Αν ο άνθρωπος στρεφόταν στην νηστεία και την προσευχή…

Στις 10 Μαρτίου 2023, στο 98ο έτος της ζωής του, πέθανε ο παλαιότερος Αγιορείτης εξομολογητής ιεροσχήμων μοναχός Ιουλιάν (Λαζάρ) από τη ρουμανική σκήτη του Προδρόμου. Ο θεόσοφος γέροντας ήταν ο εξομολογητής πολλών πιστών από διαφορετικές χώρες, με τους οποίους μοιράστηκε γενναιόδωρα την πλούσια πνευματική του εμπειρία. Ας στραφούμε επίσης στη σοφή συμβουλή του πρόσφατα αποθανόντος ιεροσχήμονος μοναχού Ιουλιάν.

Ο Προφήτης Ιωνάς κάτω από την κολοκυθιά του. Περιμένοντας την καταστροφή της Νινευί. Ζωγράφος: Μάρτιν Βαν Χέεμσκερκ

Προηγούμενα άρθρα

• https://gr.pravoslavie.ru/154466.html
• https://gr.pravoslavie.ru/154552.html
• https://gr.pravoslavie.ru/154619.html

– Μπορείτε να μας πείτε για τη σημασία της νηστείας;

– Εξ αρχής, η νηστεία δόθηκε με εντολή στον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμ, έτσι ώστε να ζει με αρμονία και ευεργεσία, σύμφωνα με όλα όσα δημιούργησε ο Θεός. Ο Θεός του έδωσε την εντολή:

«Από παντός δένδρου του παραδείσου ελευθέρως θέλεις τρώγει,από δε του ξύλου της γνώσεως του καλού και του κακού δεν θέλεις φάγει απ' αυτού· διότι καθ' ην ημέραν φάγης απ' αυτού, θέλεις εξάπαντος αποθάνει» (βλ. Γένεσις, κεφ.2:16-17).

Και όταν αυτός την παραβίασε, όλα αναποδογύρισαν και ο κόσμος απώλεσε την αρχική του καλή τάξη, για την οποία η Γραφή λέει: «Και είδεν ο Θεός πάντα όσα εποίησε^. και ιδού, ήσαν καλά λίαν» (Γένεσις, κεφ.1:31).

Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό για να ζήσει για πάντα, αλλά επειδή ο άνθρωπος παραβίασε την εντολή, Αυτός του έδωσε και τον θάνατο. Όταν ήρθε ο Σωτήρας, ο άνθρωπος ελευθερώθηκε από την κόλαση. Αλλά, απορρίπτοντας τη νηστεία, την προσευχή και την πίστη, ο άνθρωπος και ο κόσμος, δυστυχώς, βυθίστηκαν πίσω στην κόλαση, σε μια γενική κατάσταση αμαρτίας. Οι πόλεμοι και τα αδιάκοπα προβλήματα αυτού του κόσμου κάνουν τη ζωή των ανθρώπων όμοια με την κόλαση, όπου τα εγκλήματα και η αδικία διαπράττονται χωρίς κανένα αίσθημα τύψης. Αν ο άνθρωπος στρεφόταν στη νηστεία και την προσευχή, η ζωή σε αυτή τη γη θα άλλαζε για όλους.

Αν ο άνθρωπος στρεφόταν στην νηστεία και την προσευχή, η ζωή σε αυτή τη γη θα άλλαζε για όλους

– Εξηγήστε, παρακαλώ, το κείμενο: «Ή, μήπως, ο κεραμοποιός δεν είναι κύριος και εξουσιαστής στον πηλό του, ώστε να δημιουργήσει από το ίδιο αυτό μείγμα άλλο μεν σκεύος για χρήση τιμητική και άλλο για χρήση ευτελή;» (Προς Ρωμαίους, κεφ.9:21) – έτσι ώστε να μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας ενάντια στις κατηγορίες των γραφτών της μοίρας.

– Η απάντηση βρίσκεται σε αυτό που μόλις ειπώθηκε. Με προσευχή και νηστεία, ένα άτομο μπορεί να αλλάξει ή και να αποτρέψει τις αποφάσεις του Θεού. Ο Θεός είπε στον Εζεκία, τον βασιλιά της Ιουδαίας, να προετοιμαστεί, επειδή επρόκειτο να πεθάνει σύντομα, και τότε αυτός γύρισε το πρόσωπό του προς τον τοίχο, έκλαψε και είπε: «Ω, Κύριε, θυμήσου τώρα, πώς περπάτησα μπροστά Σου με αλήθεια, και με τέλεια καρδιά, και έπραξα μπροστά στα μάτια Σου το αρεστό.» ( Ησαΐας, κεφ.38: 3). Και μετά από αυτό ενημερώθηκε από τον προφήτη ότι θα ζήσει άλλα 15 χρόνια. Ο Θεός τον έκρινε να πεθάνει, και ο Θεός τον άφησε να ζήσει ακόμα χάριν των προσευχών του.

Και ο Θεός είπε στον προφήτη Ιωνά να πάει στην πόλη της Νινευί και να πει στους ανθρώπους, ότι η πόλη θα χαθεί εξαιτίας ανθρώπινων αμαρτιών. Και επειδή μετανόησαν, ο Θεός άλλαξε γνώμη και δεν τους κατέστρεψε. Όταν ένα άτομο προστρέχει στο Θεό, ο Θεός δέχεται τη μετάνοιά του. Έτσι, η μετάνοια είναι πάνω απ' όλα, και η μοίρα ενός ατόμου είναι στα ίδια του τα χέρια, επειδή μπορεί να προσφύγει και να αρχίσει να εκπληρώνει το θέλημα του Θεού.

– Πώς συσχετίζεται η ανάγνωση των «Ωρών» και η προσευχή στον Ιησού;

– Μπορούν να εναλλάσσονται, αλλά ο σκοπός και το αποτέλεσμα τους πρέπει να είναι τα ίδια. Μέσω της ανάγνωσης των «Ωρών» και οποιασδήποτε άλλης ανάγνωσης (για παράδειγμα, πρωινών προσευχών, του Ακάθιστου και των Ψαλμών), πρέπει να επιτύχετε ευαισθησία στο μυαλό, να νιώσετε τη χαρά, να γνωρίζεις ότι προσεύχεσαι στον Θεό, ότι τον αγαπάς με όλη σου την καρδιά και ότι Αυτός σε ακούει. Όταν επιτύχεις αυτό το συναίσθημα, ενώ διαβάζεις τους Ψαλμούς, τις Ώρες και τις άλλες ακολουθίες προσευχής, τότε γίνονται τα ίδια με την προσευχή του Ιησού. Και ώσπου να αρχίσετε να ζείτε με τον Ιησού, ώστε να αισθανθείτε τις παρηγοριά της χάριτος, δεν θα έχετε καμία προσευχή.

– Πώς αποκτά κανείς το Άγιο Πνεύμα;

– Προσεύχοντας όσο το δυνατόν περισσότερο, κοπιάζοντας όσο το δυνατόν πιο σκληρά. Η ίδια η προσευχή μας το διδάσκει αυτό, αλλά πρέπει επίσης να συγχωρούμε τους άλλους, απελευθερώνοντάς τους, να μην τσακώνονται με κανέναν, να αγαπούν τους πάντες, γιατί είναι αδύνατο να κερδίσουμε την ειρήνη και την ησυχία του Πνεύματος, χωρίς να συμφιλιωθούμε φιλανθρωπία με όλους. Είναι αδύνατο να έχεις το Άγιο Πνεύμα μέσα σου, αν δεν συμφιλιωθείς με όλους τους ανθρώπους και δεν θυσιάσεις τον εαυτό σου για την ειρήνη του Πνεύματος, επειδή το Πνεύμα είναι η φωτιά της εσωτερικής θυσίας.

Το δώρο του Πνεύματος αποκτάται κυρίως με σταθερότητα στην προσευχή του Ιησού και ο άγιος απόστολος Παύλος λέει: «Κανείς πάλιν δεν ημπορεί να ομολογήση με πίστιν και ευλάβειαν “Κυριον Ιησούν”, ειμή μόνον με την χάριν και την έμπνευσιν του Αγίου Πνεύματος» (Α΄ Προς Κορινθίους, 12:3), και τα δώρα του Πνεύματος χύθηκαν με την έλευση του Σωτήρα Ιησού, με τη Θυσία και την Ανάστασή Του.

– Μερικοί πατέρες λένε ότι η προσευχή του Ιησού πρέπει να συνδέεται με την αναπνοή. Υπάρχει κίνδυνος από αυτό, αν το πράξετε για μεγάλο χρονικό διάστημα;

– Ναι, αυτό είναι καλό. Οποιαδήποτε προσευχή είναι καλή αν προσκολλάται με την καρδιά. Ο συνδυασμός της προσευχής με την αναπνοή, συμβάλλει στην συστολή της καρδιάς και, συνεπώς, στην προσκόλληση της προσευχής στην καρδιά και στη συνέχεια στην διαστολή της καρδιάς μέσω της προσευχής. Η προσευχή του Ιησού, υπήρχε μαζί μας από την εποχή του αγίου αποστόλου Παύλου, ο οποίος μας κάλεσε: «να προσεύχεστε αδιάκοπα» και «μην σβήνετε τη φλόγα των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος» (Προς Θεσσαλονικείς, Α΄ 5:17, 19).

Λέει, επίσης, ότι η προσευχή πρέπει να ανάψει, πρέπει να αναληφθεί από το φλεγόμενο πνεύμα, γιατί με αυτόν τον τρόπο καταπατούμε τους πειρασμούς του εχθρού και εισερχόμαστε σε πλήρη επικοινωνία με το Άγιο Πνεύμα.

Εάν κάνεις την προσευχή και οτιδήποτε άλλο, σύμφωνα με την υπακοή, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος από αυτό. Μπορεί να επαναληφθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Άλλωστε, ο άγιος απόστολος Παύλος, μας καλεί να προσευχόμαστε αδιάκοπα. Ένας χριστιανός, μπορεί να το εφαρμόζει όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά σε συνδυασμό με την αναπνοή, αυτό μπορεί να γίνει μόνο υπό την επίβλεψη ενός μέντορα, επειδή μπορεί να βλάψει την υγεία της καρδιάς. Σε κάθε περίπτωση, η διαστολή της καρδιάς, μετά την συστολή της, μέσω της προσευχής, μπορεί να ξεκινήσει μόνο από αυτόν, που συμβουλεύεται και καθοδηγείται από τον πνευματικό.

– Ποιο είναι το νόημα της ανάγνωσης του Ψαλτηρίου για τους Χριστιανούς;

– Οι Άγιοι Πατέρες, λένε, ότι το Ψαλτήρι είναι η φωνή της αγάπης του Σωτήρος, θρηνώντας για την Εκκλησία Του. Ο προφήτης Δαβίδ εμπνεύστηκε από το Άγιο Πνεύμα, όπως ο Σωτήρας το καθιστά σαφές όταν αναφέρει γι αυτό (βλ. Κατά Μάρκον, κεφ.12: 36). Πιθανώς, ο Δαβίδ, στο Πνεύμα είδε τον Σωτήρα να κάθεται στα δεξιά του Πατέρα, μέχρι να συντρίψει τους εχθρούς της Εκκλησίας στο υπογάστριο των ποδιών Του. Επομένως, είναι σημαντικό να διαβάσετε το Ψαλτήρι, γιατί κάνοντας αυτό, αγωνιζόμαστε για τη νίκη της Εκκλησίας και της Βασιλείας του Θεού στον κόσμο. Διαβάζοντας το Ψαλτήρι, ενισχύουμε την πίστη μας, γιατί βρίσκουμε σε αυτό σημαντικές προφητείες για τον Σωτήρα μας και παραδείγματα για το πώς να υπομείνουμε και να ξεπεράσουμε τους πειρασμούς που συναντάμε.

Το ψαλτήρι είναι η φωνή της αγάπης του Σωτήρος, θρηνώντας για την Εκκλησία Του

Είναι σημαντικό να διαβάσετε το Ψαλτήρι, γιατί μας διδάσκει μια σύντομη προσευχή που είχαν οι χριστιανοί από τις απαρχές του χριστιανισμού, την οποία οι πατέρες ονόμαζαν μονοσήμαντη (αποτελούμενη από μια έννοια) ή μονολογική. Τότε η προσευχή αποτελούνταν από αποσπάσματα Ψαλμών: «μη με εγκαταλείψεις, Κύριε Θεέ μου, μην απομακρυνθείς από εμένα», «Γιατί είσαι περίλυπη, ψυχή μου; Και γιατί ταράζεσαι μέσα μου;» ( Ψαλμός 37:22 και 41:6) κ.λπ. Όταν οι πρώτοι Χριστιανοί την επανέλαβαν, οι καρδιές τους ενθουσιάστηκαν και βρέθηκαν πιο κοντά στο Θεό.

Και τώρα, αυτό θα συνέβαινε και αν διαβάζαμε το Ψαλτήρι με συναίσθημα και εκτελούσαμε την προσευχή του Ιησού με τον ίδιο τρόπο που το δίδασκαν ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και οι άλλοι πνευματοφόροι πατέρες. Το Ψαλτήρι διώχνει τα ακάθαρτα πνεύματα. Είναι πολύ καλό, για ένα άτομο, να διαβάζει το Ψαλτήρι όσο μπορεί και με ευλογία.

– Πώς να δημιουργήσετε προσευχή στην εσωτερική ενότητα του Αγίου Πνεύματος, έτσι ώστε οι Χριστιανοί να είναι ενωμένοι; Τώρα μιλούν για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε άλλες ενώσεις, για προσέγγιση μεταξύ των ορθοδόξων, των καθολικών και των χριστιανών άλλων θρησκειών.

– Δυστυχώς, αυτό ακριβώς δεν θέλουν – την ενότητα των χριστιανών με βάση την προσευχή που εκτελείται στο Άγιο Πνεύμα, όπως διδάσκεται από τους αγίους πατέρες και τους ηγέτες των επτά Οικουμενικών Συνόδων και όλους τους πατέρες του Αγίου Όρους. Ο οικουμενισμός, όπως ασκείται τώρα, δεν είναι απολύτως πλήρης. Απαιτούν συνεχώς να τους δίδουμε, να κάνουμε παραχωρήσεις στην πίστη μας, επειδή υπάρχουν λιγότεροι Ορθόδοξοι.

Όσο έχω ακούσει από επισκέπτες του Αγίου Όρους που ήρθαν από τη Δύση, οι ναοί στη Δύση είναι σχεδόν άδειοι και δεν πιστεύω πραγματικά, ότι είμαστε λιγότεροι οι ορθόδοξοι από αυτούς. Επιπλέον, οποιαδήποτε ενότητα ή ένωση που δεν συνίσταται στην Αλήθεια δεν θα σταθεί, θα είναι καταδικασμένη στην καταστροφή.

Στην ειλικρινή συναισθημάτων προσευχή σου, συναισθάνεσαι αυτή την αλήθεια, τη βιώνεις, αισθάνεσαι το Χριστό, ως την αλήθεια που ενισχύει την ψυχή και την καρδιά σου. Η Ορθοδοξία κατέχει την αλήθεια και δεν υπάρχει τίποτα στη διδασκαλία της, που πρέπει να συμπληρωθεί, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε, γιατί η Αλήθεια μας είναι ο ίδιος ο Χριστός Θεός. Πρέπει να διατηρήσουμε την Ορθοδοξία μας, πρέπει να διατηρήσουμε την πίστη μας!

– Τι θα θέλατε να μεταφέρετε στον Ρουμανικό λαό;

– Να στραφεί στον Θεό με όλη του την καρδιά μέσω της νηστείας και της προσευχής. Ας βιαστεί κάθε άτομο να ομολογήσει τις αμαρτίες του σε έναν πνευματικό. Υπάρχουν τόσα πολλά ατυχή περιστατικά και δυστυχήματα, που συμβαίνουν τώρα, ώστε δεν γνωρίζεις πότε θα πεθάνεις. Και με αυτό που φεύγεις, ο Θεός θα σε κρίνει. Το σπουδαιότερο πράγμα, είναι να βάλεις μια καλή αρχή στη μετάνοια, έτσι ώστε ο θάνατος να μην σε βρει με σοβαρές αμαρτίες, μη παραδεχτές και αμετανόητες. Επιπλέον, ας προσευχηθούν θερμά ο ένας για τον άλλον, ώστε ο Θεός να δώσει έλεος και να απελευθερώσει τους ορθόδοξους ανθρώπους που ζουν στη διασπορά από τη δουλεία.

Ο ιερομόναχος Ιουλιάν (Λαζάρ) με τον αρχιμανδρίτη Κλεόπα (Ίλιε) στο αγιορείτικο κελλί της Προβάτας (Κουκουβίνου), Σεπτέμβριος 1977 – Τι σας ανησυχεί περισσότερο και τι θα θέλατε να κάνετε στο μέλλον;

– Θέλω όλοι οι άνθρωποι να γνωρίζουν και να αγαπούν αληθινά τον Θεό και τον πλησίον τους. Αν οι άνθρωποι αγαπούν τον Θεό και τον πλησίον τους, θα υπάρξει ειρήνη στη γη. Στο μέλλον, θέλω να κάνω πολλά καλά, να προσεύχομαι περισσότερο και να διδάσκω άλλους και περιμένω την ημέρα που ο Θεός θα μου επιτρέψει να πάω σε έναν αλλιώτικο κόσμο.

– Γνωρίσατε στη σκήτη του Προδρόμου μοναχούς της άνωθεν ζωής;

– Υπήρχαν πατέρες της άνωθεν ζωής, αλλά κρύφτηκαν. Δεν ήθελαν να το δείξουν, εκτός αν αυτό ήταν αδύνατο. Όλοι οι εργάτες της αρετής, την έκρυψαν, κι όπως λέει ο Σωτήρας: «ας μην ξέρει ούτε το αριστερό σου χέρι, τι κάνει το δεξί σου» (Κατά Ματθαίον, κεφ.6: 3). Ήταν πολύ ταπεινοί και πολύ μυστικοπαθείς. Αν προβάλλεις ένα μεγάλο έργο στο ξέφωτο, δεν σε ωφελεί πλέον, γίνεσαι σαν τον Φαρισαίο που καυχιόταν για το κατόρθωμά του. Μόνο ο Θεός πρέπει να το γνωρίζει αυτό. Πολλοί μοναχοί έκρυψαν τις αρετές τους, δεν τις έδειξαν.

Αν προβάλλεις ένα μεγάλο έργο στο ξέφωτο, δεν σε ωφελεί πλέον

– Μπορείτε να δώσετε μερικά παραδείγματα;

– Αυτό είναι, ένα απ’ αυτά που έχω ακούσει από άλλους. Ένας φίλος προσήλθε στον μοναχό Ιωάννη, ο οποίος ζούσε όχι μακριά από το Σκήτη του Προδρόμου, και του περιέγραψε για μια υπόθεση που συνέβη πριν από 10 χρόνια. Ζούσε τότε στην Κατουνάκια, όπου υπάρχουν ξεχωριστά κελιά με μοναχούς, και κάποτε κάποιοι λαϊκοί δούλευαν γι' αυτόν. Τους έδινε φαγητό ερημίτη, από το οποίο έτρωγε και ο ίδιος. Αλλά αυτοί ήταν δυσαρεστημένοι και ζήτησαν καλύτερο φαγητό, επειδή έκαναν σκληρή δουλειά χτίζοντας κάτι εκεί.

Παλαιότερα, οι πειρατές πήγαιναν εκεί στους μοναχούς, άρπαζαν τα πάντα από αυτούς, έκαιγαν τα κελιά και τους χτυπούσαν, αφήνοντάς τους σε άθλια κατάσταση ή ακόμα και τους σκότωναν. Εν μέσω αυτής της κατάστασης, τους επιτράπηκε να έχουν όπλα για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

Έτσι, μια νύχτα, πήγε να κυνηγήσει ένα αγριογούρουνο για να το φέρει και να το μαγειρέψει γι' αυτούς. Κρύφτηκε σε ενέδρα στο δάσος. Είχε κι ένα φανάρι δεμένο στο όπλο του για να δει ποια ζώα περνούσαν. Και ξαφνικά ακούει κάποιον να σαλεύει ανάμεσα στους θάμνους, κινούμενος προς την κατεύθυνσή του. Ανάβει ένα φανάρι και βλέπει έναν παλιό ερημίτη. Εκείνος χαμογέλασε, υποκλίθηκε σε αυτόν και συνέχισε. Καρδιοχτύπησε, κατέβασε το όπλο και δεν μπορούσε να ηρεμήσει με κανέναν τρόπο. Τότε ήρθε στον φίλο του και του είπε τι του είχε συμβεί.

Έτσι υπάρχουν ερημίτες, άγνωστοι σε όλους, εκτός από τον Θεό. Υπάρχουν, επίσης, ερημίτες, που προστατεύονται από τον Θεό και δεν θέλουν να τους δει κανείς. Περπατάς δίπλα τους, αλλά δεν μπορείς να τους δεις.

Ο ιερομόναχος Παΐσιος (Ολάρου) – Γνωρίζατε τον πατέρα Παΐσιο (Ολάρου);

– Ήταν ο εξομολογητής μου στο μοναστήρι της Σιχαστρίας. Ήταν ένας ταπεινός μοναχός της πνευματικής ζωής που έκρυβε όλα τα δώρα του. Ο πατέρας Κλεόπας, ο οποίος ήταν τότε ηγούμενος για δεύτερη χρονιά, το 1946 με δέχτηκε σε ένα μοναστήρι στο οποίο υπήρχε υψηλή πνευματική ζωή.

– Πώς νιώθεις που ζεις στο Άγιο Όρος, μακριά από την πατρίδα σου;

– Δεν είμαι μακριά από την πατρίδα μου, γιατί το Άγιον Όρος είναι μια γη της επαγγελίας για όλους όσους αγαπούν τον Θεό και τη μητέρα του. Υπάρχουν αρκετοί από εμάς Ρουμάνοι εδώ, λειτουργούμε στη δική μας γλώσσα, διαμένουμε σε κοινή κατοικία και δεν αισθανόμαστε την απομάκρυνση και τη νοσταλγία. Δεν σκέφτομαι, ότι είμαι μακριά από την πατρίδα μου, περιμένω την ημέρα που θα περάσω σε έναν αλλιώτικο κόσμο^[1].