Ο Όσιος Θεοφάνης ο Θαυματουργός (16ος αι.)

Ὁ ὅσιος Θεοφάνης ὁ νέος καὶ θαυματουργὸς γεννήθηκε στὰ Ἰωάννινα στὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰῶνος ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς καὶ ἀνατράφηκε «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίου». Ὅταν μεγάλωσε, ἄφησε τὰ φθαρτὰ καὶ γήινα καὶ πῆγε στὸ Ἅγιον Ὅρος στὴν Ἱερὰ Μονὴ Δοχειαρίου, ὅπου ἔγινε μοναχός.

Ἄφησε τὸν κόσμο ὄχι ἀπὸ φόβο ἢ ἀπὸ κάποια ἀποτυχία. Ἡ φυγή του ἦταν ναὶ ἄρνηση καὶ μιὰ κατάφαση, ἕνα μεγάλο «ΟΧΙ» καὶ ἕνα μεγάλο «ΝΑΙ». Ἀρνήθηκε τὸν παλαιό, σαρκικὸ ἄνθρωπο, τὶς κοσμικὲς ἀπολαύσεις καὶ δέχτηκε νὰ κάνει ἕναν ὑπεράνθρωπο ἀγῶνα, τὸν ἀγῶνα τῶν πνευματικῶν ἀναβάσεων.

«Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι». Στὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Κυρίου ὑπάρχει ἡ ἄρνηση, τὸ ὄχι, (ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν) καὶ ἡ κατάφαση, τὸ ναί, (ἀκολουθείτω μοι). Καὶ ὁ ὅσιος Θεοφάνης βάδισε αὐτὸ τὸ δρόμο καὶ ζοῦσε μιὰ ζωὴ ὁσία καὶ ἐνάρετη.

Μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἡγουμένου, ἡ ἀδελφοὶ τῆς Μονῆς ἐξέλεξαν τὸν Θεοφάνη γιὰ ἡγούμενο. Ἐποίμανε τὴν Μονὴ μὲ σωφροσύνη καὶ μὲ τὸ παράδειγμά του καὶ τὴν ὁδήγησε σὲ μεγάλο βαθμὸ ἀκμῆς.

Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἕνας ἀνεψιὸς τοῦ Ὁσίου, ἀπὸ ἀδελφή, αἰχμαλωτίστηκε ἀπὸ τοὺς Ἰσμαηλίτες, γιατί ἐπίστευε στὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ τὸν μετέφεραν ἀπὸ τὰ Ἰωάννινα στὴν Κωνσταντινούπολη.

Μόλις τὸ ἔμαθε ὁ Ὅσιος, πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ μετὰ ἀπὸ μεγάλες προσπάθειες τὸν ἐλευθέρωσε καὶ τὸν ὁδήγησε στὸ Μοναστήρι. Ἐκεῖ τὸν ἔκανε μοναχό.

Ἡ ἀδελφοὶ ὅμως τῆς Μονῆς φοβήθηκαν μήπως τοὺς ἐκδικηθοῦν οἱ Τοῦρκοι· γι’αυτό καὶ πίεσαν τὸν Ὅσιο καὶ τὸν ἀνεψιό του νὰ φύγουν καὶ οἱ δύο ἀπὸ τὴν Μονή. Ὁ Ὅσιος μὲ τὸν ἀνεψιό του ἔφυγαν καὶ πῆγαν στὴν Βέροια ὅπου κατέφυγαν στὴ σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Στὸ μέρος ἐκεῖνο ἀνήγειρε ὁ Ὅσιος ἕνα ναὸ πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου καὶ ἐκεῖ συγκέντρωσε πολλοὺς μιμητὲς τῆς ἁγίας ζωῆς του, οἱ ὁποῖοι τοῦ ἐζήτησαν νὰ γίνουν μοναχοί. Ὅταν εἶδε τὴν πρόοδο τῶν νέων μοναχῶν, ἄφησε τὸν ἀνεψιό του ὡς ἡγούμενο καὶ αὐτὸς ἔφυγε καὶ πῆγε στὸ βουνὸ ποὺ εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴ Νάουσα. Ἐκεῖ ἔκτισε ἄλλο ναὸ πρὸς τιμὴ τῶν Ἀρχαγγέλων καὶ παρέμεινε σ’ αὐτόν. Ἡ ἁγία ζωή του τράβηξε, ὅπως ὁ μαγνήτης τὸ σίδερο, πάρα πολλούς, ἰδιαιτέρως νέους, οἱ ὁποῖοι μὲ μεγάλο πόθο ἐζήτησαν νὰ γίνουν μοναχοὶ καὶ μὲ νηστεῖες καὶ μὲ πολλοὺς σωματικοὺς κόπους ζοῦσαν θεαρέστως. Στὴ Μονὴ κατέφευγαν καὶ πολλοὶ Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι ἀντιμετώπιζαν πολλὲς δυσκολίες λόγῳ τῆς Τουρκοκρατίας καὶ εὕρισκαν παρηγοριά. Στὴ Μονὴ ἐνισχυόταν ἡ πίστη τους καὶ γινόταν τὸ ὁρμητήριο νέων πνευματικῶν ἀγώνων. Μετὰ ἀπὸ χρόνια ἐπέστρεψε στὸ προηγούμενο μοναστήρι του γιὰ νὰ παροτρύνει τοὺς ἀδελφοὺς στὸ σωτήριο ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς καὶ στὴ θεάρεστη ζωή.

Ὅταν ἦλθε στὸ Μοναστήρι, ἦταν σὲ μεγάλη ἡλικία καὶ ἐκεῖ ἀπὸ θεία φώτιση προεγνώρισε ὅτι ὁ χρόνος τῆς ἐδῶ ζωῆς του θὰ ἦταν πολὺ σύντομος. Ἐκάλεσε ὅλους τοὺς ἀδελφοὺς δίνοντας σ’ αὐτοὺς τὶς τελευταῖες συμβουλὲς γιὰ νὰ τοὺς στερεώσει ἀκόμη περισσότερο στὴ θεοσέβεια καὶ στὴν ἀρετή. Τοὺς εἶπε: «Ἀδελφοί μου, ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν ἀρετῶν, ἄλλες εἶναι σωματικὲς καὶ ἄλλες ψυχικές. Σωματικὲς εἶναι ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ἡ διακονία καὶ ἡ σκληραγωγία. Ψυχικὲς εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ μακροθυμία, ἡ πραότης, ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ προσευχή. Ἐὰν λοιπὸν ἀπὸ ἀνάγκη ἢ ἀπὸ σωματικὴ ἀσθένεια συμβεῖ νὰ μὴν ἐκτελέσουμε τὶς σωματικὲς ἀρετές, ὁ Κύριος θὰ μᾶς συγχωρήσει, ἀφοῦ γνωρίζει τὶς αἰτίες τῶν παραλείψεων, ἐὰν ὅμως δὲν ἀποκτήσουμε τὶς ψυχικὲς ἀρετές, δὲν θὰ ἔχομε τί νὰ ἀπολογηθοῦμε γιατί καμμιὰ ἀνάγκη δὲν δικαιολογεῖ τὴν ἀναβολὴ τῆς ἀποκτήσεώς της».

Στὶς 19 Αὐγούστου παρέδωσε τὴν ἁγία του ψυχὴ στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ ποὺ τόσο ἀγάπησε. Αὐτὴ εἶναι ἡ ζωὴ τοῦ ὁσίου Θεοφάνους τοῦ νέου, ὁ ὁποῖος ἔζησε μιὰ ἐνάρετη καὶ ἁγία ζωὴ καὶ κέρδισε τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Τὸ τίμιο λείψανό του τὸ τοποθέτησαν σὲ λάρνακα καὶ τὸ ἔβαλαν στὴ σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ σεβασμία του κάρα μεταφέρθηκε στὴ Μονή της Νάουσας, ὅπου καὶ σώζεται μέχρι σήμερα. Ὁ ὅσιος Θεοφάνης καὶ ὅταν ζοῦσε καὶ μετὰ τὴν κοίμησή του ἔκανε πολλὰ θαύματα καὶ γι΄αυτό ὀνομάσθηκε θαυματουργός. Μὲ τὴν προσευχή του, ὅταν ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, γαλήνεψε τὴν τρικυμισμένη θάλασσα. Πάρα πολλοὶ ἄρρωστοι βρῆκαν τὴν ὑγεία τους, λεπροὶ καθαρίσθησαν, ἀπὸ πανώλη ἔσωσε τὴν πόλη της Ναούσης, γυναῖκα ἡ ὁποία ἔπασχε ἀπὸ αἱμορραγία πολλὰ χρόνια θεραπεύθηκε καὶ ὅσοι καταφεύγουν μὲ πίστη στὸν Ὅσιο λαμβάνουν τὴ λύση τῶν προβλημάτων τους.