Οι «πύραυλοι» του Οσίου Παϊσίου

Ο καθηγητής Θεολογίας κ.Χάννου Πιογιουχιόνεν, ιδρυτής μονής στην πόλη Λάμμι της Φινλανδίας και συνομιλητής του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου διηγείται ιστορίες από τις συναντήσεις του με τον Όσιο γέροντα.

Ο καθηγητής Θεολογίας Χάννου Πιογιουχιόνεν

– Χάννου, έχετε πει ότι είχατε την ευτυχία να συναντηθείτε και να συνομιλήσετε με τον Όσιο Παϊσιο τον Αγιορείτη.

– Ναι, πράγματι, ήταν μέγα έλεος του Θεού.

– Ποια ήταν τα βασικά θέματα των συνομιλιών σας;

– Ήταν πάρα πολλά, ανάμεσα σε αυτά και πολύ προσωπικά. Αλλά υπήρχαν και κάποια που μας αφορούν όλους μας. Για παράδειγμα, για τις δυσκολίες, τις δοκιμασίες και την ικανότητα του χριστιανού να μην πανικοβάλλεται και να γνωρίζει ότι δεν είναι μόνος του αλλά με τον Θεό. Ο πατήρ Παΐσιος, θυμάμαι, μια φορά είχε πει: «Ξέρεις τι κάνουν, όταν θέλουν να στείλουν έναν πύραυλο στο διάστημα; Κάνουν αντίστροφη μέτρηση: “Δέκα, εννιά, οχτώ, επτά… ένα, μηδέν!” Όταν φτάνουν στο μηδέν, ο πύραυλος εκτοξεύεται. Έτσι και έφτασες στο μηδέν, θα πετάξεις προς τα πάνω». Στο μηδέν έχουμε φτάσει όλοι, έτσι δεν είναι; Πολλές φορές το έχουμε δοκιμάσει στο πετσί μας στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων: η βοήθεια από τον Θεό έρχεται τότε που όλες, μα όλες οι δυνάμεις μας έχουν εξαντληθεί. Η βοήθεια έρχεται με κάποιο θαυμαστό τρόπο και καταλαβαίνεις ότι οι δυνάμεις που κατέβαλες είναι εκείνα τα «σκαλοπάτια» που χρειαζόσουν, αλλά ο σκοπός σου είναι «τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος», κατά το λόγο του Αποστόλου (Φιλ. 3: 13).   

Η υπέρβαση της κατάρας της Βαβέλ

– Πώς γνωριστήκατε με τον πατέρα Παΐσιο;

– Όταν είχα επισκεφτεί για πρώτη φορά το Άγιο Όρος, έχοντας έντονη την πνευματική δίψα, ρωτούσα τους πάντες σε ποιον θα μπορούσα να απευθυνθώ για συμβουλές. Όλοι με μια φωνή μου απαντούσαν: «Να πάτε στον πατέρα Παΐσιο». Αυτό το όνομα τότε, το 1988, στο Άγιο Όρος, ακουγόταν πολύ συχνά. Βεβαίως, ήθελα πολύ να μιλήσω με τον γέροντα, αλλά εδώ έπαιξε ρόλο η κατάρα του πύργου της Βαβέλ: τα ελληνικά δεν τα ήξερα καλά. Ναι, γνώριζα τότε Αρχαία Ελληνικά, διάβαζα σε αυτήν τη γλώσσα. Όμως, για μια ολοκληρωμένη συνομιλία με τον πατέρα Παΐσιο η γλώσσα του Ομήρου δεν ταίριαζε, όπως και η αγγλική ή πολύ περισσότερο η μητρική μου, η φινλανδική. Για ποιο πράγμα θα μπορούσα να μιλήσω με τον μεγάλο γέροντα, αφού δεν ξέραμε τη γλώσσα ο ένας του άλλου; Και δεν ένιωθα άνετα να πλησιάζω στον Όσιο με τα δικά μου ασήμαντα ελληνικά για σημαντικά για μένα ερωτήματα. Όπως και να χει, τότε, στο Άγιο Όρος, για πρώτη φορά είχα ακούσει για τον Όσιο Παΐσιο.

Και την επόμενη χρονιά, έχοντας μάθει αρκετά καλά τα Νέα Ελληνικά, πήγα ξανά στο Άγιο Όρος.

Θαύμα «περί εκλογών»

– Δεν έτρεφα ιδιαίτερη ελπίδα ότι θα συναντούσα το γέροντα: ήταν Πεντηκοστή και ήμουν σίγουρος ότι ο γέροντας έχει εκατοντάδες επισκέπτες. Πλησίασα το κελί του και αποδείχθηκε ότι ήμουν ο μοναδικός επισκέπτης. Εκείνη την ημέρα διεξάγονταν βουλευτικές εκλογές και όλοι είχαν πάει για να ψηφίσουν στα εκλογικά τμήματά τους.

– Έστω κάποιο όφελος από την πολιτική.

– Ναι, βοήθησε στο να δω την Πεντηκοστή. Λοιπόν, συνομιλούσαμε με τον γέροντα περίπου μια ώρα στο κελί του. Αυτός ήταν βυθισμένος στην προσευχή, τραβούσε το κομποσκοίνι και εγώ του μιλούσα για τη ζωή μου και του ζητούσα συμβουλές. Δεν υπήρχε βιασύνη, ακαταστασία ή πολυπραγμοσύνη, όχι. Είχαμε μια ειρηνική και ήρεμη συζήτηση. Γενικώς, με εξέπληξε από την πρώτη στιγμή τούτο: η ειρήνη, το φως και η ηρεμία στη διάρκεια της συνομιλίας με τον πατέρα Παΐσιο.  

Με εξέπληξε από την πρώτη στιγμή τούτο: η ειρήνη, το φως και η ηρεμία. Και μετά ζεις με αυτό το φως και με αυτήν την ηρεμία

Αυτές είναι από τις λίγες στιγμές στη ζωή σου, οι οποίες, όπως το καταλαβαίνεις αργότερα, είναι κιόλας η πραγματική ζωή. Ζεις με αυτό το φως και με αυτήν την ηρεμία και η ανάμνησή τους σε βοηθάνε να θυμάσαι τον Χριστό ακόμα και μέσα στην ακαταστασία και τη ματαιότητα. Θα ονόμαζα αυτό το συναίσθημα άγγιγμα της φωτεινής αιωνιότητας. Έχοντας βιώσει αυτό το συναίσθημα της Αιώνιας Πατρίδας, δε θέλεις με τίποτα να το χάσεις.

Η εικόνα στη σακούλα

Ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης

– Επίσης, στην παρουσία τόσο μεγάλων ανθρώπων, όπως είναι ο Όσιος Παΐσιος, αποκτάς τον εαυτό σου.

– Εξηγείστε μου, σας παρακαλώ…

– Όταν μιλούσαμε με τον πατέρα Παΐσιο, – και αυτό είχε γίνει κάμποσες φορές, καθώς τον επισκεπτόμουν συχνά, – πάντα έβλεπες την αγάπη και το σεβασμό προς το πρόσωπό σου. Καταλάβαινες ότι ο γέροντας πράγματι βλέπει μέσα σου την εικόνα του Θεού και ότι τιμά αυτήν την εικόνα. Είχε τη διαρκή επιθυμία να σε βοηθήσει, να σε διακονήσει. Δε μιλάω για βοήθεια οικιακού τύπου, να σου προσφέρει καφέ, να σου φέρει καρέκλα, να κρατήσει την πόρτα ή να σε ξελαφρώσει από το βαρύ σακίδιο, αν και τα έκανε και αυτά. Μιλάω για την επιθυμία του πραγματικού χριστιανού να σε βοηθήσει στο δρόμο του Θεού στο μέτρο των δυνάμεών του. Και ο γέροντας Παΐσιος είχε δυνάμεις! Η δύναμη της αγάπης του προς τον πλησίον σε βοηθούσε να είσαι ο εαυτός σου, να μην παίζεις θέατρο, να μην παραπλανάς τον εαυτό σου.     

Η δύναμη της αγάπης του προς τον πλησίον σε βοηθούσε να είσαι ο εαυτός σου, να μην παίζεις θέατρο, να μην παραπλανάς τον εαυτό σου

Να πω την αλήθεια: δεν έχω δει σχεδόν σε κανέναν άλλον τόση αγάπη προς τον πλησίον, όπως στον Όσιο Παΐσιο.

Μετά τη συνομιλία μας, εκείνη την ημέρα, ο πατήρ Παΐσιος την ώρα που με αποχαιρετούσε με πλησιάζει με μια τεράστια σακούλα σκουπιδιών και μου λέει: «Δεν έχω ομπρέλα, σας παρακαλώ, πάρτε αυτήν τη σακούλα. Θα προστατευτείτε από τη βροχή». – «Ποια ομπρέλα, γέροντα; Για ποιο λόγο; Δε βλέπω σύννεφο στον ουρανό…» – «Θα την χρειαστείτε». Αποχαιρετιστήκαμε. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα, άρχισε τέτοια μπόρα που παρόμοια δεν έχω δει σε όλη μου τη ζωή. Ίσως, κάπως έτσι ήταν ο Κατακλυσμός. Αν και δεν είμαι σίγουρος. Έκανα τρύπα για το πρόσωπό μου στο «αδιάβροχό μου» που μου είχε χαρίσει ο γέροντας και για μιάμιση ώρα περπατούσα προς τη μονή, όπου ήταν να διανυκτερεύσω. Εκεί, με υποδέχτηκαν λες και ήμουν εξωγήινος: στεγνός, ικανοποιημένος, χαρούμενος, και όλα αυτά μετά από καταιγίδα. Αυτό το αστείο «αδιάβροχο» για μένα είναι τρόπον τινά η εικόνα της προσευχητικής και ανιδιοτελούς προστασίας των αγίων ανθρώπων για μας, τους αμαρτωλούς: στη ζωή μπορεί να μας βρίσκουν καταιγίδες, θύελλες, ακόμα και τρομερές καταστροφές, αλλά η πραγματική προσευχή θα σε σκεπάζει πάντα.

Εκείνη η σακούλα-«αδιάβροχο» που μου έδωσε ο γέροντας είχε το συμβολισμό της: στη ζωή μπορεί να μας βρίσκουν θύελλες, αλλά η προσευχή θα σε σκεπάζει

Έτσι γνωριστήκαμε με τον Όσιο Παΐσιο. Στη συνέχεια συναντηθήκαμε αρκετές φορές. Αλλά εγώ τον σκεφτόμουν, επειδή τον επισκέπτονταν χιλιάδες άνθρωποι και δεν ένιωθα άνετα να διακόπτω το γέροντα από τη διακονία του. Συχνά πήγαινα απλώς για να του ζητήσω την ευλογία και τις προσευχές του και μιλούσαμε για ένα-δύο λεπτά. Όμως, μερικές φορές, όταν το επέτρεπαν οι συνθήκες, συζητούσαμε για πολλή ώρα.

Φινλανδικές κραυγές στο Άγιο Όρος

– Μια φορά ο πνευματικός μού είχε πει ξεκάθαρα: «Δεν είμαι σε θέση να σε βοηθήσω σε αυτό το ζήτημα, συγχώρεσέ με. Πρέπει να πας στον πατέρα Παΐσιο. Νομίζω αυτός μπορεί να σε βοηθήσει». Ο γέροντας τότε ήταν πολύ άρρωστος. Όμως, μόλις άρχισα να του μιλάω για το θέμα μου, αμέσως ξέχασε την αρρώστια του και με άκουγε με πολύ μεγάλη προσοχή. Δε μιλάμε απλώς για ευγενική και διακριτική προσοχή. Μιλάμε για προσευχή. Φαινόταν πιο νέος κιόλας. Φαινόταν ότι μέσα του εξελισσόταν μια πολύ σοβαρή διεργασία, θα έλεγα συνέργεια με τον Θεό για την υπόθεσή μου. Ήταν κάτι και μεγαλοπρεπές και τρομερό ταυτόχρονα.

Μόλις τέλειωσε την προσευχή του ο πατήρ Παΐσιος, σήκωσε το βλέμμα του και μου είπε κάτι πολύ απλό. Όμως, αυτά τα απλά λόγια τα είπε μέσα από την καρδιά του, από την εμπειρία της πάλης του με την αμαρτία. Ομολογώ ότι αυτά τα λόγια έσκασαν λες και ήταν βόμβα στη συσσωρευμένες συμφορές και δοκιμασίες, για τις οποίες είχα έρθει στο γέροντα. Ύστερα από αυτό, έτρεχα από το κελί του προς τη Μονή των Ιβήρων, φωνάζοντας με όλες τις δυνάμεις μου: «Δόξα τω Θεώ! Δόξα τω Θεώ!». Ήλπιζα να μην με βλέπει κανείς και με πάρει για τρελό.   

Η σωτήρια αυστηρότητα

– Ο Όσιος πάντα «χάιδευε τα αυτιά» ή…;

– Ή... Καμιά φορά μπορούσε να είναι και ήταν αυστηρός. Δεν εννοώ κακός, αλλά αυστηρός. Και αυτό πάλι πήγαζε από την αγάπη για τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, όταν ο άνθρωπος βρισκόταν σε απόγνωση, η μοναδική δυνατότητα που είχε για να τον σώσει ήταν η αυστηρότητα. Μια φορά, επιστρέφαμε από την Ουρανούπολη στη Θεσσαλονίκη με έναν φίλο μου που μου διηγήθηκε την εξής ιστορία: Είχε χάσει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα δύο γιους. Πρώτα σκοτώθηκε ο ένας γιος και ένα χρόνο μετά ο άλλος. Η θλίψη τόσο η δική του όσο και της γυναίκας του δεν περιγραφόταν. Η σύζυγός του αρρώστησε βαριά και ο ίδιος είχε καρδιακό επεισόδιο. Οι σύζυγοι είχαν περιέλθει σε απόγνωση. Αυτός ο φίλος μου, με όσες δυνάμεις του είχαν απομείνει, πήγε στο Άγιο Όρος στον Άγιο Παΐσιο για παρηγοριά. Όταν ο γέροντας άκουσε τα δεινά του πατέρα και είδε την άθλια κατάστασή του, του απευθύνθηκε πολύ αυστηρά και του είπε: «Θλίβεσαι για τα παιδιά σου που είναι τώρα μαζί με τον Χριστό. Θλίβεσαι για λάθος πράγμα. Το πρόβλημα δεν το έχουν αυτά όσο το έχεις εσύ. Εσύ πρέπει – επαναλαμβάνω – πρέπει να βρεις πνευματικό πατέρα και να ζεις υπό την καθοδήγησή του». Ο φίλος μου δεν περίμενε τέτοια λόγια από τον γέροντα που πάντοτε ήταν πολύ τρυφερός και παρηγορητικός. Και του λέει: «Πού, όμως, να βρω πνευματικό πατέρα, γέροντα;». – «Να πας στη μονή Ιβήρων και θα τον βρεις στο δρόμο». Πήγε πράγματι και στο μονοπάτι συνάντησε τον πατέρα Μάξιμο, τον μετέπειτα πνευματικό του πατέρα. Είναι αυτός που βοήθησε τον ίδιο και την οικογένειά του να βγει από το λάκκο της απόγνωσης.     

Η αυστηρότητα του πατέρα Παϊσίου πήγαζε από την αγάπη. Πράγματι, ο άνθρωπος πήρε την υποστήριξη που χρειαζόταν, καθώς κατάλαβε ότι ο Θεός φροντίζει τον ίδιο, τη σύζυγό του και τα κεκοιμημένα παιδιά του.

Η ζεστή φινλανδική προσευχή

– Τώρα που ο πατήρ Παΐσιος εγκατέλειψε αυτόν τον κόσμο, νιώθετε ότι οι σχέσεις σας διατηρούνται; Ότι συνεχίζετε τις συνομιλίες σας;

– Δεν μπορώ να αποκαλέσω τον εαυτό μου άξιο συνομιλητή, αλλά ελπίζω στην προσευχητική υποστήριξη και στην αγάπη του Οσίου. Είμαι ευτυχισμένος που μπόρεσα να μεταφράσω και να εκδώσω κάποια βιβλία για το γέροντα Παΐσιο τον Αγιορείτη, τις επιστολές του και τις ομιλίες του εδώ, στη Φινλανδία. Βεβαίως, απευθύνομαι σε αυτόν συνέχεια με προσευχή. Ελπίζω ότι η γνωριμία με το γέροντα θα βοηθήσει πολλούς από μας να πλησιάσουμε στον Θεό.

– Και πώς οι Φινλανδοί αναγνώστες υποδέχτηκαν τον Όσιο Παΐσιο; Μήπως ήταν λίγο παράξενος και απόμακρος για τους Φινλανδούς;

– Δόξα τω Θεώ, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: οι Φινλανδοί αγάπησαν πολύ τον Άγιο. Και πολλοί από αυτούς άρχισαν να ασπάζονται την Ορθοδοξία. Αλλά αυτό είναι η αρχή. Έχουμε πολλά να μάθουμε ακόμη.

– Γιατί νομίζετε ότι ο Όσιος Παΐσιος έγινε τόσο αγαπητός;

– Για πολλούς λόγους. Είναι σύγχρονός μας και έβλεπε πολύ καλά τις συνθήκες, οι οποίες έχουν διαμορφωθεί στη σημερινή κοινωνία. Ο πατήρ Παΐσιος, όταν απευθύνονταν στον άνθρωπο, δεν μίλαγε δυσνόητα. Οι λέξεις που χρησιμοποιούσε ήταν απλές, προσιτές, έντονες και παραστατικές. Το σημαντικότερο ήταν ότι αυτά που έλεγε διακρίνονταν για την ειλικρίνεια και είχαν δοκιμαστεί στην ίδια του τη ζωή. Αυτό, παρεμπιπτόντως, μπορούμε να το αποκαλέσουμε πραγματικό άρτο, τον οποίο νοσταλγεί τόσο πολύ ο σημερινός άνθρωπος. Θυμάστε, μιλούσαμε για «πλαστικό πνευματικό ψωμί»; Ο Όσιος Παΐσιος μας έδινε και συνεχίζει να μας δίνει πραγματικό άρτο. Μπορούμε να το συγκρίνουμε με ένα καλό παιδικό βιβλίο: πρέπει να ξέρεις να μιλάς με απλή γλώσσα για πολύ σημαντικά πράγματα. Ο γέροντας ήξερε να το κάνει αυτό. Είχε και πολύ λεπτό και ωραίο χιούμορ. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί ένα καλό αστείο μπορεί να μαλακώσει την καρδιά. Το χαμόγελο του Αγίου βοηθούσε να καταλάβεις ότι ο σκοπός του Θεού δεν είναι να σε βάλει στο κουτί, να σε περιορίσει με διάφορες διαταγές και οδηγίες, αλλά να σου δώσει την ελευθερία. Πώς μπορεί να μην χαμογελάει ένας άνθρωπος που έχει απελευθερωθεί από το κακό;     

Το χαμόγελο του Αγίου βοηθούσε να καταλάβεις ότι ο σκοπός του Θεού δεν είναι να σε περιορίσει με διάφορες οδηγίες, αλλά να σου δώσει την ελευθερία

Και εμείς, στην προσπάθειά μας να οργανώσουμε μοναχική ζωή εδώ, στο Λάμμι, βλέπουμε ως στόχο μας, εκτός των άλλων, να κάνουμε γνωστό σε όσους μας επισκέπτονται το βίο του Αγίου και τους αγώνες του. Η ζωή του, είναι πεποίθησή μας, είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα ζωής με τον Θεό στην εποχή μας. Το να ξέρεις και να προσπαθείς να αφιερώσεις τον εαυτό σου στη διακονία για τον πλησίον, ξέρετε, για την εποχή μας, που διακρίνεται από το θρησκευτικό προσκύνημα στον καταναλωτισμό και την άνεση, αυτό είναι κάτι το επαναστατικό. Όπως, άλλωστε, και όλος ο χριστιανισμός.  

Ο γέροντας έλεγε: «Αν δεν υπηρετείς τον πλησίον, δε θα αποκτήσεις ποτέ τη χαρά. Η χαρά θα είναι υποκατάστατο. Και όταν θα υπηρετείς, θα αφοσιωθείς στον πλησίον, θα δεις τη χαρά που θα σου δώσει ο Θεός». Το ότι είχε δίκιο επιβεβαιώνεται ανά πάσα στιγμή. Κοιτάξτε γύρω σας: πόσοι είναι οι δυστυχείς εγωιστές που μιλούν για την ευτυχία! Οι άνθρωποι υποφέρουν, πίνουν διάφορα χάπια, τρέχουν σε «σεμινάρια ευτυχίας», κάνουν οτιδήποτε για να την αποκτήσουν, αλλά πάντα το αποτέλεσμα θα είναι πονεμένα μάτια και άδειες ψυχές. Ξανά και ξανά πρέπει να επιστρέφουμε στις αρχές της πνευματικής ζωής: ο δρόμος προς την ευτυχία είναι πολύ απλός, πρέπει απλώς να αρχίσουμε να αγαπάμε τον άλλον.

Προσευχή για τη Σκέπη

– Είμαι σίγουρος ότι οι προσκυνηματικές επισκέψεις στο Άγιο Όρος προσφέρουν μεγάλα οφέλη σε αυτούς που συμμετέχουν.

– Όχι μόνο οφέλη, αλλά βάζουν και νέα ερωτήματα. Συγκεκριμένα, το σημαντικότερο ερώτημα για μας, για την αδελφότητά μας, είναι να αναστηλωθεί η τιμή της Θεοτόκου στη Φινλανδία.

– Να αναστηλωθεί; Άραγε, έχει χαθεί;

– Σχεδόν πλήρως. Στον προτεσταντισμό, πόσο μάλλον στο σύγχρονο, στην καλύτερη των περιπτώσεων «σέβονται» την Θεοτόκο. Για την τιμή ούτε λόγος. Η αθεϊστική κοινωνία είναι ξένη προς την Εκκλησία. Το να αρνείται κανείς την προστασία της Θεοτόκου, νομίζω, οδηγεί στην καταστροφή των οικογενειών. Ο άνθρωπος τώρα δεν είναι απλώς μόνος, είναι απομονωμένος από τον Ουρανό. Μπορούμε να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας πνευματικά ορφανά. Να, γιατί η κοινότητά μας ονομάστηκε προς τιμήν της Θεοτόκου – Παναγία.   

Σε ποιον απευθύνονταν πάντα οι άνθρωποι στις συμφορές τους; Σωστά, στην Υπεραγία Θεοτόκο. Να, και εμείς θέλουμε να δείξουμε ότι εμείς, οι μόνοι και απομονωμένοι από τους Ουρανούς, έχουμε τη δυνατότητα να σπάσουμε αυτόν τον τοίχο της απομόνωσης, αρκεί να θυμηθούμε ότι όλοι εμείς έχουμε την Παναγία, τη Φοβερά Προστασία, ότι πάνω από όλους μας απλώνεται η Σκέπη Της.