Αυτός που υποχώρησε μπροστά στον Άλλον

Αυτός γεννήθηκε για να παραχωρήσει τη θέση του στον Άλλον. Και μάλλον δε θα το καταλάβουμε. Να ελαττώνεσαι εσύ για να εξυψωθεί ο Άλλος. Να, αυτό είναι το μυστήριο της αγιότητας.

Να ελαττώνεσαι εσύ για να εξυψωθεί ο Άλλος, να, αυτό είναι το μυστήριο της αγιότητας

Η ζωή του είναι σκέτο αίνιγμα. Πώς πληρώθηκε με το Άγιο Πνεύμα στην κοιλιά της μητέρας του (Λκ. 1: 15), όταν δεν είχε γίνει ακόμη η επιφοίτηση του Πνεύματος στους ανθρώπους; Πώς έζησε στις ερήμους ενώ ήταν παιδί; Αφού λέγεται ότι «τὸ δὲ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι, καὶ ἦν ἐν ταῖς ἐρήμοις ἕως ἡμέρας ἀναδείξεως αὐτοῦ πρὸς τὸν ᾿Ισραήλ» (Λκ. 1: 80). Πώς είναι δυνατόν;

Άλλο ένα παράδοξο: δεν ακολουθούσε τον Σωτήρα. Στην πραγματικότητα, δεν ακολουθούσε κανέναν. Ακόμα και όταν και ο ίδιος και ο Σωτήρας ήταν κυοφορούμενοι, η Μητέρα του Χριστού ήταν αυτή που πήγε στη μητέρα του Βαπτιστή, και ο τελευταίος, σαν σε τρυφερή κούνια στους κόλπους της μητέρας του, χαιρέτησε το Θείο Βρέφος με χαρμόσυνο σκίρτημα. Αυτό ήταν πρόγευση της μελλοντικής εμφάνισης του Χριστού στους ανθρώπους, τότε που ο Βαπτιστής θα υποδεχόταν τον Σωτήρα.

***

Και όμως, ο Ιωάννης, κατά κάποιον τρόπο, μας φαντάζει αδικημένος. Δεν άκουσε τις διδασκαλίες του Χριστού, και ιδιαίτερα τις γλυκόηχες εντολές των Μακαρισμών και της επί του Όρους Ομιλίας, αυτές που οι παρόντες τις άκουγαν με κομμένη την ανάσα. Δεν είδε τα θαύματα του Σωτήρα, ούτε αντίκρισε την ανεξήγητη Μεταμόρφωσή Του, ούτε συμμετείχε στο Μυστικό Δείπνο. Επιπλέον, στο Ευαγγέλιο συναντάμε μια «τρομερή» μαρτυρία: «ο ᾿Ιωάννης σημεῖον ἐποίησεν οὐδέν» (Ιω. 10, 41), δηλαδή δεν έκανε κανένα θαύμα σε όλη του τη ζωή. Ωστόσο, είναι εντυπωσιακό ότι ο Σωτήρας είπε: «οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων ᾿Ιωάννου τοῦ βαπτιστοῦ» (Μτ. 11, 11). Και αυτό σημαίνει ότι το μέτρο της αγιότητας δε μετριέται με μέτρο τα θαύματα.

Επίσης, πρέπει να πούμε ότι από την αρχή, αρχής γενομένης από τον άγριο διωγμό των νηπίων από τον δόλιο Ηρώδη, ήταν καταδικασμένος. Όταν η Ραχήλ έκλαιγε για τα παιδιά (πρβλ. Μτ. 2:18) και οι στρατιώτες του Ηρώδη έψαχναν με μανία παντού για αθώα παιδιά, από τότε κιόλας ο Ιωάννης ήταν καταδικασμένος σε βάσανα. Είτε βρήκε καταφύγιο στην κοινότητα των Ιεσσαίων (όπως πιστεύουν ορισμένοι) είτε προστατεύονταν μόνο από την Πρόνοια του Θεού, εκεί όπου οι πυρακτωμένοι βράχοι μόνο με την εμφάνισή τους λένε στον άνθρωπο: «Αυτό το μέρος δεν είναι για σένα», εκεί όπου το μεσημέρι οι σκιές εξαφανίζονται και η ζωή σταματάει, εκεί ακριβώς βρήκε σωτήριο καταφύγιο.

Τρεφόμενος με άγριο μέλι και μυστηριώδες ακρίδες, για τις οποίες οι επιστήμονες λογομαχούν μέχρι και σήμερα, εξελίχθηκε με ακατανόητο τρόπο στον πνευματικό άνδρα που εμφανίζεται μπροστά στα μάτια μας μέσα από το Ευαγγέλιο.

***

«Ἐγένετο ρῆμα Θεοῦ ἐπὶ ᾿Ιωάννην τὸν Ζαχαρίου υἱὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ» (Λκ. 3, 2) διαβάζουμε κατ΄ επανάληψη στο Ευαγγέλιο. «Ρήμα του Θεού» ονομάζεται η προφητική κλήση στη Βίβλο. Για παράδειγμα, «Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς ᾿Ιωνᾶν τὸν τοῦ ᾿Αμαθὶ λέγων· ἀνάστηθι καὶ πορεύθητι εἰς Νινευὴ τὴν πόλιν τὴν μεγάλην καὶ κήρυξον ἐν αὐτῇ, ὅτι ἀνέβη ἡ κραυγὴ τῆς κακίας αὐτῆς πρός με» (Ιων.1, 1-2). Όμως, ο Ιωνάς τρόμαξε και προσπάθησε να δραπετεύσει. Ή, άλλο παράδειγμα, ο Ιερεμίας λέει για τον εαυτό του: «Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρός με· πρὸ τοῦ με πλάσαι σε ἐν κοιλίᾳ ἐπίσταμαί σε καὶ πρὸ τοῦ σε ἐξελθεῖν ἐκ μήτρας ἡγίακά σε, προφήτην εἰς ἔθνη τέθεικά σε» (Ιερ. 1, 4-5). Όμως, ο Ιερεμίας αμφέβαλε: «ὦ δέσποτα Κύριε, ἰδοὺ οὐκ ἐπίσταμαι λαλεῖν, ὅτι νεώτερος ἐγώ εἰμι» (Ιερ. 1, 6). Και ο Κύριος τον νουθετεί: «μὴ λέγε ὅτι νεώτερος ἐγώ εἰμι, ὅτι πρὸς πάντας, οὓς ἐὰν ἐξαποστείλω σε, πορεύσῃ, καὶ κατὰ πάντα, ὅσα ἐὰν ἐντείλωμαί σοι, λαλήσεις» (Ιερ. 1, 7). Ακόμα και ο Μωυσής ταλαντευόταν κατά την κλήση του: «δέομαι, Κύριε, οὐχ ἱκανός εἰμι… ἰσχνόφωνος καὶ βραδύγλωσσος ἐγώ εἰμι» (Εξ. 4, 10). Και ο Κύριος του έλεγε: «τίς ἔδωκε στόμα ἀνθρώπῳ, καὶ τίς ἐποίησε δύσκωφον καὶ κωφόν, βλέποντα καὶ τυφλόν; οὐκ ἐγὼ ὁ Θεός; καὶ νῦν πορεύου, καὶ ἐγὼ ἀνοίξω τὸ στόμα σου, καὶ συμβιβάσω σε, ὃ μέλλεις λαλῆσαι» (Εξ. 4, 11).  

Ο Ιωάννης δεν αμφέβαλλε και δεν έφευγε μακριά από τον Θεό. Ανταποκρίθηκε χωρίς δισταγμό. Ίσως γι' αυτό λέγεται: «Λέγω γὰρ ὑμῖν, μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν προφήτης ᾿Ιωάννου τοῦ βαπτιστοῦ οὐδείς ἐστιν» (Λκ. 7: 28). Η ανταπόκρισή του ήταν αστραπιαία, όπως αστραπιαίοι είναι οι άγγελοι στην εκπλήρωση του θελήματος του Θεού. Γι' αυτό, και ο ίδιος ο Ιωάννης αποκαλείται Άγγελος, δηλαδή αγγελιοφόρος του θελήματος του Θεού: «Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου» (Μκ. 1, 2· πρβλ. Μαλ. 3, 1).

Η ανταπόκρισή του ήταν αστραπιαία, όπως αστραπιαίοι είναι οι άγγελοι στην εκπλήρωση του θελήματος του Θεού

Ακόμα ένα εντυπωσιακό πράγμα. Ο Ησαΐας, προβλέποντας τις ιδιαιτερότητες της διακονίας του Προδρόμου, προφήτευσε: «φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ· ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου» (Ησ. 40, 3). Όμως, ποιος άραγε θα σε ακούσει στην έρημο; Αν θέλεις να σε ακούσουν, πήγαινε στις πλατείες των πόλεων, στους δρόμους των χωριών. Πήγαινε εκεί όπου οι άνθρωποι τρέχουν σαν τα μυρμήγκια, πέρα δώθε. Το παράδοξο του Ιωάννη είναι ότι κηρύττει στην έρημο και οι άνθρωποι σε αυτήν την έρημο προσέρχονται.

Χωρίς να βγαίνει στους ανθρώπους, στον κόσμο, ο Ιωάννης προσελκύει ανθρώπους από τον κόσμο. Και η ίδια η έρημος, στην οποία κήρυττε, τους αποσπούσε από την καθημερινή πολυπραγμοσύνη, από τη βιασύνη και τα τρεξίματα, και τότε ήταν που οι άνθρωποι σκέφτονταν τι είναι οι ίδιοι μπροστά στα μάτια του Θεού. «Τότε ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν ῾Ιεροσόλυμα καὶ πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία καὶ πᾶσα ἡ περίχωρος τοῦ ᾿Ιορδάνου» (Μτ. 3, 5).

Και εδώ υπάρχει ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό: ο λόγος του είναι αυστηρός και σκληρός. Μιλούσε απότομα, κοφτά, απειλητικά, χωρίς να παίρνει υπόψη του την ιδιότητα, τη φυλή ή την κοινωνική θέση του άλλου. Έλεγε: «γεννήματα ἐχιδνῶν» (Μτ. 3, 7), δηλαδή φίδια, μικρά δηλητηριώδη πλάσματα, «τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς;... ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Μτ. 3: 7, 10).

Μαστίγωνε με τον αυστηρό του λόγο και τον άκουγαν. Το κήρυγμά του, σκληρό όπως και το ένδυμά του, έμπαινε στις ψυχές των ανθρώπων. Και αν βρισκόμασταν κοντά του εκείνη τη στιγμή, θα μας έπιανε κρύος ιδρώτας και θα κόβονταν τα πόδια μας από την τόσο αυστηρή, αψεγάδιαστη αγιότητα του Ιωάννη και από την σκληρή επίπληξη της φαύλης χαλαρότητάς μας. Και το δυναμικό, προφητικό και διεισδυτικό του βλέμμα θα μας έκανε να τα χάσουμε τελείως χωρίς να μπορούμε να πούμε λέξη.

***

Το παράδοξο, στην πραγματικότητα, είναι ότι η αυστηρότητά του προσέλκυε τους ανθρώπους. Αντί να αναζητούν γλυκόηχα λόγια και την τόσο πολυπόθητη παρηγοριά, οι άνθρωποι πήγαιναν σ' αυτόν που τους επέπληττε σκληρά. Και αυτός συνέχιζε: «ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν… Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί. Οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ» (Μτ. 3: 11-12).

Δεν ήταν ρήτορας, δεν ήταν ποιητής ούτε κήρυκας με τη συνήθη για μας έννοια, αλλά κατόρθωνε «του ανθρώπου την καρδιά ο λόγος να την καίει». Και πίσω από κάθε του λόγο, που επιβεβαιωνόταν από τον ίδιο τον τρόπο της ζωής του, μπορούσε κανείς να νιώθει κάποια υψηλή, υπερκόσμια αλήθεια. Γι' αυτό, οι άνθρωποι προσέρχονταν σ' αυτόν. Σιωπούσαν, χαμήλωναν ντροπαλά τα μάτια τους, κοκκίνιζαν, αγωνιούσαν, πάντως πήγαιναν. Γιατί η ψυχή νοσταλγεί την αλήθεια, ακόμα κι αν είναι πικρή, σαν το άγριο μέλι που έτρωγε ο Ιωάννης στην έρημο.

Πίσω από κάθε του λόγο μπορούσε κανείς να νιώθει κάποια υψηλή, υπερκόσμια αλήθεια

Ναι, ο λόγος του δεν μαλάκωνε τις καρδιές, αλλά τις συνέτριβε. Ακριβώς όπως το σφυρί που σπάει ένα σκληρό κέλυφος και νιώθεις μέσα του μια ζωντανή καρδιά. Ή όπως το ηλεκτρικό ρεύμα μας χτυπάει και μας βγάζει από τη χειμερία νάρκη, έτσι και ο λόγος του Προδρόμου διείσδυε και αφύπνιζε, χτυπούσε και έσπαγε. Γι' αυτό, οι άνθρωποι μετανοούσαν ενώπιον του Θεού και βουτούσαν με αποφασιστικότητα στα νερά του Ιορδάνη για χάρη μιας νέας και καθαρής ζωής. Ωστόσο, η σκληρότητα του Ιωάννη του Βαπτιστή δεν είναι βαρβαρότητα. Βέβαια, ήταν τέτοια η στιβαρότητα και η αυστηρότητά του που όσοι στέκονταν μπροστά στο βλέμμα του ένιωθαν άβολα. Η αλήθεια του, που επιβεβαιωνόταν με τον τρόπο της ζωής του, έκοβε σαν δρεπάνι τους μαλθακούς και χαλαρούς χαρακτήρες. Λεγεωνάριοι, που μάχονταν χωρίς φόβο άγριους βαρβάρους, χάνονταν μπροστά του και ρωτούσαν ταπεινά: «καὶ ἡμεῖς τί ποιήσομεν;» (Λκ. 3, 14). Οι πονηροί τελώνες συμφωνούσαν με πραότητα να μην απαιτούν περισσότερα από όσα όριζε ο νόμος (βλ. Λουκ. 3, 12-13). Ο ίδιος ο Ηρώδης Αντύπας, αν και γρήγορα φυλάκισε τον Πρόδρομο, «ἐφοβεῖτο τὸν ᾿Ιωάννην, εἰδὼς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον καὶ ἅγιον, καὶ συνετήρει αὐτόν, καὶ ἀκούσας αὐτοῦ πολλὰ ἐποίει καὶ ἡδέως αὐτοῦ ἤκουε» (Μκ. 6, 20).

Οι άνθρωποι διηγούνταν με δέος ο ένας στον άλλον τα λόγια του Ιωάννη για τον ερχομό του Χριστού και την επερχόμενη Κρίση. Όταν ο Ιωάννης μιλάει έτσι, όταν ένας τόσο σώφρων και στιβαρός, τόσο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, όπως θα λέγαμε σήμερα, διαβεβαιώνει για τον ερχομό του Χριστού, αυτό σημαίνει ότι έτσι και θα συμβεί. Οι άνθρωποι πάντα αναζητούν έναν ηγέτη. Και μέσα σε ένα σωρό ψευδοπροφητών, απατεώνων, αλαζόνων ψευτών και χειραγωγών, με τους οποίους η ιστορία μας είναι γεμάτη, ενίοτε βρίσκεις και ένα αληθινό διαμάντι. Ο Ιωάννης ήταν ένα τέτοιο διαμάντι του Θεού.

***

Λοιπόν, η αγιότητα δεν είναι απαραίτητα τρυφερότητα. Εκεί που το λάδι καταπραΰνει και κοιμίζει, η φωτιά σε ξεσηκώνει και σε αναγκάζει να ενεργείς. Ο Πέτρος, που λυπόταν ανθρωπίνως τον Σωτήρα, αναφερόμενος στο επερχόμενο μαρτύριό Του, λέει: «ἵλεώς σοι, Κύριε· οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο» (Μτ. 16, 22). Και γνωρίζουμε την απάντηση του Κυρίου, γνωρίζουμε πώς αποκάλεσε τον Πέτρο για αυτήν τη μαλθακότητα. Ο Ιωάννης δε, μόλις βλέπει τον Χριστό, μαρτυρεί ευθέως: «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ιω. 1, 29). Δηλαδή, ο Αμνός-Χριστός, αθώος και άμωμος, είναι καταδικασμένος να σφαχτεί, όπως οι θυσιαστικοί αμνοί της Παλαιάς Διαθήκης.

Η Αγία Τριάδα και η θυσία του Χριστού στον Σταυρό βρίσκονται στο επίκεντρο της μαρτυρίας του Προδρόμου

Με την παραπάνω φράση ο Ιωάννης φαίνεται να μπαίνει στη συζήτηση που κάνουν ο αρχαίος προπάτορας και πατριάρχης Αβραάμ και ο γιός του Ισαάκ. Ακολουθώντας υπάκουα τον πατέρα του στο όρος Μοριά, ο Ισαάκ ρωτούσε με απορία τον πράο γονιό του: «ποῦ ἐστι τὸ πρόβατον τὸ εἰς ὁλοκάρπωσιν;» (Γέν. 22, 7). Ο Αβραάμ, από την άλλη, ο οποίος αγαπούσε απέραντα το γιο του, αλλά εμπιστευόταν ακόμη περισσότερο τον Ουράνιο Πατέρα του, απάντησε: «ὁ Θεὸς ὄψεται ἑαυτῷ πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν» (Γέν. 22, 8). Πράγματι, δεν είναι ο Ισαάκ αυτός που θυσιάζεται. Γιατί δεν είναι αυτός που προορίζεται να θυσιαστεί για τις αμαρτίες όλου του κόσμου. Αυτός που αντιλήφθηκε το μυστήριο του Θεού ήταν ο Ιωάννης. «Καὶ ἐμβλέψας τῷ ᾿Ιησοῦ περιπατοῦντι λέγει· ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ» (Ιωάννης 1:36). Θυσία είναι ο ενσαρκωμένος Υιός του Θεού που έγινε Υιός του Ανθρώπου για χάρη μας. Οι μελλοντικοί απόστολοι ακόμα ψαρεύουν, αλλά ο Ιωάννης προβλέπει ήδη αυτό το ιερό μυστήριο.

Με αυτή την έννοια, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι μύστης. Ακριβώς σε αυτόν αποκαλύπτεται το καινοδιαθηκικό μυστήριο της Αγίας Τριάδας: η φωνή του Θεού Πατέρα, το άγγιγμα του Υιού που βαπτίζεται στον Ιορδάνη και η θέαση του Αγίου Πνεύματος με τη μορφή περιστεράς. Αυτός θεάται τα μυστήρια της καινοδιαθηκικής αποκάλυψης. Η Αγία Τριάδα και η θυσία του Χριστού στον Σταυρό βρίσκονται στο επίκεντρο της μαρτυρίας του Προδρόμου.

***

Έτσι, η γυμνή και ειλικρινής αυστηρότητα του Ιωάννη έκανε το θαύμα: οι άνθρωποι άρχισαν να πηγαίνουν σ' αυτόν. Όμως, ο Ιωάννης δεν κήρυττε για τον εαυτό του. «Ἐγὼ βαπτίζω ἐν ὕδατι· μέσος δὲ ὑμῶν ἕστηκεν ὃν ὑμεῖς οὐκ οἴδατε. Αὐτός ἐστιν ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, ὃς ἔμπροσθέν μου γέγονεν» (Ιω. 1, 26-27). Ο Ιωάννης συνέτριβε τις καρδιές των άλλων με το σκληρό λόγο, αλλά η δική του ψυχή μαλάκωνε και συντριβόταν, όταν μιλούσε για τον Σωτήρα. «Οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι» (Μτ. 3, 11). Η τρυφερότητα του λόγου του Ιωάννη εκδηλωνόταν στα λόγια του για τον Χριστό.

Αναγνώρισε αμέσως τον Χριστό. Μόλις ο Σωτήρας εμφανίστηκε μέσα στο πλήθος των συγκεντρωμένων αμαρτωλών, ο συγκλονισμένος Ιωάννης Τον είδε αμέσως. Είδε Εκείνον που δεν χρειαζόταν μετάνοια. Θα μπορούσε να σκέφτεται κάπως έτσι: «Πώς γίνεται; Έρχεται και Αυτός να βαπτιστεί, μαζί με απροκάλυπτους αμαρτωλούς, σαν να έπαιρνε πάνω Του τη μοίρα τους;» Η ταπεινότητα του Χριστού συνέτριψε την καρδιά του: «Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;» (Μτ. 3, 14).

Αυτός, ενώ βρισκόταν ακόμα στην κοιλιά της ευλογημένης μητέρας του χαιρόταν για τον Χριστό. Εσκίρτησε όταν συνάντησε το Θείο Βρέφος, τότε που και Εκείνο βρισκόταν ακόμη στη μήτρα της Παρθένου. Τώρα, πλέον, η ψυχή του απέκτησε αληθινή ηρεμία: υποδέχτηκε τον Ερχόμενο και Ελθόντα, Τον φανέρωσε στον κόσμο.

Τρομερός και αυστηρός ασκητής, σκληρός ελεγκτής των αμαρτιών αυτού του κόσμου, ο Ιωάννης υποχωρεί στον Πράο και Ταπεινό, ώστε Εκείνος να θεραπεύει με αγάπη και υπομονή τις πεπτωκυΐες ψυχές. Το πνεύμα του ζήλου για την αλήθεια του Θεού, ως έκφραση της Παλαιάς Διαθήκης, αντικαθίσταται από το Πνεύμα της θυσιαστικής Αγάπης, αυτή που είναι η αλήθεια της Καινής Διαθήκης.

Ο Ιωάννης, ο οποίος δεν υποχωρούσε από τις αρχές του σε κανέναν, ούτε καν στον ηγεμόνα Ηρώδη, με χαρά υποχωρεί στον Σωτήρα. Όσο για το προσωπικό του «εγώ», το κύρος του απέναντι στο λαό και τους πιο κοντινούς του μαθητές, ο Ιωάννης και αυτό το παραχωρεί εύκολα στον Ελθόντα. Προσπαθεί να εξηγήσει στους μαθητές του: Δεν είμαι εγώ ο Χριστός, αλλά είμαι απεσταλμένος πριν από Αυτόν. «Ὁ ἔχων τὴν νύμφην νυμφίος ἐστίν· ὁ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου, ὁ ἑστηκὼς καὶ ἀκούων αὐτοῦ, χαρᾷ χαίρει διὰ τὴν φωνὴν τοῦ νυμφίου. αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται. Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι» (Ιω. 3, 28-30). Να, αυτή είναι η παράδοξη και ακατανόητη για τον κόσμο αλήθεια: να ελαττώνεσαι εσύ για να ανυψωθεί ο Άλλος. Και αυτό είναι αληθινό μεγαλείο. Ακόμη και οι απόστολοι διαφωνούσαν για το ποιος θα είναι ο μεγαλύτερος στη Βασιλεία του Θεού. Ο Πρόδρομος δε διαφωνούσε, δε διεκδικούσε. Χαιρόταν με χαρά που είναι ακατανόητη για εμάς. Κυριολεκτικά έλαμπε από χαρά, όταν ο Άλλος αυξανόταν και ο ίδιος ελαττωνόταν. Και σε αυτό, επαναλαμβάνω, μάλλον, δε θα τον καταλάβουμε ποτέ. Εμείς που έχουμε συνηθίσει από μικρά στα μαλακά ρούχα, στην ευμάρεια, που επιμένουμε πάντα στο εγώ μας, πώς να καταλάβουμε τον Ιωάννη;

***

Η ταπεινότητά του είναι εκπληκτική. Βάπτιζε άλλους, ζητούσε να βαπτιστεί από τον Κύριο, αλλά τελικά δεν αξιώθηκε να βαπτιστεί. Είχε συλληφθεί πολύ νωρίς και στη συνέχεια να θανατωθεί, μετά από προτροπή δόλιας γυναίκας. Για αυτό το λόγο κιόλας, δεν ακολουθούσε τον Χριστό και δεν άκουγε τις διδασκαλίες Του. Μόλις βάπτισε τον Σωτήρα, πριν ακόμη ο Κύριος επιλέξει τους δώδεκα μαθητές, ο Ιωάννης είχε ήδη φυλακιστεί. Με το «Πνεύματος ῾Αγίου πλησθήσεται ἔτι ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ» (Λκ. 1:15), είχε ήδη υπογράψει την καταδίκη του. Ο κόσμος, καθοδηγούμενος από άλλο πνεύμα, δεν μπόρεσε να συμβιβαστεί μαζί του.

Τώρα, στη Βασιλεία του Θεού, είναι ο προστάτης όλων των μετανοούντων

Στη συνέχεια, τον εκτέλεσαν, με τρόπο που έμοιαζε με πράξη ρουτίνας. Απλώς επειδή κάποια χόρεψε υπερβολικά επιδέξια και κάποιος, που είχε πιεί πολύ, ορκίστηκε, χωρίς να το σκεφτεί. «Καὶ εὐθέως ἀποστείλας ὁ βασιλεὺς σπεκουλάτωρα ἐπέταξεν ἐνεχθῆναι τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ. Ὁ δὲ ἀπελθὼν ἀπεκεφάλισεν αὐτὸν ἐν τῇ φυλακῇ, καὶ ἤνεγκε τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ ἐπὶ πίνακι καὶ ἔδωκεν αὐτὴν τῷ κορασίῳ, καὶ τὸ κοράσιον ἔδωκεν αὐτὴν τῇ μητρὶ αὐτῆς» (Μκ. 6, 27-28). Έτσι, ο κακός κόσμος αντιμετωπίζει τους ανθρώπους που είναι ξένοι προς τον κόσμο. Αυτό ήταν, όσο μιλάμε για τις γήινες πραγματικότητες. Αλλά, όταν οι πραγματικότητες δεν περιορίζονται μόνο στα γήινα, τότε όχι, δεν τελειώνουν όλα εκεί. Διότι ο Ιωάννης, ο οποίος βαπτίστηκε με το ίδιο του το αίμα, έγινε και στην κόλαση πρόδρομος του Ερχόμενου και προφήτευσε την καταστροφή του Άδη. Αλλά, όταν «ὁ Καταβὰς αὐτός ἐστι καὶ ὁ Ἀναβὰς ὑπεράνω πάντων τῶν οὐρανῶν» (Εφ. 4, 10) άνοιξε τις πόρτες του απερίγραπτου Παραδείσου, τότε ο Ιωάννης και εκεί ήταν μαζί Του, με Αυτόν, του Οποίου το κεφάλι είχε αγγίξει στον Ιορδάνη.

Το όνομά του, που το είχε γράψει σε μια πλάκα ο βουβός πατέρας του, είναι γνωστό σε όλους. Αυτό το όνομα αποκαλύφθηκε από Άγγελο, πριν από τη γέννησή του, και του δόθηκε ως σε έναν όμοιο με τους Αγγέλους. Ο Ιωάννης κήρυττε ότι πλησιάζει η Βασιλεία του Θεού, επειδή και ο ίδιος βρισκόταν στο κατώφλι αυτής της Βασιλείας. Τώρα, στη Βασιλεία του Θεού, είναι ο προστάτης όλων των μετανοούντων.

Τρεις εικόνες αποτελούν τον πυρήνα του εικονοστασίου μας. Στο κέντρο, φυσικά, βρίσκεται η εικόνα του Σωτήρα, του Ελεήμονα Παντοκράτορα, του οποίου το όνομα είναι Αγάπη. Στα δεξιά Του είναι η Παναγία, η αγνή Μεσίτρια για όσους υποφέρουν. Στο αριστερό Του χέρι είναι ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, πιστός στον Χριστό μέχρι τέλους, μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός του. Είθε ο Κύριος να μας βοηθήσει να προσλάβουμε την πιστότητα, τη συμπόνια και την αγάπη.