Η τιμή και η αξία της κάθε ανθρώπινης ζωής

Πρόσφατα, ένα δημόσιο πρόσωπο δήλωσε ότι δεν χρειάζεται να επιτρέπουμε να γεννιούνται παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες. Αυτό προκάλεσε αναστάτωση. Πράγματι, στα μάτια μας αυτό είναι απαράδεκτο. Γιατί;

Επειδή πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι έχουν τιμή και αξία ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματος, το σχήμα του κρανίου, τις διανοητικές ή σωματικές ικανότητες, την εξωτερική εμφάνιση, την κατάσταση της υγείας, την εθνικότητα, την οικονομική βιωσιμότητα ή οποιεσδήποτε άλλες ιδιότητες. Έχουν αξία και τιμή απλώς και μόνο επειδή ανήκουν στο ανθρώπινο γένος. Πιστεύουμε επίσης ότι οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, των οποίων οι σωματικές ικανότητες είναι περιορισμένες, δεν έχουν μικρότερη αξία και τιμή από τους ανθρώπους που είναι απόλυτα υγιείς. Μπορούν να ζήσουν καρποφόρα και ολοκληρωμένη ζωή, κάτι για το οποίο υπάρχουν πολλά παραδείγματα.

Οι πεποιθήσεις αυτές έχουν, φυσικά, θρησκευτική προέλευση και ανάγονται στη χριστιανική διδασκαλία για τη δημιουργία του ανθρώπου κατ' εικόνα Θεού. Ωστόσο, τις συμμερίζονται όχι μόνο οι πιστοί· δεν αποτελούν ένδειξη αυτής καθεαυτής θρησκευτικότητας, αλλά είναι ένδειξη πολιτισμικής συνείδησης και διακηρύσσονται πλέον παντού σε ολόκληρο τον ανεπτυγμένο κόσμο.

Ο πολιτισμός, ωστόσο, είναι μια εξαιρετικά εύθραυστη υπόθεση, καθώς ακόμη και φαινομενικά πιο προηγμένοι και ουμανιστικοί πολιτισμοί είναι δυνατόν να πέσουν εύκολα στην άβυσσο της αγριότητας και της βαρβαρότητας, όπως συνέβη με τον μεγάλο γερμανικό πολιτισμό.

Το κακό του χιτλερισμού βλάστησε από την ίδια ρίζα – την άρνηση της τιμής και της αξίας όλων των ανθρώπων ανεξαιρέτως. Για τους εθνικοσοσιαλιστές δε λογίζονταν όλα τα έμβια όντα που ανήκαν στο ανθρώπινο γένος ως άνθρωποι με την έννοια της προσωπικότητας με αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων θεωρούνταν κατώτεροι και με πολύ χαμηλότερο στάτους, ενώ ορισμένοι έπρεπε να εξοντωθούν κιόλας. Και όχι μόνο για εθνικούς λόγους· το πρώτο πρόγραμμα «ευθανασίας», δηλαδή της θανάτωσης των ανίατων, ξεκίνησε από τους εθνικοσοσιαλιστές, και τα θύματά του ήταν κυρίως Γερμανοί.

Πέρα όμως από θρησκευτικούς και πολιτιστικούς λόγους, έχουμε και καθαρά ωφελιμιστικούς λόγους για να το θεωρούμε απαράδεκτο: όλοι γερνάμε και η υγεία μας κλονίζεται. Μπορεί να βρεθούμε στη θέση που εμείς οι ίδιοι θα χρειαζόμαστε το έλεος των άλλων και που θα θέλαμε να μας αντιμετωπίζουν ως ανθρώπους με τιμή και αξία. Το κήρυγμα της απανθρωπιάς μπορεί κάποια στιγμή να πλήξει τον ίδιο τον ιεροκήρυκα.

Η ιδέα ότι κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν το ίδιο δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια από άλλους θα επανεμφανιστεί πολλές φορές σε διαφορετικά πλαίσια, και πρέπει κάθε φορά να την απορρίπτουμε κατηγορηματικά. Ένας υγιής άνθρωπος που είναι επιτυχημένος στη ζωή του και ένα παιδί με σωματικά προβλήματα εκ γενετής έχουν ίσα δικαιώματα και αξία. Το να μεταχειρίζεται κανείς αυτό το παιδί με λιγότερο σεβασμό σε σύγκριση με ένα υγιή και επιτυχημένο άνθρωπο είναι απαράδεκτο.