Περί τού μοναχού Ιωσήφ τού Ησυχαστή, τού ναού που ανεγέρθη προς τιμήν του, καθώς και περί νοερής προσευχής. Μέρος Β.

Ένας ναός που προδιαθέτει στην ησυχαστική προσευχή

– Πόσα άτομα γνωρίζουν αυτόν τον Άγιο στην Γεωργία; Γιατί αποφασίσατε να χτίσετε την εκκλησία τού Αγίου Ιωσήφ στην Τιφλίδα; Σχετίζεται αυτό με την άσκηση τής προσευχής τού Ιησού την οποία μας καλεί να κάνουμε ο Άγιος Ιωσήφ;

– Δεν θα έλεγα ότι πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν τον Άγιο Ιωσήφ. Αν και πρόσφατα, λίγο-πολύ άρχισαν να τον γνωρίζουν. Το βιβλίο τού πάτερ Εφραίμ Φιλοθείτη, ενός από τα πνευματικά του παιδιά, μεταφράστηκε επίσης στην Γεωργιανή. Οι διδαχές τού πάτερ Ιωσήφ στους μοναχούς έχουν μεταφραστεί εδώ και πολύ καιρό, αν και δεν έχουν ακόμη γνωρίσει ιδιαίτερη δημοτικότητα, καθότι ο κόσμος δεν ήταν εξοικειωμένος με αυτές, κι από πάνω, μόνο ένα μικρό μέρος αυτών μεταφράστηκε. Αλλά τώρα ο Άγιος αυτός είναι ήδη γνωστός σε πολλούς.

Θεωρούμε ότι το γεγονός ότι η κοινότητά μας χτίσαμε αυτόν τον ναό, είναι δείγμα τής ιδιαίτερης χάρης τού Θεού. Γενικά, θεωρούμε δείγμα ιδιαίτερης χάρη το ότι έχουμε σχέση με αυτόν τον Άγιο και με την πνευματική του σχολή. Για εμάς, η κατασκευή τού ναού αποτελεί άμεσο οιωνό τού Θεού. Δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση, πολλές οι δυσκολίες. Όμως, ευχαριστώ τον Θεό που χτίστηκε αυτός ο ναός.

Και το αποτέλεσμα ήταν μια κατασκευή με πολλή ακρίβεια, όμορφη, ένας ναός παρόμοιος με τούς παλιούς ναούς που χτίζονταν στη Γεωργία τον 6ο αιώνα, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, εξ ολοκλήρου από πέτρα, με πολύ όμορφες, έτσι τουλάχιστον πιστεύουμε ( Χαμόγελα. ), εικόνες και ψηφιδωτά. Η εκκλησία είναι μικρή, αλλά όλα είναι τακτοποιημένα όπως πρέπει, ταιριάζει στον πατέρα Ιωσήφ και στην ομήγυρή του. Μοιάζει με μια μικρή σπηλιά, αν μπορώ να το πω έτσι, και αυτό προδιαθέτει τον επισκέπτη σε αυτήν στην προσευχή.

Η νοερή προσευχή είναι ένα βήμα που έχουμε κάνει για να ΄ρθουμε κοντά στον Χριστό. Αλλά πρέπει να Τον αναζητούμε πάντα, να προσπαθούμε να είμαστε μαζί Του

Και, βέβαια, η ιδέα τής ανέγερσης ενός τέτοιου ναού έγκειται ακριβώς σε αυτό: στην εκλαΐκευση τού Αγίου αυτού και, κατά συνέπεια, στην εκλαΐκευση τής ησυχαστικής ψυχικής προσευχής και μιας έντονης Ευχαριστιακής ζωής, χωρίς την οποία, κατά την άποψή μας, ο Χριστιανισμός θα ήταν αδύνατος. Γιατί Χριστιανισμός σημαίνει Χριστός, και ο Χριστός κατοικεί στις καρδιές μας, όπως και το καθιέρωσε, μέσω τής Ευχαριστιακής ζωής (βλέπε: Ιωάννης κεφ. 6 εδ. 56 [ΣτΜ: ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ.]). Και η ψυχική προσευχή είναι ένα βήμα που έχουμε κάνει προς αναζήτησή Του. Σε τελική ανάλυση, πρέπει να τον αναζητούμε πάντα, να προσπαθούμε να είμαστε μαζί Του.

Και η ανέγερση αυτού τού ναού μάς βάζει μπροστά στο καθήκον να επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Το λέω και πάλι: o πάτερ Ιωσήφ, καλούσε ακόμη και τούς λαϊκούς να ασκήσουν αυτήν την προσευχή. Νομίζω, λοιπόν, ότι αυτός ο ναός θα κάνει πολλούς ανθρώπους να μάθουν – γιατί όντως περί εκμάθησης πρόκειται – να ασκούν την νοερή προσευχή.

Οι διδάσκαλοί μας και οι διδαχές τους

Γέροντας Εφραίμ τής Αριζόνας (Μωραΐτης) – Γνωρίσατε/ γνωρίζετε προσωπικά μαθητές τού Αγίου Ιωσήφ - τον πατέρα Εφραίμ της Αριζόνα και άλλους - ή μαθητές των μαθητών του; Εάν ναι, μλήστε μας γι΄αυτούς.

– Είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε το πνευματικό παιδί τού πάτερ Ιωσήφ, τον οποίο και συναντήσαμε – τον πάτερ Εφραίμ Αριζόνας τον Φιλοθεϊτη. Έχει μάλιστα γυριστεί ένα γνωστό ντοκιμαντέρ γι 'αυτόν, πολλά έχουν γραφτεί γι' αυτόν, και τα βιβλία του έχουν επίσης δημοσιευτεί τόσο στην γεωργιανή όσο και στην ρωσική. Δείτε τι μάς διδάσκει ο Κύριος, «ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται» (κατά Ματθαίο κεφ. 12 εδ.33 · Λουκάς κεφ.6: εδ.44), και δείτε μόνοι σας ποιος είναι ο καρπός τού πάτερ Ιωσήφ!

Είναι πολύ δύσκολο να στηθούν στην Αμερική μοναστήρια τού τύπου που έστησε ο πάτερ Εφραίμ. Το ιεραποστολικό του έργο ήταν εντελώς μη συμβατικό: αγγλικά δεν ήξερε. Κατά κανόνα, δεν χρησιμοποιούσε τον προφορικό λόγο για το ιεραποστολικό του έργο, αλλά το κύριο όργανο τού ιεραποστολικού του έργου ήταν η εσωτερική προσευχή.

Μιλάμε για κάτι που είναι ηλίου φαεινότερον. Τα μοναστήρια που έστησε έχουν κάτι το καταπληκτικό, ειδικά αυτός τής Αριζόνας. Οι μοναχοί αυτού τού μοναστηριού είναι γεμάτη χαρά, προσεύχονται και κοινωνούν αδιαλείπτως. Το ιεραποστολικό έργο αυτών τών μοναστηριών, όπως άλλωστε και αυτό τού πάτερ Εφραίμ, πηγάζει από τον τρόπο ζωής.

Πραγματικά, ο πάτερ Εφραίμ και οι αδελφοί του στην Αμερική, ήταν το κερί το αναμμένο στο τραπέζι ή μια πόλη χτισμένη στην κορυφή τού βούνου (ΣτΜ: κι άρα ορατή από όλους), και έδωσαν πραγματικά το παράδειγμα τού πώς πρέπει να γίνεται το ιεραποστολικό έργο. Και αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο: ο Κύριος μάς διδάσκει «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου»και «οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς.» (κατά Ματθαίον, κεφ. 5 εδ. 14-16). Κι όπως λέει ο Απόστολος Πέτρος περί τού λύχνου που καίει στις καρδιές μας από τη χριστιανική πίστη: «ᾧ καλῶς ποιεῖτε προσέχοντες ὡς λύχνῳ φαίνοντι ἐν αὐχμηρῷ τόπῳ, ἕως οὗ ἡμέρα διαυγάσῃ καὶ φωσφόρος ἀνατείλῃ ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν,» (Β΄επιστολή Πέτρου, κεφ. 1 εδ.19). Και ο πάτερ Εφραίμ ήταν όντως ένας τέτοιος άνθρωπος που, στην καρδιά του, μετέτρεπε τον λύχνο που καίει στην καρδιά κάθε χριστιανού σε ήλιο. Και τον μετέτρεψε μέσα από αυτήν την άσκηση αυτής τής πρακτικής, η οποία παραδόθηκε από την σχολή που ίδρυσε ο πάτερ Ιωσήφ. Και η βιωτή του μάς δείχνει πώς είχαν τα πράματα. Να τι λέει, για παράδειγμα, ο πάτερ Εφραίμ: «το νόημα τής ζωής μας ήταν στην προσευχή τού Ιησού, με αυτήν αναπνέαμε». Ζούσαν από αυτήν, τελεία και παύλα! Κι επιπλέον, βίωναν μια έντονη ευχαριστιακή ζωή - και το αποτέλεσμα είναι ορατό.

Ο πάτερ Εφραίμ έλεγε: «το νόημα τής ζωής μας ήταν στην προσευχή τού Ιησού, με αυτήν αναπνέαμε». Ζούσαν από αυτήν, τελεία και παύλα! Και το αποτέλεσμα είναι ορατό.

Τι άλλο να πω; Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο τού πάτερ Εφραίμ "Η ζωή μου με τον Γέροντα Ιωσήφ" πιθανώς θυμούνται την αίσθηση τού χιούμορ του. Aυτό το χιούμορ το κράτησε για το υπόλοιπο τής ζωής του. Ήταν ακόμα αισθητό και όταν συναντηθήκαμε. Παρόλο που ο Γέροντας βρισκόταν ήδη σε βαθιά αδυναμία, διατηρούσε αυτό το απλό χιούμορ το οποίο πήγαζε από την ευτυχία, ευτυχία που κουβαλούσε συνεχώς μέσα του.

Ταυτόχρονα, ένιωθε ένα κάποιο είδος δύναμη: όταν τον έβλεπες, ένιωθες σαν να σε καρφώνουν στον τοίχο. Eίχε μικρό σώμα, μπορούμε να πούμε ότι ήταν εύθραυστος, σαν ένα σπουργίτι, αλλά είχε μεγάλη εσωτερική δύναμη. Ναι, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι όλα αυτά είναι ψυχολογική αντίδραση στην επιβλητική παρουσία του του, αλλά, γεγονός είναι ότι όλοι αντιλαμβάνονταν ότι ήταν προικισμένος με κάποια εκπληκτική εσωτερική δύναμη.

Μοναστήρι τού Αγίου Αντωνίου τού Μεγάλου στην έρημο της Αριζόνα

Ξέρετε, ακόμη κι εάν υπάρχει κάποια δόση ψυχολογικής αντίδρασης, τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους Έρχεται στην Αμερική και σε ένα όχι και τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα ιδρύει 18 μοναστήρια! Εδώ λες, πώς είναι δυνατόν να ιδρύσεις έστω κι ένα τέτοιο μοναστήρι, ειδικά σε μια χώρα όπου η Ορθοδοξία απέχει πολύ από το να είναι η κύρια θρησκεία. Αν δούμε και το παράδειγμα τής Γεωργίας, θα πειστούμε ότι όντως είναι πολύ δύσκολο να κάνει κανείς κάτι τέτοιο - να ιδρύσει δηλαδή μοναστήρια αυτού του τύπου. Επομένως, το να νιώσει κάποιος ότι ο Γέροντας Εφραίμ είχε κάποια ιδιαίτερη δύναμη δεν μπορεί να θεωρηθεί ως καθαρά υποκειμενική άποψη, αλλά πρόκειται για αντανάκλαση τής αντικειμενικής πραγματικότητας. Αυτή είναι τουλάχιστον η άποψή μας.

Όσο για τους άλλους μαθητές, δόξα τώ Θεώ, έχουμε επαφή με τον πάτερ Παΐσιο (Παπαϊωάννου), τον ηγούμενο ενός μοναστηριού στην Αριζόνα. Επίσης με τον ηγούμενο τού Βατοπαιδίου, πάτερ Εφραίμ, από τον οποίο μάθαμε πολλά. Επίσης με τον Βλαντύκα Αθανάσιο, Μητροπολίτη Λεμεσού, από τον οποίο επίσης μαθαίνουμε πολλά πράγματα.

Τι μπορoύμε να πούμε γι΄αυτούς; Αυτό που θέλω να τονίσω εδώ είναι η Θεία Λειτουργία που τελούν αυτοί οι άνθρωποι καθώς και οι κληρικοί που έμαθαν κοντά σε αυτούς. Όλοι μας έχουμε διαβάσει για το πώς ο Άγιος Ιωάννης τής Κροστάνδης τελούσε την Θεία Λειτουργία. Κανείς δεν τελούσε την Λειτουργία με τον τρόπο που την τελούσε αυτός, κάτι που το θυμούνται οι σύγχρονοί του. Δυστυχώς, σήμερα δεν μπορούμε ούτε να δούμε ούτε να ακούσουμε πώς τελούσε την Λειτουργία αυτός ο μεγάλος άγιος, ένας από τους πιο αγαπημένους αγίους. Ωστόσο, όλα αυτά δείχνουν ότι η Λειτουργία μπορεί να τελεστεί με περισσότερη ή με λιγότερη μεγαλοπρέπεια.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής τής σχολής είναι το πώς τελείται η Θεία Λειτουργία. Με ποιόν τρόπο εκδηλώνεται η ιδιαιτερότητα αυτή; Όχι στην μορφή, βέβαια, αλλά σε κάτι το εσωτερικό, σε κάποιες αποχρώσεις που είναι δύσκολο να αποδώσει κανείς με λόγια. Ο εξαιρετικός σεβασμός απέναντι στο Ιερό, αλλά παράλληλα και μια άκρα ελευθερία, αλλά όχι στον τύπο, φυσικά. Εννοώ μια εσωτερική ελευθερία.

Ο εξαιρετικός σεβασμός απέναντι στο Ιερό, αλλά παράλληλα και μια άκρα ελευθερία, αλλά όχι στον τύπο, φυσικά. Εννοώ μια εσωτερική ελευθερία.

Ένας τονισμός της φωνής που σε αφήνει άφωνο, διόλου τεχνητός, αλλά απολύτως φυσικός, που βγαίνει κατευθείαν από την καρδιά, κάτι από μόνο του καταδείχνει την ησυχαστική κατάσταση των λειτουργών, το πώς ασκούν την πρακτική τού ησυχασμού. Η Λειτουργία είναι, ιδανικά, το επιστέγασμα τής πρακτικής τού ησυχασμού, έτσι όπως θα έπρεπε.

Εάν ένα άτομο δεν έχει την εμπειρία να εμβαθύνει στον εαυτό του, να αναζητήσει τον Θεό μέσα του, τότε η Λειτουργία που τελεί, φυσικά, θα έχει περισσότερο εξωτερικό χαρακτήρα και θα βοηθήσει λιγότερο αυτούς που συμμετέχουν στην ευχαριστιακή Λειτουργία. Σε αυτούς που έχω απαριθμήσει, καθώς και στους μαθητές τους, το νόημα τής Λειτουργίας είναι ακριβώς αυτό: το να έχουν μια εσωτερική ησυχαστική διανοητική στάση. Έτσι το βλέπω.

Πολλά είναι αυτά που έχουμε μάθει από αυτούς. Το επαναλαμβάνω ξανά: αυτή η διδασκαλία δεν είναι μόνο λεκτική, δηλαδή απλά να καταγράφεις κάτι που σού είπε κάποιος. Πρέπει να την βιώσεις, με όλες σου τις δυνάμεις. Ανέφερα ήδη περί τού πάτερ Εφραίμ, ότι είχε μια καταπληκτική εσωτερική δύναμη και ότι αυτή η δύναμη ήταν αισθητή. Η επικοινωνία με αυτούς τούς ανθρώπους επιβεβαιώνει, για ακόμη μια φορά, την αλήθεια ότι η αρχή τής διαδοχής στην πνευματική ζωή - από τον μέντορα στο πνευματικό παιδί - είναι εξαιρετικά σημαντική. Κι αυτό γιατί υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που απλά δεν μπορεί να διαβάσει κανείς στα βιβλία. Ωστόσο, ακόμη και να ήταν γραμμένο κάπου, πάλι δεν θα μπορούσε να γίνει αντιληπτό. Πολλά γίνονται αντιληπτά μόνο με την άμεση εμπειρία: να έρθεις ο ίδιος, να δεις, να αγγίξεις και να βιώσεις την εμπειρία. Γι΄αυτό και πάντα συμβουλεύω όλους όσους ρωτούν, ειδικά γιά εκείνους που επιθυμούν στο μέλλον να υπηρετήσουν στον μοναχισμό ή στην ιεροσύνη, και αυτούς που σπουδάζουν σε θεολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ότι είναι απαραίτητο να έχουν κάποια σχέση με εκπροσώπους αυτής τής σχολής. Είναι πολύ σημαντικό πράμα αυτό.

Ο ησυχασμός είναι τρόπος ορθόδοξης ζωής

– Ποια από την πνευματική κληρονομιά ή από τις διδασκαλίες τού Αγίου Ιωσήφ είναι η πλέον σημαντική για τους σύγχρονους Χριστιανούς;

– Από την πνευματική κληρονομιά τού πάτερ Ιωσήφ, όπως έχω ήδη πει, την μεγαλύτερη προσοχή πρέπει κανείς να δώσει στην ικανότητα του να μάχεται, στο γεγονός ότι δεν ήθελε να υποχωρήσει, στην προσήλωσή του στις αρχές του, αρχές που αποτελούν εγχειρίδιο για την ζωή ενός χριστιανού, και χωρίς τις οποίες δεν θα υπήρχε Χριστιανισμός. Μιλάμε για την Ευχαριστιακή ζωή. Συγκεκριμένα, από τον Άγιο Δανιήλ τον Ησυχαστή έμαθε ότι είναι καλό να τελεί την Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων τις καθημερινές τής Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Και, ευτυχώς, έχουμε υιοθετήσει αυτήν την πρακτική: στην εκκλησία μας αυτή η Λειτουργία τελείται κατά την διάρκεια τής νηστείας, δηλαδή όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή, αλλά κάθε και τις καθημερινές. Και αυτό αποδείχθηκε πολύ σημαντικό για τους ενορίτες μας: η πρακτική έχει δείξει ότι όσο πιο συχνά ένα άτομο μεταλαμβάνει, τόσο περισσότερο αναπτύσσεται πνευματικά.

Μην κάνετε πίσω στην πνευματική ζωή! Εάν αποφασίσετε να ξεκινήσετε την προσευχή του Ιησού, πρέπει να επιλέξετε κάποια χρονική στιγμή τού 24ώρου. To καλύτερο θα ήταν να σηκωθείτε για προσευχή το βράδυ. Κι εάν αυτό δεν δουλέψει – τότε την αυγή, ή το βράδυ, ή κατά τη διάρκεια τής ημέρας – το μόνο στο οποίο να δώσετε προσοχή είναι να κάνετε την προσευχή με τις αποχρώσεις που μάς δίδαξε ο Άγιος Ιωσήφ – π.χ. να είστε καθισμένος στο σκοτάδι κ.λπ.: αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αυτό, φυσικά, απαιτεί έναν μέντορα και καθοδήγηση, αλλά, δόξα τω Θεώ, τέτοιοι μέντορες υπάρχουν. Και μην κάνετε πίσω, δεν πρέπει να το βάλετε κάτω. Καλύτερα κάθε μέρα από λίγο, παρά μία φορά την εβδομάδα και πολύ. Η συνέπεια είναι κάτι το πολύ σημαντικό.

Μην κάνεις πίσω, μην εγκαταλείπεις την προσευχή του Ιησού! Καλύτερα κάθε μέρα από λίγο, παρά μία φορά την βδομάδα και πολύ

Και, φυσικά, δώστε προσοχή στην καταπληκτική ταπεινοφροσύνη τού πάτερ Ιωσήφ, στο πώς αντιλαμβάνονταν την ανεπάρκειά του. Ο Άγιος Ιωσήφ έλεγε για τον εαυτό του ότι δεν πέτυχε τίποτα και δεν απέφερε κανέναν καρπό ^[1] . Και, βλέποντας αυτό, προσπαθούσε κάθε μέρα να ξεκινήσει μια νέα πνευματική ζωή, καθότι κατηγορηματικά δεν τού άρεσε πώς είχε ζήσει προηγούμενα, και ακόμη πίστευε ότι δεν είχε κάνει τίποτα και ούτε είχε ξεκινήσει κάποια μετάνοια, όπως θα έπρεπε να είχε κάνει. «Κάθε μέρα ένιωθα αισχύνη, γιατί παρόλο που το ήθελα, δεν μπορούσα να ξεκινήσω κάτι νέο» ^[2] - καταπληκτική ταπεινοφροσύνη, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει, κατ 'αρχήν, αγιότητα! Να πώς μπορεί να μάς βοηθήσει ο Άγιος Ιωσήφ, ένας πραγματικά μεγάλος ασκητής, ο πιο «παραγωγικός» άγιος, όπως τον αποκαλώ. Δόξα τω Θεώ που η πνευματική του σχολή είναι ζωντανή.

Και, φυσικά, είναι απόλυτα στο ίδιο μήκος κύματος με τούς αγίους που ανέφερα στην αρχή: με τον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, τον Σωφρόνιο (Ζαχάρωφ) και άλλους αγίους και ασκητές που έχουν ήδη αγιοκαταταγεί ή των οποίων η αγιοκατάταξη είναι προ των θυρών (πολλοί ήταν οι ασκητές στον ελληνικό κόσμο τού 20^ου αιώνα). Και για εμάς είναι επίσης σημαντικό ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν χαθεί κάπου στην Ιστορία, αλλά, μαθητές τους είναι τώρα σύγχρονοί μας. Αυτό το γεγονός κάνει την πνευματική ζωή να είναι όσο το δυνατόν πιο δυνατή σήμερα, όπως ήταν στους πρώτους αιώνες τού Χριστιανισμού και τού Μεσαίωνα. Είθε ο Άγιος Ιωσήφ να μάς βοηθήσει και να μεσολαβήσει ενώπιον του Θεού, ώστε να ζήσουμε μια αληθινή πνευματική ζωή.

Θα ήθελα να πω ακόμη κάτι: όταν οι άνθρωποι ακούνε τη λέξη «ησυχασμός», πιστεύουν ότι αυτός είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής και, το δίχως άλλο, μοναχισμός, κι ακόμα παραπέρα αναχωρητισμός. Ή ένα ακόμη λάθος: ο ησυχασμός νοείται ως ένα είδος ύψιστης πνευματικής κατάστασης. Ναι, φυσικά, μπορούμε να τού δώσουμε έναν τέτοιο ορισμό, για παράδειγμα, ότι δηλαδή είναι η ύψιστη πνευματική κατάσταση. Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για ένα τρόπο ζωής που είναι κατ΄ουσίαν Ορθόδοξος. Γιατί, άραγε, δεν συναντούμε μια τέτοια πρακτική σε άλλα δόγματα; Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι προέρχεται από την Θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Υπάρχει η διδασκαλία περί άκτιστων ενεργειών, η οποία διατυπώθηκε από τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά και εγκρίθηκε από τις εκκλησιαστικές Συνόδους ^[3]... Aπό αυτόν, διατυπώθηκε και η ορθότητα τής εξωτερικής πρακτικής τής προσευχής τού Ιησού. ^[4] Κάτι το πολύ σημαντικό. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, γιά ένα μοναδικό φαινόμενο στον χριστιανικό κόσμο, και για μία από τις εκδηλώσεις τής μοναδικότητας τής Ορθοδοξίας.

Επομένως, αρνούμενοι αυτήν, μπορεί, ίσως, να παραμένουμε ονομαστικά στην αγκαλιά τής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτήν την κύρια και πολύτιμη φλέβα της. Είναι σημαντικό να το δούμε αυτό και να το κατανοήσουμε υπό αυτό το πρίσμα. Ο ησυχασμός για εμάς, που ζούμε στον κόσμο, δεν είναι η ύψιστη κατάσταση όπου ένα άτομο έχει παραδοθεί στον «στοχασμό» (ΣτΜ: στην γνώση και ενατένιση τού Θεού), κι αυτό ως στάση ζωής, αλλά είναι το μονοπάτι τής αναζήτησης τού Θεού μέσα του, είναι μια μοναξιά στην καρδιά του για να συναντηθεί με τον Χριστό.

Η ουσία της χριστιανικής ζωής, όλα όσα συμβαίνουν στον Χριστιανισμό κατευθύνονται προς έναν στόχο - να συναντήσουμε τον Ιησού Χριστό, να Τον γνωρίσουμε προσωπικά, έτσι ώστε αργότερα, στην κρίση, να μην λέει για μένα: "Θεόδωρε, δεν σε ξέρω" - το ξέρουμε αυτό. Τα Ευαγγέλια έχουν πλήθος παραδειγμάτων αυτού (βλ. κατά Ματθαίο, κεφ.7: εδ.21-23, κεφ. 25 εδ.1-12) ^[5]. Ώστε να με ξέρει προσωπικά. Οι προσωπικές σχέσεις βασίζονται στην αρχή τής συνέργειας, πρέπει εγώ επίσης να Τον αναζητήσω και να προσπαθήσω να Τον γνωρίσω. Αυτό είναι ησυχασμός. Σκοπός είναι: ξέρω ότι ο Θεός κατήλθε προς ημάς ως Άνθρωπος και θέλω να Τον γνωρίσω. Πού μπορώ να Τον αναζητήσω; Ξέρω πού: πιστεύω ότι είναι Θεός και μού είπε ότι στέκεται στην καρδιά μου, στα βάθη τής καρδιάς μου και χτυπά προσεκτικά: ίσως κάποιος να ακούσει (βλ. Αποκάλυψις, κεφ. 3, εδ.20) ^[6] . Ως χριστιανός, πώς είναι δυνατόν να μην μπορώ να Τον αναζητήσω! Μόλις αποφασίσω να Τον αναζητήσω, και ρωτώ: πού; - μα φυσικά, μέσα μου, στην καρδιά μου, όπως μας δίδαξε ο Κύριος. Τότε αρχίζω να συνειδητοποιώ ότι υπάρχει ήδη μια πρακτική 2000 ετών για να Τον αναζητήσω - και αυτό ακριβώς είναι ο ησυχασμός.

Είθε ο Κύριος Ιησούς Χριστός να μάς βοηθήσει σε αυτό το κύριο έργο μας! Αμήν.