Πώς να νιώσουμε στην πληρότητά της την χαρά τού Πάσχα

Και τώρα που φτάσαμε, λοιπόν, στην ημέρα τής Αγίας Αναστάσεως τού Χριστού, πώς μπορούμε να βιώσουμε στην πληρότητα της την χαρά τού Πάσχα και πώς μπορούμε να κάνουμε συνείδησή μας το κάλεσμα, κατά την διάρκεια αυτής αλλά και άλλων εορτών, ως Χριστιανοί, να αποτραβηχθούμε από τις όποιες κοσμικές υποθέσεις; Θέλοντας να μάθει όλα αυτά, η διαδικτυακή πύλη Pravoslavie.Ru μίλησε με τούς ιερείς: Ντμίτριι Σίσκιν, Ντιονίζιι Καμένσχικοφ και Βαλέριι Ντουχάνιν.

Φωτογραφία: Πάβελ Ιβάνοφ

«Για να βιώσουμε στην πληρότητά της την χαρά τού Πάσχα,
πρέπει να αναστήσουμε την ψυχή μας από την αμαρτία»

Διάκονος Βαλέριι Ντουχάνιν Ο ιερέας Βαλέριι Ντουχάνιν, Διδάκτωρ Θεολογίας, αντιπρύτανης τού Θεολογικού Σεμιναρίου Νικολο-Ουγρέσκι:

– Το Πάσχα είναι η πρόσχαρη και η πιο ευτυχής εορτή τού εκκλησιαστικού έτους. Πρόκειται για εορτή μιας σαρωτικής νίκης, όπου ο Χριστός νίκησε τον διάβολο, έβγαλε τις ψυχές τών ανθρώπων από την κόλαση και υπερνίκησε αυτό που φοβούνται πιο πολύ από όλα οι άνθρωποι – τον θάνατο. Ακόμα και ο ήλιος λάμπει παιγνιδιάρικα το Πάσχα, σαν να θέλει να μάς δείξει την χαρά του. Και χαίρει κι η ψυχή μας, γιατί το πιο σημαντικό πράγμα είναι γεγονός – αναστήθηκε ο Χριστός!

Πάσχα σημαίνει Ανάσταση τού Χριστού, αλλά για να βιώσουμε την πλήρη χαρά τού Πάσχα, εμείς οι ίδιοι πρέπει να αναστήσουμε την ψυχή μας από την αμαρτία. Ας παρατηρήστε τον εαυτό μας και θα δούμε ότι η οποιαδήποτε αμαρτία φέρνει στενότητα στην ψυχή, σκότος, κάποιο σβήσιμο τής εσωτερικής μας ζωής. Αμαρτία σημαίνει Θάνατος. Η νίκη επί της αμαρτίας, η απελευθέρωση από την αμαρτία μέσω τής προσευχής, τής εξομολόγησης και τής Κοινωνίας βιώνεται πάντα ως εσωτερική έμπνευση, ανοιχτό μυαλό, ψυχική ευρυχωρία και χαρά, και αυτή είναι η γνήσια ζωή στην οποία και πρέπει να στοχεύουμε. Εάν ο Χριστιανός συμπεριφέρεται στην διάρκεια τής Μεγάλης Τεσσαρακοστής όπως αναμένεται από αυτόν, προσπαθώντας να εξαλείψει τα όποια άσχημα στοιχεία φωλιάζουν μέσα του, νικώντας τις αμαρτίες και τα πάθη του, τότε ο Κύριος ασφαλώς δεν θα τού στερήσει την χαρά στη γιορτή τού Αγίου Πάσχα.

Συχνά οι άνθρωποι φορτώνουν τον εαυτό τους είτε με δουλειά για να βγάλουν περισσότερα χρήματα είτε με θορυβώδη αναψυχή, κι όλα αυτά γιατί δεν έχουν εσωτερική ειρήνη. Οι άνθρωποι έχουν γίνει ωφελιμιστές, καθότι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τις γιορτές ως υποχρεωτική αργία. Αλλά το νόημα των εορτών της εκκλησίας, φυσικά, δεν είναι η αργία/αδράνεια, αλλά έγκειται στην απόκτηση τής Χάρης τού Θεού ως αποτέλεσμα εντατικής πνευματικής εργασίας. Η Χάρη τού Θεού φέρνει στον άνθρωπο ειρήνη και ηρεμία ψυχής κι αυτός ο άνθρωπος μένει εν Θεώ και χαίρεται.

Κάθε Κυριακή είναι ένα μικρό Πάσχα. To να μην επισκεπτόμαστε την Εκκλησία τις Κυριακές, δείχνει την πλήρη αδιαφορία μας απέναντι στον Αναστημένο Χριστό, μαρτυρεί ότι είναι άνευ σημασίας το ότι Αυτός πέθανε για εμάς και αναστήθηκε. Πώς μπορεί ένα τέτοιο άτομο να είναι σε αιώνια ζωή με τον Χριστό, αν κατά τη διάρκεια τής ζωής του αγνόησε τον Αναστημένο Κύριο; Εάν κάποιος πηγαίνει μόνο περιστασιακά στο ναό, τότε παραμένει ένας άγνωστος στην Εκκλησία, όλα είναι δυσνόητα ή και ακατανόητα γι 'αυτόν. Η τακτική συμμετοχή στις Λειτουργίες όμως αλλάζει πολλά μέσα μας. Το πιο σημαντικό πράγμα, ο εξαγνισμός τής ψυχής συμβαίνει ακριβώς σε αυτόν τον χώρο, στην Εκκλησία. Μια καθαρή καρδιά φυλά μέσα της την ειρήνη και αυτή η ειρήνη είναι πάνω από την γήινη ματαιοδοξία και έγνοιες.

Οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι σε κάθε γιορτή ο Κύριος δίνει στους Χριστιανούς ορισμένα πνευματικά δώρα – το ζητούμενο από μάς είναι να καθαρίσουμε την καρδιά μας για να μπορέσουμε να γίνουμε αποδέκτες αυτού τού δώρου τού Θεού. Κι μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει ποιες αλλαγές επιφέρει στο άτομο, με την πάροδο τού χρόνου, η εβδομαδιαία επίσκεψη τής Εκκλησίας, η τακτική συμμετοχή στα ιερά μυστήρια τής εξομολόγησης και τής Κοινωνίας: γίνεται πιο πνευματικό και μεταμορφώνεται, απαλλάσσεται από πάθη που βασανίζουν την ψυχή του. Ο Κύριος δίνει την Χάρη Του σε αυτόν που επιδεικνύει ζήλο. Και αυτός ο ζήλος αποκαλύπτεται όταν είμαστε με τον Αναστημένο Κύριο κάθε Κυριακή.

***

"Το Πάσχα είναι μια γιορτή για όλους"

Ιερέας Ντιονίζιι Καμένσχικοφ Ο ιερέας Ντιονίζιι Καμένσχικοφ, Επικεφαλής τού Τμήματος Νεολαίας τής Επισκοπής Σαράτοφ:

– Η χαρά του Πάσχα γίνεται αισθητή μόνο από το άτομο που προετοιμάζεται σκληρά για αυτές τις φωτεινές γιορτές, όταν βιώνει την Εβδομάδα Πάθους, και ακολουθεί με την προσευχή τον Χριστό στο σταυρικό Του δρόμο.

Ο Ιωάννης Χρυσόστομος αναφέρει τα εξής στην «Πασχαλινή Ομιλία» του (ΣτΜ: ονομάζεται «Κατηχητικός Λόγος» και διαβάζεται στο τέλος τής Λειτουργίας την νύχτα της Ανάστασης.):

«Οὐκοῦν εἰσέλθετε πάντες εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου ἡμῶν˙ καί πρῶτοι καί δεύτεροι τόν μισθόν ἀπολαύετε. Πλούσιοι καί πένητες μετ΄ ἀλλήλων χορεύσατε˙ ἐγκρατεῖς καί ράθυμοι τήν ἡμέραν τιμήσατε˙ νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες, εὐφράνθητε σήμερον. Ἡ τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες. Ὁ μόσχος πολύς, μηδείς ἐξέλθῃ πεινῶν. Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως˙ πάντες ἀπολαύσατε τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος. "

Το Πάσχα είναι μια γιορτή για όλους. Αλλά μπορεί να την βιώσει στην πληρότητά της, κατά τη γνώμη μου, μόνο αυτός που έχει προετοιμαστεί σωστά για το Πάσχα.

Ο πιστός και βέβαια δεν μένει με σταυρωμένα τα χέρια κάθε Κυριακή και Πάσχα. Δεν υπάρχουν, στον ορθόδοξο Χριστιανό, περιθώρια για αδράνεια: οι Ακολουθίες τής Μεγάλης Εβδομάδας οδηγούν με ομαλό τρόπο στην Ακολουθία τού Πάσχα. Τελειώνει η Ακολουθία τού Πάσχα, ξεκινά η Εβδομάδα Διακαινησίμου.

Για τον αληθινό Χριστιανό, η αδράνεια είναι αδιανόητη. Η αδράνεια δεν είναι καν χριστιανική λέξη, καθότι δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τον Χριστιανό. Σε τελική ανάλυση, ο πιστός έχει πάντα κάτι να κάνει. Ο Χριστιανός δίνει την μάχη κατά των παθών σε καθημερινή βάση, ή βοηθά τον πλησίον του. Αυτός που μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του την αδράνεια, βρίσκεται να είναι πιθανότατα στη φυσική του κατάσταση και σε αυτήν έχει βολευτεί.

Θεωρώ πως την κάθε Κυριακή, την οποία η Εκκλησία και θεωρεί ένα μικρό Πάσχα, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρευρισκόμαστε στην Εκκλησία. Να προσευχηθούμε, να ακούσουμε προσεκτικά την ανάγνωση των Αγίων Γραφών και περάσουμε το υπόλοιπο τής ημέρας με την οικογένειά μας. Εάν δεν έχουμε οικογένεια ή αυτή δεν παρίσταται για οιοδήποτε λόγο, τότε μπορούμε να περάσουμε την μέρα σας με εκείνους που χρειάζονται κάτι, για παράδειγμα, να επισκεφθούμε ασθενείς. Καλώς κρατεί η παράδοση μετά τα Χριστούγεννα, την περίοδο των Χριστουγέννων και την εβδομάδα τής Διακαινησίμου, να μοιραζόμαστε την χαρά με τούς κοντινούς μας ανθρώπους. Χαιρόμαστε που ήρθε η ειρήνη, ότι ο Χριστός έχει αναστηθεί.

Κάθε Κυριακή είναι πολύ σημαντική, γιατί όπως τόνισα πιο πάνω, είναι ένα μικρό Πάσχα. Είναι σημαντική, πρώτα απ'όλα, για αυτούς που εργάζονται σε κοσμική εργασία. Η Κυριακή τούς δίνει την ευκαιρία να πάρουν λίγο καθαρό αέρα, να κοιτάξουν πίσω στη ζωή τους και να διορθώσουν κάτι σε αυτήν, να νιώσουν την χαρά τής Ανάστασης τού Χριστού. Και η Κυριακή είναι μια υπενθύμιση στους ανθρώπους ότι η απόληξη των θλίψεων και ασθενειών μας, καθώς και των όποιων δυσκολιών μας θα είναι η Ανάσταση και μια ευτυχισμένη ζωή εν Κυρίω.

***

«Η χαρά τού Πάσχα είναι το ανεξάντλητο δώρο τής Αγάπης τού Θεού»

Ιερέας Ντμίτριι Σίσκιν Ο ιερέας Ντμίτριι Σίσκιν, ηγούμενος τής Εκκλησίας τής Αγίας Σκέπης στο χωριό, στο Πότστοβοε τού Μπαχτσίσαραϊ (Επαρχία Συμφερόπολης και Κριμαίας):

– Η εμπειρία, στην πληρότητά της, τής χαράς τού Πάσχα, είναι, φυσικά, το μεγαλύτερο δώρο τoύ θανόντος, υπέρ τών αμαρτιών ημών, και αναστάντος Κυρίου. Αλλά αυτή η ανείπωτη, τέλεια χαρά μπορεί να αποκαλυφθεί εντελώς απροσδόκητα σε κάποιον που απέχει πολύ από την Εκκλησία καθώς και από οποιαδήποτε κατανόηση των θεμελίων τής πνευματικής ζωής. Πρέπει να γνωρίζουμε καλά και να έχουμε πάντα υπόψη ότι δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρξουν «οδηγίες/συνταγές» για την μύηση στην χαρά τού Πάσχα. Πάνω από όλα, πιστεύω ότι είναι η χαρά του Πάσχα που ο Κύριος αποκαλύπτει σε κάποιο άτομο στις πιο απροσδόκητες γι΄αυτό στιγμές και ακόμη και εν μέσω τής ρουτίνας τής καθημερινής του ζωής, που συχνά αναγκάζει ένα άτομο να μεταμορφωθεί, να αλλάξει την ζωή του και να γίνει αληθινός Χριστιανός. Αλλά αυτή η «εκδήλωση τής χαράς τού Πάσχα» μπορεί και να μην συμπέσει με την ημερολογιακή ημέρα τού εορτασμού τής Ανάστασης τού Χριστού.

Για εμάς όσους πασχίζουμε να ζήσουμε συνειδητά μια εκκλησιαστική ζωή, ας χρησιμεύσει η συνειδητοποίηση τού ότι η χαρά τού Πάσχα είναι ένα απερίγραπτο δώρο τής αγάπης τού Θεού ως στήριγμά μας στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε μια ταπεινή άποψη περί τού εαυτού μας. Έτσι, κανένας από εμάς, ανεξάρτητα από το πόσο αυστηρά προσπαθεί να τηρεί τούς κανόνες τού Τυπικού, δεν πρέπει να μείνει με την εντύπωση ότι μόνο με την αυστηρότητα και τον ζήλο μας θα έχουμε στην «τσέπη» μας το «εισιτηριάκι» για την συμμετοχή στην χαρά τού Πάσχα. Και βέβαια, όχι. Η ταπεινότητα και η προσήλωσή μας στην απλότητα τής καρδιάς, η οποία πρέπει να κατευθύνεται εξ ολοκλήρου προς τον Κύριο, θα είναι τα μοναδικά «κριτήρια επιτυχίας», κι αυτό γιατί ο Κύριος «ανταποκρίνεται» σε αυτά, και μόνον μέσα από αυτά τα συναισθήματα, αν μπορώ να τα καλέσουμε έτσι, είναι δυνατόν να αντιληφθούμε και να χωρέσουμε μέσα μας την χαρά τού Πάσχα.

Θα ρωτήσετε βέβαια: στερείται, λοιπόν, νοήματος, η παρακολούθηση των Ακολουθιών και η πιστή εφαρμογή των καθορισμένων κανόνων τής νηστείας; Μα φυσικά και όχι. Όλη αυτή η προσπάθεια είναι απαραίτητη, αλλά μόνον άμα την δούμε υπό το πρίσμα τής εκδήλωσης και έκφρασης τής ευλάβειάς μας για τον πόνο και το σταυρικό μαρτύριο τού Σωτήρος, ως ένδειξη αυθεντικής ταπεινότητας ενώπιον της Εκκλησίας, στους θεσμούς και στις παραδόσεις της, ως ενεργή έκφραση τής λαχτάρας μας για τον Θεό. Ως μέσο αυτοθανάτωσης για την αμαρτωλή ζωή μας και αναγέννησης στην πνευματική ζωή.

Οι γιορτινές μέρες τού Πάσχα μάς προσφέρουν μια ευτυχή ευκαιρία να αποκοπούμε από τις κοσμικές υποθέσεις, οι οποίες μάς σέρνουν πίσω τους με σφοδρότητα, σε τέτοιο βαθμό που δεν είμαστε πλέον σε θέση να κοιτάξουμε μέσα στον εαυτό μας, τούς άλλους, την ίδια τη ζωή, να δούμε όλα αυτά με πνευματικότητα, υπό το πρίσμα τής αιωνιότητας. Οι γιορτινές μέρες τού Πάσχα μάς δίνουν την ευκαιρία να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στην ψυχή μας, να «μπούμε στην τροχιά» τού κύριου γεγονότος τής ανθρώπινης Iστορίας – τής Ανάστασης τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Αλλά αυτό είναι επίσης το κύριο γεγονός στη ζωή τού καθενός από εμάς, καθότι ανοίγει προοπτικές αξεπέραστης χαράς. Είπαμε ότι η χαρά του Πάσχα είναι ένα ανεξάντλητο δώρο τής Θείας Χάρης, αλλά τις περισσότερες φορές δίνεται ακριβώς σε εκείνους που το αναζητούν. Και, φυσικά, οι μέρες του Πάσχα είναι μιά ευκαιρία να καταρρίψουμε το γνωστό και, δυστυχώς, αμαρτωλό «εορταστικό πρότυπο». Αυτές τις μέρες πρέπει οπωσδήποτε να πάμε στην Εκκλησία, να προσευχηθούμε, να νιώσουμε το Φως, να γεμίσει η ψυχή μας με την χαρά τού Πάσχα και να μοιραστούμε αυτήν την χαρά περί τής Αναστάσεως τού Κυρίου με τους αγαπημένους μας, και ειδικά με εκείνους που χρειάζονται παρηγοριά και υποστήριξη.

Πόσο σημαντική είναι η Κυριακή για μάς; Πρώτα απ'όλα, το να αφιερώσουμε μια μέρα τής εβδομάδος στην παρεύρεση μας στην Εκκλησία καθώς και σε μια πιο ένθερμη επικοινωνία με τον Θεό, είναι μια άμεση εκπλήρωση τής εντολής του Θεού. Η Κυριακή είναι μια εικόνα της αιωνιότητας – μια εικόνα τού Βασιλείου τού Θεού εν μέσω τής ματαιότητας τής καθημερινότητας. Είναι μια στιγμή στην ζωή μας που προορίζεται για μια ιδιαίτερη, δηλαδή έντονη, πιο προσεκτική από ό,τι συνηθίζουμε, και συνειδητή επικοινωνία με τον Θεό, για μια πιο συνειδητή φροντίδα της ψυχής μας, τής πνευματικής μας ζωής. Κύριο μέσο, δε, αυτής τής επικοινωνίας είναι η συμμετοχή στην Θεία Λειτουργία, στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας – πρώτα απ 'όλα, στην εξομολόγηση και στην Θεία Κοινωνία. Επομένως, κάθε Χριστιανός, εάν μιλάμε για την νόρμα, πρέπει να παρευρίσκεται στην εκκλησία ήδη το Σάββατο το απόγευμα (επειδή η Εκκλησιαστική ημέρα ξεκινά το απόγευμα), και όχι 10-15 λεπτά, όπως συνηθίζεται σε μάς, αλλά από την αρχή της Λειτουργίας μέχρι το τέλος. Και την Κυριακή – να παρευρεθεί στη Θεία Λειτουργία. Συνιστάται δε να κάνει ο πιστός εξομολόγηση και να λαμβάνει την Θεία Κοινωνία τουλάχιστον μία φορά στους δύο-τρείς μήνες. Επιπλέον, η λέξη «συνιστάται» δεν αναφέρεται στην συμμετοχή στα Μυστήρια: αυτή η συμμετοχή δεν «συνιστάται» αλλά είναι απαραίτητη, για κάθε Χριστιανό άνευ εξαιρέσεων. Το «συνιστάται» αναφέρεται στο γεγονός ότι η συμμετοχή σε αυτά τα Μυστήρια θα πρέπει να λαμβάνει χώρα όταν οι περιστάσεις το επιτρέπουν και όσο πιο συχνά γίνεται, αλλά τουλάχιστον μία φορά στους δύο-τρεις μήνες.

Αλλά τι γίνεται στην πράξη; Είναι πολλοί οι Ορθόδοξοι οι οποίοι δεν εξομολογούνται και δεν συμμετέχουν στην Θεία Κοινωνία για χρόνια, στερώντας τον εαυτό τους με αυτόν τον τρόπο (όσο τρομακτικό κι αν αυτό ακούγεται!) από την ζωή. Επειδή η πνευματική ζωή δεν είναι κάποιο προϊόν τής φαντασίας, ούτε προϊόν του ανθρώπινου νου ή συναισθημάτων, αλλά είναι δώρο τής Θείας Χάρης, δοσμένο από τον Κύριο σε αυτούς που έχουν ταπεινή καρδιά και ψυχή, και πάνω απ'όλα, μέσα από τα μυστήρια τής εξομολόγησης και τής Κοινωνίας . Εάν κάποιος παραμελήσει την συμμετοχή σε αυτά τα Μυστήρια, τα οποία είναι τα πιο σημαντικά για τον Χριστιανό, τότε πού είναι η ταπεινοφροσύνη του, πού είναι η υπακοή στο Θεό, σε τι να ελπίζει τότε; Πώς να λάβει κάποιος ένα ευλογημένο δώρο, εάν με την απόρριψη τής συμμετοχής στα πιό σπουδαία Μυστηρίων θέτει κανείς εαυτόν στην θέση τού αντιπάλου τού Θεού, ανεξάρτητα από το τι πιστεύει το άτομο για τον εαυτό του. Όλα αυτά είναι πολύ σοβαρά και σημαντικά πράγματα.

« ὅτι ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν^[1]», λένε οι Γραφές (ΣτΜ: Α΄ Πέτρου. 5,5). Και αυτή η ταπεινοφροσύνη εκδηλώνεται απλά μέσα από την υπακοή στην Εκκλησία, μέσα από την επιθυμία να εκπληρώσουμε επιμελώς τις εντολές τού Θεού στην καθημερινότητά μας, με την παρεύερεσή μας στην Εκκλησία την Κυριακή, μέσα από την συμμετοχή μας στα Μυστήρια τής Εξομολόγησης και τής Κοινωνίας. Όλα αυτά είναι πολύ απλά από την μεριά τού Θεού, αλλά χωρίς αυτήν την απλότητα τής υπακοής σε Αυτόν, δεν θα μπορούμε να λάβουμε το δώρο τού Αγίου Πνεύματος, δώρο που είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που μπορεί να αποκτήσει κάποιος στην ζωή του, και που τον καθιστά κοινωνό τής ζωής τού ίδιου του Θεού.