Στα γυρίσματα της ταινίας «το Νησί» ο Πιότρ δεν έπαιζε τίποτα, απλώς υποδυόταν τον εαυτό του.

Ο ιερομόναχος Κοσμάς, ένοικος της μονής Ντονσκόι της Μόσχας, μιλάει για τον μακαριστό φίλο του, τον Πιοτρ Μαμόνοβ. Κάποτε ο Πιοτρ είπε για τον πατέρα Κοσμά ότι επιτελεί το διακόνημα του Θεού, με το να καθοδηγεί τους μουσικούς και τους εξαρτημένους.

Ήταν σαφές και τότε ότι αυτός ο άνθρωπος θα πλησιάσει τον Χριστό

Ο Πιότρ Μαμόνοβ στον ρόλο του πατρός Ανατολίου. Στιγμιότυπο από την ταινία «Το Νησί».     

Γνωρίστηκα με τον Πιότρ στο τέλος της δεκαετίας του 1980, στα γυρίσματα της ταινίας «Ταξί-μπλουζ». Ήταν το σκηνοθετικό ντεμπιούτο του Πάβελ Λουνγκίν. Εγώ ήμουν κομπάρσος σ’ εκείνην την ταινία και η γνωριμία μας τότε ήταν σύντομη.

Παρ’ όλη τη συγκλονιστικότητά του, ο Μαμόνοβ πάντα ήταν πολύ βαθιά προσωπικότητα, η οποία έψαχνε και ποθούσε την Αλήθεια

Μετά από λίγο, το 1990, εγκατέλειψα τα εγκόσμια και πήγα στο μοναστήρι. Προσευχόμουν πολύ για τον Πιότρ. Τον κράτησα στη μνήμη μου, ως άνθρωπο που αναζητούσε την αλήθεια. Παρ’ όλη τη συγκλονιστικότητά του, πάντα ήταν πολύ βαθιά προσωπικότητα. Διάβαζε με τις ώρες Ντοστοέβσκι, Τολστόι, Γκόγκολ. Έψαχνε και ποθούσε την Αλήθεια. Ήταν σαφές και τότε ότι αυτός ο άνθρωπος θα πλησιάσει τον Χριστό.

Είχε έναν φίλο, τον Ζένια Καζάντσεβ, έχει πλέον πεθάνει. Ήταν διάσημος κιθαρίστας. Ο Πιότρ τον θεωρούσε τον καλύτερο μπασίστα στη χώρα. Ο Ζένια άρχισε να εκκλησιάζεται πρώτος στην παρέα. Και μετά απ’ αυτό ο Πιότρ και ο Ζένια μπορούσαν να κάθονται στην κουζίνα και να συζητούν με τις ώρες. Ο Πιότρ ανακάλυψε τότε την αληθινή πίστη κι έγινε ζηλωτής χριστιανός. Δώριζε πολλά λεφτά στις εκκλησίες και πάντα έκανε το καθήκον του σύμφωνα με τη Βίβλο.

Ο Πιότρ Μαμόνοβ στα νιάτα του     

Κάποτε, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, διάβασα μία συνέντευξή του, όπου μιλούσε για τον Χριστό. Τα λόγια του βρήκαν απήχηση στην καρδιά μου, αποτελώντας τόσο ειλικρινή μαρτυρία της πίστεως του. Εγώ και ο Πιότρ είχαμε κοινούς φίλους. Εκείνος τότε ήδη ζούσε στο χωριό. Κι έτσι κάποιοι γνωστοί μου άρχισαν να με πείθουν να πάω να τον επισκεφτώ:

Να πας στο χωριό του! Θα χαρεί να σε δει...

Μου εξήγησαν πώς να πάω. Προετοιμάστηκα κατάλληλα. Έφτασα στο χωριό. Και ο Πιότρ, μάλλον, δεν ήταν προειδοποιημένος. Ήταν σαφές πως δεν περίμενε την επίσκεψή μου. Στην αρχή με πήρε σχεδόν για φάντασμα. Ωστόσο, είχαμε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία.

Το 2004 ήταν άρρωστος. Του πρότεινα να πάμε μαζί στο Άγιον Όρος, να προσευχηθούμε στον Κύριο για τη θεραπεία του. Στην αρχή συμφώνησε, αλλά λίγο απρόθυμα. Όμως εκείνο το προσκυνηματικό ταξίδι τον ωφέλησε ουσιαστικά, του ενίσχυσε την πίστη.

«Στο Όρος δεν πάνε για να κόψουν το τσιγάρο!»

Ο Ιερομόναχος Κοσμάς (Αφανάσιεβ) και ο Πιότρ Μαμόνοβ στο Άγιον Όρος. Πίσω τους βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Παύλου.     

Στο Άγιον Όρος περάσαμε 10 μέρες. Ο Πιότρ επέστρεψε από εκεί άλλος άνθρωπος. Στην αρχή της παραμονής μας εκεί, μεταξύ των ακολουθιών, ο Πιότρ έτρεχε προς τη θάλασσα και κάπνιζε εκεί. Και μετά, κάπως αυθόρμητα, το έκοψε.

«Δεν μπορώ», έλεγε. «Εγώ με αυτά τα χείλη λαμβάνω τα Θεία Δώρα... και μετά βάζω αυτήν τη βρομιά στο στόμα μου»!

Κι έτσι έκοψε το κάπνισμα αμέσως.

Μετά το ταξίδι, κάποιοι φίλοι του είπαν:

«Πήγες στο Όρος, γι’ αυτό κι έκοψες το τσιγάρο...»

Και αυτός τους απάντησε αυστηρά:

«Στο Όρος δεν πάνε για να κόψουν το τσιγάρο»!

Ωστόσο, ο Πιότρ σκεφτόταν πρώτα για την ουσία και όλα τα συμβάντα στη ζωή του ήταν συνέπειες της εσωτερικής του ζωής.

Το ίδιο και με το αλκοόλ. Τι αγώνα έκανε για να μπορεί η ψυχή του να διαλέγει το καλύτερο, να είναι με τον Θεό! Ας πούμε, μπορούσε να είναι στην εκκλησία, να κοινωνεί, και μετά ξαφνικά να να του «επιτεθεί ο εχθρός» και ο Πιότρ ν’ αρχίσει ξανά να πίνει. Υπήρχαν και πολύ τρομερές περιπτώσεις. Και μετά βρισκόταν γονατιστός στην εκκλησία, προσευχόμενος για συγχώρεση. Καμιά φορά έτρεμε κιόλας:

«Κύριε, βοήθα με! Δεν θέέέλω! Δεν μπορώώώ!!!»

Ο Πιότρ δεν άλλαζε τη ζωή του εξωτερικά, ώστε ν’ απομακρύνει όλους τους πειρασμούς, αλλά άλλαζε τον εαυτό του εσωτερικά, ώστε τίποτα να μην μπορούσε να κυριαρχεί πια πάνω του

Μετά σηκωνόταν και κρατιόταν για κάποιο χρονικό διάστημα. Αλλά μετά έπεφτε πάλι. Το Άγιον Όρος τον βοήθησε ιδιαίτερα. Τελικά νίκησε το πάθος του. Και εν τω μεταξύ όχι με τον τρόπο που να φοβάται να βλέπει κάτι αλκοολούχο, όχι. Ας πούμε, κάποιος τον επισκεπτόταν στο χωριό και ο Πιότρ μπορούσε να βγάλει ένα μπουκάλι κρασί, το οποίο μπορεί να ήταν ανοιχτό, και να τον κεράσει και να πιει λίγο και ο ίδιος. Και μετά να βάλει πίσω το ανοιχτό μπουκάλι. Έχοντας υπόψιν την προηγούμενη ζωή του, θα μπορούσε να το πιει όλο σε μια στιγμή. Και να τώρα, όλα αυτά τα μπουκάλια βρίσκονταν στο ντουλάπι και τα χρησιμοποιούσε μόνο όταν είχε καλεσμένους.

Ο Πιότρ δεν άλλαζε τη ζωή του εξωτερικά, ώστε ν’ απομακρύνει όλους τους πειρασμούς, αλλά άλλαζε τον εαυτό του εσωτερικά, ώστε τίποτα να μην μπορούσε να κυριαρχεί πια πάνω του.

Τα παιχνίδια στη μεγαλοψυχία και η ασκητισμός του Αγίου Όρους

Ο Πιότρ Μαμόνοβ στο Άγιον Όρος     

Οι ακολουθίες στο Άγιον Όρος είναι πολύ μεγάλες, διαρκούν έξι με οχτώ ώρες. Θυμάμαι πως στο μοναστήρι του Αγίου Αποστόλου Παύλου προσευχόμασταν όλη τη νύχτα. Επιπλέον, οι ακολουθίες ήταν στα Ελληνικά. Ευτυχώς που εγώ γνωρίζω το περιεχόμενο της Θείας Λειτουργίας, αλλά ο Πιότρ τότε την ακολουθούσε απλώς με την καρδιά του, προσευχόταν με δικά του λόγια. Αυτό, μάλλον, είναι το πιο πολύτιμο. Νωρίς το πρωί βγήκαμε από τον ναό και νιώθαμε μια τέτοια χαρά μέσα στις ψυχές μας. Υπήρχε μια τέτοια χάρη, που ολόκληρη την επόμενη μέρα, συχνά πάνω στα βουνά, τριγυρνούσαμε στα μοναστήρια και δεν αισθανόμασταν καμία κούραση. Η ακολουθία μάς έδωσε περισσότερη δύναμη απ’ ό,τι αν είχαμε κοιμηθεί όλη τη νύχτα.

Συνήθως, εγώ, ως ιερέας, στεγαζόμουν ξεχωριστά από τους κοσμικούς, αλλά μια φορά στις Καρυές βρεθήκαμε σ’ ένα κελλί. Τον προειδοποίησα πως εγώ ροχαλίζω πολύ δυνατά.

«Άντε, κοιμήσου, πάτερ», είπε ο Πιότρ. Και το είπε τόσο γενναιόδωρα, που εγώ κοιμήθηκα αμέσως σαν βρέφος και τόσο βαθιά, που άρχισα να βλέπω διάφορα όνειρα. Ξαφνικά ακούω απελπισμένα ουρλιαχτά, κάποιος να με τραντάζει τόσο, ώστε ν’ ακούω τον θόρυβο από το ξύλινο κρεβάτι, πάνω στο οποίο ήμουν ξαπλωμένος. Και όντας ακόμα μισοκοιμησμένος, αρχίζω να καταλαβαίνω σιγά-σιγά τι γίνεται:

-Κοσμά, πήγαινε για προσευχή! Κοσμά, πήγαινε για προσευχή!

Τελικά, τα νεύρα του δεν άντεξαν το ροχάλισμά μου.

Ο Πιότρ ήταν τόσο εμπνευσμένος με την ασκητική ζωή στο Άγιον Όρος, που με απειλούσε κιόλας, λόγω της φωτογραφικής μηχανής:

Αν βγάλεις ακόμη μια φωτογραφία, θα σου σπάσω τη μηχανή.

Ξαφνικά άρχισε να φέρεται για κάθε τι με τον ζήλο του νεόκοπου, αλλά σιγά-σιγά μαλάκωσε. Στο τέλος τον παρατήρησα να χαμογελά κιόλας:

Εντάξει, να φωτογραφίζεις.

Και ο ίδιος δεν αρνιόταν να φωτογραφηθεί.

Ύστερα, όταν επιστρέψαμε από το Όρος και του έδειξα τις φωτογραφίες, χάρηκε πάρα πολύ:

Μπράβο! Τι ωραία, που έβγαλες φωτογραφίες!

Ο ίδιος ο Κύριος συνέβαλε στην ταινία «Το Νησί»

Ο Πιότρ Μαμόνοβ στον ρόλο του πατρός Ανατολίου. Στιγμιότυπο από την ταινία «Το Νησί»     

Στο Άγιον Όρος εγώ και ο Πιότρ συνδεθήκαμε πολύ. Μετά από ένα χρόνο, μου τηλεφώνησε και με κάλεσε να έρθω στο χωριό του: «Υπάρχει θέμα», μου είπε. Πήγα. Μου έδωσε να διαβάσω το σενάριο της ταινίας «Το Νησί».

«Θα ήταν καλό να το κάνουμε», μου είπε. Αλλιώς θα το αναλάβει κάποιος άλλος και μπορεί να το χαλάσει.

Έτσι αρχίσαμε να σκεφτόμαστε μαζί για τη μορφή του πρωταγωνιστή. Μετά γράψαμε την επιστολή στον Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιο Β΄, με την αίτηση να μου επιτρέψει να συμμετάσχω στα γυρίσματα ως σύμβουλος. Ο Πατριάρχης έδωσε την ευλογία του.

Αποφασίστηκε να γυρίζουν την ταινία στο Κεμ. Είναι μια πόλη κοντά στο Σολοβκί. Ο χρόνος για γυρίσματα ήταν λίγος. Μόνο 40 ημέρες. Επειδή ο προϋπολογισμός της ταινίας ήταν μέτριος. Όταν πηγαίναμε εκεί, υπήρχε η αίσθηση ότι ως αποτέλεσμα θα προκύψει κάποια ανοησία και δεν θα τα καταφέρουμε. Όλο το κινηματογραφικό συνεργείο δεν πίστευε στην επιτυχία.

Ωστόσο, αρχίσαμε τα γυρίσματα και σιγά-σιγά «το πάζλ άρχισε να διαμορφώνεται». Εκεί, στον βορρά, η φύση είναι πανέμορφη: η απλωσιά, η ησυχία, η δυνατότητα να συγκεντρώνεσαι. Το ίδιο το σπίτι, όπου διαμένει ο πατήρ Ανατόλιος, τον οποίον έπαιζε ο Πιότρ, κάποτε ήταν κρατητήριο τιμωρίας. Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων πέρασε από αυτό το βασανιστήριο. Πολλοί είχαν σκοτωθεί εκεί κιόλας. Γύρω από τον τόπο των γυρισμάτων υπήρχαν τάφοι. Εκεί, όπως στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Μπούτοβο, είχαν ενταφιαστεί δεκάδες χιλιάδες άτομα. Άρα, όλα γινόντουσαν πάνω στα λείψανα των Αγίων. Επίσης, και το μοναστήρι Σολοβκί είναι κοντά. Όλα αυτά, βέβαια, συνέβαλαν στην επιτυχία των γυρισμάτων.  

Επίσης, φοβόμασταν ότι μπορεί να κρυώσουμε πολύ εκεί. Ωστόσο, τα γυρίσματα πραγματοποιούνταν και το κρύο δεν ήταν πολύ, παρά τις μετεωρολογικές προβλέψεις και το κλίμα σ’ εκείνη την περιοχή. Η χάρη του Θεού. Οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν βγάλει τις βάρκες τους στις όχθες, ώστε να μην περικλειστούν από τους πάγους, ενώ η θερμοκρασία ήταν ανεκτή. Μόνο στο τέλος, όταν γυρίζαμε την τελευταία σκηνή (όπου ο πατήρ Ανατόλιος πραγματοποιούσε εξορκισμό δαιμόνων από μια κοπέλα), ξαφνικά άρχισε να χιονίζει. Και αυτό το γεγονός, από καλλιτεχνικής άποψης, ήταν πολύ κατάλληλο, καθώς συμβόλιζε μια κάθαρση-ανανέωση της ζωής ενός ατόμου, που προηγουμένως είχε υποδουλωθεί από μια σκοτεινή δύναμη.

Συνεχίζεται...