Επιστήμη και θαύματα

Για πολλοστή φορά στο διαδίκτυο έπεσα πάνω στην φράση «η επιστήμη απορρίπτει την Άμωμη Σύλληψη…». Σημειωτέον ότι την συγκεκριμένη άποψη την διατύπωσε ένας αρκετά μορφωμένος άνθρωπος. Τι λοιπόν, όπως έλεγε ο Κοσμάς Προυτκόφ, κάποια πράγματα δεν είναι κατανοητά για μας όχι επειδή οι αντιλήψεις μας είναι ανίσχυρες, αλλά επειδή αυτά τα πράγματα δεν εμπίπτουν στον κύκλο των αντιλήψεών μας.  

Ας δοκιμάσουμε να βγάλουμε άκρη. Πώς η επιστήμη συσχετίζεται με την Άμωμη Σύλληψη του Χριστού και γενικώς με τα θαύματα. Για αυτό θα χρειαστεί να θυμηθούμε τι είναι επιστήμη και τι είναι θαύματα.

Τι είναι επιστήμη; (να διευκρινίσουμε ότι μιλάμε για φυσικές επιστήμες). Είναι ο δρόμος της γνώσης, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τη μέθοδό του· και, αν δοκιμάσουμε να την αποδώσουμε με μια λέξη, αυτή η λέξη θα είναι «αναπαραγωγικότητα». Η επιστήμη έχει να κάνει με επαναλαμβανόμενες παρατηρήσεις και αναπαραγωγικά πειράματα.  

Οποιοδήποτε πείραμα με τα αποτελέσματά του πρέπει να είναι αναπαραγωγικό: οποιοσδήποτε επιστήμονας σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου πρέπει να είναι σε θέση να κάνει το ίδιο πείραμα και να πάρει τα ίδια αποτελέσματα.

Με την αναπαραγωγικότητα σχετίζεται ο μεθοδολογικός νατουραλισμός. Αυτές οι λέξεις μπορεί να μην ακούγονται κατανοητές, γι’αυτό ας διευκρινίσουμε περί τίνος πρόκειται. Ο νατουραλισμός είναι η παραδοχή ότι η φύση είναι κλειστό σύστημα σχέσεων αιτίας και αποτελέσματος, οι οποίες σχέσεις διέπονται από απρόσωπους και αμετάβλητους νόμους. Οποιοδήποτε γεγονός μέσα σε αυτό το σύστημα ορίζεται από τις προηγούμενες καταστάσεις του και αμετάβλητους νόμους της φύσης.   

Για παράδειγμα, στα μάτια του επιστήμονα η έκλειψη του ηλίου δεν προκαλείται από το δράκο που κατατρώει (και μετά ξερνάει) τον ήλιο, αλλά από το ότι, σύμφωνα με τους νόμους της φύσης, που είναι γνωστοί και που έχουν περιγραφεί στη γλώσσα των μαθηματικών, η σελήνη παρεμβάλλεται ανάμεσα στη γη και τον ήλιο. Και αυτό μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια ως προς το χρόνο.  

Και η λέξη μεθοδολογικός σχετίζεται με την επιστημονική μέθοδο. Ο επιστήμονας δεν ξέρει αν υπάρχει άλλη πραγματικότητα έξω από τα όρια της φύσης, απλώς, μέσα στο πλαίσιο της μεθόδου του, ασχολείται με τη φύση και μόνο. Οι επιστήμονες μπορούν να πουν πολλά ενδιαφέροντα, σημαντικά και χρήσιμα για το πώς είναι οργανωμένη η φύση, πώς εξελίσσεται η ύλη και ποιοι είναι οι νόμοι της. Αλλά – στο πλαίσιο της μεθόδου τους – δεν έχουν να κάνουν με κάτι που βγαίνει έξω από το πλαίσιο της φύσης.  

Και εδώ ερχόμαστε στο θαύμα. Το θαύμα δε σημαίνει ότι η φύση δεν είναι αυτή όπως την βλέπουν οι επιστήμονες ή ότι στη φύση δεν υπάρχει εδραιωμένη τάξη. Το θαύμα δεν σημαίνει καν ότι παραβιάζονται οι νόμοι της φύσης. Αν, για παράδειγμα, αφήσατε στο πάτωμα του εξοχικού σας ένα βαρίδι 32 κιλών και μετά, όταν επιστρέψατε, το ανακαλύψατε πάνω στην ντουλάπα, δε θα πείτε ότι έχει παραβιαστεί ο νόμος της βαρύτητας. Θα πείτε ότι κάποιος μπήκε στο εξοχικό σας την ώρα που λείπατε και μετακίνησε το βαρίδι.  

Έτσι και το θαύμα δε σημαίνει ότι έχουν παραβιαστεί οι νόμοι της φύσης, αλλά ότι έχει παρεμβληθεί μια κάποια υπερφυσική δύναμη. Υπάρχει αυτή η δύναμη; Παρεμβάλλει στο ρου της ιστορίας; Αυτά είναι πολύ σημαντικά ερωτήματα και σε αυτά ο καθένας πρέπει να βρει την απάντηση. Αλλά η επιστημονική μέθοδος λίγα θα προσφέρει εδώ.