέτοιο…

Μερικοί από αυτούς πάνε πρόθυμα να εργαστούν στο αγρόκτημα. Το κτηνοτροφικό σχέδιο – έτσι το λέμε – μόλις το ξεκινήσαμε υπό την καθοδήγηση ενός συγκεκριμένου ανθρώπου. Είναι χωρικός, είχε τη σχετική εμπειρία, εκάρη μοναχός στο μοναστήρι μας. Αρχικά, αγοράσαμε μια αγελάδα, έπειτα και άλλη και άλλη. Κοντά στο μοναστήρι φτιάξαμε ένα αγρόκτημα για 10 – 12 αγελάδες και μοσχάρια. Δυστυχώς, εκείνος ο αδερφός δεν άντεξε, πήγε να διακονήσει σε άλλο μέρος. Τέθηκε έντονα το ζήτημα ότι το αγρόκτημα πρέπει να κλείσει. Όμως με τη βοήθεια του Θεού βρέθηκαν άνθρωποι, και συνεπώς, το αγρόκτημα διατηρήθηκε. Σε κάποια στιγμή έπρεπε να προσλάβω έναν μισθωτό εργαζόμενο. Παρεμπιπτόντως, ήταν ακριβώς αυτός, ο δούλος του Θεού Ευγένιος, που έβαλε την παραγωγή σε αξιόλογη εμπορική τροχιά. Αν προηγουμένως τα γαλακτοκομικά προϊόντα – τβόρογκ, τυρί, κεφίρ – είχαν κυρίαρχη θέση στην Τράπεζα, αλλά τίποτα δεν πωλείτο, με την άφιξη του Ευγένιου το αγρόκτημα άρχισε να φέρνει κέρδη στο ταμείο του μοναστηριού. Η αλήθεια είναι ότι η ενασχόληση με την κτηνοτροφία δεν είναι εύκολο πράγμα. Σήμερα στα κτηνιατρεία υπάρχουν αυστηρές απαιτήσεις. Έπρεπε κάποιες φορές να περάσουμε περιόδους «καραντίνας» , όταν οι αγελάδες δεν μπορούσαν να οδηγηθούν στα βοσκοτόπια, δεν μπορούσαμε να πουλήσουμε γάλα. Μερικές φορές ερχόμασταν αντιμέτωποι με το γεγονός ότι χρειάζεται να εξολοθρεύσουμε όλα τα ζώα εξαιτίας κάποιων ασθενειών. Σήμερα, υπεύθυνος του αγροκτήματος είναι ένας εργαζόμενος, ο οποίος είναι συνηθισμένος στη σωματική εργασία και αρέσκεται στην πνευματική γνώση, Φέτος γράφτηκε στο θεολογικό δια αλληλογραφίας σεμινάριο του Χαμπάροφσκ. Όσο για το «γαλατάκι» μας, μόνο αυτό αγοράζει ο κόσμος. Όλοι στο νησί γνωρίζουν ότι στο μοναστήρι υπάρχει η κατάλληλη φροντίδα για τις αγελάδες και ότι η ποιότητα των προϊόντων είναι εξαιρετική…

Ο μοναχός Πιτιρίμ( Προκοπένκο) φέτος τον Μάρτιο έγινε 77 ετών.

Όμως είναι αλήθεια ότι δεν έχουν ζήτηση μόνο τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Το μέλι από το μελισσοκομείο του μοναστηριού είναι επίσης δημοφιλές στους κατοίκους του νησιού και του Βλαντιβοστόκ.

Ναι, βγήκε μέχρι και κάποια συγκεκριμένη μάρκα: μοναστηριακό μέλι από το Ρώσικο νησί. Ο οικονόμος μας ο μοναχός Πιτιρίμ(Προκοπένκο), όταν ζούσε στον κόσμο ασχολιόταν με τη μελισσοκομία, έχει τεράστια εμπειρία, επομένως η ιδέα για μελισσοκομείο πραγματοποιήθηκε αμέσως. Σταδιακά, το μελισσοκομείο μεγάλωσε, αλλά επειδή στο νησί υπάρχει μεγάλη υγρασία, συχνά υπάρχει ομίχλη, γι’ αυτό τους καλοκαιρινούς μήνες, την εποχή της συγκομιδής του μελιού, μεταφέρουμε τις κυψέλες στις περιοχές της τάιγκας της επαρχίας Πριμόριε. Από το μελισσοκομείο φεύγουν δύο, τρεις ή και τέσσερις αδερφοί, οι οποίοι μένουν στην τάιγκα περίπου από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Κατά μία έννοια δηλαδή, είναι ένα είδος ασκητικής ζωής. Η μελισσοκομία είναι επίσης δημιουργική ασχολία, τους εμπνέει πολύ. Πολλούς, όχι όλους, βέβαια. Και πάλι, αναθέτουμε αυτό το διακόνημα σε όποιον ενδιαφέρεται και διαθέτει ικανότητες. Και βέβαια καλή σωματική υγεία, γερή πλάτη, επειδή οι κυψέλες είναι βαριές, μερικές φορές το βάρος τους ξεπερνά τα 100 κιλά. Ο πατήρ Πιτιρίμ επιλέγει ο ίδιος εξολοκλήρου τους βοηθούς του. Υπήρχαν επίσης πολλές δοκιμασίες τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, ένας απ’ τους μοναχούς μας έχασε στην τάιγκα το διαβατήριό του, τα έγγραφα για μερικά οχήματα της μονής και κάτι ακόμα. Το να ψάχνουμε τα έγγραφα στον απέραντο ωκεανό της τάιγκα, ήταν σαν να ψάχνουμε ψύλλους στ’ άχυρα. Μα αφού παρακαλέσαμε στην προσευχή μας την αγία ευλογημένη Ματρόνα της Μόσχας, τα έγγραφα, ως εκ θαύματος βρέθηκαν! Τα είχαν βρει άγνωστοι μελισσοκόμοι. Όταν είδαν τη φωτογραφία στο διαβατήριο, σκέφτηκαν ότι ίσως είναι κάποιος εκπρόσωπος της Εκκλησίας. Τηλεφώνησαν στη Μητρόπολη και από τη Μητρόπολη τηλεφώνησαν σε εμάς στο μοναστήρι…Στα τραπέζια της Τράπεζας υπάρχει όλο το χρόνο αντί για ζάχαρη μέλι φλαμουριάς, το πιο νόστιμο! Αν, ας υποθέσουμε, ότι κάποιο αρωματικό μέλι ανθέων το μπουχτίζεις με τον καιρό, αν είναι πολύ γλυκό, το μέλι φλαμουριάς δεν το μπουχτίζεις. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε πόσο ακόμα θα διατηρήσουμε το μελισσοκομείο μας. Είτε θα ξεκινήσουμε φέτος να το πουλάμε ή του χρόνου μπορούμε ακόμη μια φορά να πάμε τις μέλισσες για τη συγκομιδή. Το θέμα είναι ότι ο μεγαλύτερος σε ηλικία μελισσοκόμος μας, ο πατήρ Πιτιρίμ, έγινε 77 ετών και το να βρούμε έναν ισοδύναμο αντικαταστάτη για αυτή τη δουλειά, είναι αδύνατον.

Υπήρξε μια θλιμμένη νότα στην ιστορία σας…

Δε θα λυπηθούμε. Θα ευχαριστήσουμε τον Θεό για το γεγονός ότι οι αδερφοί μοναχοί είχαν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν τη δραστηριότητα τέτοιων σοφών πλασμάτων όπως είναι οι μέλισσες, και να γευτούν ένα μοναδικό μέλι της Άπω Ανατολής, γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Νέος μοναχισμός στο Πριμόριε

Πάτερ, εσείς ως ηγούμενος αφιερώσατε ένα κομμάτι ζωής σε ένα απομακρυσμένο ρώσικο μοναστήρι, του οποίου ηγείσθε εδώ και δώδεκα χρόνια. Ωστόσο, έχετε ακόμη ένα εξαιρετικά σημαντικό διακόνημα – είστε πνευματικός τοποτηρητής των μοναστηριών στη επισκοπή του Βλαδιβοστόκ. Είναι ενδιαφέρον να ακούσουμε και για άλλα μοναστήρια του Πριμόριε.

Ο προκάτοχός μου έφερε αυτό το διακόνημα, ο εφημέριος της ανδρικής μονής του Αγίας Τριάδας και Αγίου Νικολάου του χωριού Γκόρνιε Κλιούτσι( Ορεινά Κλειδιά), ηγούμενος Βασίλειος ( Κουλάκοφ), ο οποίος τώρα διοικεί το Τμήμα του Αρμαβίρ στο Κουμπάν. Ο νέος μας επικεφαλής αρχιερέας Μητροπολίτης Βλαδίμηρος (Σαμόχιν) με Διάταγμα από τις 31 Οκτωβρίου 2019 με διόρισε τοποτηρητή των μοναστηριών της επισκοπής του Βλαδιβοστόκ. Ο Σεβασμιώτατος αρχιερέας μου ανέθεσε κάποιες λειτουργίες και εγώ, όπως αρμόζει σε έναν πνευματικό τοποτηρητή, προσπαθώ να βοηθάω τον αρχιερέα στη διοίκηση της επισκοπής. Στις αρμοδιότητές μου περιλαμβάνεται και η μεταφορά πληροφοριών από τον αρχιερέα στους υπεύθυνους των μοναστηριών της επισκοπής, καθώς και η ανατροφοδότησή του. Αν ο αρχιερέας τελεί Λειτουργία σε κάποιο μοναστήρι, εγώ συλειτουργώ μαζί του. Η προετοιμασία για την Αρχιερατική Λειτουργία, η διαχείριση οργανωτικών θεμάτων και θεμάτων σχετικά με τις Λειτουργίες, ανήκουν επίσης στις αρμοδιότητές μου. Επιπλέον, με την ευλογία του Μητροπολίτη Βλαδίμηρου, πραγματοποιώ κουρά σε γυναικεία μοναστήρια.

Πιθανότατα, χάρη στις επισκέψεις σας στα μοναστήρια της Επισκοπής, έχετε διαμορφώσει σαφή εικόνα για τον μοναχισμό στο Πριμόριε. Κατά την άποψή σας, πώς είναι ο μοναχισμός σήμερα;

Ο ηγούμενος Κλίμεντ στη γυναικεία Μονή Γεννήσεως της Θεοτόκου στο χωριό Λινέβιτσι, με την ηγουμένη Βαρβάρα(Βολγκίναγια) και μοναχές του μοναστηριού.

Είναι νέος. Όχι ως προς την ηλικία της πλειονότητας των μοναχών. Η μέση ηλικία των μοναχών – κατοίκων των μοναστηριών μας, ακριβώς ο ίδιος, έχει την τάση να αυξάνεται. Αν πρόσφατα, στις αρχές του τωρινού αιώνα, στα μοναστήρια (συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας, του Αγίου Σεραφείμ) υπήρχαν αρκετοί νεαροί από 20 έως 30 ετών, σήμερα υπάρχουν πολλές μοναχές και μοναχοί είτε προχωρημένης ηλικίας είτε πάνω από 45 ετών… Όσο για το γεγονός ότι θεωρείται νέος ο μοναχισμός, αυτό συμβαίνει επειδή δεν διατηρήθηκε κανένα ίχνος της παλιάς μοναστικής ζωής που υπήρχε. Μέχρι την επανάσταση, υπήρχαν στην περιοχή τρία μοναστήρια: το γυναικείο μοναστήρι της Γεννήσεως της Θεοτόκου στο χωριό Λινέβιτσι είναι κοντά στο Ουσουρίσκ, το ανδρικό μοναστήρι Αγίας Τριάδας και Αγίου Νικολάου στο συνοικισμό Γκόρνιε Κλιούτσι και το γυναικείο μοναστήρι προς τιμήν της εικόνας της Μητέρας του Θεού «Οδηγήτρια» κοντά στην περιοχή του ναυτικού νεκροταφείου στο Βλαδιβοστόκ. Τα μοναστήρια ασχολούνταν με εκτεταμένες ιεραποστολές και με κοινωνικές – φιλανθρωπικές δράσεις. Το γυναικείο μοναστήρι στο Λινέβιτσι την προεπαναστατική περίοδο ήταν εξειδικευμένο στην αγιογραφία: oι αδερφές μοναχές ζωγράφιζαν εικόνες και προμήθευαν πολλά μοναστήρια του Πριμόριε. Το ανδρικό μοναστήρι είχε το δικό του τυπογραφείο, οι εκδόσεις του οποίου διανεμήθηκαν σε όλη τη Ρωσία στις αρχές του 20ο αιώνα, και μπορεί κανείς να τις δει στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού μας. Η γυναικεία κοινότητα του Σμολένσκ διατήρησε την τάξη στο ναυτικό νεκροταφείο του Βλαδιβοστόκ. Όμως όλα καταστράφηκαν ολοσχερώς και μόνο στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 του περασμένου αιώνα εμφανίστηκαν τα πρώτα βλαστάρια του νέου μοναχισμού στην περιοχή μας. Δηλαδή σήμερα, στην περίοδο της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας, ο μοναχισμός πιθανότατα βρίσκεται στο πρώτο στάδιο της ανάπτυξής του. Είναι αδύνατο να παραλείψω ότι τα μοναστήρια μας είχαν πνευματική σχέση με τους γέροντες της Λαύρας της Τριάδας Αγίου Σεργίου, τους αρχιμανδρίτες Κύριλλο (Παβλόφ) και Ναούμ (Μπαϊμπορόντιν). Και οι πρώτες μοναχές και οι πρώτοι κάτοικοι κατηχήθηκαν από τους πνευματικούς της Λαύρας, κάτι που ωστόσο, δεν αποτελεί έκπληξη καθώς ο ίδιος ο Αιδεσιμότατος Βενιαμίν (Πουσκάρ) προέρχεται από τη Λαύρα. Δίδασκε στην θεολογική ακαδημία της Μόσχας Βιβλική Ιστορία, διάβαζε διαλέξεις σχετικά με τη βασική θεολογία και λογική. Και μετά τον διορισμό του στην Άπω Ανατολή επεκτάθηκε ένα σημαντικό νήμα από το πνευματικό κέντρο της ορθόδοξης Ρωσίας στη Επισκοπή μας, όπου δύο διάσημα μοναστήρια έχουν ανακαινιστεί και ακόμη τρία μπορούμε να πούμε ότι δημιουργήθηκαν πρόσφατα. Στο χώρο της γυναικείας Μονής Μάρθας και Μαρίας, στα προάστια του Βλαδιβοστόκ στη στάση Σεντάνκα, πριν από τον ανεμοστρόβιλο της επανάστασης, υπήρχε μια αγροικία της Αρχιεπισκοπής, αλλά δεν υπήρχαν εκεί μοναστήρια. Σήμερα υπάρχει ένα μοναστήρι, που εκτελεί φιλανθρωπικές, εκπαιδευτικές και ιεραποστολικές δράσεις. Το μοναστήρι μας ιδρύθηκε το 2001, ενώ το μοναστήρι προς τιμήν της Μητέρας του Θεού στο χωριό Ραζντόλναγιε λειτουργεί από το 1998…

Πάτερ, ολοκληρώνοντας την κουβέντα μας, θα σας θέσω ένα ερώτημα, που είναι επίκαιρο. Σε μία κριτική στο διαδίκτυο σχετικά με την επίσκεψη στο μοναστήρι του Ρώσικου νησιού, διάβασα ότι στο μοναστήρι απαγορεύονται τα smartphones. Οι μοναχοί δεν επιτρέπεται να τα χρησιμοποιούνε. Ισχύει;

H πληροφορία αυτή είναι αναξιόπιστη, ακριβώς επειδή στις μέρες μας υπάρχουν ένα σωρό σεβαστοί λόγοι, για τους οποίους δεν είναι δυνατόν να απέχουμε εντελώς από αυτά τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας. Για παράδειγμα, για τους αδερφούς μοναχούς που είναι εγγεγραμμένοι στο θεολογικό σεμινάριο, είναι απαραίτητο να έχουν κινητό και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Επίσης, είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια των σπουδών να χρησιμοποιούν υπολογιστή. Και εμείς πρέπει να τους παρέχουμε όλα αυτά τα μέσα. Και κάποιος που, ας πούμε, έχει υποχρέωση, λόγω του διακονήματός του, να αναζητήσει πληροφορίες για κάτι ή να τηλεφωνήσει σε κάποιον… Ίσως οι μισοί από τους μοναχούς μας να έχουν κινητό και για μερικούς η χρήση του δεν αποτελεί – δόξα τω Θεώ – πειρασμό, ενώ για άλλους μπορεί να αποτελέσει γέφυρα για πειρασμούς. Χρειάζεται να είσαι προσεκτικός, να ασκείσαι στην πνευματική επαγρύπνιση, ώστε ο αδερφός που είναι υπό την επίβλεψή σου να μην περάσει αυτή τη γέφυρα. Να αντισταθεί σε ένα τέτοιο ολέθριο βήμα.