Αυτόν το ναό «επινόησαν» μεγάλοι Ρώσοι καλλιτέχνες. Η ιστορία του, ξεκίνησε με... κατακλυσμό, το Πάσχα

Πιο συγκεκριμένα, η αιτία για όλα, ήταν ο κατακλυσμός της άνοιξης, η πλημμύρα που συνέβη το Πάσχα. Η περίφημη «επική» εκκλησία του Σωτήρος Αχειροποιήτου στο αρχοντικό αγρόκτημα Αμπράμτσεβο, κοντά στη Μόσχα, μπορεί να μην είχε χτιστεί, αν δε συνέβαινε ένα εποχιακό φυσικό φαινόμενο. Ήταν κάπως έτσι...

Στις αρχές της άνοιξης του 1878, η οικογένεια του διάσημου ευεργέτη Σάββα Μαμόντοφ, μετακόμισε στο αρχοντικό αγρόκτημα Αμπράμτσεβο κοντά στη Μόσχα. Το Πάσχα εκείνης της χρονιάς, έπεφτε στις 16 Απριλίου, σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο. Προς τα μέσα Απριλίου, άρχισε μια ισχυρή πλημμύρα στον ποταμό Βόρυα. Λόγω της κατεβασιάς, οι Μαμόντοφ δεν μπορούσαν να φτάσουν στην ενοριακή εκκλησία του πλησιέστερου χωριού Αχτύρκα για τον όρθρο. Έπρεπε να τελέσουν τη λειτουργία στο αρχοντικό τους σπίτι.

Και έτσι συνέβη: ο Σάββα Ιβάνοβιτς, η Ελισαβέτα Γκριγκόριεβνα Μαμόντοφ και τα παιδιά τους, γιόρταζαν την Ανάσταση του Χριστού, στο Αμπράμτσεβο.

Δύο χρόνια αργότερα, την άνοιξη, ο Βόρυα ξεχύθηκε και πάλι ευρέως και σε βάθος. Αλλά αυτή τη φορά, οι αγρότες των γύρω χωριών, γνώριζαν ήδη, ότι η λειτουργία του Πάσχα θα τελεστεί στο αρχοντικό. Δεν μπορούσαν όλοι να διανυχτερεύσουν στην Αχτύρκα — οι ντόπιοι έφτασαν στους Μαμόντοφ! Ως αποτέλεσμα, συγκεντρώθηκαν τόσοι πολλοί προσκυνητές, που το σπίτι δεν μπορούσε να τους φιλοξενήσει όλους!

Η εκκλησία στο Αμπράμτσεβο. Φωτογραφία της Ιουλίας Μακοβέϊτσουκ

Έγινε κατανοητό, ότι το Αμπράμτσεβο χρειαζόταν τουλάχιστον το δικό του παρεκκλήσι. Ένας καλός φίλος του Σάββα Ιβάνοβιτς και της Ελισαβέτα Γκριγκόριεβνα, ο ζωγράφος Βασίλι Πολένοφ, ο ίδιος ντόπιος του Ρωσικού Βορρά, σχεδίασε πολύ γρήγορα, πολλά σκίτσα, λαμβάνοντας ως πρότυπο τα ξωκλήσια του δάσους της επαρχίας Ολόνετς της περιοχής του και τα πρόσφερε στους Μαμόντοφ.

Η υλοποίηση της ιδέας, δεν λειτούργησε αμέσως. Πέρασε ένας χρόνος.

Και πάλι — Πάσχα. Και πάλι — ένα πλήθος ενοριτών, ακόμη μεγαλύτερο από την τελευταία φορά. Τώρα οι Μαμόντοφ, δεν είχαν κατά νου, το παρεκκλήσι, αλλά μια ευρύχωρη εκκλησία στο όνομα του Σωτήρα Αχειροποιήτου.

Σκίτσο του παρεκκλησίου με την υπογραφή του Βασνετσόφ.

Ο Πολένοφ ζωγράφισε την μορφή του Αχειροποίητου Σωτήρα σε κεραμική. Σε μια συγκεκριμένη θέση του ήλιου, τα δόντια περνούν ακριβώς πάνω από το κεφάλι του Χριστού και συμβολίζουν το ακάνθινο στεφάνι.

Αποφάσισαν να χτίσουν την εκκλησία, σύμφωνα με τα αρχαίο ρωσικό στυλ. Η ιδέα υποβλήθηκε και πάλι από τον Πολένοφ, προτείνοντας να ληφθεί ως βάση, ο ναός του Σωτήρος-Νερέντιτσα στο Μεγάλο Νόβγκοροντ του τέλους του 12ου αιώνα, ή του Σωτήρος στο Όρος Νερέντιτσα.

Πολλοί καλλιτέχνες επισκέφτηκαν τους Μαμόντοφ. Όλοι τους ανταποκρίθηκαν έμψυχα, εμπνευσμένοι από το νέο έργο. Όλα τα μέλη του κύκλου Μαμόντοφ βοήθησαν στη δημιουργία του ναού: Βίκτορ Βασνετσόφ, Ίλια Ρέπιν, Μιχαήλ Βρούμπελ, ο γλύπτης Μαρκ Αντόκολσκι και ολόκληρη η οικογένεια Μαμόντοφ.

Η εικόνα της Θεομήτορος. Β. Βασνετσόφ

Τα χοροστάσια υλοποιήθηκαν σύμφωνα με σκίτσα του Βασνετσόφ, ο οποίος τα σχεδίασε μια μέρα, όταν είδε τα λουλούδια κήπου και του δάσους που έφεραν τα παιδιά.

Ο Βασίλι Πολένοφ και ο Βίκτορ Βασνετσόφ, έχοντας απλώσει βιβλία για την αρχιτεκτονική, την ιστορία, την αρχαιολογία και τα λευκώματα του Πολένοφ με αρχιτεκτονικά σκίτσα στο τραπέζι του σαλονιού των Μαμόντοφ στο Αμπράμτσεβο, εργάστηκαν μέρα και νύχτα πάνω στη δόμηση του ναού και του τέμπλου και ζωγράφισαν αρχιτεκτονικά τεμάχια. Στο βραδινό τσάι, μιλούσαν μόνο για την επερχόμενη κατασκευή... Το σπίτι των Μαμόντοφ, μετατράπηκε σε πραγματικό εργαστήριο. Ο Πολένοφ έγραψε: «σχεδιάσαμε προσόψεις, διακοσμήσεις, κάναμε σχέδια, ζωγραφίσαμε εικόνες, και οι κυρίες μας κεντούσαν τα εξαπτέρυγα, πέπλα, ακόμη και σκαλισμένα διακοσμητικά σε πέτρα στα αλσύλια κοντά στην εκκλησία, σαν πραγματικοί λιθοξόοι. Ο Σάββα Ιβάνοβιτς, ως γλύπτης, επίσης σκάλιζε σε πέτρες. Το έργο ήταν σε πλήρη εξέλιξη.»

Εικονοστάσι του στυλ του Νόβγκοροντ. Β. Πολένοφ

Στο ναό υπάρχει η πρώτη σόμπα του Βρούμπελ εγκατεστημένη στο κτήμα.

Η εκκλησία χτίστηκε για δύο χρόνια, 1881-1882. Ο ναός αποδείχθηκε πραγματικό έργο τέχνης. Επιπλέον, το έργο πολλών ταλαντούχων, πρωτότυπων δημιουργών ταυτόχρονα.

Το 1882, έγινε ο αγιασμός του ναού.

Ψηφιδωτό δάπεδο, στην τοποθέτηση του οποίου συμμετείχαν οι Β. Βασνετσόφ και Β. Πολένοφ

Μετά την επανάσταση του 1917, μεταφέρθηκε στη διαχείρηση μουσείου.

Σήμερα, ο ναός έχει ανατεθεί στην εκκλησία της Αχτύρκα της εικόνας της Θεομήτορος του κτήματος Αχτύρκα. Ιερές ακολουθίες πραγματοποιούνται στις εκκλησιαστικές εορτές και τις ημέρες μνήμης για το Αμπράμτσεβο.