“Τα παιδιά δεν συγχωρούν το ψέμα»

Πώς να προετοιμάσουμε το παιδί για την πρώτη του εξομολόγηση; Γιατί οι έφηβοι εγκαταλείπουν την Εκκλησία και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς, για να μη συμβεί αυτό; Ποιος παίζει τον κύριο ρόλο στην πνευματική ανατροφή των παιδιών: Ο ιερέας ή οι γονείς; Πώς να προστατέψουμε ένα παιδί από την πνευματική εξάντληση και την τυπικότητα;

Παρακαλέσαμε τον πρωθιερέα Ανδρέα Οβτσίνικοβ, γνωστό ομιλιτή σε θέματα που άπτονται της οικογένειας και πατέρα εφτά παιδιών, ν’ απαντήσει στις παραπάνω και πολλές άλλες ερωτήσεις.

– Συχνά βλέπει κανείς την ανησυχία κάποιων πιστών μητέρων, όταν το πρώτο τους παιδάκι (ειδικά το πρώτο και όχι το τρίτο ή τέταρτο) φτάνει στην ηλικία των εφτά ετών κι ετοιμάζεται για την πρώτη του εξομολόγηση. Σε ποιο βαθμό και γιατί για κάθε χριστιανό   -και ιδιαίτερα για έναν μικρό χριστιανό- είναι σημαντική η πρώτη του εξομολόγηση στον πνευματικό;

Θα ήταν καλό οι πατέρες να προετοίμαζαν τα παιδιά τους για την εξομολόγηση. Ανεξάρτητα αν έχουν γιο ή κόρη

– Αναφέρατε ότι αυτό είναι κάτι που ανησυχεί τις μητέρες. Είναι θλιβερό το γεγονός ότι οι πατέρες δεν είναι παρόντες εκείνην τη στιγμή, επειδή ο ιερέας, που τελεί την εξομολόγηση, πρέπει να βλέπει ότι ο πατέρας έχει αναλάβει την ανατροφή των παιδιών στην οικογένεια. Θα ήταν καλό οι πατέρες να προετοίμαζαν τα παιδιά τους για την εξομολόγηση. Ανεξάρτητα αν έχουν γιο ή κόρη. Επειδή το χέρι της γυναίκας, που οδηγεί το παιδί στην πρώτη εξομολόγηση, έχει τις εξής ιδιαιτερότητες. Πρώτ’ απ’ όλα, η μητέρα προσπαθεί να δημιουργήσει για το παιδί της ένα άνετο περιβάλλον, ώστε αυτό να αισθάνεται ηρεμία και σιγουριά. Από τη μία, είναι πολύ καλό αυτό. Από την άλλη, όμως, η μητέρα δημιουργεί έναν ψεύτικο κόσμο. Ναι, αυτός ο κόσμος είναι άνετος για το παιδί, αλλά στη ζωή δεν είναι πάντα έτσι.

Στην οικογένειά μας δεν κάναμε κάποιες ιδιαίτερες προετοιμασίες για την πρώτη εξομολόγηση. Όλα κυλούσαν σαν κάτι το φυσιολογικό.

Τα παιδιά μεγαλώνουν και δεν τους φέρνουν πια οι γονείς στα χέρια, αλλά πηγαίνουν με τα πόδια τους στην εκκλησία και γι’ αυτό πρέπει να ετοιμάζονται να κάνουν πιο σοβαρά βήματα. Ένα σημαντικό βήμα προετοιμασίας για τη Θεία Κοινωνία αποτελεί η εξομολόγηση. Εάν η ανατροφή των παιδιών λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν και από τους δυο γονείς, τότε η εξομολόγηση του παιδιού λαμβάνει χώρα πολύ πριν την πρώτη του εξομολόγηση στην εκκλησία. «Τι είναι καλό και τι είναι κακό;» πρέπει να είναι συνεχές θέμα, που συζητείται σε μια οικογένεια. Φυσικά, οι γονείς λένε στα παιδιά τους και πριν κλείσουν τα εφτά τους χρόνια ότι το να λένε ψέματα, να τεμπελιάζουν, να πονηρεύονται, να γκρινιάζουν και να φωνάζουν είναι κακά πράγματα και όλα αυτά μεταφέρονται και στην εξομολόγηση. Και τότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

Όταν ένα παιδί έρχεται στην εξομολόγηση, εμείς οι ιερείς βλέπουμε τι είδους αγωγή έχει. Αν τον μεγαλώνουν στην πίστη, τότε η μετάνοιά του είναι πολύ συνειδητή, βαθιά και σοβαρή. Και αν οι γονείς βλέπουν αυτήν την πράξη ως κάτι τυπικό, αυτό γίνεται φανερό αμέσως.

Τι λένε, συνήθως, τα παιδιά στην εξομολόγηση; «Ήμουν άτακτος και δεν άκουγα τους γονείς». Αυτές τις δυο αμαρτίες. Οι γονείς δεν δίνουν καθόλου προσοχή στο γεγονός ότι το παιδί ασχολείται με το κινητό με τις ώρες, λέει ψέματα, είναι εγωιστής και δεν βοηθά καθόλου στις δουλειές του σπιτιού. Τα σοβαρά πράγματα παραβλέπονται από τους γονείς.

Όταν οι γονείς δεν ασχολούνται με τα παιδιά τους, τότε φυσικά το παιδί θα σιωπά στην εξομολόγηση

Γι’ αυτό εγώ υποστηρίζω μια απλή προετοιμασία του παιδιού στην εξομολόγηση. Αν έκανες κάτι κακό, πήγαινε και πες το, να μετανοήσεις γι’ αυτό που έκανες. Όμως, όταν οι γονείς δεν ασχολούνται με τα παιδιά τους, τότε φυσικά το παιδί θα σιωπά στην εξομολόγηση, επειδή δεν ξέρει τι να πει.

– Καμιά φορά βλέπουμε πως ένα παιδί διαβάζει μηχανικά τις αμαρτίες του από ένα χαρτάκι. Και συχνά αυτά τα παραπτώματα είναι καθ’ υπαγόρευσιν των γονιών του. Κατά πόσο είναι σωστό αυτό;

– Όταν οι γονείς πιέζουν και αναγκάζουν τα παιδιά τους όσο είναι μικρά, αυτό αποτελεί μεγάλο παιδαγωγικό λάθος. Επειδή, όταν φτάσουν σε ηλικία 13-14 χρονών, θα επαναστατήσουν και δεν θα θέλουν να πάνε στην εκκλησία.

Βλέπετε ότι σήμερα οι έφηβοι σχεδόν απουσιάζουν από τις εκκλησίες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας διαπαιδαγώγησης, όταν οι μητέρες απλώς προσπαθούν να δημιουργήσουν μια όμορφη εικόνα και δεν ανατρέφουν τα παιδιά τους στην πίστη. Γι’ αυτό, όταν το παιδί φτάνει στην εφηβική ηλικία και αρχίζει να κατανοεί αυτήν τη ζωή σοβαρά, τότε πολύ συχνά δεν θέλει να προσποιείται και συνεπώς απομακρύνεται από την Εκκλησία. Λέω σκληρά πράγματα, αλλά αυτό είναι το πρόβλημα.

Στους ναούς σήμερα υπάρχουν μόνο μωρά και οι νέοι, που «σκόνταψαν» ή πέρασαν δύσκολες περιπέτειες. Είναι σαν τα άσωτα παιδιά, που θυμήθηκαν ότι πρέπει να επιστρέψουν στην Εκκλησία. Το γεγονός ότι στους ναούς μας δεν έχουμε εφήβους αποτελεί δείκτη της αγωγής μας.

Θα συμβούλευα ν’ αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά την παιδική εξομολόγηση. Στην οικογένειά μας, ας πούμε, τα παιδιά δεν μιλάνε και πολύ για τις αμαρτίες τους. Αλλά γνωρίζω ότι, όταν πάνε στην εξομολόγηση, τότε έχουν κάτι για να μετανοήσουν. Η συνήθεια της αυτοανάλυσης αποτελεί πάρα πολύ σημαντική ιδιότητα.

Αν κάποιος μπορεί να σημειώσει μερικές αμαρτίες στο τέλος της ημέρας, τότε αυτό σημαίνει ότι ζει προσεκτικά

Γενικά, το να σημειώνουμε τις αμαρτίες μας σ’ ένα χαρτί είναι πάρα πολύ καλή συνήθεια, ιδιαίτερα όταν ο άνθρωπος μόλις ξεκινά την πορεία του στην εκκλησία, συμπεριλαμβανομένου και του παιδιού. Αν κάποιος μπορεί να σημειώσει μερικές αμαρτίες στο τέλος της ημέρας, τότε αυτό σημαίνει ότι ζει προσεκτικά, αναλύοντας τα λόγια και τις πράξεις του κι εστιάζοντας στα σημεία που έκανε λάθος. Και στη συνέχεια, στο τέλος της εβδομάδας στη βάση αυτών των μικρών καθημερινών σημειώσεων, ο άνθρωπος θα φτιάξει μια λίστα της εβδομάδας και θα τη δείξει στον ιερέα. Αυτή είναι μια πολύ καλή πρακτική.

– Δυστυχώς, σήμερα στις οικογένειες παρατηρείται η τάση η μητέρα ν’ ασχολείται περισσότερο με την ανατροφή των κορών, ενώ ο πατέρας αναλαμβάνει τους γιους.

– Σε τέτοιους παιδαγωγούς θα επέβαλλα αυστηρό επιτίμιο, να κάνουν μετάνοιες.

Με τη βοήθεια και την εμπειρία των πολύτεκνων γονιών πρέπει να διοργανωθούν μαθήματα χριστιανικής αγωγής των παιδιών σε κάθε τόπο, επειδή δεν ξέρουμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Δεν ξέρουμε, δεν θέλουμε και δεν μπορούμε. Ως αποτέλεσμα, βλέπουμε παραμορφωμένα είδη χριστιανικής παιδείας. Επιφανειακά υπάρχει μια εικόνα εκκλησιαστικότητας, ενώ εσωτερικά υπάρχει ένα κενό, μερικές φορές κι ένα είδος «σάπιου» χαρακτήρα, τον οποίο κανείς δεν παλεύει ν’ αλλάξει.

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά θλιβερά παραδείγματα, ακόμη και ανάμεσα σ’ αυτούς που σπουδάζουν σε θεολογικά σεμινάρια κι ετοιμάζονται να γίνουν ιερείς. Δεν βλέπω στους σύγχρονους νέους εκείνες τις ιδιότητες, που πρέπει να υπάρχουν στη βάση της χριστιανικής αγωγής, δηλαδή ευπρέπεια, ειλικρίνεια, εργατικότητα, ανιδιοτέλεια. Ποιος είναι ο λόγος; Ο λόγος κρύβεται στα χαμένα χρόνια, όταν οι γονείς έπρεπε να προσέχουν το παιδί μέρα και νύχτα, ν’ αποτελούν παραδείγματα γι’ αυτό, αλλά δεν το έκαναν.

– Καμιά φορά οι γονείς ψάχνουν έναν γλυκό και τρυφερό παππούλη για το παιδί τους. Είναι σωστό αυτό;

– Θεωρώ ότι ο πνευματικός πρέπει να δημιουργεί άνετες συνθήκες για κάθε άνθρωπο, δηλαδή όχι μόνο για κάθε παιδί, αλλά και για κάθε ενήλικο.

Η πνευματική υποστήριξη δεν πρέπει να κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται άβολα, ώστε κάποιος, που πλησιάζει έναν πνευματικό, να νιώθει ήρεμος και να μπορεί να μιλά άνετα για τα λάθη και τις αμαρτίες του. Επειδή οι χριστιανοί εξομολογούνται στον Θεό και όχι στον ιερέα.

Να ψάχνετε για έναν πνευματικό, όπως ψάχνετε για δάσκαλο ή γιατρό. Να ψάχνετε για άνθρωπο, που δεν προσποιείται ότι είναι ποιμένας, αλλά όντως είναι

Δυσχτυχώς, οι ιερείς μας δεν είναι πάντα σε θέση να εξασφαλίσουν μια πνευματική ηρεμία. Το πρόβλημα είναι ότι σήμερα οι ιερείς, στους οποίους οι γονείς θα μπορούσαν να εμπιστευτούν τα παιδιά τους, είναι πολύ λίγοι. Ο Αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Κρεστιάνκιν) έλεγε συχνά, σχετικά με αυτό το θέμα: «Να ψάχνετε για έναν πνευματικό, όπως ψάχνετε για δάσκαλο ή γιατρό. Να ψάχνετε για άνθρωπο, που δεν προσποιείται ότι είναι ποιμένας, αλλά όντως είναι».