Ο πνευματικός μου καθοδηγητής Ιερομόναχος Σεραφείμ (Ρόουζ)

Ο Ιερομόναχος Σεραφείμ (Ρόουζ)

Η πρεσβυτέρα Μαρία Κόταρ είναι σύζυγος του Πρωθιερέα Σεργίου Κόταρ που λειτουργούσε για πολλά χρόνια στον Ιερό Ναό της Παναγίας «Πάντων Θλιβομένων η Χαρά», στο Σαν-Φρανσίσκο, δίπλα στα λείψανα του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης. Η πρεσβυτέρα γνώριζε τον Άγιο Ιωάννη από τα παιδικά της χρόνια. Ήταν αυτός που είχε φέρει στο σπίτι τους τον άνθρωπο που αργότερα έγινε ο πνευματικός της πατέρας, τον Ιερομόναχο Σεραφείμ (Ρόουζ).

Η ζωή τους έμοιαζε με τη ζωή των αναχωρητών μοναχών των πρώτων αιώνων του χριστιανισμού.

Εκεί υπήρχε δάσος. Τα κελλιά τους, πρόσφατα κτισμένα, ήταν χωρίς ιδιαίτερες βιοτικές ανέσεις. Δεν είχαν ούτε ηλεκτρισμό ούτε ύδρευση. Δεν ξέρω, πώς ζούσαν εκεί. Η ζωή τους έμοιαζε με τη ζωή των αναχωρητών μοναχών των πρώτων αιώνων του χριστιανισμού. Εκείνοι, όμως, ασκήτευαν σε ζεστές χώρες, και εδώ έχουμε χιόνι, κρύο…   

Στο δάσος είχαν τα πρόσφατα κτισμένα κελλιά τους, χωρίς ιδιαίτερες βιοτικές ανέσεις˙ ούτε ηλεκτρισμό ούτε ύδρευση

Αυτό ήταν ένα πολύ φτωχό αλλά ευλογημένο μέρος. Ήταν ανάμεσα σε πεύκα, στην κορυφή ενός βουνού με θέα τα πάρα πολύ όμορφα τοπία ολόγυρα. Ένας πολύ ευχάριστος ξύλινος ναός. Εκεί γίνονταν μεγάλης διάρκειας ακολουθίες, αλλά ήταν εκπληκτικά εύκολο να στέκεσαι όρθιος και να προσεύχεσαι: έτσι λειτουργούσε η χάρη.

Έξω από την πόρτα του μοναστηριού, μακριά από τα κελλιά των αδελφών, υπήρχαν μικρά ξύλινα σπιτάκια. Εμείς εκεί διανυκτερεύαμε. Δεν είχαν κρεβάτια, γι΄ αυτό, παίρναμε μαζί μας σάκους ύπνου. Κοιμόμασταν σε αυτά με τα ρούχα και πάλι κρυώναμε.

Στη Σκήτη τους, οι πατέρες δούλευαν και προσεύχονταν. Είχαν αγοράσει τυπογραφική μηχανή και τύπωναν βιβλία, όπως στον μεσαίωνα, έβαζαν τα μεταλλικά γράμματα με τα χέρια. Και εγώ τους βοηθούσα. Όλοι δουλεύαμε. Εκτός από τη δουλειά στο τυπογραφείο, οι προσκυνητές μαγείρευαν, έπλεναν πιάτα.

Κάποιες οικογένειες έφερναν τρόφιμα. Στο Σαν Φρανσίσκο, υπήρχε ένα κατάστημα τροφίμων με Ρώσους ιδιοκτήτες. Εμείς με την αδελφή μου, πριν από το ταξίδι μας στο μοναστήρι, συνήθως πηγαίναμε σε εκείνο το κατάστημα και οι ιδιοκτήτες μας έδιναν για ελεημοσύνη στη Σκήτη ψωμί, τσουβάλια με φαγόπυρο, διάφορα γλυκά. Στην αρχή, πήγαινα με τη μεγαλύτερη (κατά 15 χρόνια) αδελφή μου. Στη συνέχεια πήγαινα με διάφορες προσκυνηματικές ομάδες.

Κάτω από το βουνό, στη μικρή πόλη Πλάτινα, λειτουργούσε γυναικεία κοινότητα. Βρισκόταν σε απόσταση περίπου μιας ώρας για να κατέβεις από τη Σκήτη. Όλες οι μοναχές πήγαιναν για πνευματική καθοδήγηση στη Σκήτη.

Ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ)

Ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ) είχε πάντα χαρούμενη διάθεση

Όταν ο πατήρ Σεραφείμ μιλούσε με τους προσκυνητές, δεν του άρεσε να κάθεται κάπου. Προτιμούσε να περπατάει στο δάσος. Δεν περπατούσε απλώς, αλλά προσευχόταν από μέσα του και απαντούσε στις ερωτήσεις μας χωρίς να βιάζεται.

Θυμάμαι ότι είχε πάντοτε χαρούμενη διάθεση: πάνω του αναπαυόταν εκείνη η χάρη που κάνει τον άνθρωπο χαρούμενο, τόσο που να δοξολογεί τον Κύριο και να τηρεί την παρακάτω εντολή Του:   

«Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε· τοῦτο γὰρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς». (Α΄Θεσς. 5: 16-18)

Η αδελφή μου και εγώ μπορούσαμε για ώρες να περπατάμε με τον πατέρα Σεραφείμ στο δάσος. Αυτός να προσεύχεται από μέσα του και να απαντάει στις ερωτήσεις μας.

Ο Ιερομόναχος Σεραφείμ (Ρόουζ)

Ο κροταλίας

Ναι, γύρω από τη Σκήτη υπήρχε πραγματικά πυκνό δάσος, όπου είχε πολλά και διάφορα ζώα, είχε ακόμα και ορεινά λιοντάρια (έτσι ονομάζουν στην Καλιφόρνια το πούμα). Όταν το κτίσιμο της Σκήτης ήταν μόλις στην αρχή, ο πατήρ Σεραφείμ, Ευγένιος ακόμα τότε, είχε πάει εκεί για να βάλει τα θεμέλια του τυπογραφείου. Έσκαβε για πολλή ώρα το χώμα για να τοποθετήσει εκεί τα τσιμεντένια μπλοκ και είχε κουραστεί πολύ.

Πήρε το φτυάρι και, κάνοντας το σημείο του σταυρού, με ένα χτύπο έκοψε το κεφάλι του φιδιού

Μετά από λίγη ξεκούραση, επέστρεψε και τι να δει! Ένα τεράστιο και τρομερά δηλητηριώδες φίδι Κροταλία στο σημείο όπου δούλευε, να τον κοιτάει ακριβώς και να συρίζει απειλητικά. Αν τον δάγκωνε, δε θα μπορούσε να βρει καμιά βοήθεια σε αυτό το έρημο μέρος. Τότε πήρε το φτυάρι και, κάνοντας το σημείο του σταυρού, με ένα χτύπο έκοψε το κεφάλι του φιδιού.   

Αυτό το περιστατικό, βεβαίως, συγκλόνισε τον Ευγένιο. Από το άγχος του κάθισε καταγής, κάτω από το δέντρο, σαν να λαγοκοιμήθηκε και μεταξύ ύπνου και ξύπνιου είδε τον πνευματικό του πατέρα, τον Άγιο Ιωάννη της Σαγκάης, που τότε είχε κοιμηθεί ήδη. Χάρηκε πολύ και ρώτησε:

– Σεβασμιώτατε, θα συνεχίζετε να είστε δίπλα μου;

Ο Σεβασμιώτατος τον κοίταξε με πολλή γλυκύτητα και έγνεφε καταφατικά το κεφάλι. Τότε, ο Ευγένιος του έκανε και άλλες ερωτήσεις, στις οποίες πήρε και απαντήσεις. Όλες αυτές οι απαντήσεις αργότερα επαληθεύτηκαν.

Ο Άγιος Ιωάννης της Σαγκάης

Η γεώτρηση

Οι εγκαταβιούντες στη Σκήτη τα έκτιζαν όλα μόνοι τους. Μπροστά τους, όμως, είχαν ένα μεγάλο πρόβλημα: η Σκήτη βρισκόταν σε βουνό, όπου δεν υπήρχε νερό. Ακόμα και να πιεις μόλις ένα ποτήρι νερό ή να βράσεις νερό για τσάι, έπρεπε να κουβαλάς νερό μαζί σου και από μακριά.

Το Ίδρυμα του Αγίου Ιωάννη τους πρότεινε να καλέσουν ειδικό για να εκτιμήσει, αν υπάρχει δυνατότητα σε αυτό το ύψος να κάνουν γεώτρηση για να βρουν νερό. Όταν βρήκαν τον ειδικό, αυτός τους όρισε το μέρος όπου μπορούσαν να κάνουν γεώτρηση. Τότε, από το Ίδρυμα του Αγίου Ιωάννη έστειλαν τραπεζική επιταγή για τη δαπάνη της γεώτρησης. Το συνολικό ποσό ήταν 3642 δολάρια και 60 σεντς. Τόσα κατάφεραν να συγκεντρώσουν.

Οι εργάτες πήγαν εκεί, έκαναν τη γεώτρηση και έβαλαν την αντλία. Όταν έστειλαν το λογαριασμό για τις εργασίες, διαπιστώθηκε ότι το ποσό ήταν ακριβώς αυτό που είχε σταλεί με την επιταγή της δωρεάς. Ήταν εκπληκτικό! Τα ποσά συνέπεσαν ακριβώς, λες και ο ίδιος ο Άγιος Ιωάννης της Σαγκάης, όπως, άλλωστε, και είχε υποσχεθεί, ήταν δίπλα στο πνευματικό του παιδί.

Η πυρκαγιά

Η φωτιά είχε πλησιάσει πολύ κοντά στο σταυρό, που είναι τοποθετημένος στα όρια της μοναστικής γης, και έσβησε μόνη της

Στην Καλιφόρνια έχουμε πολύ μεγάλες πυρκαγιές. Κάποτε, μια τέτοια πυρκαγιά είχε γίνει δίπλα στο μοναστήρι. Η φωτιά είχε πλησιάσει πολύ κοντά στο σταυρό, που είναι τοποθετημένος στα όρια της μοναστικής γης. Η φωτιά έφτασε μέχρι εκεί και έσβησε μόνη της. Στην περιοχή, όμως, είχαν καεί χιλιάδες στρέμματα. Τόσο τρομερή ήταν η πυρκαγιά.

Αν η φωτιά δεν είχε σταματήσει με έναν τελείως θαυμαστό τρόπο, οι εγκαταβιούντες στη Μονή θα είχαν καεί: δεν είχαν απολύτως καμιά επιλογή για να καταφύγουν. Αλλά, τους συντρόφευαν οι προσευχές του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης.

Η Σκήτη του Οσίου Γερμανού της Αλάσκας

Όταν όλοι περίμεναν την συντέλεια του κόσμου:

Τι έλεγε για το θέμα αυτό ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ)

Τη δεκαετία του 1970, όλοι, για κάποιο λόγο, περίμεναν την συντέλεια του κόσμου. Νόμιζαν ότι πλησιάζει η αποκάλυψη. Κυριαρχούσε έντονος φόβος και αγωνία, κάτι σαν τη διαίσθηση των έσχατων καιρών.

Όμως, ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ) μας καλούσε να μη φοβόμαστε τη συντέλεια του κόσμου. Μας θύμιζε ότι, πρώτον, ούτε οι Άγγελοι δε γνωρίζουν πότε θα έρθει το τέλος του κόσμου. Πόσο μάλλον εμείς, οι άνθρωποι. Ο Πατέρας μόνο.

Πρέπει να ζεις λες και η κάθε σου μέρα μπορεί να είναι η τελευταία. Και πράγματι, έτσι είναι. Ποτέ δεν ξέρουμε ποια ακριβώς η μέρα ή ποια νύχτα θα είναι η τελευταία. Ο Κύριος είναι ελεήμων και μας συγχωρεί τις αμαρτίες, για τις οποίες μετανοούμε. Σε κανέναν, όμως, από μας δεν έχει εξασφαλιστεί η αυριανή ημέρα.

Επίσης, ο πατήρ Σεραφείμ παρηγορούσε αυτούς που φοβούνταν και τους έλεγε:

– Μη φοβάστε τους τρομερούς αυτούς καιρούς! Να κοιτάτε μπροστά! Αν πράγματι πλησιάζει η συντέλεια του κόσμου, πώς θα τελειώσει όλο αυτό; Αυτό θα τελειώσει με την Έλευση του Χριστού σε όλη τη δόξα Του! Και η Έλευσή Του είναι η μεγαλύτερη χαρά για μας, τους χριστιανούς! Γι΄ αυτό, όταν μιλάνε για τους έσχατους καιρούς, δεν πρέπει να τρομάζουμε, αλλά πρέπει να έχουμε την πίστη και την ελπίδα ότι, όταν έρθει η ώρα, ο Κύριος θα καλύψει τα πάντα με το έλεος και την αγάπη Του.

Επίσης, έλεγε:

– Εμείς δεν περιμένουμε το τρομερό τέλος, αλλά προσμένουμε τη χαρά της συνάντησης με το Χριστό!

Ο Ιερομόναχος Σεραφείμ (Ρόουζ)

«Να ψάχνετε τη βασιλική οδό!»

Επίσης, ο πατήρ Σεραφείμ επαναλάμβανε συχνά:

– Ποτέ μην φτάνετε σε ακρότητες! Πρέπει να ζούμε προσεκτικά, να επιλέγουμε τη μέση, δηλαδή τη βασιλική οδό, αποφεύγοντας τις ακρότητες. Από τη μια, μην γλιστράμε στο φανατισμό και στην κατάκριση. Από την άλλη, να μην χαλαρώνουμε και να μην γινόμαστε χλιαροί. Και για να διαλέξεις τη βασιλική οδό, πρέπει να έχεις πνευματική διάκριση. Δεν είναι τυχαίο που τη διάκριση την θεωρούν ανώτερη από όλα τα πνευματικά χαρίσματα. Το να αποκτήσεις ένα τέτοιο χάρισμα είναι πολύ δύσκολο. Πρέπει, όμως, να προσπαθούμε να μην πέφτουμε σε ακρότητες.

Τα αγαπημένα λόγια του πατέρα Σεραφείμ (Ρόουζ) ήταν:

– Να ψάχνετε τη βασιλική οδό!

Ήταν ασκητής αλλά δεν απαιτούσε τον ίδιο ασκητισμό από τους άλλους

Δεν τον απασχολούσε η εξωτερική του εμφάνιση, κυκλοφορούσε με ένα φθαρμένο ζωστικό, δεν κούρευε τη γενειάδα του

Αν και ο ίδιος ο πατήρ Σεραφείμ ζούσε ασκητικά και νήστευε πολύ αυστηρά, ποτέ δεν απαιτούσε τον ίδιο ασκητισμό από τους άλλους. Συμπεριφερόταν στους ανθρώπους με αγάπη.

Την πρώτη εβδομάδα της νηστείας, στη Σκήτη τους δεν έτρωγαν τίποτα. Μπορεί να έτρωγαν καμιά χούφτα ξηρούς καρπούς. Σπάνια τους επισκέπτονταν προσκυνητές την πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Δεν μπορούσαν να αντέξουν την αυστηρότητα του βίου τους.

Αλλά από μας, τα πνευματικά του τέκνα, ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόους) δεν απαιτούσε παρόμοια άσκηση.

Δεν τον απασχολούσε η εξωτερική του εμφάνιση. Κυκλοφορούσε με ένα παλαιό, πολύ φθαρμένο ζωστικό. Δεν κούρευε τη γενειάδα του. Κάποιοι σκανδαλίζονταν με την εξωτερική του εμφάνιση, ιδιαίτερα όταν ερχόταν από τη Σκήτη του στην πόλη.

Ο Σεβασμιώτατος Λαύρος (Σκούρλα) και ο ιερομόναχος Σεραφείμ (Ρόουζ) σε συνέδριο νεολαίας

Η Ρωσία ήταν στο κέντρο της ζωής του πατέρα Σεραφείμ (Ρόουζ)

Ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ) μας μάθαινε να είμαστε ορθόδοξοι. Ήταν Αμερικανός, αλλά η Ρωσία ήταν στο κέντρο της ζωής του. Για αυτόν η Ορθοδοξία στη Ρωσία ήταν πολύ σημαντική υπόθεση. Μάθαινε ρωσικά και εκκλησιαστικά σλαβονικά. Κατάλαβε τη σημασία της ρωσικής Ορθοδοξίας στην εποχή των διωγμών της Εκκλησίας και των πιστών και προσδοκούσε στην αναγέννηση της ορθόδοξης Ρωσίας.

Έχω μια επιστολή, την οποία μου είχε γράψει στα ρωσικά.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αντώνιος (Μεντβέντεβ) με τον πατέρα Σεραφείμ. Η Σκήτη του Οσίου Γερμανού της Αλάσκας, το 1979.

Το κάθε λεπτό της ζωής μας πρέπει να είναι με τον Θεό

Ο πατήρ Σεραφείμ συχνά έλεγε ότι πρέπει συνέχεια να έχουμε μνήμη του Θεού. Το κάθε λεπτό της ζωής μας πρέπει να συνδέεται με Αυτόν. Αυτό εμάς, τους νεαρούς προσκυνητές και προσκυνήτριες, μας άνοιγε τα μάτια και μας εξηγούσε τι σημαίνει να είσαι ορθόδοξος χριστιανός: όχι απλά να πηγαίνεις στην εκκλησία κάθε Κυριακή, αλλά συνέχεια να κρατάς αδιάλειπτη τη μνήμη του Θεού.

Μας δίδασκε επίσης και για την προσευχή του Ιησού, πόσο σημαντική είναι. Μας προειδοποιούσε και για τους κινδύνους: δεν πρέπει να παίζουμε με αυτά και να προσπαθούμε γρήγορα να σκαρφαλώσουμε σε κάποιο πνευματικό ύψος, έτσι όπως το φαντάζονται οι αρχάριοι. Σαν τον άνθρωπο που αρχίζει να διαβάζει αποκλειστικά «Φιλοκαλλία» και αμέσως βιάζεται να φτάσει στη νοερά και καρδιακή προσευχή, για την οποία μιλούν οι άγιοι πατέρες.

Υπογράμμιζε ότι χρειάζεται να τα κάνουμε όλα σταδιακά, με νηφαλιότητα, ακολουθώντας τη βασιλική οδό. Επίσης, τόνιζε την ανάγκη πνευματικής καθοδήγησης.

Ο πατήρ Σεραφείμ (Ρόουζ), το 1981

Τις συμβουλές του πνευματικού μου πατέρα τις χρειάστηκα στη δημιουργία του ορθόδοξου σχολείου

Όλες οι συγκεντρώσεις, που είχαν ως θέμα την αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωάννη, γίνονταν στο σπίτι μας

Όλες οι συγκεντρώσεις, που είχαν ως θέμα την αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης και του Σαν Φρανσίσκο, του θαυματουργού, γίνονταν στο σπίτι μας. Ο πατήρ Σέργιος, εγώ και τα παιδιά μας ζούσαμε στο σπίτι του ιερέα του Ιερού Ναού «Πάντων Θλιβομένων η Χαρά», στο Σαν Φρανσίσκο. Όλη τη χρονιά ήμασταν απασχολημένοι με την προετοιμασία της αγιοκατάταξης. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών και την αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωάννη, στις 2 Ιουλίου του 1994, ένιωσα ελεύθερη, μετά από τόσο έντονη δραστηριότητα, και άρχισα να σκέφτομαι, τι ωφέλιμο θα μπορούσα να κάνω. Καθώς είχα σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο ιστορία και φιλολογία, αποφασίσαμε με τον πατέρα Σέργιο να ανοίξουμε ορθόδοξο σχολείο.

Και τότε ήταν που θυμήθηκα τις συμβουλές του πατέρα Σεραφείμ (Ρόουζ) για την ανατροφή των παιδιών. Συμβούλευε να τους δίνουμε να διαβάζουν καλή κλασική λογοτεχνία (ο ίδιος αγαπούσε τον Ντίκενς), επειδή αυτό κάνει την καρδιά ευαίσθητη, διδάσκει τη συμπόνια και την αγάπη προς τους πλησίον.

Επίσης, συμβούλευε να ακούν καλή κλασική μουσική, να παρατηρούν την ομορφιά, να αναπτύσσουν την αίσθηση του ωραίου. Και όλες οι συμβουλές του πνευματικού μου πατέρα μού χρειάστηκαν, όταν ανοίξαμε το ορθόδοξο σχολείο μας, που είχε όλες τις τάξεις, από την τάξη προετοιμασίας μέχρι και την 12^η τάξη.

Ο Ιερός Ναός «Πάντων Θλιβομένων η Χαρά»

Ο Ιερός Ναός «Πάντων Θλιβομένων η Χαρά»

Το πρόσωπό του ήταν χαρούμενο και φωτεινό

Ο πνευματικός μου πατέρας Σεραφείμ (Ρόουζ) εκδήμησε εις Κύριον, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1982, σε ηλικία 48 ετών. Προηγουμένως, είχε εξομολογηθεί, είχε μεταλάβει των Αχράντων Μυστηρίων και είχε συμμετάσχει στο Ιερό Ευχέλαιο. Υπέφερε από ανίατη ασθένεια, την οποία είχαν διαγνώσει το 1961. Είχε φρικτούς πόνους πριν από τον θάνατό του. Μετά το θάνατό του, όμως, το πρόσωπό του έγινε τόσο χαρούμενο και φωτεινό που, παρά την παράδοση, δεν το κάλυψαν. Εκτός από αυτό, οι αυτόπτες μάρτυρες, που είχαν παραστεί στον ενταφιασμό του, διαπίστωσαν ότι δεν είχε καθόλου μυρωδιά αποσύνθεσης, παρόλο που είχε υψηλές θερμοκρασίες.

Ο πατήρ Σεραφείμ

Τον πατέρα Σεραφείμ (Ρόουζ) τον κήδεψαν στην Ιερά Μονή Αγίου Γερμανού. Το κατευόδιό του έμοιαζε με ορθόδοξη γιορτή, στην οποία κατέφθασαν πολλοί πιστοί και ιερείς από διάφορα μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών: Ρώσοι, Αμερικανοί, Έλληνες, Σέρβοι.

Ο Μιτροφόρος Πρωθιερέας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Εξωτερικού Ρωμανός Λουκιάνοβ (1927–2007) έγραψε:

«…ξεπροβοδίσαμε προς την αιώνια ζωή τον πρώτο γηγενή Αμερικανό ασκητή, αγωνιστή και ιεραπόστολο, καρπό της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αμερικάνικη Ήπειρο. Αιωνία του η μνήμη» ^[1].

Η Ιερά Μονή του Οσίου Γερμανού της Αλάσκας