Σχετικά με τους αποθανόντες πατέρες της Τριαδικής Λαύρας, τον θάνατο και τα πνευματικά μαθήματα από την πανδημία Μέρος Α

Αυτήν τη χρονιά, αρκετοί ήταν οι κατοικούντες την Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου, οι οποίοι αποδήμησαν εις Κύριον. Ανάμεσά τους υπέροχοι εξομολογητές, όπως ο Αρχιμανδρίτης Λαυρέντιι (Πόστνικοφ), ο Αρχιμανδρίτης Νίκων (Ντέεβ) , ο Αρχιμανδρίτης Ιλιάν (Πλεμενιούκ)... Ζητήσαμε από τον Μητροπολίτη Σαράτοφ και τον Βόλσκι Λόνγκιν, ο οποίος ηγήθηκε του Μετοχίου της Τριαδικής Λαύρας του Αγίου Σεργίου από το 1992 έως το 2003, να μιλήσει για τους αποθανόντες και για τα πνευματικά μαθήματα από τη δύσκολη κατάσταση των τελευταίων μηνών.

Δεκέμβριος 1986 Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου. Αριστερά, ο ηγούμενος της Λαύρας, Αρχιμανδρίτης Αλέξι Κουτεπόφ, δίπλα του ο Ιεροδιάκονος Λόνγκιν (Κορτσάγκιν). Στην άκρη δεξιά ο επίτροπος του μοναστηριού, ηγούμενος Ονούφριι (Μπερεζόφσκι), νυν Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας

– Βλαντύκα, πότε κάποιος όπως εσείς, με καταγωγή από την Αμπχαζία, μάθατε για την Τριαδική Λαύρα του Σεργίου;

– Πέρασα τα νεανικά μου χρόνια ανάμεσα σε δύο πόλεις: Το Σουχούμι, την πατρίδα μου, όπου ζούσε η μητέρα μου, και τη Μόσχα, όπου ζούσε η γιαγιά μου και όπου πήγαινα κάθε καλοκαίρι. Η γιαγιά ήταν πιστή. Μ’ έφερε έφηβο ακόμη στη Λαύρα. Κάπως έτσι ανακάλυψα ότι υπάρχει. Αν άνθρωποι της γενιάς μου ήρθαν στην Εκκλησία, αυτό οφείλεται κυρίως στις πιστές γιαγιάδες.

Μεγάλωσα όπως όλοι οι άλλοι νέοι, αποφοίτησα από το βραδινό τμήμα του Πανεπιστημίου, δούλευα. Mε την πάροδο του χρόνου, όμως, μ’ εντυπωσίασε η ιδέα να γίνω ιερέας. Μετά το πέρας της στρατιωτικής μου θητείας και μετά την αποφοίτησή μου, μπήκα στη Θεολογική Σχολή της Μόσχας. Δεν ήταν πολύ απλό, αλλά ο Κύριος τα έφερε έτσι ώστε να το καταφέρω.

Έγινα αμέσως δεκτός στο δεύτερο έτος (τότε το ονόμαζαν «τάξη»). Άρχισα να ζω σε μια Σχολή και ταυτόχρονα βίωνα από κοντά τη ζωή της Λαύρας. Με γοήτευσε σε μεγάλο βαθμό και αποδείχθηκε να είναι τόσο ευθυγραμμισμένη με τα δικά μου συναισθήματα κι επιθυμίες, που ένα χρόνο μετά την αποδοχή υπέβαλα αίτηση για είσοδο στη μοναστική αδελφότητα.

– Και καλά, γιατί αυτή η συνάντηση με τη μοναστική ζωή έγινε εδώ στη Λαύρα και όχι κοντά σας, στο Σουχούμι ή στα βουνά της Αμπχαζίας, όπου, μάλιστα, εκείνην την εποχή ασκούνταν οι – τώρα πια αγιοκαταταγμένοι – Γέροντες της Μονής του Γκλινσκ;

– Εκείνον τον καιρό ήμουν ακόμα μαθητής και μόλις είχα αρχίσει να πηγαίνω στην Εκκλησία στην πατρίδα. Ναι, είδα τον πατέρα Σεραφείμ (Αμέλιν). Ήρθε μερικές φορές στον καθεδρικό ναό στο Σουχούμι, εξομολόγησε τους πιστούς – ίσως να εξομολογήθηκα και σε αυτόν. Θυμάμαι ακόμη πολύ καλά ότι ήμουν στην Εκκλησία τότε ακριβώς που ο Μητροπολίτης Ηλίια (αργότερα, Αυτού Αγιότης Πατριάρχης Γεωργίας – εκ της συντάξεως) τέλεσε την τελετή ενταφιασμού του. Ήμουν 13 – 14 ετών, δεν ήμουν ούτε υποδιάκονος ούτε νεωκόρος, οπότε και δεν είχα στενή επαφή με τον κλήρο. Ταυτόχρονα, φυσικά, όλοι όσοι πήγαιναν στην Εκκλησία ήξεραν για τους ερημίτες. Ανάμεσά τους δεν ήταν μόνο διάσημοι ασκητές, αλλά και εντελώς απλοί δούλοι του Θεού. Κάποιος έζησε πολύ στα βουνά, κάποιος άλλος πιο κοντά – μέσα ή κοντά στους κατά τόπους ελληνικούς ή αρμενικούς οικισμούς. Υπήρχαν πολλοί ερημίτες, αλλά λόγω της ηλικίας μου, δεν διατηρούσα στενή επικοινωνία με κανέναν από αυτούς.

Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου, εν έτει 1986

– Άρα, ήταν η Λαύρα που σας άνοιξε τον κόσμο του μοναχισμού;

– Ναι, τον μοναχισμό τον γνώρισα στη Λαύρα. Το μοναστήρι του Αγίου Σεργίου της εποχής ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον, πνευματικά πλούσιο μέρος. Πραγματικοί μοναχοί, όπως ο πατήρ Κιρίλ (Παύλοφ) και ο πατήρ Ναούμ (Μπαϊμπορόντιν), αλλά και άλλοι Γέροντες, ζούσαν εκεί.

– Με ποιους από τους πατέρες της Λαύρας γίνατε φίλοι, όταν σπουδάζατε; Ίσως πηγαίνατε σε κάποιον πιο συχνά για εξομολόγηση, για συμβουλές;

– Για εξομολόγηση πήγαινα σχεδόν πάντα στον πατέρα Κιρίλ. Με πήρε κοντά του μετά την κουρά. Στη συνέχεια, όταν η υγεία του πατρός χειροτέρευσε και ήταν δύσκολο να πάω να τον δω στο Περεντέλκινο, μ’ εξομολογούσε ο πατήρ Νικόδημος (Ντέεβ), κατά σχήμα Νίκων, ο οποίος πρόσφατα αποδήμησε εις Κύριον. Με εξομολόγησε, επίσης, ο Γέροντας Μεγαλόσχημος Αρχιμανδρίτης Μιχαήλ.

Τούς ήξερα και τους δύο όταν έμενα στη Λαύρα και όταν ηγήθηκα του μοναστηριού στη Μόσχα, καθ’ ότι, λόγω της ιδιότητας μου ως μέλους του Πνευματικού Συμβουλίου, ερχόμουν συχνά στη Λαύρα. Το μετόχι μας ήταν γενικά ένας πραγματικός προμαχώνας του μοναστηριού του Αγίου Σέργιου στη Μόσχα: Αδελφοί από τη Λαύρα υπηρετούσαν, δούλευαν και διέμεναν σ’ εμάς.

Αρχιμανδρίτης Ματφέι (Μόρμιλ)

Επιστρέφοντας στη συζήτηση για τους κατοικούντες τη Λαύρα εκείνην την εποχή, είναι αδύνατο να μη μιλήσουμε για τον πατέρα Ματφέι (Μόρμιλ). Ο πατήρ και η χορωδία που ιδρύθηκε από αυτόν έκλεψαν την καρδιά μου, κάτι που είναι και θα μείνει σε όλη μου τη ζωή η πιο εντυπωσιακή και η πιο σημαντική ανάμνηση αυτής της παλιάς Λαύρας. Ο πατήρ Ματφέι ήταν από μόνος του ένας ολόκληρος κόσμος, ανεξάντλητου βάθους.

Ο πατήρ Ματφέι υπήρξε ένας ολόκληρος κόσμος ανεξάντλητου βάθους

Έχει ήδη εισέλθει στην ιστορία της Ρωσίας ως ο κύριος συνεχιστής των παραδόσεων της εγχώριας μουσικής κουλτούρας. Ο πατήρ Ματφέι ήταν ένα εξαιρετικό ταλέντο, ένας άνθρωπος με βάθος κι ένας υπέροχος μοναχός.

– Και ποιος σας ευλόγησε να γίνεται μοναχός;

– Ο πατήρ Κιρίλ. Πήγα σε αυτόν και με ευλόγησε. Έτος 1986. Εκείνην την εποχή, πολλοί ήταν οι σπουδαστές του Σεμιναρίου που λάμβαναν κουρά στη Λαύρα – μιλάμε γι’ αρκετές δεκάδες τον χρόνο. Ζούσαμε ακόμη στην ΕΣΣΔ και κανείς δεν υποψιάζονταν τότε ότι η Ένωση δεν θα υπήρχε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Και δεν υπήρχε η παραμικρή ελπίδα γι’ αυτό που έμελλε να συμβεί αργότερα, το να γίνει δηλαδή η Εκκλησία ελεύθερη, αλλά, παρ’ όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι γράφτηκαν στο Σεμινάριο, ο διαγωνισμός εισαγωγής ήταν μάλιστα αρκετά μεγάλος (δεν υπήρχαν, βλέπετε, πολλά Σεμινάρια σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση, μόνο τρία).

Αρχιμανδρίτης Κιρίλ (Παύλοφ)

– Τι θυμάστε από τον πατέρα Κιρίλ;

– Για μένα, ο πατήρ Κιρίλ ήταν πάντα ένα παράδειγμα ενός εξαιρετικά ευαίσθητου εξομολογητή, που δεν επέβαλε ποτέ την άποψή του σε κανέναν, αλλά πάντα προσπαθούσε ν’ ανακαλύψει όσο το δυνατόν περισσότερα για τις προσπάθειες κάποιου, προς ποια κατεύθυνση ήταν οι σκέψεις του, τι σκεφτόταν. Ο πατήρ Κιρίλ προσπαθούσε να σέβεται τη βούληση του άλλου, καθώς τη θεωρούσε κάτι τι αγαθό, και ποτέ δεν βίασε τη θέληση κάποιου.

Και, φυσικά, ο πατήρ Κιρίλ ήταν απλώς ένας ευλογημένος γέροντας. Ήταν ένας από αυτούς τους ανθρώπους, που βλέποντάς τους μπορούσες να είσαι σίγουρος για το αληθές του μονοπατιού που ακολουθούμε, το αληθές της πνευματικής ζωής, καθώς, χωρίς αμφιβολία, ήταν ενός φωτισμένος άνθρωπος.

Βλέποντας τον πατέρα Κιρίλ, αντλούσες βεβαιότητα για το αληθές του μονοπατιού που ακολουθούμε, το αληθές της πνευματικής ζωής

– Πόσον καιρό ήσασταν στη Λαύρα;

– Μετά την αποφοίτησή μου από το Σεμινάριο, πέρασα στην Ακαδημία και μ’ έστειλαν για σπουδές στο εξωτερικό, στη Θεολογική Ακαδημία της τότε Βουλγαρικής Λαϊκής Δημοκρατίας. Δύο χρόνια μετά την πτώση του Κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη, η Ακαδημία έγινε ξανά η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας, από την οποία αποφοίτησα το 1992.

Επέστρεψα στη Λαύρα και λίγους μήνες αργότερα μ’ έστειλαν στη Μόσχα, για να δώσω ζωή το Μετόχι της Λαύρας, το οποίο απλά δεν λειτουργούσε τότε. Αποτελείτο από πολλά διαφορετικά κτήρια. Η Εκκλησία και ο Μητροπολιτικός Οίκος είχαν «καταληφθεί» από διάφορους οργανισμούς και ιδρύματα. Ακολούθως, διατέλεσα για 11 χρόνια ηγούμενος του Μετοχίου της Τριαδικής Λαύρας του Σεργίου, το αποκατέστησα, οργάνωσα τη μοναστική και ενοριακή ζωή. Περί το 2003 είχε δημιουργηθεί εκεί ένα μικρό μοναστήρι 18 ασκουμένων.