Γιατί ο πιστός χριστιανός είναι λιγότερο επιρρεπής στο άγχος;

Κατάθλιψη, άγχος, στρες... Όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για αυτά τα ψυχικά φαινόμενα στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης. Αναμφίβολα, αυτά τα ψυχικά φαινόμενα υπήρχαν και στο παρελθόν, αλλά για κάποιο λόγο τώρα έχουν γίνει σχεδόν «η τιμωρία του Θεού» για τους κατοίκους της σύγχρονης πόλης. Το καθημερινό άγχος προκαλεί αφόρητη δυσφορία στην εσωτερική ζωή του τυπικού κατοίκου μιας μεγαλούπολης.

Το γεγονός αυτό συνδέεται με ένα αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνίας της πληροφορίας. Αν παλαιότερα, στην κυριολεξία πριν από έναν αιώνα, η κοινωνική ζωή της πλειοψηφίας του πληθυσμού είχε έναν ρυθμικό, ακόμη και ρουτινιάρικο χαρακτήρα, τώρα οι κάτοικοι της πόλης είναι απασχολημένοι με έναν αγώνα δρόμου για την ικανοποίηση προσωπικών αναγκών (εκπαίδευση, ψυχαγωγία, αθλητισμό, πολιτιστική αναψυχή κ.λπ.). Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα δικαιώματα απαιτούν περισσότερες υποχρεώσεις. Το πλήθος των νέων αναγκών, που προβάλλονται ως η υποδειγματική ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, κάνει τον τελευταίο να ζευτεί «με όλα του τα σωθικά» στο ζυγό της δουλειάς. Τώρα μπορούμε σίγουρα να ξεχάσουμε εκείνη τη «χρυσή εποχή» του άεργου ανθρώπου που περιγράφεται σε πολλές ουτοπικές ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. Έτσι, οι νέες ανάγκες μας κάνουν να υπερβάλλουμε στην εργασία, να πάσχουμε από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, κάτι που προκαλεί σε πολλά ψυχικά τραύματα και διαταραχές. Αλλά το ζήτημα δεν τελειώνει εδώ.

Οι νέες ανάγκες μας κάνουν να υπερβάλλουμε στην εργασία, να πάσχουμε από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης

Ο σύγχρονος πολιτισμός οικοδομείται με βάση το επιστημονικό ορθολογισμό· δηλαδή, όλα τα φαινόμενα της κοινωνικής ζωής ακολουθούν τους νόμους της λογικής και της λεγόμενης «κοινής λογικής». Η ορθολογική εικόνα της καθημερινής ζωής ενός σημερινού κατοίκου της πόλης αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, και στο ότι τα τρένα και τα λεωφορεία φτάνουν ακριβώς στην ώρα τους και ότι ο παθολόγος στα εξωτερικά ιατρεία κάνει τη σωστή διάγνωση. Μια τέτοια ορθολογική εικόνα κυριαρχεί σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας, γι’αυτό οι άνθρωποι συνηθίζουν αρκετά γρήγορα σε μια βολική, αποτελεσματική και άνετη ζωή. Η ορθολογική εικόνα του κόσμου από μόνη της έχει την αξία της, μόνο που αυτή τεχνηέντως περιφερειοποιεί όλα τα αρνητικά φαινόμενα. Δεν είναι πως το κακό μειώνεται στο σήμερα, απλώς εκτοπίζεται από την κοινωνική ζωή.

Το πρόβλημα είναι ότι κάθε βλάβη του συστήματος, κάθε λογική ασυνέπεια, κάθε εκδήλωση δυσφορίας προκαλεί έντονη δυσανεξία και εσωτερική απώθηση στον τυπικό μέσο άνθρωπο, κάτι που τελικά καταλήγει σε άγχος. Το άγχος δεν προκαλείται από τη συνειδητή πάλη ενάντια στο κακό ή τις ελλείψεις, όπως στη χριστιανική ηθική, αλλά από μια παιδιακίστικη άρνηση της ύπαρξης του κακού, οπότε κάθε βλάβη στο λογικό σύστημα προκαλεί αγωνία. Η σύγχρονη επιστημονική εικόνα του κόσμου έχει πολεμήσει τόσο καιρό και με τόση σφοδρότητα την άγνοια, την αδικία και την κοινωνική ανισότητα, έτσι που ο σύγχρονος μέσος άνθρωπος έχει στην πραγματικότητα χάσει την ανοσία του στο «κακό». Ο σημερινός κάτοικος της πόλης έχει απλώς ξεμάθει να πολεμάει το «κακό» μόνος του και ελπίζει πάντοτε στο Μεγάλο Αδελφό (πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς), αλλά στο τέλος κάθε συνάντηση με το «κακό» προκαλεί αγωνία και άγχος, που στη χειρότερη περίπτωση καταλήγει σε βαθιά κατάθλιψη ή σε κρίσεις πανικού.

Τι να κάνουμε όμως σε μια τέτοια περίπτωση; Το θέμα είναι ότι ο επιστημονικός τρόπος σκέψης, δυστυχώς, δεν είναι ολιστικός, αλλά αποσπασματικός. Απαντά στο ερώτημα «πώς;», χωρίς να δίνει σαφείς λύσεις στα ερωτήματα «για ποιο λόγο;» και «γιατί;». Μόνο η θρησκευτική ή η φιλοσοφική σκέψη αξιώνει ολιστικές προσεγγίσεις. Η θρησκευτικότητα προϋποθέτει μια ολιστική εικόνα του κόσμου. Η θρησκεία προσφέρει τη δυνατότητα να κοιτάξεις τον εαυτό σου από τα έξω. Αντιμετωπίζει ο πιστός χριστιανός τις δυσκολίες και τα δεινά «αυτού του κόσμου»; Φυσικά, και σε καθημερινή βάση. Ωστόσο, ο χριστιανός έχει εσχατολογική νοοτροπία, αντιλαμβάνεται ότι το κακό είναι πραγματικό, αλλά προσωρινό. Το κακό είναι εγγενές σε «αυτόν τον κόσμο», λόγω της πτώσης στην αμαρτία, και είναι πράγματι πολύ δύσκολο να αρνηθεί κανείς αυτό το γεγονός. Όμως, ένας χριστιανός μπορεί να αγωνιστεί, μπορεί να νικήσει το κακό. Αυτή είναι η ενήλικη θέση: να μην αρνείται κανείς την ύπαρξη του προβλήματος, αλλά να προσπαθεί να το λύσει.

Το άγχος προκαλείται από μια παιδιακίστικη άρνηση της ύπαρξης του κακού

Τελικά, γιατί ένας αληθινός πιστός χριστιανός είναι λιγότερο επιρρεπής στο στρες; Είναι επειδή η στρατηγική της ζωής του είναι προσανατολισμένη στον αγώνα κατά της αμαρτίας και στην ηθική του αυτοπραγμάτωση. Ο χριστιανός αντιμετωπίζει συνεχώς διάφορους πειρασμούς και σκανδαλισμούς, και όταν υπάρχει αδύναμη θέληση ή χλιαρότητα, αυτοί μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και ψυχικές διαταραχές. Στην πραγματικότητα, ο πιστός χριστιανός είναι προετοιμασμένος από πλευράς κοσμοθεωρίας, και αυτό αποτελεί ένα στέρεο θεμέλιο. Ο χριστιανός έχει έναν συγκεκριμένο στόχο: την ηθική βελτίωση και όχι τη συλλογή νέων αναγκών που έχουν ικανοποιηθεί. Ναι, τον χριστιανό μπορεί να τον προδώσουν τα ανίσχυρα προσωπικά του κίνητρα ή η τάση για αργοσχολία. Ο χριστιανός μπορεί μάλιστα ακόμη και να πέσει σε μια σαγηνευτική πλάνη που να καταλήγει και αυτή σε ψυχιατρικό φιάσκο. Ωστόσο, κανένας από τους πιστούς ανθρώπους δεν μπορεί να παραπονεθεί για την έλλειψη ενός σαφούς και συνεκτικού προγράμματος δράσης, διότι αυτό καθορίζεται στο Ευαγγέλιο. Για τον άνθρωπο που στη ζωή του κινείται σύμφωνα με μια ηθική πυξίδα θα είναι δύσκολο να εκτροχιαστεί προς τον γκρεμό της κατάθλιψης ή του άγχους.