Η σωτηρία εν τω κόσμω. Άγιοι και ενάρετοι

Ιερά Μονή της Αγίας Σκέπης όπου βρίσκονται τα ιερά λείψανα της αγίας Ματρώνας της Μόσχας.

Ανά τους αιώνες στην Εκκλησία, πολλοί άνθρωποι που δεν λάμβαναν μοναχικούς όρκους και δεν αξιώθηκαν των μαρτυρικών στεφάνων - ευαρέστησαν όμως τον Θεό, ζώντας ευσεβώς στον κόσμο. Θα διηγηθούμε μερικές ιστορίες για τους ενάρετους αγίους της Ρωσίας.

Η αγία Ιουλιανή του Λάζαρεβ

Η ιστορία της αγίας Ιουλιανής δεν μπορεί παρά να μας εκπλήσσει και να μας ενθουσιάζει. Εκοιμήθη το έτος 1604 και μόλις μετά από δέκα χρόνια αγιοκατατάχθηκε από την Εκκλησία. Ο βίος της μας είναι γνωστός από το έργο «Διήγημα για την αγία Ιουλιανή του Λάζαρεβ» το οποίο έγραψε ο γιός της Καλλίστρατος.

Από τα παιδικά της χρόνια, η αγία ξεχώριζε για την εκπληκτική της ελεημοσύνη και συμπόνια. Παντρεύτηκε τον Γιούρι (Γεώργιο) ο οποίος είχε στην κατοχή του το χωριό Λάζαρεβ κοντά στο Μούρομ. Μετά τον γάμο της έγινε μια καλή σύζυγος, γεμάτη από σεβασμό και στοργή νύφη και μητέρα. Χωρίς να ξοδεύει την περιουσία του άνδρα της η αγία, τις νύχτες, ασχολούνταν με το αργαλειό και πωλώντας τα εργόχειρα, μοίραζε τα χρήματα στους φτωχούς. Κατά τη διάρκεια μιας πολυετούς, ειρηνικής και ήσυχης ζωής, η αγία Ιουλιανή με τον σύζυγό της, μεγάλωσαν και ανέθρεψαν επτά παιδιά.   

Όμως μία δύσκολη δοκιμασία έμελλε να βιώσει η Ιουλιανή. Ο μεγάλος της γιός σκοτώθηκε στο κυνήγι, ενώ μετά από λίγο, σκοτώθηκε και ο άλλος της υιός. Πολύ βαριά θρηνούσε η Ιουλιανή για την μητρική της απώλεια και ζητούσε από τον σύζυγο της να της επιτρέψει να γίνει μοναχή, και να κλειστεί σε μοναστήρι. Ο Γεώργιος όμως της απάντησε: «Αν κάποιος εγκαταλείπει τα εγκόσμια αδιαφορώντας για τα παιδιά του, τότε δεν επιζητά την αγάπη του Θεού, αλλά την δική του ησυχία. Εάν πρέπει να φροντίζουμε για τα ξένα ορφανά, τότε πως μπορούμε να παρατήσουμε τα δικά μας παιδιά;» Η Ιουλιανή παρέμεινε με τα παιδιά και τον άνδρα της, και βρήκε την ειρήνη στην προσευχή και την φροντίδα των συνανθρώπων.

Δέκα χρόνια αργότερα πέθανε ο άνδρας της Ιουλιανής. Τα παιδιά της μεγάλωσαν και η αγία αφοσιώθηκε με ακόμα μεγαλύτερο ζήλο στην προσευχή και στα έργα της ελεημοσύνης. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του Μπόρις Γκοντουνόβ και ως συνέπεια κακής σοδειάς, ξεκίνησε ένας τρομερός λιμός στην χώρα. Πολλοί αγρότες, που έμειναν χωρίς ψωμί και την υποστήριξη των κυρίων τους, περιπλανιούνταν στην επικράτεια, και λεηλατούσαν ότι έβρισκαν. Η αγία κατέβαλε τεράστια προσπάθεια για να προστατέψει από την ανάλογη μοίρα τον λαό της. Πούλησε τα υπάρχοντά της για να τους αγοράσει ψωμί. Η φροντίδα της δεν περιοριζόταν μόνο για στους δικούς της ανθρώπους, αλλά συνέδραμε και τους πολυάριθμους ζητιάνους που ζητούσαν την βοήθειά της. Και όταν είχαν στερέψει τα χρήματα η Ιουλιανή έστειλε τους αγρότες της στο δάσος για να μαζέψουν φλοιό και κινόα. Το ψωμί που έφτιαχναν, από αυτά τα ακατάλληλα προς διατροφή συστατικά, φάνταζε νόστιμο και μυρωδάτο. Τον περισσότερο της χρόνο η αγία Ιουλιανή περνούσε στην προσευχή, κατ’ οίκων και στον ναό.

Πριν την κοίμησή της, η αγία κάλεσε τον πνευματικό της και μετέλαβε των Αχράντων Μυστηρίων. Στα παιδιά και τους υπηρέτες της που μαζεύτηκαν γύρο της είπε: «Πολύ επιθυμούσα να λάβω το αγγελικό σχήμα, αλλά λόγω των αμαρτιών και της φτώχιας μου, δεν το αξιώθηκα, γιατί ήμουν ανάξια, αμαρτωλή και άθλια. Ήταν το θέλημα του Θεού και δοξάζω την δίκαια κρίση Του».

Δέκα χρόνια μετά την κοίμησή της Ιουλιανής, πέθανε ο γιός της Γεώργιος. Κατά την διάρκεια του ενταφιασμού του, δίπλα στον τάφο της μητέρας του, άνοιξαν τον φέρετρο της αγίας. Ήταν γεμάτος με το μύρο που ευωδίαζε.

Άγιος Συμεών του Βερχοτούρσκ

Αναμφισβήτητο γεγονός αποτελεί ότι ο πιο αγαπημένος άγιος της περιοχής των Ουραλίων είναι ο άγιος Συμεών του Βερχοτούρσκ. Ο Συμεών γεννήθηκε στις αρχές του 17αι. στην οικογένεια ευγενών Βογιάρων και ήρθε στην Σιβηρία μετά τον θάνατο των γονέων του, κατά την Εποχή των Αναταραχών. Στην Σιβηρία, ο Συμεών περιπλανιόταν και τριγυρνούσε στα χωριά της περιοχής του Βερχοτούρσκ, υποκρύπτοντας την ευγενή του καταγωγή. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, ο άγιος εξαφανιζόταν στα βάθη των δασών όπου τρεφόταν από την αλιεία και τον χειμώνα έραβε γούνες για τους χωρικούς. Προσπαθώντας να καλλιεργήσει μέσα του τις αρετές της ταπεινοφροσύνης και της ακτημοσύνης, ο άγιος, συχνά έφευγε από το χωρίο λίγο πριν τελειώσει την παραγγελία του. Γι’ αυτό οι πελάτες αντί να τον ευγνωμονούν – θύμωναν μαζί του.

Μέχρι το θάνατό του, ο άγιος εξασκούσε την νηστεία, την προσευχή και την ταπείνωση. Εκοιμήθη το 1642 και δοξάστηκε από τον Θεό με πληθώρα θαυμάτων.

Αγία Ξένη η δια Χριστόν σαλή, της Αγίας Πετρουπόλεως

Η αγία γεννήθηκε μεταξύ των ετών 1719 και 1730. Ήταν παντρεμένη με τον πρωτοψάλτη της βασιλικής αυλής Αντρέα Φεοντόροβιτς Πετρώφ, που κατείχε τον βαθμό του συνταγματάρχη. Κατοικούσε το ανδρόγυνο στην Αγία Πετρούπολη. Έζησε με τον άνδρα της τρία χρόνια και χήρεψε όταν ήταν μόλις είκοσι πέντε ετών. Στον γάμο τους δεν είχαν αποκτήσει παιδιά. Μετά τον ξαφνικό θάνατο της συζύγου της, η Ξένη ντύθηκε με τα ρούχα του και άρχισε να λέει σε όλους ότι αυτή είναι ο Αντρέϊ Φεοντόροβιτς που ζει, ενώ η Ξένη πέθανε. Όταν η Ξένη μοίρασε στους φτωχούς όλη την περιουσία που της έμεινε από τον άνδρα της, οι συγγενείς και οι φίλοι της θεώρησαν ότι αυτή παραφρόνησε εξαιτίας της απώλειας. Κατά την διάρκεια της ημέρας η αγία περιπλανιόταν στην πόλη ενώ την νύχτα, ώρες ολόκληρες, προσευχόταν στην ύπαιθρο. Καρτερικά επέμεινε τους χλευασμούς και τις προσβολές. Δεν δεχόταν την ελεημοσύνη και όσα έπαιρνε, τα μοίραζε κατευθείαν στους άλλους.

Όσο περνούσε ο καιρός, ο κόσμος παρατηρούσε ότι ο Θεός δώρισε στην φτωχή γυναίκα ένα θαυμαστό χάρισμα. Όταν η οσία Ξένη έπαιρνε στην αγκαλιά της άρρωστο παιδί αυτό οπωσδήποτε θα ανάρρωνε. Αν δεχόταν ένα ασήμαντο δώρο από κάποιον έμπορο τότε η δουλειές του άρχισαν να πηγαίνουν καλά. Αν μπει σε κάποιο σπίτι, τότε η ειρήνη και η αρμονία θα βασιλέψουν εκεί.

Η Αγία Ξενία αγωνιζόταν στην εκούσια φτώχεια, την περιπλάνηση και την φαινομενική παραφροσύνη (σαλότητα) για σαράντα πέντε χρόνια. Παρέδωσε την ψυχή της στον Θεό περίπου το 1803. Πάνω από τον τάφο της, στο κοιμητήριο Σμολένσκογιε στην Αγία Πετρούπολη, χτίστηκε παρεκκλήσι, όπου μέχρι σήμερα συρρέουν πολυάριθμοι προσκυνητές.

Άγιος στρατιώτης Θεόδωρος Ουσακόφ

Ο μελλοντικός ναύαρχος του ρωσικού στόλου και ορθόδοξος άγιος Θεόδωρος Ουσακόφ γεννήθηκε το 1745. Τα ένδοξα κατορθώματα και οι νίκες του, ως ναυτικού διοικητή, αποτυπώνονται στις σελίδες των ρωσικών εγχειριδίων ιστορίας. Είναι γνωστές οι εντυπωσιακές του νίκες στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (από το 1790 διοικούσε τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας) και την ανιδιοτελή υπεράσπιση των Ορθοδόξων Ελλήνων από τους Γάλλους εισβολείς κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Μεσόγειο του 1798-1800. Το 1804, ο Φιόντορ Φεόντοροβιτς ανέφερε στον Τσάρο Αλέξανδρο Α' αυτά τα γεγονότα ως εξής: «Ευχαριστία στον Θεό για όλες τις προαναφερθείσες μάχες με τον εχθρό και καθ' όλη τη διάρκεια της ύπαρξης αυτού του στόλου υπό τη διοίκηση μου στη θάλασσα, τη διατήρηση, ελέω του Υψίστου, ούτε ένα πλοίο από αυτό δεν χάθηκε και ούτε ένας από τους υπηρέτες μας δεν έπεσε στα χέρια του εχθρού».

Μετά από την παραίτησή από το στράτευμα το έτος 1806, ο ναύαρχος Θεόδωρος Ουσακόφ μετακόμισε στο κτήμα του, στο χωριό Αλεξέγιεβκα, κοντά στην Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου στο Σαναξάρ (Μορδοβία). Δεν ήταν παντρεμένος και παρόλο που δεν έδωσε ποτέ μοναχικούς όρκους εν τούτης τις ημέρες του τις περνούσε με προσευχή και τη διακονία των συνανθρώπων του. Κοιμήθηκε ο άγιος Θεόδωρος το έτος 1817 και μετά από, σχεδόν, διακόσια χρόνια, το έτος 2004, η Αρχιερατική Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον ανακήρυξε άγιο.

Αγία Ματρώνα της Μόσχας

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν, συνεχώς, στην μονή Αγίας Σκέπης της Μόσχας, στα λείψανα της ασκήτριας του 20ου αιώνα - αγίας Γερόντισσας Ματρώνας. Πολλοί άνθρωποι, με τις πρεσβείες της, λαμβάνουν βοήθεια και θεραπεία από τον Θεό.

Ματρώνα Ντιμίτριγιεβνα Νίκονοβα γεννήθηκε το έτος 1885 στο χωριό Σέμπινο της επαρχίας Τούλα. Οι γονείς της, ήταν χωρικοί και είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά από τα οποία η μικρότερη ήταν η Ματρώνα. Το κοριτσάκι γεννήθηκε τυφλό, αλλά από τα παιδικά της χρόνια η μητέρα της την αγαπούσε πολύ και την λυπόταν. Η Ματρώνα, κυριολεκτικά, μεγάλωσε μέσα στην εκκλησία όπου, πρώτα με την μητέρα της και έπειτα μόνη της, πήγαινε σε όλες τις ακολουθίες. Γνώριζε πολύ καλά τις ακολουθίες και συχνά έψελνε μαζί με την χορωδία. Το χάρισμα της διορατικότητας και ιάσεως ασθενειών, η αγία, απέκτησε όταν ήταν επτά ή οκτώ ετών. Ως έφηβος είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει: η κόρη ενός ντόπιου γαιοκτήμονα, μια ευσεβής και ευγενική κοπέλα έπαιρνε την Ματρώνα μαζί της στις ιεροποδημίες. Έτσι είχε επισκεφτεί την Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, την Λαύρα της Αγίας Τριάδας, την Αγία Πετρούπολη καθώς και άλλες πόλεις και ιερούς τόπους της Ρωσίας. Όταν η Ματρώνα ήταν δέκα επτά ετών απέκτησε και άλλη αναπηρία: ξαφνικά παρέλυσαν τα πόδια της. Πλέον μπορούσε μόνο να καθίσει αλλά ο κόσμος, που ήξερε για τα πνευματικά της χαρίσματα, συνεχώς ερχόταν κοντά της.

Το έτος 1925 η Ματρώνα εγκαταστάθηκε στη Μόσχα, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό της. Λυπόταν τους συγγενείς της, αφού καταλάβαινε ότι η παρουσία της στο σπίτι τους θα μπορούσε να γίνει η αφορμή για διωγμό. Η αγία, μέρες ολόκληρες, δεχόταν τον κόσμο και με το παράδειγμά της δίδασκε την αφοσίωση στην Ορθόδοξη πίστη. Στη Μόσχα, ζούσε σε διαφορετικά σπίτια, μετακομίζοντας συχνά από μέρος σε μέρος. Αλλά όπου και να ήταν, κατά τη διάρκεια της ημέρας δεχόταν όλους όσους έρχονταν σε αυτήν για συμβουλές, πνευματική βοήθεια και θεραπεία, ενώ τις νύχτες περνούσε προσευχόμενη, έχοντας μόνο μια σύντομη ανάπαυση. Οι αρχές προσπάθησαν επανειλημμένα να συλλάβουν την τυφλή γερόντισσα, αλλά ο Θεός την κρατούσε αλώβητη.

Μέχρι την κοίμησή της, η αγία, εξομολογούταν στους ιερείς που την επισκέπτονταν και κοινωνούσε των Αχράντων Μυστηρίων. Κοιμήθηκε στις 2 Μαΐου το έτος 1952. Η Εξόδιος ακολουθία τελέστηκε στον Ιερό Ναό της Κατάθεσης της Τίμιάς Εσθήτος της Παναγίας στην οδό Ντονσκάγια και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Ντανιιλ. Και μετά τον θάνατό της συνέχισε να τιμάται ως αγία. Αγιοκατατάχθηκε ως τοπική αγία της Μόσχας το 1999 και τα λείψανά της μεταφέρθηκαν στην Ιερά Μονή της Αγίας Σκέπης στην Μόσχα. Το 2004 το όνομά της εγγράφεται στο Αγιολόγιο της Ρωσικής Εκκλησίας.