«Οι Ρώσοι μας αγκάλιαζαν και μας σήκωναν στους ώμους τους»

Στις 25 Απριλίου του 1945, στον ποταμό Έλβα πραγματοποιήθηκε συνάντηση των Συμμαχικών Στρατευμάτων της ΣΣΣΔ και των ΗΠΑ, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ώστε το υπόλοιπο των Ένοπλων Δυνάμεων της Γερμανίας να διασπαστεί στα δύο, σε βόρειο και νότιο τμήμα.

Η ζωή του Αμερικανού βετεράνου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου Φρανκ Κον θυμίζει αστυνομική ταινία με δυναμική και απροσδόκητη πλοκή. Το φινάλε της ταινίας – μάλλον, ευτυχές – δεν έχει γραφεί ακόμα, δόξα τω Θεώ, καθώς ο βετεράνος στρατιώτης ζει. Του πρότεινα να γράψω σενάριο για το Χόλυγουντ, αλλά αυτός απάντησε ότι εκεί δεν τους λείπουν ανάλογες ιστορίες.

Ο Φρανκ Κον γεννήθηκε από Εβραίους γονείς στη Γερμανία, το 1925. Οχτώ χρόνια μετά, ανέβηκαν στην εξουσία οι ναζί και η ζωή τους άλλαξε δραματικά. Το 1938, αυτός και η μητέρα του κατάφεραν να διαφύγουν παίρνοντας σχεδόν το τελευταίο πλοίο για την Αμερική. Έξι χρόνια μετά, επέστρεψε στην κάποτε πατρώα γη ως στρατιώτης του Αμερικανικού Στρατού – απελευθερωτής από το φασισμό.

Στα τέλη Απριλίου του 1945, ο Κον συμμετείχε στην θρυλική συνάντηση σοβιετικών και αμερικανικών στρατευμάτων στον ποταμό Έλβα.

Όταν άκουγα τις διηγήσεις του βετεράνου, ένιωθα ότι ο Κύριος πάντοτε ήταν κάπου κοντά του

Ποτέ δεν έχουμε μιλήσει για τον Θεό. Δεν ξέρω καν τι σχέση έχει με τη θρησκεία. Όμως, όταν άκουγα τις διηγήσεις του βετεράνου, ένιωθα ότι ο Κύριος πάντοτε ήταν κάπου κοντά του. Και μια φορά τον ρώτησα αν στην πολεμική του βιογραφία υπήρχαν καταστάσεις, τις οποίες θα μπορούσε να αποκαλέσει θαύματα. Η απάντηση με εξέπληξε, παρόλο που σε αυτήν υπήρχαν μόλις μια-δύο λέξεις για τον Θεό.   

Όλα αυτά μπορεί να τα θεωρήσει κανείς απλή σύμπτωση. Όμως, εμείς ξέρουμε ότι μέσα από κάτι τέτοιες «συμπτώσεις» ενεργεί συχνά η Θεία Πρόνοια. Μήπως αυτό συνέβη και με το συνομιλητή μου;

– Μέχρι που να επιστρέψω στο σπίτι μου από τον πόλεμο δε φανταζόμουν, πόσο πολύ είχε αγγίξει το Ολοκαύτωμα την οικογένειά μου. Δεν είχα ιδέα ότι 11 από τους συγγενείς μου είχαν σκοτωθεί.

Το Ολοκαύτωμα είχε οδηγήσει στο θάνατο 6 εκατομμύρια Εβραίων και επιπλέον 5 εκατομμύρια ανθρώπων άλλων εθνοτήτων. Τους σκότωσαν μόνο και μόνο επειδή ομολογούσαν την πίστη τους. Ναι, εγώ ευτύχησα να επιζήσω και μπορώ να πω ότι ο Θεός με βοήθησε. Αλλά γιατί εμένα και όχι εκείνα τα 11 εκατομμύρια; Πού ήταν ο Θεός; Δεν έχω απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Έχω γράψει ακόμα και ποίημα για αυτό το θέμα.

Παρόλα αυτά, βεβαίως, μπορώ να ισχυριστώ ότι το θαύμα κυριαρχεί στη ζωή μου. Μια ολόκληρη σειρά από γεγονότα, τα οποία μπορεί κανείς να θεωρεί προσωπικές τραγωδίες, τελικά έσωσαν τη ζωή τόσο τη δική μου όσο και πολλών δικών μου ανθρώπων.

Ο Φρανκ Κον Όλα άρχισαν από τότε που οι ναζί πήραν την εξουσία. Ο πατέρας μου αναγκάστηκε να πουλήσει το κατάστημά του. Το κατάστημα έφερνε καλό εισόδημα και ήταν εξαιρετικά δύσκολο να το αποχαιρετίσεις. Αλλά, μπορώ να πω ότι ήταν τελικά ευλογία, επειδή το κατάστημα, αναμφίβολα, θα λειτουργούσε για μας ως άγκυρα, οπότε εμείς, ίσως, δε θα είχαμε φύγει ποτέ από τη Γερμανία.

Στη συνέχεια, ο πατέρας μου αναχώρησε για τις ΗΠΑ. Όμως, οι συγγενείς, από τους οποίους περίμενε να λάβει τις οικονομικές εγγυήσεις για την παραμονή του στις ΗΠΑ, δεν μπόρεσαν να τις παράσχουν και αναγκάστηκε να καθυστερήσει. Αν δεν καθυστερούσε, θα αναγκαζόταν να επιστρέψει στη Γερμανία, όπου θα τον συλλάμβανε η Γκεστάπο, η οποία είχε ήδη έρθει στο σπίτι μας για αυτό το σκοπό.

Στη συνέχεια, η μητέρα μου πήρε βίζα επισκέπτη για τις ΗΠΑ. Αν είχε αποκαλυφθεί ότι ο πατέρας μου βρισκόταν ήδη στις ΗΠΑ με μια ανάλογη βίζα, αυτό δε θα είχε επιτευχθεί ποτέ. Αμέσως θα γινόταν αντιληπτό ότι είμαστε πρόσφυγες και όχι τουρίστες. Ευτυχώς, τότε δεν υπήρχαν ακόμα υπολογιστές και κανένας δεν το είχε προσέξει.

Η μητέρα μου αγόρασε εισιτήρια για το πλοίο σε καμπίνα πρώτης θέσης. Τα εισιτήρια που πήρε ήταν πολύ ακριβά, αλλά απλούστατα δεν υπήρχαν άλλα. Σε όλη τη διαδρομή εκείνη ανησυχούσε ότι τα πάντα θα αποκαλύπτονταν στον έλεγχο και ότι θα μας έστελναν πίσω. Όμως, όταν φτάσαμε στη Νέα Υόρκη, ενημερωθήκαμε ότι οι επιβάτες της πρώτης θέσης αποβιβάζονται αμέσως στο λιμάνι χωρίς να πάνε στο σημείο ελέγχου στο Έλις Άϊλαντ, όπως όλοι οι υπόλοιποι. Αν είχαμε οδηγηθεί εκεί, ήταν πιθανό να αποκαλυφθεί ότι ο πατέρας μου μάς περίμενε ήδη εκεί. Και εμείς, το πιο πιθανό, θα είχαμε σταλεί πίσω στη Γερμανία με το πρώτο πλοίο.

Ακόμα ένα μεγάλο θαύμα συντελέστηκε κατά την περίοδο της παραμονής μας στις ΗΠΑ. Κατεβήκαμε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στις 30 Οκτωβρίου του 1938. Και στις 9 Νοεμβρίου, 10 μέρες μόλις μετά, στη Γερμανία είχαμε τη Νύχτα των Κρυστάλλων, τότε που οι ναζί κατέστρεφαν καταστήματα που ανήκαν στους Εβραίους. Μετά από αυτό, ο Πρόεδρος Ρούσβελτ εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε την αναγκαστική επιστροφή οποιωνδήποτε στη Γερμανία. Με λίγα λόγια, εκείνη η καταστροφή για τους Εβραίους μας έσωσε τη ζωή.

Και στο μέτωπο του πολέμου υπήρχαν ορισμένες καταστάσεις, στις οποίες ο θάνατος ήταν πολύ κοντά, αλλά συνέβαινε κάτι που με προστάτευε. Μια φορά, οι συστρατιώτες μου και εγώ μετακινούμασταν με τζιπ στην Κολωνία. Είχε τέτοια ομίχλη που δε βλέπαμε τίποτα μπροστά μας σε απόσταση λίγων μέτρων. Ξαφνικά κάποιο άγνωστο συναίσθημα με ανάγκασε να φωνάξω τον οδηγό να ακινητοποιήσει το αυτοκίνητο. Κατεβήκαμε και είδαμε ότι μπροστά μας υπήρχε μια βομβαρδισμένη γέφυρα: λίγα μέτρα ακόμα και θα είχαμε πέσει στο Ρήνο.

Μια άλλη φορά, πάλι στην Κολωνία, οι φασίστες από την άλλη όχθη με κάποιο τρόπο εντόπισαν το αμάξι μας και άρχισαν να μας πυροβολούν με όλμο. Το πρώτο βλήμα έπεσε μακριά, το δεύτερο πιο κοντά. Μπήκαμε στο αμάξι και ξεκινήσαμε σφαίρα προς τα μπρος. Η τρίτη έκρηξη έσκασε ακριβώς στη θέση που ήμασταν μια στιγμή πριν. Αυτή η κατάσταση είχε πολύ προσωπική χροιά για μένα, αφού οι Γερμανοί, με τους οποίους πρόσφατα ζούσα στην ίδια χώρα, ήθελαν να σκοτώσουν εμένα.   

Ένα άλλο περιστατικό έλαβε χώρα στη διάρκεια της μάχης των Αρδεννών, στα τέλη του 1944 – αρχές 1945. Τότε, το δικό μας τζιπ παραλίγο να πέσει στον γκρεμό, καθώς γλιστρούσε σε πάγο και ήταν εκτός ελέγχου. Ο επικεφαλής και ο οδηγός βγήκαν, αλλά εγώ και ένας φίλος μου είχαμε στριμωχθεί στο πίσω κάθισμα, καθώς τα χοντρά ρούχα περιόριζαν τις κινήσεις μας και μάς εμπόδιζαν να βγούμε. Αυτός ο φίλος μου με κάποιο τρόπο μπόρεσε με το χέρι του να φτάσει στο πεντάλ του φρένου και το πατούσε, ώσπου το αμάξι σταμάτησε να γλιστράει. Στη συνέχεια, αυτός βγήκε έξω και άρχισε να χτυπάει τον οδηγό μας, μέχρι που εκείνος έπεσε κάτω.

Όλα αυτά μπορεί κανείς να τα ονομάσει τύχη. Μπορεί, όμως, να τα θεωρήσει επέμβαση του Θεού…

Μάλλον, μπορούμε να θεωρήσουμε θαύμα και τη συνάντησή μας με τα σοβιετικά στρατεύματα στον ποταμό Έλβα, τον Απρίλιο του 1945.

Ο Φρανκ Κον Στην πραγματικότητα, μόνο αργότερα έμαθα ότι εγώ ήμουν ένας από τους πολύ λίγους Αμερικανούς στρατιώτες που πράγματι τότε συναντηθήκαμε με τους Ρώσους. Ο στρατηγός Αϊζενχάουερ διέταξε, ώστε τα δικά μας και τα σοβιετικά στρατεύματα να παραμείνουν στις όχθες τους και να μην διασχίσουν τον ποταμό. Αυτό βοηθούσε ώστε να αποφευχθούν οι απροσδόκητες συγκρούσεις, που θα μπορούσαν να ζημιώσουν σοβαρά και τις δύο πλευρές, με δεδομένο ότι οι φασίστες προέτρεπαν με διάφορους τρόπους να μπούμε στη μάχη εναντίον των κομμουνιστών.

Βεβαίως, καταλαβαίναμε ότι η ΣΣΣΔ είναι οι σύμμαχοί μας, αλλά ξέραμε πολύ λίγα για αυτούς.

Ο επικεφαλής μας είχε λάβει διαταγή να παραδώσει στους Ρώσους έναν μυστικό χάρτη και με πήρε ως διερμηνέα, παρά τις αντιρρήσεις μου ότι στα ρωσικά ήξερα μόνο μια λέξη «τοβάριστς» (Ελλ: σύντροφος).

Όταν διασχίζαμε τον Έλβα, με κάθε τρόπο αφήναμε να καταλάβουν οι Ρώσοι ότι είμαστε Αμερικανοί και όχι Γερμανοί, καθώς μπορούσαν να ανοίξουν πυρ εναντίον μας. Βέβαια, ποτέ δεν μου ερχόταν κατά νου ότι αυτό το εγχείρημα ήταν επικίνδυνο.

Όμως, η ζεστασιά, με την οποία μας υποδέχτηκαν οι σοβιετικοί στρατιώτες, ξεπέρασε όλες τις προσδοκίες μας. Μας αγκάλιαζαν και μας σήκωναν στους ώμους τους.

Όταν είδαν εμάς, οι Ρώσοι κατάλαβαν ότι ο πόλεμος για αυτούς είχε τελειώσει, ότι δεν είχαν πλέον τους Γερμανούς μπροστά τους και ότι είχαν επιζήσει

Μόνο αργότερα κατάλαβα τους λόγους μιας τέτοιας υποδοχής. Εμείς εκείνο τον καιρό, για αρκετές μέρες, στεκόμασταν στον Έλβα και ξέραμε ότι όλα είναι καλά. Οι Ρώσοι, όμως, προχωρούσαν δίνοντας μάχες. Όταν είδαν εμάς, κατάλαβαν ότι ο πόλεμος για αυτούς είχε τελειώσει, ότι δεν είχαν πλέον τους Γερμανούς μπροστά τους και ότι είχαν επιζήσει.   

Όταν κοιτάω πίσω, καταλαβαίνω ότι αυτή ήταν πολύ σημαντική στιγμή στη ζωή μου, την οποία μπορώ να την αποκαλώ θαύμα.