Ούτε διένεξη ούτε παράπονα. Μόνο μετάνοια

Και η ιστορία επαναλαμβάνεται…

Πρόσφατα άκουσα μια ιστορία ενός ευφυούς και στοχαστικού ανθρώπου, ο οποίος «ήταν σε διένεξη με τον Θεό για αυτά που του συμβαίνουν τώρα». Λόγω όλης αυτής της καταστροφής, του θανάτου, των δεινών. Ήταν εξοργισμένος και εξαπέλυε τα παράπονα που είχε από τον Θεό, είχε αγανακτήσει. Και έτσι, τελικά, μπόρεσε κάπως να ηρεμήσει.

Και για άλλη μια φορά ένιωσε πόνο και ντροπή (αν και ήρθε η ώρα να το συνηθίσει): μα πώς οι άνθρωποι – συμπεριλαμβανομένων και των έξυπνων και των σκεπτόμενων – δεν καταλαβαίνουν αυτό το προφανές: δεν ευθύνεται ο Κύριος για ό,τι μας συμβαίνει, για ό,τι κάνουμε ο ένας στον άλλον.

Είναι τεράστιο λάθος να φανταζόμαστε αυτόν τον κόσμο σαν ένα είδος αξιοθέατου, στον οποίο μας τοποθέτησε ο Δημιουργός, τον ξετύλιξε, και στη συνέχεια από δική Του ιδιοτροπία, πότε επιταχύνει την περιστροφή πότε επιβραδύνει, και στη συνέχεια κάνει αυτόν τον περίπλοκο μηχανισμό να σχεδιάσει κάποια περίεργα ζιγκ ζαγκ. Ή τρομακτικά ζιγκ ζαγκ.

Ο Θεός δε δημιούργησε το κακό. Δημιούργησε έναν κόσμο υπέροχο και τέλειο.

Ο Θεός δε δημιούργησε το κακό. Δημιούργησε έναν κόσμο υπέροχο και τέλειο. Και μας τον έδωσε, ώστε να τον κουμαντάρουμε εμείς όπως αποφασίσουμε. Τον κουμαντάραμε…Και εξακολουθούμε να τον διευθύνουμε. Έτσι όπως θέλει ο καθένας, έτσι όπως μπορεί, όπως θεωρεί ότι είναι σωστό. Γι’ αυτό δε θέλουμε να επεμβαίνει, είμαστε σίγουροι ότι εμείς ξέρουμε καλύτερα τι μας χρειάζεται.

Κάποιος καταφέρνει περισσότερο να κατευθύνει τη ζωή του, άλλος μόλις που τα καταφέρνει σε ένα βαθμό –έστω στο επίπεδο λήψης προσωπικών αποφάσεων –. Ή ανήθικων. Αλλά η ουσία είναι ότι όλοι επιμένουμε ότι η ζωή μας είναι δική μας.

Και Εκείνος…Η ευσπλαχνία Του εκδηλώνεται στο ότι δε μας στερεί αυτή τη ζωή, ακόμα και όταν εμείς ξεχνάμε Εκείνον –την Πηγή της ζωής –. Ακόμα και όταν Τον απαρνιόμαστε. Και ακόμα και τότε, που τον αρνιόμαστε, και κάνουμε κάτι τρομερό και ταυτόχρονα εντελώς παράλογο, επαναστατούμε εναντίον Του. Ξέρετε πώς εκφράζεται μερικές φορές αυτό: «Δεν πιστεύω στον Θεό, έχω πολλά παράπονα από Αυτόν»…

Και για μία ακόμη φορά, αυτή η «δική» μας ζωή έρχεται σε αδιέξοδο, μόλις ξεσπάσει μια επόμενη κρίση, μετατρεπόμαστε από ενήλικες και ανεξάρτητους ανθρώπους σε παιδιά. Δεν ξέρουμε πώς να βγούμε από το αδιέξοδο, δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς θα ξεπεράσουμε την κρίση. Και σε καμία περίπτωση δε θέλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι η σημερινή μας κατάσταση είναι αποτέλεσμα (πάλι) των ίδιων των πράξεων μας.

Είναι πολύ εύκολο να ονομάσουμε όλο αυτό «Πρόνοια του Θεού», σε ακραία περίπτωση «Ανεκτικότητα του Θεού» και ακόμα πιο ακραία «τιμωρία του Θεού». Και όλα φαίνεται να είναι σωστά: «Τίποτα δε συμβαίνει χωρίς το θέλημα του Θεού» σωστά; Μάλιστα σαν να συμβαίνουν όλα αυτά για καλό, να είναι ευλογημένα. Μόνο μια λεπτομέρεια να σημειώσουμε: αν όλα αυτά είναι εκ Θεού, τότε…ο Θεός φταίει. Αν Εκείνος το σχεδίασε, το επέτρεψε, αν Εκείνος μας τιμωρεί με αυτό τον τρόπο, τότε γιατί θα σταματήσει και θα μας συγχωρήσει στο τέλος; Πού είναι η αγάπη Του, η ευσπλαχνία, η εγκαρτέρηση;

Αλλά δε φταίει για τίποτα ο Θεός. Και η ευσπλαχνία Του αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ό,τι και αν γίνει, μας υπομένει. Παρόλο που, ειδικότερα, πρώτα Τον σπρώχνουμε στην άκρη, Τον διώχνουμε από τη ζωή μας, προσπαθώντας κυριολεκτικά να αποτραβηχτούμε από τα στοργικά Του χέρια και όταν οι συνέπειες είναι λυπηρές, διώχνουμε τα χέρια Του από πάνω μας με αγανάκτηση:

«Τι ζωή είναι αυτή; Γιατί δεν μπόρεσες να την κάνεις ιδανική, να ταιριάζει σε όλους και ειδικότερα σε μένα; Βάλε σε τάξη τη ζωή μου, επιτέλους!»

Είναι όπως το παιδί, που αγνοεί όλες τις προσπάθειες του μπαμπά και της μαμάς να του εξηγήσουν πώς δουλεύει ένα ακριβό παιχνίδι, το σπάει και βάζει τα κλάματα, ξεσπώντας με κραυγές, πεσμένο στο πάτωμα γεμάτο δάκρυα.

Μόνο που εμείς δεν είμαστε παιδιά. Και η ζωή δεν είναι παιχνίδι. Και όλα είναι πολύ πιο δύσκολα και τραγικά.

Το πραγματικό κακό δεν είναι τα δεινά που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας από καιρό σε καιρό. Ούτε η πείνα ούτε η ανεργία, ούτε κάποια επιδημία. Ούτε οι βρισιές, ούτε καν ο θάνατος.

Το πραγματικό κακό είναι ότι κάνουμε τα ίδια λάθη και δεν καταλήγουμε σε κανένα συμπέρασμα

Το πραγματικό κακό είναι ότι κάνουμε τα ίδια λάθη και δεν καταλήγουμε σε κανένα συμπέρασμα. Το γεγονός ότι παραμένουμε αμετακίνητοι στην επιθυμία μας να είμαστε ανεξάρτητοι και παράλληλα να μη φέρουμε την ευθύνη. Να ακούσουμε πώς μέσα από όλα αυτά ακούγεται η ερώτηση που ετέθη κάποτε στον παράδεισο:

«Μήπως έφαγες από το δέντρο που σου είχα απαγορέψει να φας;» (1) Μήπως απομακρύνθηκες από όλες τις εντολές μου, από τις οποίες κατάφερες μόνο να παρεκκλίνεις;

Και απαντάς κραυγάζοντας:

«Η γυναίκα που μού έδωσες, εκείνη μου πρόσφερε έναν καρπό και έφαγα» (2) Για αυτή τη ζωή που Εσύ δημιούργησες ατελώς, εκείνη ευθύνεται!

Αυτός ο κλειστός κύκλος, κύκλος όχι ζωής αλλά θανάτου, όχι σωματικού, αλλά γνήσιου, όταν δηλαδή η ύπαρξη ζει χωρίς Θεό. Για την ακρίβεια, αυτό ονομάζεται ανυπαρξία. Και η παραμονή μας σε αυτή την ανυπαρξία είναι πιο τρομακτική από οτιδήποτε μπορεί να μας συμβεί στη γη.

Τι σημαίνει λοιπόν Πρόνοια του Θεού; Πώς συνδέεται με αυτό που βλέπουμε γύρω μας, πώς συσχετίζεται με αυτά που μας συμβαίνουν, το γεγονός ότι τίποτα δεν μπορεί να εναντιωθεί στο θέλημα του Θεού;

«Τίποτα δεν μπορεί να εναντιωθεί»…Αυτό δεν είναι αλήθεια. Παρέχοντάς μας την ελεύθερη βούληση, ο Κύριος μας έδωσε αυτή τη δυνατότητα, να Του εναντιωθούμε, αν επιλέξουμε ένα τέτοιο δρόμο. Δημιουργώντας τον άνθρωπο, ο Θεός με την άφατη ταπεινοφροσύνη του «μετακινήθηκε προκειμένου να κάνει χώρο για κείνον», έτσι έλεγε ο μακαριστός Αγιορείτης γέροντας Αιμιλιανός, ηγούμενος στο μοναστήρι της Σίμωνος Πέτρας, που εκοιμήθη στην πόλη Μποζέ.

Όσο για την Πρόνοια…Οι πράξεις Του είναι ακατάληπτες και σπουδαίες. Δεν μπορούμε να τις αξιολογήσουμε, να τις αναλύσουμε, να εξηγήσουμε ικανοποιητικά: «Οι σκέψεις μου δεν είναι σαν τις δικές σας σκέψεις» λέει ο Κύριος, «και τα έργα σας δεν είναι όπως τα δικά μου έργα. Όσο απέχει ο ουρανός από τη γη, τόσο απέχουν τα έργα μου από τα δικά σας, οι σκέψεις μου από τις σκέψεις σας.»(3)

Μπορούμε μόνο να τον παρατηρούμε. Και αν έχουμε ως προς αυτό έστω λίγη ταπεινότητα και ευλάβεια, τότε οπωσδήποτε κάτι θα μπορέσουμε να δούμε, να δούμε το πιο σημαντικό…

Η Πρόνοια του Θεού είναι τέτοια, που ακόμα και έχοντας κάνει αμέτρητα λάθη, αμαρτίες, ακόμα και εγκλήματα, δεν καταστρέφεται ο εαυτός μας, η ζωή μας, η παντοτινή και, μερικές φορές, προσωρινή. Μπορούμε να καταλάβουμε ότι όλα τα άσχημα πράγματα, που συνέβησαν και συμβαίνουν «δεν μας τα έκανε κάποιος» αλλά εμείς κάναμε στον εαυτό μας και στους άλλους. Ίσως να είμαστε σίγουροι ότι δεν ευθυνόμαστε για αυτό το κακό, αυτό το πρόβλημα, αυτή τη θανατηφόρα εχθρότητα, είμαστε πεπεισμένοι ότι άδικα μας χτυπούν στο δεξί μάγουλο. Αλλά έχουμε το αριστερό μας μάγουλο, την ακαθαρσία μας μέσω της οποίας εξακολουθούμε να συμμετέχουμε στη διαδικασία εξολόθρευσης της ύπαρξής μας.

Η Πρόνοια του Θεού, μας επιτρέπει να ξεφύγουμε από αυτή την καταστροφική δίνη, να τρομοκρατηθούμε συνειδητοποιώντας πού βρισκόμαστε. Να αναλογιστούμε γιατί συνέβη αυτό. Για να δούμε όχι μόνο αυτό που οδήγησε σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση την κοινωνία, τη χώρα, τον κόσμο, αλλά αυτό που οδήγησε συγκεκριμένα εμάς σε αυτή την κατάσταση. Να αξιολογήσουμε τη δική μας προσωπική συμβολή στην καταστροφή και φθορά του κόσμου. Και να επιστρέψουμε στο αρχικό σημείο. Να επιστρέψουμε σε Εκείνον.

Να τι χρειαζόμαστε περισσότερο. Όχι να διαφωνούμε μαζί Του. Όχι να έχουμε παράπονα από Εκείνον. Όχι να Τον κατηγορούμε για οτιδήποτε. Αλλά να μετανοήσουμε.

Να τι χρειαζόμαστε περισσότερο. Όχι να διαφωνούμε μαζί Του. Όχι να έχουμε παράπονα από Εκείνον. Όχι να Τον κατηγορούμε για οτιδήποτε. Το μόνο που θα μας σώσει είναι η μετάνοια. Η συλλογική μετάνοια θα μπορούσε να μας σώσει όλους ως ανθρωπότητα. Η προσωπική μετάνοια σώζει τον ίδιο τον μετανοούντα. Και τουλάχιστον διαλύει λίγο το σκοτάδι, δίνει σε όποιον βρίσκεται κοντά την ευκαιρία να δει το φως και να βρει τον δρόμο.

Είμαι βέβαιος ότι τίποτα πιο σημαντικό δεν υπάρχει και δε μπορεί να υπάρχει τώρα από το να δώσουμε αυτή την ευκαιρία στον εαυτό μας και να προσπαθήσουμε να τη μοιραστούμε με τους άλλους…

1. Γεν. 3:11
2. Γεν. 3:12
3. Ης 55:8-9