Η υπομονή είναι το μεγαλείο της ψυχής

Ιερομάρτυρας Αρκάδιος (Οστάλσκιϊ), Επίσκοπος Μπέζετσκ:

Όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα, δυσκολίες και ανέχειες, γογγύζουμε, απελπιζόμαστε, πικραινόμαστε, ευχόμαστε το θάνατο. Όταν μας λείπει η υπομονή, η πίστη μας στον Θεό αποδυναμώνεται. Αλλά συγκρίνετε τα προβλήματα και τις ανησυχίες σας με τα βάσανα των αγίων. Συγκρίνετε την ανυπομονησία σας με όσα υπέμεναν οι άγιοι ομολογητές για τον Χριστό. Γιατί οι άγιοι είναι τόσο ανθεκτικοί στα βάσανα, ενώ εμείς είμαστε τόσο αδύναμοι; Είναι γιατί αυτοί γνώριζαν ότι η μελλοντική ζωή είναι αιώνια, ενώ η παρούσα είναι πρόσκαιρη. Υπέμεναν πρόσκαιρα βάσανα για χάρη της αιώνιας χαράς. Εμείς αντίθετα έχουμε χαλαρή πίστη στη μελλοντική ζωή και μεγάλη αγάπη για την παρούσα.

Ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος

***

Ας αγαπήσουμε και εμείς τον Κύριο, ας πιστέψουμε ακράδαντα ότι μετά από αυτή τη σύντομη ζωή θα μπούμε στην αιώνια ζωή. Ας επιθυμήσουμε την αιώνια ζωή με όλη μας την ψυχή, και τότε θα έχουμε υπομονή στις δυσκολίες και τις δοκιμασίες, δύναμη στα βάσανα, σθένος και καρτερία στις κακουχίες, στις αρρώστιες και στους διωγμούς. Ο Χριστός είναι μαζί με όποιον είναι με τον Χριστό.

Ιερομάρτυρας Γρηγόριος (Λέμπεντεβ), Επίσκοπος Σλίσελμπουργκ:

Να θυμάσαι: ο Χριστός <...> βλέπει όλα όσα συμβαίνουν και αγρυπνεί. Τα βάσανά σου, όμως, είναι αποτέλεσμα της έξαρσης των παθών. Ο Θεός τα επιτρέπει και δεν τα αποσύρει αμέσως, επειδή η ψυχή σου σφυρηλατείται με αυτά. Η υπομονή και η πίστη σφυρηλατούνται μέσα στη θλίψη. Η θλίψη καμιά φορά είναι μεγάλης διάρκειας για να ασκηθεί η ψυχή στην υπομονή. Ο Χριστός έρχεται στους μαθητές μόλις στο τέλος της νύχτας, οπότε και οι δικές σου θλίψεις διαρκούν μέρες, εβδομάδες, μήνες και χρόνια.

***

Αγρυπνείτε! Θαρσείτε! Ας μη βγει από το στόμα σας λέξη γογγυσμού, ούτε νότα απελπισίας, ούτε απώλεια διάθεσης. Αυτό που απαιτείται είναι υπομονή, και μέσω αυτής καρτερία ψυχής και αδιατάρακτη πίστη.

Όσιος Νίκων της Όπτινα (Μπελιάεβ), ομολογητής:

Κάποτε είχα διαβάσει, αλλά μετά δεν μπόρεσα να βρω πού: τίποτα δεν ωφελεί την ψυχή τόσο όσο το να υπομένει κανείς την κακολογία. Μακάρι να μας δικαίωνε ο Θεός!

***

Ο Κύριος νοιάζεται για μας. Εκπληρώνει τις επιθυμίες μας. Γνωρίζει τις καρδιές και τις ψυχές μας. Τακτοποιεί τα πράγματα που είναι καλά για εμάς. Οπότε, οπλίσου με ταπείνωση και υπομονή.

***

Όταν κάποιος μαθαίνει να παίζει βιολί, <...> χρειάζεται υπομονή. Έτσι είναι και στην πνευματική ζωή: ο άνθρωπος θέλει μεν ένα πράγμα, αλλά κάνει κάτι τελείως διαφορετικό, όχι αυτό που θέλει, άλλα θέλει ο νους του και τα συναισθήματά του απαιτούν κάτι άλλο. Αλλά δεν υπάρχει λόγος να απελπίζεται κανείς! Πρέπει να υπομένει. Ας τα κάνει όλα λάθος προς το παρόν, ας μην καταφέρνει αυτό που θέλει και όπως τα θέλει, πρέπει να προσπαθεί, να μαθαίνει, να υπομένει.

Ο Στραντιβάρι δοκιμάζει το βιολί. Πίνακας χαρακτικής 19ου αιώνα.

***

Πρέπει να βιάζει κανείς τον εαυτό του για να τον βάλει σε τάξη. Πρέπει να κοπιάσει και να αγωνιστεί για χάρη του Κυρίου, να υπομένει την όποια δυσκολία και ταλαιπωρία στον αγώνα που κάνει με τον εαυτό του, με τα πάθη του. Όπως έχει λεχθεί: «Ὑπομένων ὑπέμεινα τὸν Κύριον, καὶ προσέσχε μοι καὶ εἰσήκουσε τῆς δεήσεώς μου» (Ψαλ. 39:2). Χρειάζεται να είμαστε υπομονετικοί και να περιμένουμε το έλεος του Θεού.

***

Μην κλαίτε για μένα. Αφού είμαι μοναχός. Έδωσα υπόσχεση να υπομένω κάθε πίκρα και μομφή, προσβολή και διωγμό, και όταν αυτό συμβαίνει, όταν υπομένω, τότε πρέπει να χαίρομαι: έτσι γίνεται πράξη η ακολουθία της κουράς. Δεν πρέπει να απελπίζεστε, και εσείς χύνετε δάκρυα.

Άγιος Λουκάς (Βόϊνο-Γιασενέτσκιϊ), Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως:

Έχετε πολλές θλίψεις και είναι δύσκολο να τις αντέχετε. Σας ταλαιπωρούν ασθένειες και ολιγοψυχείτε. Ο Ησαΐας δεν είχε πει για τον Κύριό μας ότι είναι «ἄνθρωπος ἐν πληγῇ ὢν καὶ εἰδὼς φέρειν μαλακίαν»;

***

Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο διαβάζουμε έναν ιδιαίτερα σημαντικό λόγο του Χριστού: «᾿Εν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν» (Λκ. 21:19). Ω, Κύριέ μας, Κύριε! Τι λες; Άραγε, η σημασία της αρετής της υπομονής είναι τόσο τεράστια, τόσο απέραντη που μπορεί ακόμα και να σώζει τις ψυχές μας; Αν, σύμφωνα με τον λόγο του Χριστού, η υπομονή είναι τόσο σωτήρια, τότε μπορεί να τοποθετηθεί δίπλα στη βασίλισσα όλων των αρετών: την ταπεινοφροσύνη, δίπλα στην πραότητα, και πρέπει να εμβαθύνουμε στο λόγο του Κυρίου για την υπομονή.

***

Στους βίους των αγίων μαρτύρων του Χριστού διαβάζουμε με κατάπληξη πόσο εύκολα και ήρεμα υπέμεναν αφάνταστα φοβερά μαρτύρια και βασανιστήρια. Αν τόσο μεγάλη και ευεργετική ήταν η επίδραση της υπομονής των αγίων στα μαρτύριά τους, τότε η απιστία, ο γογγυσμός κατά του Θεού, οι κραυγές και τα βογκητά των αμαρτωλών ανθρώπων επιτείνουν τα βάσανά τους.

***

Γνωρίζουμε να υπομένουμε τις συναισθηματικές πληγές και τις προσβολές, όπως πρέπει και με τρόπο που είναι ευάρεστος στον Θεό; Ακόμα και στο χριστιανικό μας περιβάλλον βλέπουμε ότι πολύ συχνά συμβαίνει ώστε αυτοί, που δεν απέκτησαν ακόμα τις αρετές της ταπεινοφροσύνης και της υπομονής, να απαντούν στην προσβολή με προσβολή. Και ο καυγάς γίνεται όλο και πιο έντονος. Ενώ η σιωπηλή και ήρεμη υπομονή απέναντι στην προσβολή μάς προστατεύει καλύτερα από όλα απέναντι σε αυτόν που μας προσβάλλει. Τίποτα δεν συγκρατεί τόσο αυτούς που εκτρέπονται σε προσβολές όσο η πράα υπομονή αυτών σε βάρος των οποίων γίνονται οι προσβολές. Ο Θεός προστατεύει εκείνους που υπομένουν την προσβολή.

Η εμφάνιση του Αναστάντος Κυρίου

***

Πρέπει να ενδιαφερόμαστε ακούραστα όχι τόσο για την φροντίδα του σώματος όσο για την τελειοποίηση του πνεύματος, στην οποία μεγάλο ρόλο παίζουν οι ασκήσεις στην υπομονή, στην αδιαπραγμάτευτη υπομονή ακόμη και σε περίπτωση σοβαρών ασθενειών, στην ευδιάθετη αντοχή προσβολών, στην τιθάσευση της κακολογίας, στην απόκτηση της μεγάλης αρετής της υπομονής.

Αγία Βασιλομάρτυρας Αλεξάνδρα Φεόντοροβνα Ρομάνοβα:

Οι άνθρωποι νομίζουν ότι το να είναι κανείς τρυφερός και υπομονετικός μπροστά στην αδικία είναι σημάδι αδυναμίας. Όχι, αυτό είναι δύναμη. Αυτό είναι που πρέπει να προσπαθούν οι χριστιανοί στην προσωπική τους ζωή.

Ιερομάρτυρας Ιωάννης Βοστόργκοβ:

Οι δοκιμασίες οδηγούν μια ρηχή ψυχή στην απελπισία, στην αδυναμία και στην πτώση. Ενώ για μια σταθερή ψυχή, για ένα δυνατό πνεύμα, το κάθε βάσανο που αντιμετωπίζεται υπομονετικά και με περίσκεψη, αποτελεί την πιο πολύτιμη συνεισφορά στο κεφάλαιο της ψυχής και ενισχυτική και δημιουργική δύναμη.

***

Πρέπει να έχουμε πολλή υπομονή. Την υπομονή, όμως, προσφέρει μόνο η πίστη: πίστη στον Θεό, που κατευθύνει τα πάντα στον κόσμο προς το καλό, πίστη στους ανθρώπους, στη συνείδηση των ανθρώπων, στην καλοσύνη των ανθρώπων, πίστη στη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής.

***

Ο Σωτήρας, όταν προέβλεπε τα μέλλοντα, επισήμαινε την κυριαρχία της ασέβειας στον κόσμο και έδωσε την εντολή στους πιστούς ότι στον αγώνα κατά της ασέβειας χρειάζεται υπομονή. «᾿Εν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν» (Λκ. 21:19). «Ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται» (Μτ. 24: 13). Η υπομονή είναι το μεγαλείο της ψυχής και η υπόσχεση της νίκης, και η εικόνα αυτής είναι ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο οποίος, όταν κακολογούταν, δεν κακολόγησε, όταν υπέφερε, δεν απείλησε, αλλά τα παρέδιδε όλα στον Δίκαιο Κριτή.

***

Η διαδρομή στην οδό της αγάπης και της υπομονής φαίνεται πολύ αργή. Αλλά είναι η μόνη αληθινή οδός. Στον χριστιανό απευθύνεται ο ακόλουθος αιώνιος λόγος: «Τὸ δὲ καλὸν ποιοῦντες μὴ ἐκκακῶμεν· καιρῷ γὰρ ἰδίῳ θερίσομεν μὴ ἐκλυόμενοι (Γαλ. 6: 9).

***

Πλούσιοι, σωθείτε με την ελεημοσύνη, φτωχοί, σωθείτε με την υπομονή, όλοι άνθρωποι, σωθείτε με την αγάπη. Ο χριστιανισμός αυτό διδάσκει και αυτό έλεγαν οι αρχαίοι χριστιανοί.

Άγιος Αθανάσιος (Σάχαροβ), ομολογητής, Επίσκοπος Κοβρόβ:

Γνωρίζω ότι πρέπει να υποφέρουμε τα πάντα με υπομονή για χάρη του Κυρίου, και στο μέτρο του δυνατού ταπεινώνομαι και εγώ, ο αμαρτωλός και ανυπόμονος. Αλλά δεν είναι εύκολο.

***

Για χάρη της αγάπης να υπομένετε, να υπομένετε για χάρη του Κυρίου. Οι πατέρες βάζουν το υπομονετικό κουβάλημα του σταυρού των ασθενειών στην ίδια θέση με το μαρτύριο. Στους μάρτυρες, όμως, απονέμονται φωτεινά στεφάνια και αιώνια χαρά. Στην ίδια κατηγορία με τους μάρτυρες οι πατέρες βάζουν και εκείνους που φροντίζουν υπομονετικά τους ασθενείς.

Ιερομάρτυρας Σέργιος Μετσιόβ:

Αυτός που χωρίς προσευχή και υπομονή θέλει να νικήσει τους πειρασμούς, δε θα τους αποκρούσει, αλλά θα μπερδευτεί πιο πολύ με αυτούς.

Ιερομάρτυρας Φιλόσοφος Ορνάτσκιϊ:

Την πιο σκληρή δουλειά, τις μεγαλύτερες κακουχίες και δυστυχίες, που υπερβαίνουν το μέτρο της ανθρώπινης υπομονής, μπορεί εύκολα να τα ξεπεράσει ο άνθρωπος αν τα εκλάβει ως σταυρό που του απονεμήθηκε από τον Σταυροφόρο Κύριο. Είναι Αυτός που μας δίνει το παράδειγμα και τη δύναμη να σηκώνουμε το σταυρό με θάρρος και χωρίς γογγυσμό. Αν ο ίδιος ο Κύριος βασανίστηκε για μας και υπέφερε τον Σταυρό, εμείς δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να τιθασέψουμε τη σάρκα μας, να νικήσουμε την αμαρτία, να πάρουμε τον δρόμο των αρετών;

Ιερέας Ανατόλιος Ζουρακόβσκιϊ:

Το χιόνι είναι ακόμα λευκό μόνο σε μερικά σημεία, αλλά... δε μοιάζει καθόλου με την πραγματική άνοιξη, όπως η αγωνιώδης λαχτάρα της μοναξιάς δε μοιάζει με την πραγματική, γεμάτη ήχους ζωή, που την διαπερνούν φωτεινές ακτίνες και τρυφερά χαμόγελα. Αλλά πρέπει να υπομένω... Μακάρι η ψυχή μου να μην μείνει ακίνητη, να μην παγώσει και να μην μαραθεί, να μην εξαθλιωθεί μέχρι τέλους μέσα σ' αυτή τη πολυπραγμοσύνη και τη βασανιστική αθυμία. Και συγχρόνως ξέρω ότι ο Κύριος είναι εγγύς, ότι αυτό το σκοτάδι και η φτώχεια προέρχονται πρωτίστως από μένα, από τη δική μου πνευματική απραγία... Αυτό που έχω μπροστά μου, αλλά και πίσω μου είναι: υπομονή, υπομονή, υπομονή....