Ο Πρωθιερέας Αλέξιος Ντούνκαν: «Οι Ρώσοι νέοι στις ΗΠΑ ανησυχούν περισσότερο για την πνευματική ζωή παρά για τον κορονοϊό»

Μια από τις κεντρικές παραδόσεις της Υπερόριου Ρωσικής Εκκλησίας είναι η διεξαγωγή του συνεδρίου προς τιμήν του Αγίου Γερμανού, της μεγαλύτερης συνελεύσεως των νέων στη Ρωσική Διασπορά, κατά την οποία συζητούνται τα πλέον επίκαιρα θέματα της εκκλησιαστικής ζωής. Φέτος, εξαιτίας της πανδημίας, αναγκασθήκαμε για πρώτη φορά να το διεξάγουμε υπό τη διαδικτυακή μορφή, αλλά ακόμη και υπό αυτές τις στενόχωρες συνθήκες, καταφέραμε να εξετάσουμε τα καίρια ζητήματα, που απασχολούν τους νέους ενορίτες των ρωσικών ναών στις ΗΠΑ. Και αυτά, όπως αποδείχθηκε, δεν ήσαν ο κορονοϊός, ούτε η πολιτική. Ο υπεύθυνος του συνεδρίου, εφημέριος του Ιερού Ναού Γενεθλίου της Θεοτόκου στην Όλμπανα (πρωτεύουσα της Πολιτείας Νέας Υόρκης) πρωθιερέας Αλέξιος Ντούνκαν ανέφερε στη διαδικτυακή πύλη Pravoslavie.Ru ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το πως να διατηρούν την πνευματική ζωή, εάν δεν έχουν κοντά τους Ορθόδοξο ναό, και πως συντονίζονται το Ιουλιανό με το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Μέτοχοι του συνεδρίου των νέων προς τιμήν του Αγίου Γερμανού στην πόλη Λος Άντζελες (Πολιτεία της Καλιφόρνιας)

– Πάτερ Αλέξιε, διατί η Υπερόρια Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αποφάσισε κάποτε τη διεξαγωγή του συνεδρίου των νέων προς τιμήν του Αγίου Γερμανού τον Δεκέμβριο;

– Στη Υπερόρια Ρωσική Εκκλησία πάντοτε διεξάγονταν ποικίλες εκδηλώσεις για νέους χριστιανούς. Επί σειρά πολλών ετών με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Συρακουσών και Τρόιτσκ Αβερκίου Τάουσεφ διεξήγαμε το θερινό φροντιστήριο του Αγίου Βλαδιμήρου. Οι νέοι συνέρχονταν για να συζητήσουν από κοινού πνευματικά ζητήματα.   Με τον θάνατο του Σεβασμιωτάτου το 1976 έπαυσαν αυτές οι συνάξεις. Στα τέλη του ᾽70 στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Τζόρντανβιλ (στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης), η οποία αποκαλείται Λαύρα της Ρωσικής Διασποράς, μερικά άτομα εισηγήθηκαν την ανανέωση της παραδόσεως και τη διεξαγωγή συνάξεων ανήμερα των «δυτικών» Χριστουγέννων, καθότι στις ΗΠΑ είναι επίσημη αργία και οι νέοι έχουν ελεύθερο χρόνο από τις σπουδές και την εργασία. Θα μπορούσαν να προσέλθουν στο Τζόρντανβιλ, προκειμένου από κοινού να παρακολουθήσουν διαλέξεις και να περάσουν χειμερινές διακοπές με όφελος. Αποφασίσθηκε το συνέδριο να αποκληθεί προς τιμήν του Αγίου Γερμανού της Αλάσκας, ενός εκ των πρώτων ιεραποστόλων, που από το Βαλαάμ έφθασαν στα ρωσικά κτήματα στη Βόρεια Αμερική για να κηρύξουν τον λόγο του Θεού τον 18^ο αι. Η ημέρα μνήμης του πέφτει ακριβώς στις 25 Δεκεμβρίου. Τότε ήμουν νέος κι εγώ και συμμετείχα σε αυτές τις συναντήσεις, οι οποίες επί σειρά ετών οργανώθηκαν μόνον στο Τζόρντανβιλ. Όμως, στα τέλη του ᾽80 αποφασίσθηκε η διεξαγωγή του συνεδρίου σε διάφορες ενορίες της Υπερορίου Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στις ΗΠΑ. Τότε είχα ήδη χειροτονηθεί ιερέας και συμμετείχα στη διεξαγωγή του συνεδρίου ως συνοργανωτής, ως μέλος της οργανωτικής επιτροπής της. Κάθε χρόνο διοργανώναμε συνέδρια σε διάφορα μέρη και αυτά τα συνέδρια έχαιραν μεγάλης επιτυχίας. Δυστυχώς, το 2020, εξαιτίας του κορονοϊού, δεν καταφέραμε να διεξάγουμε το συνέδριο υπό τη συνήθη μορφή, αλλά ελπίζουμε να ανανεώσουμε την παράδοση μόλις τούτο καταστεί εφικτό.

– Και πώς φέτος διεξήχθη το συνέδριο;

– Πρώτα απ᾽όλα, ο Πρωθιεράρχης της Υπερορίου Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας Μητροπολίτης Ιλαρίωνας Καπράλ, ο Αρχιεπίσκοπος Μόντρεαλ και Καναδά Γαβριήλ και ο Επίσκοπος Μανχάταν Νικόλαος τέλεσαν σε απευθείας διαδικτυακή μετάδοση στον Ιερό μας Καθεδρικό Ναό της Παναγίας «Ζνάμενιε» αγρυπνία στις 24 Δεκεμβρίου και την επομένη Θεία Λειτουργία. Αυτή τη στιγμή στη Νέα Υόρκη εφαρμόζονται πολύ αυστηροί κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους στις ιερές ακολουθίες επιτρέπεται μόνον 35 άτομα. Τότε με τους αρχιερείς συλλειτούργησαν ο εφημέριος του Ιερού μας Συνοδικού Ναού πατήρ Ανδρέας Σομμέρ, ο γράφων, ο διάκονος Νικόλαος Ηλγίν. Θαυμάσια έψαλε η νεανική χορωδία μας υπό τη διεύθυνση του πρωτοδιακόνου Σεργίου Αρλιέφσκι. Επιπλέον, τις διαδικτυακές μεταδόσεις παρακολουθούσαν περίπου 170 άτομα από όλο τον κόσμο. Εξαρχής ζητήσαμε τον Σεβασμιώτατο Γαβριήλ να πραγματοποιήσει ένα μακροσκελές κήρυγμα ειδικώς για τους νέους, αλλά αναγκάσθηκε να αποχωρήσει πρόωρα από την ακολουθία και έτσι το ανέθεσε στο πρόσωπό μου.

– Θα μπορούσατε μήπως να μοιραστείτε μαζί μας μερικές θέσεις;

– Υπενθύμισα στους νέους χριστιανούς μας τις δυσκολίες, τις οποίες αντιμετώπισαν οι ιεραπόστολοί μας, οι οποίοι είχαν φθάσει στην Αλάσκα από τη Ρωσία το 18^ο αι., οι Άγιοι Γερμανός και Ιουβενάλιος της Αλάσκας, ο Άγιος Ιννοκέντιος Μόσχας, ο Άγιος Πέτρος ο Αλεούτης. Κήρυξαν την Ορθοδοξία στην Αμερική και πολλοί αναδείχθηκαν μάρτυρες της πίστεως.

Ενίοτε μας φαίνεται ότι αντιμετωπίζουμε πάρα πολύ μεγάλα προβλήματα στη σημερινή μας ζωή και είναι πράγματι έτσι. Εάν κοιτάξουμε όμως όλους τους σημερινούς πειρασμούς και την πανδημία σφαιρικά, δεν θα μας φαίνονται και τόσο σπουδαία συγκρίνοντας με όσα έτυχαν να βιώσουν εκείνοι οι ασκητές. Το παράδειγμά τους μας διδάσκει ότι δεν πρέπει να χάνουμε την πίστη και τότε θα πετύχουμε την ίδια νίκη, όπως και εκείνοι οι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν φθάσει στην Αμερική από τη Ρωσία στα τέλη του 18^ου αι. και αναδείχθηκαν οι μεγαλύτεροι άγιοι της σύγχρονης εποχής. Οφείλουμε απλώς να διαφυλάττουμε την πίστη και να αίρουμε τον Σταυρό, ενώ τα υπόλοιπα θα μας προστεθούν. Όλα τα βάρη της ζωής θα παρέλθουν, όλες οι ερωτήσεις θα επιλυθούν, εάν τις προσεγγίζουμε από σωστή οπτική γωνιά.

Ο Πρωθιερέας Αλέξιος Ντούνκαν

– Κατά τη γνώμη Σας, γνωρίζουν οι σύγχρονοι νέοι της Αμερικής, τι ήταν αυτοί οι άγιοι στους οποίους έχετε μόλις προαναφερθεί, ή μήπως για περισσότερους ανθρώπους είναι μόνον ονόματα από το εκκλησιαστικό εορτολόγιο;

– Βεβαίως και γνωρίζουν. Π.χ. ο Άγιος Γερμανός και ο Άγιος Ιννοκέντιος ήσαν πάντοτε πολύ δημοφιλείς Άγιοι, εάν μπορούμε να πούμε έτσι, μολονότι που για μερικούς άλλους οι άνθρωποι γνωρίζουν ίσως λιγότερα. Όλες οι ενορίες μας στην Αμερική υποστηρίζουν εκπαιδευτικά προγράμματα, λειτουργούμε κατηχητικά σχολεία, όπου διδάσκονται τα θρησκευτικά. Εκεί, μεταξύ άλλων πληροφορούνται και για όσους μεταλαμπάδευσαν εδώ την Ορθοδοξία. Εκτός τούτων, η μελέτη ήταν πάντοτε ένα σπουδαίο στοιχείο στη ζωή των νέων χριστιανών μας, και προσπαθούμε να τους δείξουμε σωστή κατεύθυνση, να προβάλλουμε καλά βιβλία.

– Η σημερινή χρονιά αναδείχθηκε ασυνήθης και το συνέδριο προσαρμόσθηκε σε όσα εξελίχθηκαν γύρω. Καταφέρατε να συγκεντρωθείτε μαζί μετά τις ακολουθίες, όπως και είχαν προγραμματισθεί;

– Ναι, μετά τη Θεία Λειτουργία στις 25 Δεκεμβρίου, περίπου 25 άτομα, που παρέστησαν στο Ναό, συγκεντρώθηκαν για τη συζήτηση. Βεβαίως, κοντά μας είχαμε τον Μητροπολίτη Ιλαρίωνα και τον Επίσκοπο Νικόλαο. Πραγματοποιήσαμε μια εκπληκτική συνάντηση, συζητώντας ποικίλα ζητήματα, τα οποία απασχολούν τους νέους. Εξεπλάγην ότι κανείς δεν ρωτούσε για τον ιό. Δεν είναι και τόσο σοβαρό πρόβλημα για τους ανθρώπους: ίσως το εξέλαβαν ως μέρος της σημερινής τους ζωής. Εν τω μεταξύ κανείς δεν μίλησε και για την πολιτική.

– Περί τίνος τότε επρόκειτο;

– Οι άνθρωποι ρωτούσαν, πώς να συμβιβασθεί το ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο ακολουθεί η Ρωσική Εκκλησία, με το γρηγοριανό, το οποίο δεν χρησιμοποιούν μόνον οι Ρωμαιοκαθολικοί, αλλά και ορισμένοι Ορθόδοξοι. Φοιτητές κολλεγίων ενδιαφέρθηκαν για το πώς να διατηρεί κανείς την πνευματική ζωή, όταν ευρίσκεσαι μακριά από το σπίτι, ενώ δεν υπάρχει ναός σε κοντινή απόσταση. Είναι σημαντικό οι πιστοί να γνωρίζουν πως να διαμορφώνουν το πνευματικό τους γίγνεσθαι.

– Κατά τη γνώμη Σας, ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι Ορθόδοξοι νέοι της Αμερικής; Διαφέρουν απ᾽όσα συμβαίνουν στη Ρωσία και σε άλλες χώρες;

– Μου φαίνεται ότι έχουμε παρόμοια προβλήματα. Επικοινωνώ πολύ με τους νέους όταν ταξιδεύω στη Ρωσία. Παρόλο που η Ρωσία κατ᾽ αρχήν είναι μια Ορθόδοξη χώρα, οι νέοι εκεί επίσης αντιμετωπίζουν τεράστιο αριθμό εκτάκτων προκλήσεων. Η επίδραση της ανηθικότητας στους ανθρώπους είναι εξίσου ισχυρή όπως και στις ΗΠΑ. Είναι πολύ δύσκολο να τα αντιταχθεί κανείς. Φρονώ ότι το κοινό ζήτημα, το οποίο αντιμετωπίζουμε όλοι μαζί ανεξαρτήτως χώρας, είναι το πως να ζήσουμε ορθώς, διατηρώντας την Ορθόδοξη πίστη; πώς να την αποκτήσουμε, και πώς να επιλύουμε τα ζητήματα ηθικής; Είναι πάρα πολύ σημαντικά θέματα, γι᾽ αυτό δεν μπορούμε να απαιτήσουμε από τους ανθρώπους να κρυφθούν κάπου σε σπηλιές ή σε χωριό, ή σε κάποιο σπίτι, και να ζήσουμε σαν τους ερημίτες μακράν του κόσμου. Πρέπει να ακολουθήσουν μια καριέρα, να δημιουργούν οικογένειες, να πηγαίνουν σχολείο ή εργασία. Και πώς να το κάνουν όλα αυτά παραμένοντας Ορθόδοξοι; Αυτά ήσαν τα κεντρικά ζητήματα, που προβληματίζουν τους άπαντες.

– Και έχετε απαντήσεις πάνω σε αυτά;

– Μάλιστα. Φρονώ ότι είναι αρκετά απλές. Πρέπει απλώς να είμαστε Ορθόδοξοι χριστιανοί και να έχουμε σοβαρή προσέγγιση της πίστεώς μας. Όλα τα είδη της ευτυχίας: η ευημερία, η παιδεία, η καριέρα, δεν έχουν καμία αξία, εάν δεν στηρίζονται στην πίστη. Ο άνθρωπος μπορεί να είναι υπερβολικά πλούσιος, περίφημος, μπορεί να διαθέτει όλα τα αγαθά του κόσμου τούτο, αλλά ωστόσο μπορεί να αισθάνεται δυστυχισμένος. Ενίοτε οι άνθρωποι υπόκεινται σε τρομερά πράγματα: τα ναρκωτικά, το αλκοόλ ή κάτι ακόμη χειρότερο, διότι δεν έχουν πίστη ως βασικό στοιχείο της ζωής τους. Εάν υπάρχει, όλα τα υπόλοιπα είτε η καριέρα, είτε η παιδεία, γίνονται σημαντικές. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ εύκολα να τα καταλάβει κανείς: εάν έχουμε συγκεκριμένες προτεραιότητες και τάξη, όλα στη ζωή μας κατέχουν τη δική τους θέση. Εάν λείπουν αυτές οι προτεραιότητες και η τάξη, τότε γκρεμίζονται όλα.

– Λέγατε μάλιστα ότι το να αποκαλείται κανείς Ρώσος Ορθόδοξος στις ΗΠΑ καμιά φορά δεν είναι εύκολο εξαιτίας της ρωσοφοβίας. Σεις προσωπικά ή κάποιος από ενορίτες Σας ή γνωστούς έτυχε να αντιμετωπίσατε αυτό; Πολλοί επίσημοι της Υπερορίου Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας με επιβεβαίωσαν ότι δεν αισθάνονται προκατειλημμένη στάση εκ μέρους των αμερικανικών Αρχών.   

– Δεν γνωρίζω συγκεκριμένα παραδείγματα κακομεταχειρίσεως των ανθρώπων σε αυτό το πλαίσιο. Ωστόσο, ο κίνδυνος συνίσταται στο ότι στα κορυφαία αμερικανικά ΜΜΕ και τη δημοφιλή κουλτούρα ακούμε συνέχεια τυμπανοκρουσία ότι η Ρωσία είναι εχθρός. Καμιά φορά είναι αδύνατο καν να διακρίνει κανείς αυτά πράγματα με γυμνό μάτι. Να, ένα καλό παράδειγμα: εάν ο δικός μας Πατριάρχης Κύριλλος ή άλλοι ιεράρχες προχωρούν σε κάποια δήλωση, η οποία θα μπορούσε να αξιολογηθεί ως συντηρητική, στις ΗΠΑ τούτο προκαλεί πάρα πολύ αρνητική αντίδραση και ο αμερικανικός τύπος αρχίζει να ισχυρίζεται ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία συνεργάζεται με τον Πρόεδρο Βλαδίμηρο Πούτιν. Τούτο, βεβαίως, δεν αληθεύει, αλλά εδώ αυτά παρουσιάζονται σαν κάτι αυτονόητο. Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ επικίνδυνο, διότι μόνον ελάχιστοι παρατηρούν αυτά τα πράγματα. Εάν πείτε κάτι παρόμοιο εναντίον άλλων ομάδων, η αμερικανική κοινωνία θα το έχει υπόψη αμέσως. Εάν όμως το παρόμοιο αφορά στους χριστιανούς, και ιδίως τους Ρώσους ορθοδόξους, τέτοια πράγματα θεωρούνται αποδεκτά. Και οι άνθρωποι μερικές φορές μπερδεύονται με αυτά: εάν λένε κάτι θετικό για την Ορθοδοξία ή τη Ρωσία, ας πούμε στο πανεπιστήμιο ή στην εργασία τους, η αντίδραση μπορεί να είναι πάρα πολύ αρνητική.

– Χρειάζεται να τα αντιμετωπίσουμε κάπως;

– Φρονώ ότι μπορούμε να δείξουμε σε όλο τον κόσμο, ότι ως ορθόδοξοι χριστιανοί έχουμε μεγάλη ιδέα για την ηθική και για το τι είναι το καλό και το έντιμο. Και ο μοναδικός τρόπος να τα επιβεβαιώσουμε είναι το προσωπικό μας παράδειγμα, δηλαδή τα λεγόμενά μας και εκείνο το μήνυμα, που εκπέμπουμε στον κόσμο. Μπορούμε να νικήσουμε μόνον με ένα τρόπο, δηλαδή να γίνουμε εμείς καλύτεροι. Ταυτόχρονα, είναι επικίνδυνο να ζήσουμε ακολουθώντας κάποια στερεότυπα. Για να δείτε κάποιες κατασκοπικές ταινίες ή ταινίες περιπέτειας: τα κακά παιδιά εκεί είναι κατά κανόνα Σλάβοι. Η πλειονότητα των ανθρώπων ούτε καν τα σκέπτεται.

– Σεις ο ίδιος αποτελείτε ακριβώς εκείνο το παράδειγμα αντιμετωπίσεως στερεοτύπων. Δεν έχετε ρωσικές καταβολές, αλλά γίνατε Ρώσος ορθόδοξος ιερέας και πολύ περισσότερο ομιλείτε άπταιστα, γράφετε και διαβάζετε τα Ρωσικά. Πώς ενταχθήκατε στην Εκκλησία και αρχίσατε να μελετάτε τον πολιτισμό μας;

– Ως νέος ασχολούμουν με τη ζωγραφική και πάντοτε ενδιαφερόμουν για άλλους πολιτισμούς. Είναι αυτονόητο ότι στον ρωσικό πολιτισμό η τέχνη διαδραματίζει τεράστιο ρόλο. Εντυπωσιάσθηκα από την αγιογραφία και, βεβαίως, από τη ρωσική λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική. Ο πιο αγαπημένος μου συνθέτης είναι ο Ραχμάνινοφ. Αναμφίβολα είναι ότι κάθε εραστής της μουσική γνωρίζει τον Τσαϊκόφσκι. Ήμουν τυχερός να γνωρίζω τον Μστισλάβ Λεοπόλντοβιτς Ραστροπόβιτς, ο οποίος για ένα διάστημα έμεινε δίπλα στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Τζόρντανβιλ. Στη ζωγραφική ενδιαφέρομαι για το έργο το Ρέπιν, των Ρώσων Περεντβίσζινικι («Περιπλανώμενοι»), των Ρώσων ιμπρεσιονιστών. Αλλά ιδιαίτερη επίδραση μου άσκησαν οι εικόνες και η λειτουργική μουσική την ώρα της θείας λατρείας στους ρωσικούς ναούς. Βήμα προς βήμα ολοένα και περισσότερο άρχισα να τα ενδιαφέρομαι και τελικά ασπάσθηκα την Ορθοδοξία. Πνευματικός μου καθοδηγητής ανέλαβε ο περίφημος αγιογράφος Αρχιμανδρίτης Κυπριανός Πυζόφ, και έτσι άρχισα να αγιογραφώ εικόνες κάτω από την καθοδήγησή του, και πολύ σύντομα εγγράφηκα στην Ιερατική Σχολή Τζόρντανβιλ. Έζησα εκεί επί οχταετία και είχαμε καθημερινή επικοινωνία. Με επηρέασε πάρα πολύ και του είμαι πολύ ευγνώμων.