Το έργο ζωής

Η ηγουμένη Μαριάμ (Ζάκκα) ηγείται μιας μοναστικής κοινότητας στην Αρχιεπισκοπή του Όρους Λιβάνου της Αντιοχειανής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Σε νεαρή ηλικία είχε καθοδηγητή τον γέροντα Σωφρόνιο (Σαχάρωφ), ο οποίος την ευλόγησε να ιδρύσει μοναστική αδελφότητα κοντά στο χωριό Ντούμα. Στο κείμενο που ακολουθεί παραθέτουμε τους πνευματικούς της συλλογισμούς για την αγάπη προς τους εχθρούς.

Η Ηγουμένη Μαριάμ (Ζάκκα) Ο Κύριος στέκεται και χτυπάει στην πόρτα κάθε σπιτιού, στο σκοτάδι της νύχτας, τη ζέστη της ημέρας και στη λευκή πάχνη της αυγής. Μας λέει: «δός μοι, υἱέ, σὴν καρδίαν» (Παροιμ. 23:26). Ο Κύριος ζητά την καρδιά του ανθρώπου για να την λούσει με την τρυφερότητά Του, να την ζεστάνει με την αγάπη Του, να φωτίσει το σκοτάδι της με το φως Του και να την εξαγνίσει με τη φωτιά της αγάπης Του.

Ζητάει την καρδιά ώστε ο άνθρωπος να μάθει τη Θεία αγάπη από την οποία εξέπεσε κατά την πτώση: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ» (Μτ. 11:29), επειδή «καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει» (Ψαλμ. 50:19). Αν κάποιος παραδοθεί στον Θεό με αυτόν τον τρόπο, ο Κύριος θα τον ακούσει, επειδή η καρδιά του θέλει να ξεπλυθεί, να καθαριστεί από την αμαρτία, να αγαπήσει τον Θεό και τον πλησίον, αλλά και τον εχθρό του. Μια τέτοια καρδιά, που θέλει να γίνει δέκτης της Θείας αγάπης και του Πνεύματος του Θεού, αυτά τα δέχεται μέσω του αγγίγματος του Θεού, μέσω της χάρης που χύνεται πάνω της και μέσω της συγκατάθεσής της στο κάλεσμα του Θεού.

Όταν κάποιος παραδίδει τον εαυτό του στον Θεό για να τον καθαρίσει από όλους τους ρύπους της ψυχής, του σώματος και του πνεύματος και για να τον κάνει δοχείο του Αγίου Πνεύματος, αρχίζει να ακολουθεί το στενό και μακρύ μονοπάτι της αγάπης που διαρκεί όσο όλη η ζωή. Αγαπητοί, αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της αυστηρής τήρησης των ευαγγελικών εντολών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό είναι το έργο ζωής του χριστιανού, και δεν υπάρχει άλλο έργο που να είναι πιο ευγενές, πιο δύσκολο και πιο λαμπρό.

Όταν κάποιος παραδίδει τον εαυτό του στον Θεό, αρχίζει να ακολουθεί το στενό και μακρύ μονοπάτι της αγάπης που διαρκεί όσο όλη η ζωή

Και η αγάπη που απαιτείται από εμάς είναι μια αγάπη που μας βγάζει από τα στενά όρια του εγώ μας, ώστε να μπορούμε να δούμε τον Θεό μέσα στον αδελφό, τον γείτονα και τον φίλο. Αλλά ο Κύριος περιμένει από εμάς πιο πολλά, επειδή η εν Θεώ αγάπη δεν έχει όρια. Ζητάει από μας, εκτός από το να αγαπάμε Αυτόν και τον πλησίον μας, να αγαπάμε και τους εχθρούς μας.

Ποιο είναι το νόημα της εντολής του Χριστού «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν» (Μτ. 5: 44); Γιατί ο Κύριος είπε: «ἐάν τις θέλῃ τὸ θέλημα Αὐτοῦ ποιεῖν, γνώσεται περὶ τῆς διδαχῆς, πότερον ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν ἢ ἐγὼ ἀπ' ἐμαυτοῦ λαλῶ» (Ιω. 7: 17); Πώς το καταλάβαινε αυτό ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης;

Ο Θεός είναι η απόλυτη αγάπη που περιβάλλει με την αφθονία της όλη τη δημιουργία. Ο Θεός ακόμη και στην κόλαση είναι παρών ως αγάπη. Το Άγιο Πνεύμα, δίνοντας στον άνθρωπο, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, μια αληθινή γνώση αυτής της αγάπης, ανοίγει σ αυτόν το δρόμο που οδηγεί στην πληρότητα της ύπαρξής του. Όσοι έχουν εισέλθει στη Βασιλεία των Ουρανών και όσοι μένουν εν τω Θεώ, βλέπουν με το Άγιο Πνεύμα όλες τις αβύσσους της κόλασης, διότι δεν υπάρχει περιοχή σε όλη τη δημιουργία, όπου ο Θεός να μην είναι παρών. Οι Άγιοι, ενώ κατοικούν στον Ουρανό, βλέπουν την κόλαση και την αγκαλιάζουν και αυτήν με την αγάπη τους.

Ο γέροντας Σιλουανός είπε: «Όλος ο Ουρανός των Αγίων ζει εν Πνεύματι Αγίω, και τίποτε δεν είναι κρυμμένο από το Άγιο Πνεύμα σε όλο τον κόσμο… Όποιοι μισούν και αποκρούουν τον αδελφό τους είναι ελλιπείς, δεν γνώρισαν τον αληθινό Θεό, ο Οποίος είναι αγάπη που αγκαλιάζει τα πάντα, και δεν βρήκαν τον δρόμο που οδηγεί σε Αυτόν».

Η εντολή του Χριστού «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν» είναι μια αντανάκλαση της τέλειας αγάπης του Τριαδικού Θεού σε αυτόν τον κόσμο. Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος όλης της ορθόδοξης διδασκαλίας μας. Είναι η τελική σύνθεση ολόκληρης της θεολογίας μας, «ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (Ιω. 10:10). Αυτό λέει και ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής: «αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί» (Μτ. 3: 11). Η εντολή «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν» είναι η φωτιά που ο Κύριος ήρθε για να φέρει στη γη, είναι η Βασιλεία του Θεού που είναι εντός ημών, που «ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει» (Μκ. 9: 1), είναι η ομοίωσή μας με τον Θεό.

Η εντολή «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν» είναι η Βασιλεία του Θεού που είναι εντός ημών, είναι η ομοίωσή μας με τον Θεό

Όσο σοφός, μορφωμένος και ευγενής κι αν είναι ο άνθρωπος, αν δεν αγαπάει τους εχθρούς του, δηλαδή κάθε άνθρωπο, δεν έχει γνωρίσει ακόμη τον Θεό. Και από την άλλη πλευρά, όσο απλός, φτωχός και αδαής κι αν είναι ο άνθρωπος, αν φέρει αυτή την αγάπη στην καρδιά του, «ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ μένει καὶ αὐτὸς ἐν τῷ Θεῷ» (Α’ Ιω. 4:16). Ο Άγιος Σιλουανός ισχυριζόταν ότι είναι αδύνατο να αγαπά κανείς τους εχθρούς του με συμπονετική αγάπη χωρίς τον ίδιο τον Θεό. Ο φορέας μιας τέτοιας αγάπης αποκτά την αιώνια ζωή και κατέχει την αναμφισβήτητη μαρτυρία γι' αυτό στην ψυχή του. Ένας τέτοιος άνθρωπος γίνεται κατοικία του Αγίου Πνεύματος και φίλος του Χριστού.

Αγαπητοί, αυτά τα λόγια είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν στην καθημερινή μας ζωή, στην κοινωνία που ζούμε. Είναι δύσκολο ακόμη και αν πρόκειται για μοναστική κοινωνία. Πόσο μάλλον στον κόσμο. Ποια είναι η διέξοδος, όμως; «Πάντες γὰρ ἥμαρτον καὶ ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. 3:23). Αλλά η δόξα του Θεού φανερώθηκε πάνω στον Σταυρό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο άνθρωπος πρέπει να παραμένει υπάκουος κάθε λεπτό της ημέρας και της νύχτας στον Σταυρό του Χριστού και ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει.

Δεν θα υπεισέλθω βαθύτερα εδώ στο μυστήριο του πόνου, όταν εμείς, όπως ο Χριστός, σταυρώνουμε τον εαυτό μας ακόμη και για χάρη εκείνων που δεν μας αγαπούν. Επειδή το πρόσωπο του Χριστού είναι το καταφύγιό μου, το Ευαγγέλιό Του είναι η τροφή μου, η εκπλήρωση των εντολών Του είναι η ζωή μου. Έτσι ο άνθρωπος, σταυρώνοντας τον εαυτό του, βγαίνει από τον κύκλο του λογικού και του εφικτού και πορεύεται προς το Θείο, προς το άνοιγμα της Βασιλείας του Θεού που βρίσκεται ήδη εδώ στη γη, και εισέρχεται σε εκείνη τη ζωή που κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως. Πρώτα όμως πρέπει να μετανοήσει και να προσευχηθεί με δάκρυα για τις αμαρτίες του. Ένας τέτοιος άνθρωπος ψάχνει πώς να ευαρεστήσει τον Κύριό του και περνάει τη ζωή του με δάκρυα και προσευχές, γιατί συνειδητοποιεί ότι η καρδιά του είναι ακάθαρτη, αδύναμη, φίλαυτη, γεμάτη υπερηφάνεια και στερείται ικανότητας να αγαπάει αληθινά. Ένας τέτοιος άνθρωπος ικετεύει τον Θεό να τον μάθει να αγαπάει....