Η νεολαία χρειάζεται αγάπη κι όχι κατήχηση

Τι κοινό έχουν τα αθλήματα, τα πειράματα Χημείας, η μουσική παραγωγή και ο ασκητισμός; Ο επίσκοπος Τάρα και Τιουκάλινσκ, Σαββάτιι (Ζαγκρεμπέλνιι) μιλά περί μετανοίας στην γλώσσα των εφήβων αλλά και περί αναψυχής στην Σιβηρία, για τους Έλληνες και τους Ρώσους νέους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από κύκλους μεταναστών.

– Βλαντικά Σαββάτιι, πώς να κάνει κάποιος τούς νέους να έρθουν στην εκκλησία;

– Απλά δείχνοντάς τους αγάπη. Όταν «ασχολούμαστε με την νεολαία», συναντούμε δύο ακραίες καταστάσεις. Στην πρώτη περίπτωση, βάζουμε την νεολαία στο προσκήνιο, αν και βέβαια η Γραφή λέει: «τίμα τον πατέρα σου καεί την μητέρα σου, ίνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς, ἧς Κύριος ὁ Θεός σου δίδωσί σοι» (βλ. Έξοδος, 20:12). Στο άλλο άκρο, προσπαθούμε να οδηγήσουμε τούς νέους σε ένα πλαίσιο στο οποίο εμείς οι ίδιοι, όταν ήμασταν νέοι, δεν ταιριάξαμε καλά. Θυμηθείτε τον εαυτό σας. "Μα τι, θέλεις να φτιάξεις από το παιδί σου αυτό που δεν θα κατάφερες να κάνεις για τον εαυτό σου;" - ρώτησε κάποτε έναν πιστό, ο πάτερ Ιωάν (Κρεστιάνκιν). Οι Άγιοι Πατέρες μάς συμβουλεύουν να ακολουθήσουμε το «βασιλικό μονοπάτι», να ακολουθήσουμε την χρυσή μέση οδό.

– Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

– Από τη μία, είναι πολύ σημαντικό να δώσουμε στους νέους την ευκαιρία να αναλάβουν πρωτοβουλίες - ο ίδιος ο Κύριος την έδωσε σε αυτήν την γεμάτη περιέργεια και γεμάτη δίψα για ανεξαρτησία, περίοδο τής ζωής τους. Από την άλλη πλευρά, είναι απαραίτητο να τούς αφήσουμε να αισθανθούν την χαρά, για παράδειγμα, την σύνεση και άλλους καρπούς τής ωριμότητας. Χωρίς να τούς αρνηθούμε το δικαίωμα να «κάνουν και τις τρέλες τους», να δώσουμε παραδείγματα σοφίας στην επικοινωνία με την παλαιότερη γενιά σεβαστών ανθρώπων. Το διακριτικό στοιχείο τού προχωρημένου τής ηλικίας τους είναι ο ιδιαίτερος φωτισμός και γαλήνη.

Υπηρετώ εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, κατά κανόνα, σε ενορίες τού χωριού, και δεν μού ήταν ποτέ βαρετό να επικοινωνώ με παππούδες και γιαγιάδες που έρχονται στην εκκλησία. Διακρίνονται από μια συγκεκριμένη εσωτερική χαρά, γαλήνη. Έτσι, για τους πνευματικά προχωρημένους μοναχούς λένε ότι έχουν την "χαρά τής Όπτινα". O Ψαλμός το εκφράζει ποιητικά: «των ἐμπιπλῶντα ἐν ἀγαθοῖς τὴν ἐπιθυμίαν σου, ἀνακαινισθήσεται ὡς ἀετοῦ ἡ νεότης σου» (βλ. Ψαλμός 102:5). Μια τέτοια εμπειρία βιώνεται από την ψυχή σαν αποτέλεσμα έντονων προσπαθειών, πνευματικής έντασης, και τού επιτεύγματος. Κάτι τέτοιο νιώθει κανείς όταν δουλεύει με αφοσίωση. Αλλά η χαρά από την εσωτερική δουλειά με τον εαυτό μας γίνεται ακόμη πιο εμφανής. Κι αυτό γιατί, ό,τι δουλεύουμε στον εξωτερικό κόσμο είναι παροδικό, ενώ η ψυχή είναι αθάνατη. Ας ενσταλάξουμε, λοιπόν, στους νέους μια γεύση αυτής τής εσωτερικής δουλειάς.

Επίσκοπος Τάρα και Τιουκάλινσκ, Σαββάτιι (Ζαγκρεμπέλνιι)

Πρέπει να τούς υπενθυμίσουμε ότι η αγάπη για τον αθλητισμό, για παράδειγμα, εμφανίζεται όταν κάποιος είναι ήδη επαρκώς προπονημένος. Το ίδιο και με τις σπουδές, με την επιστήμη, με την τέχνη. Εάν κάνεις επιμελώς την εργασία σας στο σπίτι, αν πηγαίνεις στο μάθημα με αίσθημα χαράς, τότε και ο δάσκαλος θα σού φαίνεται καλός, κι αυτό από κάθε άποψη (κι αυτοί που δεν θέλουν να μετανοήσουν κι αρχίζουν να συκοφαντούν τους ιερείς και την Επισκοπή, δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δείχνουν την δική τους εσωτερική αμέλεια, αδράνεια και τεμπελιά). Έτσι και το εργαστήριο τής Χημείας θα σε «τραβάει», όταν, έχοντας βρει τις σωστές αναλογίες, πετυχαίνουν τα πειράματά σου. Το ίδιο και στο πιάνο – θα τα καταφέρεις με τις études, μόνο με την πολύωρη εξάσκηση πάνω σε αυτό το «πληκτρολόγιο-ζέβρα» που βγάζει ήχους.

– Κάποτε ρωτήσαν τον Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: "Πώς να μάθει κανείς να παίζει;", για να λάβουν ως απάντηση: "Πατώντας τα πλήκτρα."

– «Αμαρτία» στα ελληνικά σημαίνει «αστοχία». Μπορούμε να πετύχουμε τον στόχο, αλλά μπορεί να μην αρκεί η εμπειρία. Αν, γιά παράδειγμα, δεν μπήκε κανείς καν στον κόπο να εξοικειωθεί με τούς κανόνες αυτού του παιχνιδιού όπου «έπαθλο» είναι η αιώνια ζωή. Το Ευαγγέλιο το διαβάζουμε; Τουλάχιστον το συντομότερο από όλα, γραμμένο για έναν νεαρό σαν κι εσένα - αυτό τού Μάρκου;

Στην πνευματική ζωή, η χαρά έρχεται επίσης με πολλή προσπάθεια. Κι η ικανότητα, με την εμπειρία. Πρέπει να μαθαίνουμε και να δοκιμάζουμε. Με το που τελειώσαμε με την εκπλήρωση μιας εντολής, να περάσουμε στην επόμενη… - και βέβαια, δεν παρατάμε το βιολί, την πρώτη φορά που το παίρνουμε στα χέρια μας και βγάζει μια λαλιά σαν τού «κόκορα» (ΣτΜ: να «τσιρίζει»), έτσι δεν είναι; Στο Ευαγγέλιο, ο κόκορας είναι σύμβολο μετάνοιας (βλ. κατά Ματθαίο, 26:75).

Η λέξη «Μετάνοια» στα ελληνικά σημαίνει την "αλλαγή σκέψης". Τα παιδιά γελούν όταν ο δάσκαλος τους επιστρέφει τα διορθωμένα τετράδιά τους και, αντί για αξιολόγηση, βλέπουν ένα «см.», κι αυτά αποκρυπτογραφούν αυτή τη συντομογραφία ως: «άλλαξε τα μυαλά σου» (ΣτΜ: στην ρωσική, «άλλαξε τα μυαλά σου» είναι «smeni mozgi» και η συντομογραφία τού δασκάλου είναι « sm », smotril, το οποίο σημαίνει «το είδα/έλεγξα»). Αυτό είναι που οι ίδιοι καλούν «μετάνοια»! Όπως όταν ο απόστολος Παύλος απευθυνόμενος στους Αθηναίους σημείωνε ότι ήταν «ιδιαίτερα θρήσκοι» (βλ. Πράξεις, 17:22 [ΣτM: δεισιδαιμονεστέρους]), έτσι και στα παιδιά πρέπει να δώσουμε να καταλάβουν ότι έχουν ήδη συνειδητοποιήσει κάτι σε ό,τι αφορά στο πιο σημαντικό όλων των πνευματικών έργων. Όπως και με όλα τα άλλα: ο κόσμος τής εκκλησίας είναι ο πιο συγκλονιστικός, αλλά ταυτόχρονα ένας κόσμος προσβάσιμος σε αυτούς.

Η Θεία Ακολουθία μάς οδηγεί, για παράδειγμα, σε βάθη που δεν είναι προσιτά και σε αυτούς ακόμη τούς λάτρεις των καταδύσεων, ή και σε ύψη που είναι ιλιγγιώδη ακόμη και για τούς πιο ακραίους εξ αυτών που λατρεύουν την πτώση με αλεξίπτωτο. Αυτός ο εσωτερικός χώρος τού πνεύματος ανοίγει διάπλατα μέσα από την προσπάθεια τής αυτοσυγκέντρωσης, κι από την άλλη, όλα αυτά τα gadgets, η ρεκλάμα που αναβοσβήνει, η δυνατή μουσική, σκοπίμως αποπροσανατολίζουν, και πτωχεύουν πνευματικά την νεολαία.

Κι όμως είναι σε όλους γνωστό: όσο πιο ψηλά σκαρφαλώνεις στο βουνό, τόσο πιο λεπτομερείς και δύσκολες οι οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσεις, και αδιαμαρτύρητα μάλιστα, γιατί ο οποιοσδήποτε θόρυβος εκεί ψηλά, μπορεί να προκαλέσει χιονοστιβάδα και να σε παρασύρει. Όλα αυτά είναι εικόνες τής πνευματικής πραγματικότητας. Εκεί που δεν ισχύουν πλέον οι νόμοι τής ψυχαγωγίας, αλλά αυτοί τής συμμετοχής.

Ομιλία του Επισκόπου Σαββάτιι πριν την ανύψωση τής σημαίας στο Γερμάκ

Τέτοιοι είναι οι νόμοι τής αγάπης. Αν αγαπάς την σύζυγό σoυ, δεν «κοιτάς από δω κι από κει». Όπως είπε ο Μητροπολίτης Αντώνιι τού Σουρόζ, όταν ένας νεαρός/νεαρή βρει το ταίρι του/της, τότε βλέπουν όλες τις υπόλοιπες γυναίκες και άνδρες αυτού τού κόσμου απλά και μόνο ως ανθρώπους. Με τον ίδιο τρόπο, αν αγαπάς την επιστήμη, τότε λυπάσαι να χάνεις τον χρόνο σου σε τηλεοπτικά χαζοσήριαλ κλπ. Οτιδήποτε βρίσκεται έξω από, και το οποίο επ΄ουδενί δεν συνδέεται με το αντικείμενο τής αγάπης σου, χάνει κάθε νόημα για σένα και δεν σού προκαλεί πλέον το παραμικρό ενδιαφέρον. Οι αθλητές, π.Χ., δεν έχουν χρόνο για ποτά και κεμπάπ. Η ελευθερία βρίσκεται στην καρδιά τής ικανότητάς μας να αγαπάμε. Κι αυτή η ελευθερία αποκαλύπτεται στην ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε στο σημαντικό.

Και αν κυριαρχούν πάνω μας οι επιθυμίες, τα πάθη, οι εξαρτήσεις – αυτά όλα πρόκειται για ψευδή κυριαρχία. Μάς εξαπάτησαν. Πρέπει να βρούμε τη δύναμη να το παραδεχτούμε αυτό, και λαμβάνοντας υπόψη την πνευματική πραγματικότητα, όπου τα λάθη μας μάς φορτώνουν με όλο και μεγαλύτερες «οφειλές» σε επαίσχυντους «πιστωτές», να απελευθερωθούμε μέσω τής εξομολόγησης.

– Και στην Κοινωνία άραγε δεν είναι που κερδίζουμε αυτό που ο Ευαγγελιστής λέει «ἰδοὺ γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν» (βλ. κατά Λουκά, κεφ. 17, εδ.21) - έτσι που να μην νοιαζόμαστε καν για όλα αυτά τα δέλεαρ και τις υπερβολικές μας αξιώσεις σε αυτόν τον κόσμο;

– Ναι, είναι πολύ σημαντικό για τον νεαρό άνθρωπο να έχει τον σωστό προσανατολισμό και αξίες. Η νεολαία χρειάζεται λιγότερη κατήχηση και περισσότερη αγάπη, κι αυτή η Αγάπη είναι ο Θεός και Κύριος μας Ιησούς Χριστός.

– Τι ακριβώς γίνεται στην Μητρόπολη για τους νέους;

«Στην Μητρόπολη τής Τάρα, μαζί με εθελοντές, ανασκευάσαμε ένα άδειο κτίριο ενός πρώην ορφανοτροφείου και δημιουργήσαμε εκεί ένα πνευματικό-πατριωτικό και υγειονομικό αθλητικό κέντρο, το «Ζαστάβα Γερμάκα» (zastava-ermaka.ru). Έχει γίνει το αγαπημένο μέρος διακοπών για πολλά παιδιά και όχι μόνο από την Μητρόπολή μας. Για τέταρτη συνεχή χρονιά, έχουμε παιδική κατασκήνωση σε τέσσερις φουρνιές, με περίπου 150 παιδιά στην κάθε φουρνιά.

Φέτος, με τη βοήθεια του Θεού, και με την ευλογία του Μητροπολίτη Ομσκ και Ταυρίτσεσκι, Βλαντίμιρ, διοργανώσαμε διεθνείς συναντήσεις το χειμώνα. Μας επισκέφθηκαν μαθητές από την πόλη τής Θεσσαλονίκης. Η παράδοση είναι να προσκαλούμε μαθητές από όλη τη Ρωσία σε αυτήν την Ορθόδοξη συνάντηση. Σε αυτές τις συναντήσεις μπορούν τα παιδιά να εξασκηθούν στην επικοινωνία με συνομηλίκους τους στα Αγγλικά. Πρόκειται για ένα πιλοτικό πρόγραμμα για εμάς, ζητάμε υποστήριξη και προσευχές.

– Η νεολαία των εμιγκρέδων δείχνει έντονη έλξη σε ό,τι έχει να κάνει με την πατρίδα. Προσκαλείτε αγόρια και κορίτσια από οικογένειες μεταναστών;

– Φυσικά, και προσκαλούμε. Έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως ακόμη και εκατομμύρια, πολίτες, που για τον έναν ή τον άλλο λόγο σχετίζονται με την μετανάστευση. Πολλοί από αυτούς ανήκουν στις ενορίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας εκτός Ρωσίας, αλλά πρέπει επίσης να φροντίσουμε κι αυτούς τούς συμπατριώτες μας. Πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να πάνε στο εξωτερικό, αλλά ξέρω ότι αγαπούν την πατρίδα, την ρωσική γλώσσα, την ρωσική λογοτεχνία. Αν και αποκομμένοι από τη ρωσική κουλτούρα, δεν αισθάνονται ότι συνδέονται με τη δυτική κουλτούρα, και θα ήθελαν να εμφυσήσουν στα παιδιά τους το ρωσικό πνεύμα. Τούς βοηθούμε μέσα από την διοργάνωση τέτοιων συναντήσεων για νέους σε διεθνές φορμάτ. Τα παιδιά των Ρώσων μεταναστών αισθάνονται ακόμη περισσότερο σαν στο σπίτι τους, η παρουσία παιδιών από την Ελλάδα, τη Σερβία και άλλες χώρες διευκολύνει ακόμη πιο πολύ την προσαρμογή τους.

Είναι πολύ σημαντικό να διοργανώνουμε τέτοια φόρουμ όχι στις πρωτεύουσες ή ακόμα και στη ζεστή Κριμαία, αλλά στη «σκληρή» Σιβηρία. Έχουμε όμορφη φύση εκεί – εγκαταλελειμμένα κωνοφόρα δάση, οι γραφικές καμπύλες τού ποταμού Ιρτίς. Υπάρχουν επίσης κι αρχαιολογικοί χώροι για τους οποίους ενδιαφέρονται αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο - Βραζιλιάνοι επιστήμονες ήρθαν πρόσφατα σε εμάς. Η πόλη τής Τάρα έχει διατηρήσει τα ιστορικά της χαρακτηριστικά. Είναι η μόνη πόλη-οχυρό στη Σιβηρία που αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία της για πάνω από 100 χρόνια. Η ιστορία μας είναι γεμάτη με παραδείγματα ηρωισμού.

– Και συγκεκριμένα;

– Για παράδειγμα, όταν ο Γερμάκ (Σ.τ.Μ.: Κοζάκος Αταμάν ο οποίος κατά τη βασιλεία του Τσάρου Ιβάν τού Τρομερού, ξεκίνησε τη ρωσική κατάκτηση τής Σιβηρίας) στρατολόγησε το «στράτευμά» του, όλοι πήραν έναν όρκο σεμνότητας. Αυτό το γεγονός κάνει μια τρομακτική εντύπωση στη σύγχρονη νεολαία. Ιστορικά, ο όρκος διαμορφώθηκε ως μια υπόσχεση να κρατήσουν την αφοσίωσή τους στον Θεό και την Πατρίδα, διατηρώντας καθαρότητα σκέψεων, πράξεων και λόγων. Και τι δεν τού προσφέρει στο Γερμάκ: και να εξουσιάσει στη Σιβηρία, και τοπικούς πλούτους στην διάθεσή του, και μια νεαρή γυναίκα ...

– Πολύ θυμίζει τούς πειρασμούς των σύγχρονων αξιωματούχων αυτό ...

– Τα αρνήθηκε όλα αυτά, γιατί δεν έθεσε ως όριο τής υπηρεσίας του την ικανοποίηση των παθών του. Οι νέοι είναι ευαίσθητοι στην εικόνα ενός ήρωα, αντιλαμβάνονται το μεγαλείο του. Και επιθυμώντας να το φτάσουν κι αυτοί, αισθάνονται τον επιούσιο χαρακτήρα της παντοδύναμης Χάρης του Θεού.