«Μην βιαστείς να εκτελέσεις έναν άθεο: βρήκε τον δήμιό του στον εαυτό του»: ισχυρά αποσπάσματα του Αγίου Νικολάου της Σερβίας

Στις 3 Μαΐου, η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Νικολάου της Σερβίας (Βελιμιρόβιτς). Η μακρόχρονη ζωή του, γεμάτη κακουχίες και πειρασμούς, συνέπεσε στο ταραχώδες και αιματηρό πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αλλά οι δοκιμασίες μόνο ενίσχυσαν την πίστη του. Στους απογόνους του, άφησε 15 τόμους των θεολογικών του συγγραμμάτων, κηρυγμάτων και ιεραποστολικών επιστολών. Προσφέρουμε στους αναγνώστες αποσπάσματα μερικών εξ αυτών.

Η Ορθοδοξία, είναι η πίστη των δακρυσμένων, των κλαμένων για την πίστη και τη ζωή. Ποτέ δεν θα είναι η πίστη των υπηρετούντων το ψεύδος, την αναλήθεια και το θάνατο, των φίλων της διασκέδασης, το τέλος των οποίων είναι η απόγνωση. Αυτή είναι η πίστη των κλαμένων για την ανημπόρια τους και την ανημπόρια του ανθρώπινου γένους, αναζητώντας την Πηγή της αλήθειας, της πίστης και της ζωής. Και αυτή η Πηγή, τούς αποκαλύπτεται. Και τότε τα δάκρυα της θλίψης μετατρέπονται σε δάκρυα χαράς.

***

Η πίστη μας, είναι η πίστη των στοχαστικών και προσευχητικών ψυχών. Είναι δύσκολο για τις σαρκικές και κοσμικές ψυχές να την δεχτούν. Οι στοχαστικοί άνθρωποι αναγνωρίζουν ειλικρινά τα όρια του ανθρώπινου νου, σε σύγκριση με τους ολοένα και πιο ψηλούς βράχους μυστικών, που μεγαλώνουν ο ένας μετά τον άλλον. Μόλις ανεβήκαμε στην κορυφή με μια τέτοια προσπάθεια και αναστενάξαμε από χαρά και ανακούφιση, και ένας νέος, ακόμη ψηλότερος βράχος μεγαλώνει μπροστά στα μάτια μας. Και συνεχίζεται ατέρμονα, από γενιά σε γενιά. Κοιτάζουν και βλέπουν, ότι κανένα από τα ήδη ξετυλιγμένα μυστήρια δεν αποτελεί ακόμη τον "μεσσία", αλλά μόνο τον "πρόδρομο" — τον πρόδρομο νέων μυστηρίων. Όλα τα νέα, τα επιλυθέντα, τα επιστητά, δεν κατέστησαν ξεμυστήρεμα, αλλά ακόμα αποτελούν ένα πέπλο, που κρύβει νέα θαύματα — ανείπωτα, αμέτρητα, ατελείωτα. Επειδή, μεταρσιώνουν με την προσευχή το νου τους στον Ύψιστο και δέχονται με ευαισθησία στις καρδιές τους, αποκαλύψεις για νέα και υψηλά μυστήρια που Αυτός, από αγάπη και σοφία, χαίρεται να παρουσιάζει στην ανθρωπότητα. Τα αποδέχονται με χαρά και τα ομολογούν με τόλμη. Τι μπορεί να περιμένει τον προσευχόμενο από τους σαρκικούς; Και τι μπορούν να ισχυριστούν οι σαρκικοί, μαζί με τους προσευχόμενους περιπλανώμενους, για τα Θεία μυστήρια, τα ανήκουστα, τα αόρατα, τα απρόσιτα και τα κρυμμένα πίσω από αμέτρητους βράχους των μυστικών της φύσης; Τι μπορούν να ακούσουν από την σαρκική και κοσμική σκόνη; Τίποτα άλλο, εκτός από αυτό που έχει ήδη ακουστεί και απορριφθεί.

***

Ο κόσμος είναι υπέροχος, αναπνέει ένα θαύμα παντού. Είναι γεμάτος μυστήρια, είναι σαν περιβεβλημένος με θυμίαμα, σε ένα φοβερό και υπέροχο μυστήριο. Αλλά πόσο πιο θαυμαστός είναι ο Ίδιος ο Δημιουργός αυτού του κόσμου! Σε κάθε σημείο, που αγγίζει η αιωνιότητα και ο χρόνος, λαμποκοπάει ένα θαύμα, άρρητο φως και ακόμα κι αν είναι ακατάληπτο για σας, δεν είναι σκοτάδι, αλλά φως. Η Αγία Παρθένος έχει καταστεί ένα τόσο ευλογημένο σημείο επαφής, μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας, ουρανού και γης. Και από την επαφή τους, έλαμψε ένα τόσο μεγάλο Φως, που ενεφάνη σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα Φως ακατάληπτο για εσάς, ευλογημένοι, αλλά είναι Φως, όχι σκοτάδι.

Εξερευνήστε με ταπεινότητα και καρδιοχτύπι, εξερευνήστε με το μυαλό σας, όλα όσα έχει δημιουργήσει ο Κύριος και πιστέψτε σε αυτό, που έχει αποκαλύψει για τον εαυτό Του και τη μεγάλη Του ύπαρξη. "Γιατί ζούμε με την πίστη και όχι με το ορατό" (Προς Κορινθίους, κεφ. 5:7).

***

Όταν ένα άτομο στρέφει το πρόσωπό του προς τον Θεό, όλα τα μονοπάτια του, οδηγούν στον Θεό. Όταν ένα άτομο αποστρέφει το πρόσωπό του από τον Θεό, όλα τα μονοπάτια τον οδηγούν στην καταστροφή. Όταν ένα άτομο απαρνιέται τελικά τον Θεό, τόσο λεκτικά, όσο και εγκάρδια, δεν θα είναι πλέον σε θέση να δημιουργήσει και να κάνει ο,τιδήποτε, που δεν θα εξυπηρετούσε την πλήρη καταστροφή του, τόσο σωματική όσο και πνευματική. Επομένως, μην βιαστείς να εκτελέσεις τον άθεο: έχει βρει τον δήμιό του στον εαυτό του, τον πιο ανελέητο, που μπορεί να υπάρχει μόνο σε αυτόν τον κόσμο.

***

Το μάτι δεν θα βαρεθεί ποτέ να αγναντεύει, το αυτί δεν θα βαρεθεί ποτέ να ακούει.

Ολόκληρος ο κόσμος στο σύνολό του, είναι μια φωτοβόλα χίμαιρα, αλλά ειδικότερα — η ίδια η θλίψη. Το ηρωικό θάρρος στο σύνολό του, και η ποντικοφοβία ειδικότερα, είναι αντίστοιχα, η αδάμαστη ροή της ζωής και η απελπιστική μοναξιά του θανάτου... Και όλη αυτή η φωτοβόλα χίμαιρα, δεν μπορεί να ικανοποιήσει κανένα οφθαλμό, κανένα ους, ούτε μπορεί να σβήσει τη δίψα για τις σαρκικές επιθυμίες και ακόμη λιγότερο είναι σε θέση να ξεδιψάσει την πνευματική δίψα.

Ακριβώς, όπως μια σταγόνα νερού πηγής που πέφτει στη γλώσσα ενός διψασμένου περιπλανώμενου, δεν μπορεί να τον ξεδιψάσει, έτσι και ολόκληρο το σύμπαν μας, είναι σαν μια σταγόνα πηγής, η οποία, πέφτοντας στο διψασμένο ανθρώπινο πνεύμα, εντείνει μόνο τη δίψα, που το ανάβει ίσαμε την τρέλα.

Αληθώς, ο κόσμος υπάρχει, για να ανάβει τη δίψα του ανθρώπινου πνεύματος.

***

Όλοι μας σε αυτόν τον κόσμο είμαστε σαν πραμάτειες σε ένα παζάρι. Κάποιοι ανεβάζουν την τιμή μας, ίσαμε τον ουρανό, άλλοι δεν δίνουν δεκάρα.

Η καταξίωση και ο διασυρμός, που φτάνουν σε εμάς από τους ανθρώπους παράγουν πάντα μια διάσπαση στην ψυχή μας: το ένα μισό της ψυχής χαίρεται για την καταξίωση, το άλλο θλίβεται λόγω του διασυρμού, γιατί στα μυστηριώδη βάθη της δικής μας συνείδησης, αισθανόμαστε ότι ούτε η καταξίωση, ούτε ο διασυρμός, σημαίνουν τα πάντα για εμάς. Κοίταξε νηφάλια, τόσο την ακραία καταξίωση, όσο και τον ακραίο διασυρμό — γιατί δεν αξίζεις ούτε το ένα, ούτε το άλλο — για να μην πετάξεις χωρίς φτερά και πνιγείς στην άβυσσο της απελπισίας.

***

Όσο περισσότερο γνωρίζουν οι γιοι των ανθρώπων, τόσο λιγότερο καταλαβαίνουν. Ξεχειλίζουν από γνώσεις για τα βάθη της θάλασσας και τα ύψη του ουρανού, αλλά μαζί με την αύξηση του όγκου της γνώσης, η ακατανοησία αυξάνεται επίσης. Λίγο περισσότερο, και θα ξέρουν τα πάντα, αλλά δεν θα κατανοήσουν τίποτα. Και θα κατανοήσουν λιγότερο από όλα, Εσένα και τον εαυτό τους.

Έχοντας αποκηρύξει Εσένα, την Υπέρτατη Νοημοσύνη, κινήθηκαν με υπερηφάνεια και κακία στη γνώση των πράξεών Σου.

Λόγω της αλαζονείας και της κακίας τους, Εσύ απομακρύνθηκες από το μονοπάτι τους, έτσι ώστε να μην μπορούν να Σε συναντήσουν οπουδήποτε στο σύμπαν. Αλλά αν δεν Σε συναντήσουν, συναντούν τον αρχιεχθρό Σου, ο οποίος πήρε επιδέξια τη θέση που Εσύ άφησες.

«Γευθείτε, άνθρωποι, από το δέντρο του καλού και του κακού! — Ο αρχιαντίπαλός Σου τους ψιθυρίζει. — Ανακατέψτε το καλό με το κακό. Κανένα φαγητό δεν είναι νόστιμο μέχρι να αναμιχθεί με το κακό. Ανακατέψτε το καλό με το κακό και θα γίνετε θεοί!» — Έτσι ο αρχιαντίπαλός Σου, τους διδάσκει. (…)

... προσθέτει χαρά στο πνεύμα της εξαπάτησης, καθώς και κάθε ανοησία, διαταραχή και χάος. Πλησίασε, Κύριε, και πρόφθασε αυτούς που φεύγουν από Σένα. Διαφώτισέ τους πριν δημιουργήσουν χάος στον εαυτό τους, έξω από τον εαυτό τους και σε όλο τον κόσμο.

***

Οι εξαντλημένες χριστιανικές ψυχές αναζητούν μια θρησκεία χωρίς δόγματα. Προτιμούν ρηχά νερά στα πόδια τους, όπου ο πυθμένας είναι εύκολα ορατός, και μικρά ψάρια, φρύνους και φίδια στο κάτω μέρος. Φοβούνται τα βάθη της λίμνης, και ακόμη περισσότερο τα βάθη του Θεού. Ξέχασαν τα λόγια του Κυρίου στους ψαράδες: Πηγαίνετε στα βάθη!

Πώς συνέβη και οι υλιστές και οι άθεοι συνταγογραφούν τα δόγματά τους, έχουν καταστεί ισχυρότεροι, ενώ οι ψευδοχριστιανοί δεν τηρούν τα θεϊκά δόγματα της πίστης τους;

Αυτοί λένε: αυτά τα δόγματα είναι δύσκολα, ακατανόητα και μη πρακτικά! Λες και ο Θεός, πρέπει να κυβερνά σύμφωνα με τον ανθρώπινο νου, ασήμαντο και σκληρό, και οι απάνθρωποι — σύμφωνα με το νου του Θεού — σύμφωνα με τον Λόγο και την Ουράνια Λογική…

***

Το θρησκευτικό συναίσθημα μέσα μας, εξασθενεί συνεχώς, η "αστείρευτη πηγή πνευματικού ύδατος, που θα αναβλύζει πάντοτε και θα χαρίζει αιωνίαν ζωήν" στεγνώνει (Κατά Ιωάννην,κεφ.4:14), ο ζήλος για την εκπλήρωση του εκκλησιαστικού καθήκοντος ψύχεται και μετατρέπεται σε βαριά αδιαφορία. Δεν αφορά μόνο τη θρησκευτική πλευρά της ζωής — η αδιαφορία από την οποία υποφέρουμε, έχει γίνει χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας, έχει γίνει καθολική. Η αδιαφορία κυριαρχεί πάνω από τα πάντα και πάνω από τις πνευματικές αρετές, πάνω από όλα τα υψηλά, πάνω από τις ηθικές απαιτήσεις της ορθολογικής ανθρώπινης φύσης. Αλλά δεν είναι μόνο αδιαφορία. Αυτός είναι ένας πολύ ρηχός ορισμός, η σημερινή θρησκευτικότητα, σχεδόν συνορεύει με την αντιθρησκεία και η σημερινή ηθική δεν διαφέρει πολύ από την ανηθικότητα. Εξαιρετική ένταση και πυρετώδης βιασύνη στην απόκτηση γήινων αγαθών, ακόρεστο πάθος και αδυσώπητη επιδίωξη σωματικών απολαύσεων, με πλήρη λήθη αυτού του υπέροχου θεϊκού συστατικού της ανθρώπινης φύσης, ξεχνώντας ότι "Το Πνεύμα του Θεού είναι αυτό που δίνει ζωή και τα ανθρώπινα δεν ωφελούν σε τίποτα." (Κατά Ιωάννην, κεφ. 6:63), σχέση απέναντι στην πίστη και την ηθική, αλλά ως προς το τι — αυτό είναι περιττό, ως προς την αντικατάσταση ενός ευγενούς αισθήματος αγάπης και αυτοθυσίας με ένα ακατέργαστο και ακόρεστο πάθος για κέρδος και ισχύ, υπεροχή του εγωισμού, της αλαζονείας και της φιλοδοξίας. Όλα αυτά είναι σοβαρά συμπτώματα ηθικής κατάπτωσης και αδυναμίας, είναι οι αλυσίδες, που αλυσοδένουν τους ελεύθερους ανθρώπους και τους οδηγούν στην άβυσσο της καταστροφής (...)

Οι πιστοί, κουρασμένοι από επίπονες, αλλά μάταιες προσπάθειες να καταλάβουν τουλάχιστον κάτι, από αυτό που δοξολογείται, διαβάζεται ή λέγεται, κλείνονται στον εαυτό τους. Στις σκέψεις και τις προσευχές τους με τα δικά τους λόγια. Το αίσθημα της χαράς, από τον στοχασμό για τον Θεό, την αιωνιότητα και μια ευτυχισμένη ζωή σε έναν άλλο κόσμο. Ο φόβος από την πραγματοποίηση των αμαρτιών τους και την τιμωρία του Θεού, η ευγνωμοσύνη απέναντι στην Πρόνοια για τα πάντα και η αναζήτηση νέου ελέους, όλα αυτά εναλλάσσονται, αλληλοσυνδέονται και αναμιγνύονται στις ψυχές των πιστών, οι οποίοι δεν τα καταλαβαίνουν όλα, δεν ξέρουν πού να σταματήσουν και πώς να τα εξηγήσουν στον εαυτό τους (…)

... μόνο ένα ισχυρό, ισχυρό, θείο κήρυγμα του Ευαγγελίου είναι σε θέση να λιώσει την παγωμένη αδιαφορία και την κατάφωρη έλλειψη πίστης στις ανθρώπινες καρδιές, να ενισχύσει, να αναζωογονήσει και να ανυψώσει την κοινωνία μας, και με αυτό την αυθεντικότητα της πίστης και της εκκλησίας και της ιεροσύνης της.