«Το θέατρο πρέπει να αφυπνίζει, να εμπνέει, να θεραπεύει και να λυτρώνει». Μέρος Α.

Η Άννα Ζαγκρέμπνεβα είναι η καλλιτεχνική διευθύντρια και σκηνοθέτης του Θεάτρου τέχνης Όλγα Μπέργκολτς, που δημιουργήθηκε εθελοντικά, με την υποστήριξη του Κρατικού μουσείου αμύνης και πολιορκίας του Λένινγκραντ. Η παρουσίαση του θεάτρου έλαβε χώρα στο χώρο του μουσείου στις 16 Μαΐου 2020, στα 110 χρόνια από τη γέννηση της Όλγας Φεοντόροβνα. Ο θίασος ενός από τα νεώτερα θέατρα της Αγίας Πετρούπολης δρα σε διάφορους χώρους της πόλης και της περιφέρειας του Λένινγκραντ, πραγματοποιώντας παραστάσεις, συναυλίες για καλό σκοπό και ειδικά μαθήματα, υπενθυμίζοντάς μας αυτό, το οποίο δεν πρέπει με τίποτα να ξεχνάμε. Τα λόγια του Μιχαήλ Λομονόσοφ «Λαός, ο οποίος δεν έχει γνωρίσει το παρελθόν του, δεν έχει μέλλον» έγιναν το σύνθημα των ηθοποιών του θεάτρου.

Στην παράσταση «Γεννημένοι στο Λένινγκραντ»

– Άννα Αλεξάντροβνα, πώς γεννήθηκε το θέατρό σας;

– Τον Νοέμβριο του 2019 περπατούσα κατά μήκος του ποταμού Φοντάνκα και σκεφτόμουν: «Υπάρχει θέατρο προς τιμήν του Κονσταντίν Σεργκέγιεβιτς Στανισλάφσκι, υπάρχει θέατρο προς τιμήν του Γεωργίου Αλεξάντροβιτς Τοβστονόγκοφ. Γιατί να μην υπάρχει ένα θέατρο προς τιμήν της Όλγας Μπέργκολτς στο πολιορκημένο Λένινγκραντ, όπου θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε και τα έργα της και τα έργα άλλων συγγραφέων για το πιο σημαντικό πράγμα;» Αποφάσισα ν’ αναλάβω την πρωτοβουλία και έγινα καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου τέχνης Όλγα Μπέργκολτς. Τον φρικτό χειμώνα του 1941, εκείνη και ο βαριά άρρωστος άντρας της Νικολάι Μολτσανόβ έπρεπε να φύγουν από το μέρος, όμως εκείνος πέθανε και η Όλγα έμεινε στην πόλη. Η Λιάλετσκα, όπως τη φώναζαν όλοι τότε, εν μία νυκτί έγινε η ποιήτρια που προσωποποίησε τη σταθερότητα του πολιορκημένου απ’ τους φασίστες Λένινγκραντ. Καθημερινά έκανε εκπομπές στο ραδιόφωνο από το Ράδιο Σπίτι (Επιτροπή Ραδιοφώνου). Μετά τον πόλεμο, τις συμπεριέλαβε στο βιβλίο της «Το Λένινγκραντ μιλάει». Η ήρεμη φωνή της Όλγας Μπέργκολτς έγινε η φωνή του πολυπόθητου φίλου στα παγωμένα και σκοτεινά πολιορκημένα σπίτια του Λένινγκραντ, έγινε η φωνή του ίδιου του Λένινγκραντ.

Η ήρεμη φωνή της Όλγας Μπέργκολτς έγινε η φωνή του πολυπόθητου φίλου στα πολιορκημένα σπίτια του Λένινγκραντ

– Το 2019 σκηνοθετήσατε το πρώτο σας έργο «Γεννημένοι στο Λένινγκραντ», βασισμένο στο έργο της Όλγας Μπέργκολτς και του Γεώργιου Μακογκονένκο. Την ίδια χρονιά, η παράσταση βραβεύτηκε στο ΧΙΙΙ Πασχαλινό Φεστιβάλ Θεάτρου στην Αγία Πετρούπολη. Και την επόμενη χρονιά η παράσταση βραβεύτηκε από το Φεστιβάλ «Δεν πρέπει να ξεχάσουμε αυτούς τους δρόμους» της Μόσχας.

– Στη Μόσχα μού είχαν πει τότε: «Υπάρχει πανδημία στον κόσμο. Όλα γύρω μας κλείνουν και εσείς ανοίξατε καινούργιο θέατρο;» Και εγώ απάντησα: «Μάλιστα, τέτοιοι είμαστε εμείς οι κάτοικοι του Λένινγκραντ». Δυστυχώς, η αγαπημένη μου παράσταση «Γεννημένοι στο Λένινγκραντ», την οποία θεωρούμε σπουδαία στην πόλη μας, αυτή τη στιγμή έχει «παγώσει». Ωστόσο, ελπίζω ότι έχουμε αρκετή φλόγα να δώσουμε νέα ζωή σε αυτή την παράσταση, ώστε πάλι να ακουστούν δυνατά οι στίχοι του έργου: «Μακάρι όλος ο κόσμος να μάθει ότι εμείς στο Λένινγκραντ δεν πεθάναμε, εμείς στο Λένινγκραντ γεννηθήκαμε…»

Άννα Ζαγκρέμπεβα – Εσείς για 26 χρόνια εργαστήκατε στο κρατικό θέατρο. Γιατί αποφασίσατε να το εγκαταλείψετε, αφιερώνοντας τη ζωή σας σε αυτή την πρωτοβουλία, το Θέατρο τέχνης προς τιμήν της Όλγας Μπέργκολτς;

–Το θέατρό μας γεννήθηκε το 2015, όταν με τις προσπάθειες των καλλιτεχνών του κρατικού θεάτρου «Οι Κωμικοί» δημιουργήσαμε μια μουσικο–θεατρική σύνθεση με στίχους και τραγούδια της περιόδου του πολέμου: «Πήγα και εγώ στον πόλεμο αυτό», «Από πού ξεκινά η Πατρίδα» και άλλα. Αυτά τα προγράμματα μού έδωσαν ώθηση και έτσι, το 2018 δημιούργησα ένα δημιουργικό εργαστήριο, το «ΠΑνΠ» και έτσι προέκυψε από αυτό ήδη ως επαγγελματικός θίασος του Θεάτρου τέχνης Όλγα Μπέργκολτς.

– Τι σημαίνει το όνομα «ΠΑνΠ»;

– Ποιότητα, Άνθρωπος, Προσωπικότητα. Στην αναζήτηση της δημιουργικής έμπνευσης, ήρθαν στο εργαστήριο όχι μόνο επαγγελματίες, αλλά και ερασιτέχνες ηθοποιοί, για τους οποίους οι λέξεις «χρέος», «τιμή» και «συνείδηση» δεν αποτελούν έναν κενό ήχο. Θέλουμε να δούμε τη νεολαία μας ενωμένη, ευφυή, καλόψυχη, και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει η εκμάθηση της ιστορίας της χώρας μας, επειδή είναι απαραίτητο να μάθουμε από τις προηγούμενες γενιές τη δύναμη ψυχής και την αφοσίωση, όχι μόνο από το σχολείο αλλά και από το θέατρο –με την προϋπόθεση ότι το θέατρο είναι όπως είπε ο Στανισλάφσκι: «το φερέφωνο της εποχής», «ότι θέτει ένα πρόβλημα, προτείνοντας λύσεις».

Το σύγχρονο θέατρο μετατρέπεται σε τσίρκο

Σήμερα, δυστυχώς, το κρατικό θέατρο έχει χάσει μία από τις κυριότερες λειτουργίες του, το να είναι το φερέφωνο. Το θέατρο πρέπει να αφυπνίζει, να εμπνέει, να θεραπεύει, να λυτρώνει. Όμως το σύγχρονο θέατρο μετατρέπεται σε τσίρκο. Σχεδόν δέκα χρόνια δεν μπορούσα να ησυχάσω από διάφορες σκέψεις, ότι δε γίνεται τίποτα σημαντικό, ότι η ζωή περνάει, ότι είμαι εκτός τόπου και χρόνου. Με πόνο σκεφτόμουν: «Πού είναι το υψηλό φοβερό καθήκον, για το οποίο μου μιλούσαν χρόνια πριν, όταν σπούδαζα, οι δάσκαλοι;» Εκείνοι που έχουν «φύγει» ήδη, ο Βαντίμ Ροστισλάβοβιτς Ντανιλιέφσκι, ο Νικολάι Γκριγκόριεβιτς Λαβρόβ και οι εν ζωή δάσκαλοι Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Λέβσιν και ο Νικολάι Αλεξέγιεβιτς Κλότσιεφ, ο οποίος ήρθε μάλιστα στο θέατρό μας ως ηθοποιός και σκηνοθέτης και αδερφικός συνάδελφος.

Το 2018, έκανα μαθήματα σκηνοθεσίας για ένα χρόνο. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, που δεν ήταν τόσο δημοφιλής τότε όπως τώρα, βοήθησε. Ήταν εικοσιτετράωρη εργασία, μεγάλη, ατελείωτη διαδικασία: σπουδές, πρακτική, σπουδές, εφαρμογή ιδεών. Φυσικά, βοήθησε πολύ η εμπειρία μου ως ηθοποιού. Το πτυχίο σκηνοθεσίας του θεάτρου τέχνης το πήρα τη χρονιά που εορταζόταν η επέτειος για τα 75 χρόνια από τη Νίκη στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο.

– Την πρωτοβουλία σας την στήριξε κάποιος; Προσελκύσατε κάποιο διοικητικό φορέα;

– Τις πρώτες μέρες που φτιάχναμε το θέατρο, μου έλεγαν: «Σε ποιον είναι χρήσιμος ο πατριωτισμός σας;» Μεγάλοι άνθρωποι φωνασκούσαν: «Αυτό δεν είναι επίκαιρο. Σε κανέναν δεν είναι χρήσιμο. Καταλαβαίνετε ότι αυτό έχει ημερομηνία λήξης;» Αλλά σε πείσμα όλων, στις 27 Ιανουαρίου 2019, στην 75^η επέτειο από την ολοκληρωτική απελευθέρωση του Λένινγκραντ από την πολιορκία, παρουσιάστηκε η πρεμιέρα της παράστασής μας «Γεννημένοι στο Λένινγκραντ». Έπειτα, έναν ολόκληρο χρόνο, το δημιουργικό εργαστήρι «ΠΑνΠ» σχημάτισε σύλλογο, αναζητούσε τη δική του φωνή, έκανε πρόβες για την παράσταση, η οποία αποτελείτο από 17 χαρακτήρες και μια ομάδα από σπουδαστές θεατρικών σχολών. Η πρώτη σύνθεση του θιάσου ήταν κατά το ήμισυ λαϊκή . Η πρεμιέρα παρουσιάστηκε στο στάδιο Άννιενκίρκε, το οποίο μετά την πυρκαγιά ήταν τέτοια η φρίκη, που αισθανθήκαμε απόλυτα τι βίωσαν οι κάτοικοι του πολιορκημένου Λένινγκραντ. Στην αίθουσα είχε +3 και έξω – 27 βαθμούς. «Κομήτες χιονοστιβάδας». Οι θεατές κάθονταν με τα πανωφόρια τους. Η αίθουσα θερμάνθηκε από τα τεράστια κανόνια, όπου χρειάζονταν να κάνουν ένα ηχητικό εφέ από το εργοστάσιο.

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, γέμιζε ολόκληρες αίθουσες, όντας μια παράσταση που έκανε πάταγο

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, γέμιζε ολόκληρες αίθουσες, όντας μια παράσταση που έκανε πάταγο. Αρχικά η παράσταση διαρκούσε πέντε ώρες. Ύστερα τη μειώσαμε στις τρεις ώρες και παίζαμε με μια νέα σύνθεση.

Στις 27 Ιανουαρίου 2020 παρουσιάστηκε η πρεμιέρα στην κύρια αίθουσα του Κρατικού Ιστορικού Μουσείου αμύνης και πολιορκίας του Λένινγκραντ, στην οδό Σολιάν 9. Ο στολισμός της αίθουσας, γκρι κομμένες γωνίες τοίχων, τεράστια «τοιχοκολλημένα» σταυρωτά παράθυρα που εξυπηρετούσαν τη διακόσμηση, καθώς και εκθέματα κάτω από το γυάλινο πάτωμα, και τα εγκάρδια λόγια των κατοίκων του πολιορκημένου Λένινγκραντ, γραμμένα στους τοίχους.

Συνεχίζεται...