Η Αγία Πρωτομάρτυς Θέκλα και το μοναστήρι της

Τὸ γὰρ παραυτίκα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθ᾿ ὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ἡμῖν (Β΄ Κορ. 4: 17)

Στις 24 Σεπτεμβρίου/7 Οκτωβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της Αγίας Πρωτομάρτυρος και Ισαποστόλου Θέκλας. Στο Απολυτίκιο και το Κοντάκιο της αγίας αναφέρονται εν συντομία οι άθλοι της:

«Τοῦ Παύλου συνέκδημος, ὡς καθαρα τὴν ψυχήν, καὶ πρώταθλος πέφηνας, ἐν γυναιξὶν εὐκλεῶς, Χριστὸν ἀγαπήσασα, σὺ γὰρ τῆς εὐσέβειας, πτερωθεῖσα τῷ πόθῳ, ἤθλησας ὑπὲρ φύσιν, Ἰσαπόστελε Θέκλα διὸ σὲ ὁ Πανοικτίρμων νύμφην ἠγάγετο.

Τῆς παρθενίας τῷ κάλλει ἐξέλαμψας, μαρτυρίου στεφάνῳ κεκόσμησαι, ἀποστολὴν πιστεύῃ Παρθένε ὡς ἔνδοξος, καὶ τοῦ πυρὸς μὲν τὴν φλόγα, εἰς δρόσον μετέβαλες, τοῦ ταύρου δὲ τὸν θυμόν, προσευχῇ σου ἡμέρωσας ὦ Πρωτόαθλε».

Στο βίο της Αγίας Θέκλας διαβάζουμε ότι αυτή γεννήθηκε στο Ικόνιο (σημερινή Κόνια, Τουρκία), την διέκρινε μεγάλη ομορφιά και ότι την αρραβώνιασαν με έναν ευγενή ντόπιο νεαρό. Κατά τη διάρκεια του πρώτου ιεραποστολικού ταξιδιού του, ο απόστολος Παύλος και ο συνεργός του Βαρνάβας, απόστολος εκ των 70, υπέστησαν διωγμό στην Αντιόχεια, γεγονός που τους ώθησε να μεταβούν στο Ικόνιο. Το κήρυγμά τους έστρεψε προς τον Χριστό πολλούς Ιουδαίους και Έλληνες. Μία από τις Ελληνίδες που προσηλυτίστηκαν ήταν η νεαρή Θέκλα. Οι γονείς της με τον αρραβωνιαστικό της αποδοκίμαζαν το ενδιαφέρον της κοπέλας για τον χριστιανισμό, καθώς εκείνη δεν επιθυμούσε πλέον να παντρευτεί. Υπέβαλαν παράπονα στον κυβερνήτη με αποτέλεσμα αυτός να φυλακίσει τον απόστολο Παύλο.

Ο Άγιος Δημήτριος του Ροστόφ έγραφε σχετικά με αυτό τα εξής: «Η Θέκλα, όταν άκουσε ότι ο Παύλος φυλακίστηκε εξαιτίας της, σηκώθηκε τη νύχτα, έφυγε κρυφά από το σπίτι και πήγε στη φυλακή. Βρήκε τον φύλακα, έβγαλε το περιδέραιό της και άλλα χρυσά αντικείμενα και του τα έδωσε, ζητώντας του να της ανοίξει τις πόρτες και να της επιτρέψει να δει τον Παύλο» («Βίος και Μαρτύριο της Αγίας Πρωτομάρτυρος και Ισαποστόλου Θέκλας»).

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε ομιλία του στις Πράξεις των Αποστόλων με αφορμή αυτό το περιστατικό λέει: «Ακούστε για την Αγία Θέκλα· εκείνη, προκειμένου να δει τον Παύλο, έδωσε το χρυσάφι της στον δεσμοφύλακα· εσύ δε δεν θέλεις να δώσεις ούτε ένα κέρμα για να δεις τον Χριστό».

Και στη συνέχεια στο βίο της διαβάζουμε: «(Ο απόστολος Παύλος) Χάρηκε μεγάλη χαρά για το θάρρος της νεαρής κοπέλας, την φίλησε στο κεφάλι, ευλογώντας την και επαινώντας την πίστη και την παρθενική αγνότητά της, αποκαλώντας την νύφη του Χριστού και πρώτη του κόρη, την οποία αναγέννησε με τον ευαγγελισμό. Η Θέκλα καθόταν στη φυλακή με τον Παύλο σαν κόρη με τον πατέρα της, ακούγοντας την πατρική του διδασκαλία και φυλάσσοντας στην καρδιά της τα λόγια του ως πολύτιμο θησαυρό. Και εκείνος την δίδασκε την πίστη στον Κύριο Ιησού Χριστό, την νουθετούσε στην αγάπη του Θεού, την σύστηνε να κρατάει την αγνή παρθενία και έτσι την στερέωσε πλήρως στη διδασκαλία του Χριστού».

Ο Απόστολος Παύλος την αποκάλεσε πρώτη του κόρη, την οποία αναγέννησε με τον ευαγγελισμό

Μετά την επίσκεψη στη φυλακή, η Θέκλα αποφάσισε να παραμείνει για πάντα νύφη του Χριστού. Όταν ο κυβερνήτης έδιωξε τους ιεροκήρυκες από την πόλη, έγιναν προσπάθειες να τιμωρηθεί και η Θέκλα. Όμως, σώθηκε από τη φωτιά με τη Θεία παρέμβαση και αργότερα συνόδευε τον απόστολο Παύλο σε ορισμένα από τα ιεραποστολικά του ταξίδια. Στην Αντιόχεια, καταδικάστηκε σε κατασπαραγμό από άγρια θηρία, αλλά αυτά δεν την έβλαψαν καθόλου.

Αργότερα, η ένδοξη μαθήτρια του Παύλου ταξίδευε μόνη της, μιμούνταν το ένθερμο κήρυγμα και το παράδειγμά του, βάφτιζε ανθρώπους και υπέμενε υπομονετικά τις δοκιμασίες. Σε ένα από αυτά τα ταξίδια, όταν ειδωλολάτρες ιερείς άρχισαν να την καταδιώκουν, εκείνη τράπηκε σε φυγή και με τις προσευχές της το βουνό που βρίσκονταν στο δρόμο της άνοιξε στα δύο, κρύβοντας έτσι την αγία. Ο Άγιος Δημήτριος του Ροστόφ γράφει: «Αυτό το βουνό έγινε ο τάφος του τιμίου σώματός της: εκεί παρέδωσε την ψυχή της στα χέρια του Θεού». Αυτό συνέβη κοντά στο συριακό χωριό Μααλούλια. Η πρώιμη Εκκλησία απέδωσε στην Αγία Θέκλα τον τίτλο της Ισαποστόλου, τίτλο που αξιώθηκαν πολύ λίγες αγίες γυναίκες, για τα ιεραποστολικά έργα που έκανε μαζί με τον Απόστολο Παύλο. Την αποκαλούν επίσης και πρωτομάρτυρα, επειδή το μαρτύριό της σηματοδότησε την απαρχή του μαρτυρίου για τον Χριστό.

Στον ορθόδοξο κόσμο υπάρχουν μερικά μοναστήρια αφιερωμένα στην Αγία Θέκλα. Ένα από αυτά βρίσκεται κοντά στη Λάρνακα της Κύπρου, ένα άλλο στη Ρωσία κοντά στο Κοζέλσκ. Τώρα, όμως, θα επικεντρωθούμε στο μοναστήρι στη Μααλούλια, το οποίο λέγεται Μαρ Τάκλα στα αραβικά. Το χωριό Μααλούλια βρίσκεται σε ένα γραφικό μέρος κοντά στη Δαμασκό, ακριβώς πάνω στην πλαγιά ενός μελίχρωμου βουνού. Λίγο πιο πάνω βρίσκεται το μοναστήρι. Χτίστηκε το 1935 και ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιόχειας. Σύμφωνα με την παράδοση, δίπλα στο σπήλαιο, όπου αναπαύτηκαν τα λείψανα της αγίας, στην αυγή του χριστιανισμού ιδρύθηκε μοναχική κοινότητα. Οι πρώτες αναφορές για μοναχούς στην περιοχή αυτή ανάγονται ήδη στον 4^ο αιώνα. Οι μοναχές της σύγχρονης Μονής Μαρ Τάκλα συνεχίζουν αυτή την αρχαία μοναστική παράδοση.

Η γυναικεία Μονή της Αγίας Θέκλας στη Μααλούλια     

Η λέξη «Μααλούλια» στα αραμαϊκά σημαίνει «είσοδος», επειδή το χωριό βρίσκεται στην είσοδο στενού περάσματος μεταξύ δύο απότομων λόφων. Για αιώνες, οι κάτοικοι του χωριού, ενορίτες των τοπικών εκκλησιών, που υπήρχαν πολλές εδώ, μιλούσαν και λειτουργούσαν σε μία από τις διαλέκτους της αραμαϊκής γλώσσας. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η γλώσσα τους είναι η πιο κοντινή σε εκείνη που μιλούσε ο Χριστός και οι μαθητές Του. Επειδή ο οικισμός ήταν διαχρονικά απομονωμένος, λόγω του ορεινού εδάφους της περιοχής, η αραβική δεν εκτόπισε πλήρως την τοπική διάλεκτο, όπως συνέβη στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Μααλούλια παραμένει ένα από τα σπάνια μέρη στον κόσμο, όπου η Λειτουργία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου και του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου εξακολουθεί να τελείται στα αραμαϊκά.

Η Μααλούλια παραμένει ένα από τα σπάνια μέρη στον κόσμο, όπου η Λειτουργία εξακολουθεί να τελείται στα αραμαϊκά

Στα μέσα του 20^ου αιώνα στη Μααλούλια ζούσαν περίπου 15.000 χριστιανοί. Συμβίωναν ειρηνικά με μουσουλμανικό πληθυσμό. Αλλά αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Όταν τον 7^ο αιώνα εδώ εμφανίστηκε το Ισλάμ, οι χριστιανοί άρχισαν να υφίστανται πιέσεις. Αλλά δεν υπέκυψαν σε αυτές και συνέχισαν να διατηρούν την πίστη τους. Ανάλογα γεγονότα διαδραματίστηκαν και κατά τον Μεσαίωνα. Είναι γνωστό ότι η Μααλούλια μαζί με την Ιερουσαλήμ παλαιότερα αποτελούσαν σημαντικό προορισμό επίσκεψης για χριστιανούς προσκυνητές που ταξίδευαν στη Μέση Ανατολή.

Κοντά στο σύγχρονο μοναστήρι της Αγίας Θέκλας υπάρχει σπήλαιο, από όπου η αγία αναχώρησε προς τον Θεό. Εκεί υπάρχει πηγή αγιάσματος, στην οποία κατέφευγαν για πολλούς αιώνες όχι μόνο χριστιανοί, αλλά και μουσουλμάνοι, και θεραπεύονταν από ασθένειες. Συχνά οι προσκυνητές διανυκτέρευαν εκεί, προσεύχονταν και έπιναν νερό από την πηγή. Είναι γνωστές πολυάριθμες περιπτώσεις τεκνοποίησης, τόσο μεταξύ χριστιανών όσο και μουσουλμάνων, μετά από την επίσκεψή τους στο μοναστήρι.

Ρωγμή στο βράχο, από την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Θέκλα διέφυγε από τους διώκτες της.     

Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, υπήρχαν λιγότερες από είκοσι μοναχές στο Μαρ Τάκλα. Αυτές, με επικεφαλής την ηγουμένη Πελαγία (Σαγιάφ), διατηρούσαν ορφανοτροφείο για κορίτσια. Στο βιβλίο «Σταυρωμένη Συρία», που εκδόθηκε πρόσφατα στην Αντιοχειανή Εκκλησία, αναφέρεται μαρτυρία ενός από αυτά τα κορίτσια, ότι τα παιδιά στο μοναστήρι προσεύχονταν μαζί με τις αδελφές και βοηθούσαν στην υποδοχή των προσκυνητών. Τα βράδια διάβαζαν μαζί ψαλμούς και τους βίους των αγίων. Οι μοναχές ζούσαν από τα εργόχειρα, εικόνες και κομποσκοίνια που έφτιαχναν, και σπάνια έφευγαν από το μοναστήρι. Το μοναστήρι είχε επίσης το δικό του χωράφι όπου καλλιεργούσαν το μπαχαρικό σουμάκ. Τις γεωργικές εργασίες του μοναστηριού διαχειριζόταν μια μεγάλη μουσουλμανική οικογένεια. Έτσι, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι της Μααλούλια συνυπήρχαν ειρηνικά μαζί. Το σπήλαιο της Αγίας Θέκλας, στο οποίο υπήρχε πρόσβαση απευθείας από το μοναστήρι, φρόντιζε η μεγαλύτερη αδελφή. Αργότερα, στη διάρκεια της εισβολής των αλλόφυλων, σε αυτό το σπήλαιο κρύβονταν τα παιδιά για να αποφύγουν τον κίνδυνο. Σε περιόδους ειρήνης, οι πόρτες του μοναστηριού δεν έκλειναν ποτέ για τους προσκυνητές.    

Η ήσυχη και ειρηνική ζωή του χωριού και του μοναστηριού άλλαξε εν μια νυκτί τον Δεκέμβριο του 2013, όταν άγνωστοι ένοπλοι ντυμένοι στα μαύρα κατέβηκαν από τα βουνά. Κατέλαβαν το χωριό και το μοναστήρι. Οι ντόπιοι χριστιανοί υπέφεραν πολύ από αυτή την επιδρομή. Τους έκαψαν τα σπίτια. Οι σταυροί σε όλες τις εκκλησίες του χωριού καταστράφηκαν. Η ηγουμένη Πελαγία, οι μοναχές και οι δόκιμες αιχμαλωτίστηκαν. Για τρεις μήνες οι ζωές τους βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο. Στη διάρκεια του πολέμου στη Συρία δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις απαγωγών χριστιανών. Πολλοί σκοτώθηκαν. Έγιναν σύγχρονοι μάρτυρες για την πίστη. Αλλά στο πλαίσιο ανταλλαγής αιχμαλώτων, η ηγουμένη και οι αδελφές της, αν και με μεγάλη δυσκολία, απελευθερώθηκαν.

Τον Απρίλιο του 2014, ο συριακός στρατός με τους συμμάχους απελευθέρωσε τελικά τη Μααλούλια από τους ισλαμιστές. Όλα τα χριστιανικά ιερά, συμπεριλαμβανομένου του μοναστηριού της Αγίας Θέκλας, είχαν λεηλατηθεί και είχαν καταντήσει ερείπια. Οι Βίβλοι σκίστηκαν και κάηκαν, στους τοίχοι των εκκλησιών γέμισαν με τζιχαντιστικά γκράφιτι και οι βωμοί καταστράφηκαν με τις φωτιές. Οι ολόμαυροι τοίχοι του μοναστηριού μαρτυρούσαν ότι το ιερό αυτό μέρος είχε υποστεί βομβαρδισμό από τα ορεινά. Σπάνιες και πολύτιμες εικόνες προηγούμενων αιώνων που φυλάσσονταν στο μοναστήρι καταστράφηκαν και τα πρόσωπα των αγίων βεβηλώθηκαν σκόπιμα. Τίποτα δεν έμεινε ανέγγιχτο – ούτε σταυρός, ούτε εικόνα, ούτε ένα χριστιανικό σύμβολο. Τα πάντα καταστράφηκαν.

Η περαιτέρω ύπαρξη και αποκατάσταση του μοναστηριού φαινόταν σχεδόν αδύνατη. Όμως το πνεύμα των χριστιανών της Μααλούλια δεν κάμφθηκε, όπως δεν κάμφθηκε και σε στιγμές εξωτερικών απειλών κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων. Εξάλλου, οι χριστιανοί της Αντιόχειας είναι ακόλουθοι του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος είπε «Ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἀπολλύμενοι» (Β΄ Κορ. 4: 8-9). Και σταδιακά άρχισε η αποκατάσταση τόσο του χωριού όσο και του μοναστηριού.

Όμως το πνεύμα των χριστιανών της Μααλούλια δεν κάμφθηκε, αφού είναι ακόλουθοι του Αποστόλου Παύλου

Το 2016, διαγράφηκε στον ορίζοντα η βεβαιότητα ότι αυτός ο μαύρος καταστροφικός άνεμος δεν θα ξαναεμφανιζόταν ποτέ από τα γύρω βουνά. Ρώσοι πιστοί ευεργέτες προσέφεραν σημαντική βοήθεια στην αναβίωση του μοναστηριού. Οι μοναχές που ζούσαν προσωρινά σε ένα άλλο μέρος επέστρεψαν οριστικά στο σπίτι τους. Η προσευχή και η οικιακή τους ζωή άρχισαν σταδιακά να επανέρχονται στους προηγούμενους ρυθμούς. Σε όλη τη γειτονιά πάλι άρχισε να ηχεί ο ζωογόνος ήχος της καμπανοκρουσίας. Πολλοί Σύριοι Χριστιανοί, συμπεριλαμβανομένης της ηγουμένης Πελαγίας, την ανοικοδόμηση του χωριού και του μοναστηριού δεν την θεωρούν τίποτα άλλο παρεκτός θαύμα.

Όπως το μυθικό πουλί φοίνικας, το μοναστήρι της Αγίας Θέκλας με την εσωτερική μοναστική ζωή του αναγεννήθηκε από τη στάχτη. Εν μέρει έχει αποκατασταθεί και το προσκύνημα στη Μααλούλια. Αναμφίβολα, όλα αυτά δεν συνέβησαν χωρίς την προσευχητική μεσολάβηση της Αγίας Πρωτομάρτυρος, της ουράνιας προστάτιδας του χωριού και του μοναστηριού. Με το έλεος του Θεού αυτό το μοναστήρι θα υπάρχει μέχρι το τέλος του κόσμου. Οι άγιοι μένουν δίπλα στον Χριστό εις τους αιώνας των αιώνων. Προσεύχονται και πρεσβεύουν για όσους απευθύνονται σ' αυτούς με πίστη και αποτελούν για μας παράδειγμα θαρραλέας υπεράσπισης της πίστης και της εμπιστοσύνης στον Θεό, παρά τις όποιες δοκιμασίες.

Αγία πανένδοξε ισαπόστολε Θέκλα, πρέσβευε υπέρ ημών!