Τα πνευματικά διαμάντια του Μεγαλόσχημου Ιωάννη (Μάσλοβ)

Περί αγάπης, ταπεινοφροσύνης, σωτηρίας, μετάνοιάς.

"Ας είμαστε το φλεγόμενο κερί, που, τουλάχιστον, θα ζεστάνει κάποιον...". Aυτήν τη συμβουλή/οδηγία έδινε στα πνευματικά του παιδιά ο Μεγαλόσχημος Αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Μάσλοβ). Η υλοποίηση στην πράξη αυτής της συμβουλής αποτέλεσε ακέραιο κομμάτι ολόκληρου του βίου του ίδιου του ιερέα, ενός εξαίρετου θεολόγου του 20ού αιώνα, ενός έμπειρου εξομολογητή και Γέροντα της Τριαδικής Λαύρας του Αγίου Σεργίου. Η μνήμη του εορτάζεται στις 29 Ιουλίου.

Περί αγάπης

• Μόνο με την αγάπη μπορούμε να κατανοήσουμε τον εσωτερικό κόσμο των άλλων ανθρώπων και να εισέλθουμε σε στενή πνευματική επικοινωνία μαζί τους.
• Στην αγάπη βρίσκεται το κλειδί της αληθινής λατρείας του Θεού και της αληθινής χριστιανικής ζωής.
• Κάθε καλή πράξη που δεν έχει αγάπη μέσα της, δεν αξίζει δεκάρα.
• Η αγάπη είναι ισχυρότερη από τον θάνατο.
• Αληθινή αγάπη είναι ν’ αγαπάς όχι μόνο τους φίλους, αλλά και τους εχθρούς.
• Εάν στην καρδιά ενός χριστιανού καίει το πυρ της αληθινής αγάπης, που δώθηκε από τον Χριστό, αυτή η καρδιά δεν χρειάζεται οδηγίες για το πώς να εκφράσει την αγάπη: Θα δίνει τροφή στον πεινασμένο και παρηγοριά. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για το ιερό συναίσθημα της αγάπης προς την πατρίδα: Αν η φλόγα του πατριωτισμού καίει έντονα στην ψυχή και την καρδιά ενός χριστιανού, ο ίδιος θα βρει τρόπους να εκδηλώσει την αγάπη του για την πατρίδα.
• Αληθινή αγάπη είναι να κουβαλάς πάνω σου τις αδυναμίες του άλλου.
• Μόνο η αγάπη μπορεί να οδηγήσει έναν χριστιανό στην ηθική τελειότητα και να τον τιμήσει με την ένωσή του με τον Θεό.

Περί ταπεινοφροσύνης

• Η ταπεινοφροσύνη είναι η ικανότητα να βλέπεις την αλήθεια.
• Η υπερηφάνεια συσκοτίζει, η ταπεινοφροσύνη φωτίζει.
• Η χριστιανική ταπεινοφροσύνη είναι μια εκδήλωση της δύναμης του ανθρωπίνου πνεύματος [...] Καμιά εσωτερική ή εξωτερική ανθρώπινη προσπάθεια δεν μπορεί να υποτάξει αυτήν τη δύναμη.
• Tαπεινοφρoσύνη σημαίνει: Εξυβρίζουν οι άλλοι, μην εξυβρίζεις, σιώπαινε. Φθονούν, μη φθονείς, Φλυαρούν αυτοί, μη μιλάς εσύ. Θεώρησε τον εαυτό σου χειρότερο απ’ όλους.
• Οι μόνοι τρόποι απελευθέρωσης από την τυραννία του Διαβόλου και η αναγνώριση της κακής του πρόθεσης είναι η ταπεινοφροσύνη, δηλαδή η συνειδητοποίηση της μηδαμινότητάς μας, και η προσευχή. Αυτά είναι δύο φτερά, που μπορούν να σηκώσουν ψηλά στον ουρανό κάθε χριστιανό.
• Η ταπεινότητα μπορεί να εξομαλύνει τα πάντα.
• Ο ταπεινός άνθρωπος όχι μόνο δέχεται πρόθυμα τις δοκιμασίες που του έστειλε ο Θεός, αλλά και βλέπει σε αυτές το καθαρτήριο μέσο, με το οποίο ο Θεός τον προετοιμάζει για την αιώνια ευδαιμονία. Και γι’ αυτό και ο χριστιανός δέχεται τις θλιβερές καταστάσεις ως έλεος του Θεού.
• Το πιο αληθινό που μπορείς να κάνεις, είναι να θεωρήσεις τον εαυτό σου χειρότερο απ’ όλους.
• Όσες αρετές και να διαθέτει ένας χριστιανός, παραμένει ένα τίποτα στα μάτια του Θεού, όσο δεν έχει ταπεινότητα, γιατί ο Κύριος ευχαριστεί, πρώτα απ' όλα, τους φτωχούς τώ πνεύματι, αυτούς που είναι ταπεινοί στην καρδία, που έχουν πείνα και δίψα για την αλήθεια. Υπόσχεται ειρήνη σ’ εκείνους που Τον ακολουθούν, Τον μιμούνται όχι μόνο στην υπακοή, αλλά και στην πραότητα και στην ταπεινοφροσύνη.
• Η χριστιανική ταπεινοφροσύνη είναι μια εκδήλωση της δύναμης του ανθρωπίνου πνεύματος, που κατακτά και τις κακές θυμωμένες καρδιές, κατακερματίζοντας την ανθρώπινη υπερηφάνεια. Καμία άλλη εσωτερική ή εξωτερική ανθρώπινη κατάσταση δεν μπορεί να υπερνικήσει αυτήν τη δύναμη.

Περί σωτηρίας

• Πρέπει πάντα να θυμάστε τον στόχο -τη σωτηρία. Αυτό είναι το κύριο έργο στη ζωή. Σ’ αυτόν τον κόσμο σύντομα δεν θα έχετε τίποτε. Θα πρέπει να περπατάτε με μικρά βήματα, σαν ένας τυφλός. Χάθηκε στον δρόμο -χτυπάει με το ραβδί τριγύρω του, δεν βρίσκει τίποτε, ξαφνικά βρίσκει και πάλι με χαρά προχωρά μπροστά. Το ραβδί για μας είναι η προσευχή. Και ως μια αστραπή, θα φωτίσει τα πάντα, δείχνοντάς μας ξεκάθαρα πού και πώς να πάμε.
• Πρέπει να παρακολουθούμε συνεχώς τους εαυτούς μας, τις σκέψεις μας, τις πράξεις και επιθυμίες μας και με κάθε δυνατό τρόπο ν’ αποφεύγουμε αυτό που προσβάλλει τον Θεό και που θέλει να τον ξεριζώσει από τις καρδιές μας.
• Κλειδί για τη σωτηρία μας είναι να κοιτάμε προσεκτικά μέσα μας.
• Το ζήτημα της σωτηρίας πρέπει να είναι συνέχεια στο κέντρο της προσοχής του χριστιανού. Πρέπει να σκέφτεται πάντα και παντού την αιωνιότητα. Και τότε η σκέψη του, σαν φλεγόμενο κερί, θ’ αρχίσει να του δείχνει από τι ν’ απομακρυνθεί και τι να προσεγγίσει.
• Στην εποχή μας και στην πνευματική μάχη, η ειλικρίνεια είναι η οδός που οδηγεί στον καθαρμό της ψυχής και επομένως και στη σωτηρία.
• Ο σωστός τρόπος να φτάσουμε στη σωτηρία είναι να υπερκεράσουμε την υπερηφάνειά μας και να υπακούσουμε -με φόβο Θεού- εκείνους που μας εμπιστεύεται ο Θεός. Και χωρίς αυτήν την πνευματική σύνδεση, όχι μόνο δεν θα μπορέσει ο άνθρωπος να κρατηθεί στον πνευματικό κόσμο, αλλά θα περάσει και στην πλευρά που οδηγεί στην άβυσσο της Κόλασης.
• Παραμείνετε πιστοί στον Θεό μέχρι θανάτου -και ποτέ δεν θα κάνετε λάθος.
• Ο κύριος αγώνας συνίσταται στην αντιμετώπιση των ψυχικών μας ασθενειών.
• Ο άνθρωπος έχει προικισθεί από τον Θεό με ελεύθερη βούληση, έτσι ώστε από τον ίδιο τον άνθρωπο εξαρτάται αν θα επιλέξει το Καλό ή το Κακό, το αν θα δεχτεί στην καρδιά του τον Χριστό ή όχι.
• Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ευτυχία ή η δυστυχία στις ζωές μας, η επιτυχία και η αποτυχία μας στις υποθέσεις μας, είναι όλα οικονομημένα και ευλογημένα από τον Θεό, για τη σωτηρία μας.
• Καλές πράξεις πρέπει να κάνουμε, καθώς έτσι εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς τον Θεό.
• Η συγχώρεση είναι ο ασφαλέστερος τρόπος σωτηρίας.
• Θα δώσουμε λογαριασμό όχι μόνο για το τι κάναμε καλά, αλλά και για το τι θα μπορούσαμε και θα έπρεπε να έχουμε κάνει, αλλά δεν το κάναμε.
• Για να θεραπεύσουμε την ψυχή, είναι απαραίτητο ν’ αναγνωρίσουμε την αδυναμία μας και την ανάγκη για βοήθεια του Θεού.
• Ο δρόμος προς την αιώνια ζωή είναι και πολύ δύσκολος κι επικίνδυνος. Δύσκολος για εμάς, γιατί δεν ζούμε με τον τρόπο που θα έπρεπε να ζήσουμε. Επικίνδυνος, επειδή ακολουθούμε συχνά την αμαρτωλή θέλησή μας, η οποία μας οδηγεί στην αυθαιρεσία και στην αναζήτηση δικαιολόγησης του εαυτού μας.
• Κρατήστε το βλέμμα σας μακριά από το απαγορευμένο δέντρο -την αμαρτία- και μόνο τότε θα μπορέσει η ψυχή ν’ απελευθερωθεί από την αδρανοποίηση, που επιφέρει η αμαρτία.
• Μόνο αυτός ο οποίος, καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, παραμένει πιστός στο υψηλό του κάλεσμα και αγωνίζεται και επιφέρει πλήγματα ενάντια στο Κακό, μπορεί να παραμείνει σε άγια Κοινωνία με τον Χριστό και να φτάσει στην αιώνια σωτηρία.
• Κάθε νίκη επί των παθών συνοδεύεται από μια ευλογημένη ειρήνευση στην ψυχή και φέρνει τέτοια χαρά στο πνεύμα μας, που καμιά απ’ όλες τις χαρές του κόσμου δεν μπορεί να εξισωθεί μαζί της.
• Προκειμένου το Άγιο Πνεύμα να είναι συνεχώς στην ψυχή και να τη βοηθήσει με το έργο της σωτηρίας, πρέπει ο άνθρωπος, από την πλευρά του, να προσπαθήσει ν’ αποκτήσει πνευματική καθαρότητα, γιατί ο Θεός κατοικεί μόνο σε μια καθαρή ψυχή.

Περί μετάνοιάς

Με την παύση της μετανοίας, σταματά και η πνευματική ζωή του ανθρώπου.

• Η βασιλεία του Θεού κληρονομείται μόνο από εκείνους που καθαρίζουν τις αχρειότητές τους με δάκρυα μετανοίας.
• Με την παύση της μετανοίας, σταματά και η πνευματική ζωή του ανθρώπου.
• Η μετάνοια τότε μόνο είναι αληθινή, όταν το άτομο αντιληφθεί την αμαρτία του, τη μισήσει και προσπαθήσει να μην την επαναλάβει και να λάβει συγχώρεση μέσω της εξομολόγησης. Ταυτόχρονα, πρέπει ν’ αναγνωρίσει ταπεινά ότι με τις αμαρτίες του προσέβαλε τον Θεό και, ως εκ τούτου, είναι άξιος οποιασδήποτε τιμωρίας, που μπορεί να εκφραστεί στις θλιβερές καταστάσεις της ζωής.
• Για να γίνει η μετάνοια πραγματικά η βάση της πνευματικής ζωής του χριστιανού, πρέπει αυτός να ελέγχει κάθε δράση, λόγια και σκέψεις του, ώστε με την παραμικρή παραβίαση των εντολών του Θεού, να βιαστεί να επιστρέψει από την αμαρτωλή πίσω στην ενάρετη πορεία προς τον Θεό. Έτσι, σταδιακά, η μετάνοια θα μπορέσει να μετατραπεί σε μια δεξιότητα, που θα προάγει τη συνεχή, καθημερινή πνευματική διαύγεια.
• Είναι απαραίτητο να μετανοήσουμε και να βιαστούμε ν’ ανέλθουμε πνευματικά. Εκεί που ο ουρανός ήταν καταγάλανος, ξαφνικά μαζεύονται σύννεφα και ο καιρός χειροτερεύει: Έτσι και πρέπει να είναι και στη ζωή ενός χριστιανού.
• O μη μετανοών είναι νεκρός.
• Κάθε φορά που κάποιος θυμώνει μαζί σας για κάτι, πρέπει ν’ αναζητήσετε τον λόγο της ενοχής σας, αν όχι στις τωρινές, τότε στις παλαιότερες αμαρτίες σας.
• Μόνο η βαθιά συνειδητοποίηση της αμαρτωλότητας μας μάς οδηγεί στην αληθινή πίστη, η οποία και δίνει στην ψυχή μια ζωντανή και αποτελεσματική παρηγοριά.
• Η συνειδητοποίηση της πνευματικής φτώχειας προσελκύει τη βοήθεια του Θεού.
• Εκεί που υπάρχει καθαρή συνείδηση, εκεί υπάρχει χαρά και πίστη.
• Στην ερώτηση: "Πώς μπορώ να μετανοήσω;", ο πατήρ απάντησε: "Ευχαριστώντας τον Κύριο. Μην ενοχλείς, μην προσβάλλεις, μην κρίνεις".