Πώς ιδρύθηκε η Ιερουσαλήμ. Μέρος Α

Οι Άγιοι Τόποι κατά καιρούς ονομάζονταν διαφορετικά και δεν είναι περίεργο να συγχέονται: η Γη της Χαναάν, η Ιουδαία, η Παλαιστίνη, η Γη του Κυρίου, η Γη του Ισραήλ…

Στην Καινή Διαθήκη ονομάζεται «Γη των Ισραηλινών και Γη των Ιουδαίων» (Μτ. 2:20; Ιω. 3:22), και επίσης «Γη της Επαγγελίας» (Εβρ. 11:9), δηλαδή η γη, την οποία υποσχέθηκε ο Θεός στον πατριάρχη Αβραάμ. Στην Παλαιά Διαθήκη αυτή η γη ονομάζεται «όρια του Ισραήλ» (1 Βασιλ.11:3) και «Γη του Κυρίου» (Ος 9:3) ή απλώς γη. Ως εκ τούτου, στα νέα εβραϊκά ονομάζεται απλώς Ερέτς ή Χα-αρετς-«γη».

Ωστόσο η πιο αρχαία βιβλική ονομασία για αυτή την περιοχή είναι η Χαναάν (σουντ 4:2), γη της Χαναάν ή γη των Χαναναίων (Μπ 11:31; Ισχ. 3:17). Εξάλλου, ακόμα και προτού καταλάβουν οι γιοι του Ισραήλ (Εβραίοι) αυτή τη γη, κατοικούσαν εδώ εφτά λαοί Χαναναίων, εφτά φυλές απογόνων του μεγαλύτερου γιου του Χαμόφ που ονομάζεται Χαναάν.

Οι Χαναναίοι έφτασαν εδώ λίγο αφότου ο Θεός κατέστρεψε τον Πύργο της Βαβέλ και οι λαοί που τον είχαν χτίσει διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο. Οι πρώτοι που κυριολεκτικά διασκορπίστηκαν από τα ερείπια του πυλώνα της Βαβυλώνας, ήταν οι πιο δραστήριοι οικοδόμοι, οι απόγονοι του Χαμ. Αυτοί κατέλαβαν και τα «θερμότερα» μέρη, συμπεριλαμβανομένης και της Αγίας Γης, η οποία ήταν άδεια μετά τον κατακλυσμό. Οι Χαναναίοι έχτισαν εδώ τις πρώτες πόλεις, τα ερείπια των οποίων μέχρι σήμερα βρίσκονται από Ισραηλινούς αρχαιολόγους.

Όμως η γη αυτή δεν ήταν σχεδιασμένη για κείνους. Στους Αγίους Τόπους, κατά το σχέδιο Θεού έπρεπε να εγκατασταθούν Εβραίοι, ένας λαός που, σε αντίθεση με άλλους, έρθει το πλήρωμα του χρόνου, θα δώσουν στον κόσμο έναν Σωτήρα. Η αλήθεια είναι ότι το έθνος αυτό, οι Εβραίοι, εκείνοι την εποχή δεν υπήρχε ακόμη. Ολόκληρη η ανθρωπότητα, οι απόγονοι του Σημ, του Χάμ και του Ιαφέτ ξέχασαν τον Θεό και έπεσαν στον παγανισμό (ειδωλολατρία), και μέσα σε αυτόν το ωκεανό του κακού υπήρχαν μόνο μικρά νησάκια δικαιοσύνης και πίστης σ’ έναν Θεό… Και να που τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν ο Θεός «βρίσκει» (δεν είναι η σωστή λέξη, βέβαια, ο Θεός είναι παντογνώστης και δε χρειαζόταν να αναζητήσει κανέναν) μέσα σε αυτόν τον ωκεανό παγανισμού δίκαιο. Αυτός ο δίκαιος δημιουργήθηκε από το αίμα του Έβερ, δισέγγονου του Σημ, και τον ονόμασαν Αβραάμ, το οποίο σημαίνει «ο πατέρας των λαών». Έτσι θα τον λέμε και εμείς σε αυτό το άρθρο.

Ο Αβραάμ ζούσε κοντά στα σημερινά τουρκο-συριακά σύνορα στην πόλη Ουρ (σημερινή Σανλί Ούρφα της Τουρκίας, και λεγόταν ακόμη Έδεσσα). Ο Αβραάμ πράγματι έγινε ο πατέρας των λαών, των Εβραίων. Έπειτα από υπόδειξη του Θεού ο Αβραάμ μαζί με την όμορφη γυναίκα του τη Σάρα, τον ανιψιό του τον Λωτ, τους υπηρέτες του και ένα πολυάριθμο κοπάδι αίγων διέχισε μια διαδρομή 900 χιλιομέτρων και ήρθε εδώ, στους Αγίους Τόπους, που ήταν η γη των Χαναναίων. Διέσχισε την Χαναάν από τον βορρά μέχρι το νότο, πότε εδώ πότε εκεί, διαλύοντας τις σκηνές του και δεν έμενε πουθενά για πολύ. Έπειτα ο Αβραάμ και οι σύντροφοί του επισκέπτονται την Αίγυπτο, και μετά επιστρέφουν πάλι στη Χαναάν, μόνο που τώρα το καραβάνι των νεοφερμένων κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, από το νότο προς τον βορρά…

Αυτή ήταν μια μικρή εισαγωγή. Και τώρα θα μιλήσουμε για τον πόλεμο των βασιλιάδων.

Ο πόλεμος των βασιλιάδων

Ο πόλεμος των βασιλιάδων ήταν η πρώτη παγκόσμια πολεμική διαμάχη, που περιγράφηκε στην Αγία Γραφή

Σχεδόν τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν στους Αγίους Τόπους, που ονομάζονταν γη των Χαναναίων, στην κοιλάδα Σιδδίμ, που βρισκόταν εκεί που βρίσκεται τώρα η Νεκρά Θάλασσα, εννέα βασιλιάδες συκρούστηκαν σε μια αιματηρή διαμάχη. Αυτό το συμβάν αποτέλεσε την πρώτη παγκόσμια πολεμική διαμάχη, που περιγράφηκε στην Αγία Γραφή. Μερικοί μάλιστα ονομάζουν αυτή την μάχη «πρώτο παγκόσμιο πόλεμο», αλλά αυτό βέβαια είναι υπερβολή. Μελετητές της Βίβλου χρησιμοποιούν τον όρο «Πόλεμος των βασιλιάδων». Πέντε βασιλιάδες των Χαναναίων ήρθαν σε ρήξη με τους τέσσερις βασιλιάδες του βορρά, που ήρθαν στη Χαναάν από τον βορρά, από τη Μεσοποταμία.

Ίσως να θυμάστε τα ονόματα των πέντε πιο ξακουστών πόλεων της Χαναάν: Σόδομα, Γόμορρα, Αδαμά, Σεβωείμ και Σηγώρ, που βρίσκονται στην ανθισμένη, σαν τον Κήπο της Εδέμ, πλούσια σε νερό κοιλάδα Σιδδίμ. Οι κάτοικοι αυτής της Πεντάπολης ακόμα και στα πλαίσια της γενικής ηθικής παρακμής των απογόνων των Χαμόφ, ξεχώρισαν για την εξαχρείωση και την προδοσία τους, ειδικά οι πόλεις Σόδομα και Γόμορρα ήταν διάσημες για κάθε είδους διαστροφές.

Δώδεκα χρόνια οι βασιλιάδες της χανανικής Πενταπόλεως ήταν αναγκασμένοι να αποτίσουν φόρο τιμής σε ξένο κυβερνήτη, τον Χοδολλογομόρ, τον βασιλιά του Ελάμ. Και τον δέκατο τρίτο χρόνο επαναστάτησαν. Και ύστερα από έναν χρόνο, τα στρατεύματα των τεσσάρων βασιλιάδων της Μεσοποταμίας–Χοδολλογομόρ του Ελάμ και τρεις από τους συμμάχους του–ξεκίνησαν εκστρατεία προκειμένου να τιμωρήσουν τους αντάρτες.

Στο δρόμο του τεράστιου βόρειου στρατεύματος, βρισκόταν η σημερινή Ιορδανία, όπου ζούσαν οι Ραφαΐν, άνθρωποι γιγαντιαίου αναστήματος. Γνωρίζουμε από την παράδοση ότι αν και οι γίγαντες των νεφελίμ καταστράφηκαν από τα νερά του παγκόσμιου κατακλυσμού, ωστόσο μέσω της συζύγου του Χαμ ο γιγαντιαίος σπόρος πέρασε στην ανθρωπότητα μετά τον κατακλυσμό. Έτσι εμφανίστηκαν οι γίγαντες ή Ραφαΐν μετά τον κατακλυσμό. Η μάχη των τεσσάρων βασιλιάδων με τους Ραφαΐν θα μπορούσε πιθανόν να χρησιμεύσει σαν μια εξαιρετική πλοκή για κάποια σύγχρονη ταινία επιστημονικής φαντασίας…Οι Ραφαΐν και οι συγγενείς φυλές των Ζουζείμ και Εμίμ ηττήθηκαν, οι πόλεις τους λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν.

Και εκείνη την εποχή στην κοιλάδα Σιδδίμ οι πέντε αντάρτες–πέντε βασιλιάδες περίμεναν με αγωνία τους νεοφερμένους. Σε όλη την Πεντάπολη βιαστικά κατασκεύασαν αλυσιδωτή αλληλογραφία, οι σιδεράδες σφυρηλάτησαν σπαθιά και ενισχύθηκαν τα τείχη της πόλης. Ήταν σε εξέλιξη οι προετοιμασίες για έναν πόλεμο, στον οποίο οι απόγονοι του Χαμ δεν είχαν καμία πιθανότητα να νικήσουν…

Πού ζούσε εκείνο τον καιρό ο Αβραάμ

Αγνοώντας τον επικείμενο πόλεμο, ο Αβραάμ με την πόλη–σκηνή του βρισκόταν αυτό το διάστημα στο Δρυ Μαμβρή, από μία αρχαία διακλαδισμένη βελανιδιά κοντά στη Χεβρώνα. Ακριβώς εδώ έστησε τις σκηνές του ο Αβραάμ, όταν επέστρεψε από τη γη της Αιγύπτου. Επιπλέον, είχε αρκετά φιλικές σχέσεις με μερικούς από τους ντόπιους.

Ο Αβραάμ, η Σάρα και ο Λωτ επέστρεψαν από την Αίγυπτο πραγματικά πλούσιοι, επειδή ο Φαραώ κυριολεκτικά τους γέμισε με τα δώρα του: «μικρά και μεγάλα πρόβατα και γαϊδούρια και σκλάβους και σκλάβες και μουλάρια και καμήλες» (Γεν. 12:16). Όπως συχνά συμβαίνει στη ζωή, ο πλούτος αποδείχθηκε μεγάλος πειρασμός για μια κάποτε φιλική οικογένεια…

«Ο Λωτ, που συνόδευε τον Αβραάμ, είχε και αυτός αποκτήσει πρόβατα, βόδια και σκηνές. Η χώρα όμως δεν επαρκούσε για να κατοικήσουν και οι δύο μαζί, γιατί τα υπάρχοντά τους ήταν πάρα πολλά (…) Και ο Λωτ διάλεξε λοιπόν για τον εαυτό του την κοιλάδα του Ιορδάνη και μετανάστευσε προς τα ανατολικά. Και χωρίστηκαν ο ένας από τον άλλον. (…) Ο Λωτ έστησε τις σκηνές του ανάμεσα στις πόλεις της κοιλάδας, κοντά στα Σόδομα. Οι άνθρωποι όμως των Σοδόμων ήταν κακοί και πάρα πολύ αμαρτωλοί ενώπιον του Θεού» (Γεν.13:6-12).

«Έτσι ο Αβραάμ μάζεψε τις σκηνές του και ήρθε να κατοικήσει κοντά στη Δρυ Μαμβρή, στη Χεβρώνα, όπου και έχτισε ένα θυσιαστήριο για τον Κύριο. (Γεν.13:18).

Να πώς σχολιάζει αυτή την ιστορία του χωρισμού ο άγιος Φιλάρετος της Μόσχας:

«‘Οι άνθρωποι των Σοδόμων ήταν κακοί και πάρα πολύ αμαρτωλοί ενώπιον του Θεού’. Λέγοντας αυτό, ο Μωυσής καταδικάζει την επιλογή τοποθεσίας που έκανε ο Λωτ. Στην πραγματικότητα, ο Λωτ θα είχε ενεργήσει πιο συνετά εάν, παρά τη σεμνή και ανιδιοτελή προσφορά του Αβραάμ να επιλέξει μια χώρα για τον εαυτό του, του είχε επιτρέψει, σαν παλαιότερος να διορίσει μία…αλλά η προσκόλλησή του στα γήινα πράγματα τον τύφλωσε και αργότερα θα τον οδηγούσε στην άκρη της αβύσσου» (1).

Η συμφορά του Λωτ

Κάποτε ένα πρωί, ο Αβραάμ ξύπνησε από τις κραυγές του δούλου και οικονόμου του Ελιέζερ, από τις οποίες κατάλαβε ότι κάτι συνέβη στον Λωτ, τον μικρό αδερφό της γυναίκας του(2). Στην είσοδο της σκηνής περίμεναν τον Αβραάμ οι Χαναναίοι φίλοι του: Ανέρ, Εσκώλ και Μαμβρή (ιδιοκτήτης του δρύινου δάσους, στο οποίο μεγάλωσε η περίφημη δρυς της Μαμβρίας. Και δίπλα του στεκόταν ένας άγνωστος Χαναναίος με μια αλυσιδωτή αλληλογραφία τρυπημένη στον ώμο. Είπε ότι στην κοιλάδα Σιδδίμ, κοντά στα Σόδομα, έγινε μια φοβερή μάχη. Οι Χαναναίοι ηττήθηκαν, και αμέτρητοι σκοτώθηκαν. Η ίδια η πόλη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς από τους νεοφερμένους ξένους. Οι ξένοι σκότωσαν ανελέητα πολλούς κατοίκους, και πολλοί, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και γυναικών, αιχμαλωτίστηκαν. Και ανάμεσα στους αιχμάλωτους ήταν και ο δύστυχος Λωτ, ο οποίος θέλησε να ζήσει σε αυτά τα γραφικά μέρη, μακριά από τον θείο του…

Ο Λωτ χωρίστηκε από τον Αβραάμ και σκεφτόταν να απολαύσει περισσότερη ελευθερία, να κατέχει καλύτερα μέρη, αλλά αντ’ αυτού πιάστηκε αιχμάλωτος

«Ο Λωτ δεν επωφελήθηκε καθόλου με την επιλογή καλύτερης τοποθεσίας… – μας νουθετεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Να που χωρίστηκε από τον πατριάρχη και σκεφτόταν να απολαύσει περισσότερη ελευθερία, να αποκτήσει καλύτερα μέρη, να ζήσει πολύ πλούσια και ξαφνικά έγινε αιχμάλωτος, άστεγος, έτσι ώστε να γνωρίζεις τι κακό είναι η διαφωνία και τι καλό η συγκατάβαση και πως καλύτερα να μην κυνηγάς τα πιο πολλά, αλλά να προτιμάς την ταπείνωση…Πόσες φορές καλύτερο θα ήταν για κείνον να ζει μαζί με τον πατριάρχη και να υπομένει τα πάντα, αν δεν τερματιζόταν η αμοιβαία συμφωνία, παρά που χωρίστηκε από αυτόν και επέλεξε τα καλύτερα μέρη για τον εαυτό του, και αμέσως να εκτεθεί σε τέτοιους κινδύνους και να πέσει κάτω απ’τον ζυγό των ξένων»(3).

Η Σωτηρία

Αφού έμαθε για την ατυχία του αιχμαλώτου, ο Αβραάμ δεν έδειξε χαιρεκακία να πει ότι ο Λωτ φταίει για την ατυχία του. Φυσικά, δεν μπορούσε καν να το σκεφτεί αυτό!

«Όταν ο Αβραάμ άκουσε ότι αιχμαλωτίστηκε ο συγγενής του (ο Λωτ), εξόπλισε τριακόσιους δεκαοχτώ από τους υπηρέτες του, που είχαν γεννηθεί στο σπίτι του και καταδίωξε τους τέσσερις βασιλιάδες μέχρι τη Δαν. Τη νύχτα, χώρισε τους άντρες του σε μικρές ομάδες, επιτέθηκε στους εχθρούς και τους κατατρόπωσε. Τους καταδίωξε ως τη Χοβά, βόρεια της Δαμασκού, και πήρε πίσω όλα του τα λάφυρα και έφερε πίσω και τον συγγενή του τον Λωτ και όλα του τα υπάρχοντα, μαζί με τις γυναίκες και τους άλλους αιχμαλώτους» (Γεν: 14:14-15).

Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία! Ο Αβραάμ, ο οποίος πλησίαζε τα ογδόντα, μάζεψε βιαστικά μια μικρή ομάδα από τους άντρες του, μαζί του ήταν και οι Χαναναίοι φίλοι του Ανέρ, Εσκώλ και Μαμβρή, οι οποίοι επίσης ήταν φανερά με το μέρος του. Και αυτός ο μικρός στρατός, έχοντας κάνει μια γρήγορη πορεία μέχρι τον βορρά κοντά στη Δαμασκό, έκανε μια τολμηρή νυχτερινή επίθεση στους εχθρούς που ήδη είχαν χαλαρώσει, και τώρα όλοι οι αιχμάλωτοι είναι ελεύθεροι!

Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα στην ιστορία μας ξεκινάει παρακάτω, όταν ο νικητής Αβραάμ και οι αιχμάλωτοι που απελευθερώθηκαν, επιστρέφουν σπίτι…