«Ο πόλεμος κερδήθηκε όταν οι αμβλώσεις επιτρέπονταν μόνο για ιατρικούς λόγους» / Ορθοδοξία

Ο Πρόεδρος της Πατριαρχικής Επιτροπής για θέματα οικογένειας, προστασίας της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας, ιερέας Θεόδωρος Λουκιάνοβ. Φωτογραφία: Ίγκορ Ιβάνκο, «Kommersant»

– Οι δημογράφοι και οι επιστήμονες αναπαραγωγής λένε ότι οι αμβλώσεις ελάχιστα επηρεάζουν τη γεννητικότητα. Τι λέτε γι’ αυτό;

– Αυτό δεν ισχύει. Προέκυψαν ενδιαφέροντα στοιχεία όταν ερευνούσαμε το μέσο συντελεστή γεννητικότητας στις περιφέρειες της Ρωσίας. Μαζί μας συνεργάζονται περισσότεροι από 50 εμπειρογνώμονες, μεταξύ των οποίων διδάκτορες και ακαδημαϊκοί. Αυτοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του αριθμού των ιδιωτικών κλινικών που έχουν άδεια για αμβλώσεις και του μέσου συντελεστή γεννητικότητας σε κάθε συγκεκριμένη περιοχή. Όπου υπάρχουν λιγότερες ιδιωτικές κλινικές με άδεια αμβλώσεων, εκεί ο μέσος όρος γεννήσεων είναι υψηλότερος. Αυτό συμβαίνει π.χ.στην περιφέρεια Τύβα και στην Ινγκουσετία. Και όπου υπάρχουν περισσότερες ιδιωτικές κλινικές με άδεια αμβλώσεων, ο μέσος όρος γεννήσεων είναι, δυστυχώς, χαμηλότερος. Αυτό συμβαίνει στην Αγία Πετρούπολη. Είναι σαφές ότι εκεί επηρεάζουν και άλλοι παράγοντες, αλλά αυτή η σχέση υφίσταται.

«Πόνος για τη γυναίκα, την υγεία της και την αγέννητη ζωή»

– Ακόμα και τα ιδιωτικά ιατρεία υπάγονται στο Υπουργείο Υγείας και στο νόμο περί «Βασικών αρχών προστασίας της υγείας των πολιτών». Άρα δομές που υπάγονται στο Υπουργείο Υγείας δεν πληρούν όλες τους κανόνες που προβλέπονται για τις αμβλώσεις. Αυτό όμως μπορεί να ειπωθεί όχι μόνο για τις αμβλώσεις, αλλά και για οποιαδήποτε άλλη ιατρική πράξη. Μήπως το πρόβλημα δεν είναι οι αμβλώσεις, αλλά η ρύθμιση;

– Υπάρχουν ορισμένοι κλάδοι που δεν είναι δυνατόν να ανατεθούν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, ένας τέτοιος κλάδος είναι η μεταμοσχευματολογία, ειδικά η παιδική μεταμοσχευματολογία. Το ίδιο συμβαίνει και με τις αμβλώσεις. Εδώ υπάρχει μια σημαντική συνιστώσα εμπορικού ενδιαφέροντος αναφορικά με την τέλεση ορισμένων ενεργειών, η οποία από άποψη δημογραφικής ασφάλειας, θα έπρεπε να αποσκοπεί ακριβώς στο αντίθετο: στη διατήρηση της ζωής και της υγείας της γυναίκας. Από την άποψη αυτή, ένας τόσο ευαίσθητος τομέας, όπως η άμβλωση, δεν θα έπρεπε να βρίσκεται σε ιδιωτικά χέρια.

Πολύ σωστά επισημάνατε γενικώς, το πρόβλημα των αμβλώσεων δεν είναι πρόβλημα των γυναικών και των γιατρών, αλλά ολόκληρης της κοινωνίας. Είναι ένα σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα. Και, βεβαίως, πρέπει να το ρυθμίζουμε με τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών δυνάμεων.

Επομένως, και τα μέτρα πρέπει να είναι και ενθαρρυντικά και οργανωτικά και περιοριστικά. Όσον αφορά το θέμα της ποιότητας των ιατρικών υπηρεσιών, αν μπορούσαμε να ονομάζουμε τις αμβλώσεις ιατρικές υπηρεσίες, πιστεύω ότι το Υπουργείο Υγείας σήμερα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να καταστήσει τον τομέα αυτό διαφανή και να ελαχιστοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις παραβάσεις. Για παράδειγμα, εκδηλώνει την επιθυμία του να ελέγξει τις φαρμακευτικές αμβλώσεις με την καθιέρωση ενός θεματικού και ποσοτικού μητρώου των φαρμάκων για τις αμβλώσεις, κάτι αντίστοιχο με μητρώο που υπάρχει για τα ναρκωτικά φάρμακα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: ένα ιδιωτικό φαρμακείο στην Κριμαία, σύμφωνα με τα στοιχεία του τοπικού τμήματος της Επιτροπής Επιθεώρησης στον Τομέα της Υγείας (Roszdravnadzor), μέσα σε ένα έτος πούλησε 3,5 χιλιάδες κουτιά μιφεπριστόνης. Και σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία για το 2022, ο συνολικός αριθμός των αμβλώσεων στην Κριμαία είναι 4.500. Είναι ξεκάθαρο ότι εδώ υπάρχει αναντιστοιχία.

– Σε αυτό μπορεί να ανταπαντήσουν ότι οι κλινικές κάνουν τα αποθέματά τους.

– Κατ’ αρχάς, πρόκειται για την περίοδο αναφοράς. Δεν ίσχυε κανένας περιορισμός εκείνη την περίοδο και τα φάρμακα δεν δίνονταν στις κλινικές, αλλά στους ασθενείς. Αυτό μας δημιουργεί ερωτήματα. Σύντομα θα ισχύσουν έντυπα αυστηρού ελέγχου. Γιατί άραγε οι ιδιωτικές κλινικές αποθηκεύουν από τώρα; Σκοπεύουν να πουλάνε αυτά τα φάρμακα παράνομα; Αυτό τότε είναι θέμα της Αστυνομίας.

Κατανοητό το θέμα των αποθεμάτων και των ημερομηνιών λήξης, καταλαβαίνουμε όμως και το ότι στις επιχειρήσεις όλα κινούνται, και τα κεφάλαια κινούνται. Ως εκ τούτου, φυσικά, το ζήτημα είναι η ζήτηση των φαρμάκων αυτών. Αν το κράτος θέλει να αυξήσει τη γεννητικότητα, θα πρέπει να ελέγξει και αυτό το θέμα.

Ο πόνος της Εκκλησίας είναι πόνος για τη γυναίκα, για την υγεία της και την αγέννητη ζωή.

Γι’ αυτό μιλάμε για την προστασία της ζωής των παιδιών. Εγώ ο ίδιος χρειάστηκε να αποτρέπω γυναίκες από το να κάνουν έκτρωση, και η χαρά του να κρατάς στην αγκαλιά σου ένα παιδί που μπορούσε να μην είχε γεννηθεί, δε συγκρίνεται με τίποτα άλλο. Έχω κι εγώ έξι παιδιά. Περίπου μετά το τρίτο παιδί, νιώθεις και τα παιδιά των άλλων δικά σου. Με την πρεσβυτέρα μου ήμασταν έτοιμοι ακόμα και να υιοθετήσουμε το παιδί μιας γυναίκας που σχεδίαζε να κάνει έκτρωση. Μετά τον τρίτο μήνα άρχισε να μας ρωτάει λεπτομερώς τι θα συμβεί στη συνέχεια, πώς θα ζήσει στην οικογένειά μας, και στο τέλος αρνήθηκε να μας δώσει το μωρό. Έγινε μητέρα και ωρίμασε. Η κουλτούρα της ζωής, η κουλτούρα της γέννησης παιδιών κάνει την κοινωνία ώριμη, σοφή και παραδοσιακή.

– Στην Κρατική Δούμα κατατέθηκε νομοσχέδιο για την απαγόρευση των αμβλώσεων σε ιδιωτικούς ιατρικούς οργανισμούς. Σύμφωνα με τις πληροφορίες σας, ποιες προοπτικές υπάρχουν για να ψηφιστεί;

– Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει πλατιά υποστήριξη από μεγάλο αριθμό βουλευτών στην Κρατική Δούμα. Δεν υπάρχουν καν ερωτήματα σχετικά με το αν ο νόμος είναι αναγκαίος, σκόπιμος ή όχι. Υπάρχουν, ας πούμε, ξεκάθαρες δηλώσεις από λόμπι, αλλά δεν υπάρχει μαζική αντίθεση από βουλευτές. Σήμερα, περίπου 20 περιφέρειες έχουν ήδη εισαγάγει ορισμένα μέτρα για τον περιορισμό των αμβλώσεων. Μεταξύ αυτών είναι και η εκούσια άρνηση ιδιωτικών κλινικών, μια και η απαγόρευση μπορεί να καθιερωθεί μόνο σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Εισάγεται και νόμος για την απαγόρευση της παρακίνησης σε άμβλωση.

Δηλαδή, πρόκειται για νόμο ιδεολογικού πλαισίου που κατευθύνει την κοινωνία προς τη διάσωση της ζωής του παιδιού και την προστασία της υγείας της γυναίκας. Και η κοινωνία είναι έτοιμη γι’ αυτό.

Σύμφωνα με το Πανρωσικό Κέντρο Μελέτης Κοινής γνώμης, πάνω από το 60% του πληθυσμού τάσσεται υπέρ κάποιας μορφής περιορισμού στον τομέα των αμβλώσεων. Κανείς δεν αντιτίθεται στον κρατικό έλεγχο σε αυτόν τον τομέα. Και ελπίζουμε ότι την άνοιξη η Κρατική Δούμα θα πάρει τη σχετική απόφαση, με αποτέλεσμα η κοινωνία να επικεντρωθεί στο να δίνει ζωή και όχι να την αφαιρεί.

– Η «Kommersant» πρόσφατα έχει δημοσιεύσει στοιχεία της εν λόγω δημοσκόπησης. Πράγματι, η ρωσική κοινωνία τείνει να υποστηρίζει τη θέση ότι το κράτος πρέπει να ρυθμίζει το ζήτημα των αμβλώσεων. Ωστόσο, η συγκεκριμένη πρόταση για τον περιορισμό της πώλησης φαρμάκων για την διακοπή της κύησης δεν είναι δημοφιλής στους ίδιους πολίτες. Πώς το σχολιάζετε αυτό;

– Αυτό είναι θέμα διατύπωσης, φυσικά. Ο μέσος ερωτώμενος δεν γνωρίζει πάντα τι είναι ο θεματικός και ποσοτικός έλεγχος. Καταλαβαίνει τι είναι το δωρεάν, τι είναι το προσιτό. Δεν καταλαβαίνει όμως τι σημαίνει, για παράδειγμα, μια γυναίκα να πεθαίνει από αιμορραγία στο σπίτι. Ένα άλλο πολύ σημαντικό σημείο θα ήθελα να προσθέσω. Στη χώρα αυξάνεται ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού. Σύμφωνα με διαχρονικές μελέτες, οι οποίες συνεχίζουν να διεξάγονται σήμερα τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό, αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στις αμβλώσεις. Διότι σταματάει ο φυσικός κύκλος της γυναίκας και το γεγονός αυτό προκαλεί την εμφάνιση ογκολογικών προβλημάτων. Και γιατί, όταν οι άνθρωποι μιλούν συνεχώς για το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, ξεχνούν ότι έχει και το δικαίωμα στην υγεία;

– Η Πατριαρχική Επιτροπή έχει μια άλλη πρόταση: να δοθεί στους πατέρες το δικαίωμα να υπογράφουν την εκούσια συγκατάθεση για άμβλωση. Τι γίνεται όμως αν μια γυναίκα είναι ανύπαντρη και τι γίνεται με το ιατρικό απόρρητο;

– Κατ’ αρχάς, η πρωτοβουλία μας αφορούσε μόνο περιπτώσεις έγγαμων, και μόνο με τη συγκατάθεση της ίδιας της γυναίκας. Αυτό είναι κάτι που το προσπερνούν όλοι, όταν επικρίνουν αυτή την πρωτοβουλία. Επαναλαμβάνω, μόνο με τη συγκατάθεση της γυναίκας, εθελουσίως.

Η πρόταση σχετικά με τη συναίνεση του συζύγου αντιμετωπίστηκε με σεβασμό και προσοχή από τους νομοθέτες, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι έξι στις δέκα αμβλώσεις, σύμφωνα με μελέτες, πραγματοποιούνται κάτω από την πίεση συγγενών. Και αυτό παραβιάζει το δικαίωμα της γυναίκας στη μητρότητα. Πολύ συχνά μια γυναίκα είναι έτοιμη να γεννήσει, είναι πλασμένη γι’ αυτό, αλλά η άβουλη στάση, για παράδειγμα, του συζύγου της ή η αντι-οικογενειακή στάση των γονέων την πιέζουν. Δεν είναι λίγες οι φορές που, όταν εγώ προσωπικά απέτρεπα τις γυναίκες να προβούν σε άμβλωση, να συναντήσω περιπτώσεις που πλούσιος άνδρας, ευκατάστατος, με περιουσία στο εξωτερικό, να πηγαίνει τη γυναίκα του για έκτρωση μαζί με το παιδί τους. Πώς είναι δυνατόν; Και αυτό είναι πίεση. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, άρθρο 38, η μητρότητα και η παιδική ηλικία προστατεύονται πάντα από το κράτος.

– Δεν καταλαβαίνω, αφού ο άντρας έτσι και αλλιώς δε θέλει το παιδί, την πηγαίνει για να κάνει έκτρωση, γιατί χρειάζεται και η συγκατάθεσή του;

– Ξέρετε πώς λειτουργεί η ψυχολογία ορισμένων μελών της οικογένειας; Άλλο πράγμα είναι να σπρώχνουν σιωπηλά τη γυναίκα να κάνει αυτό το λάθος βήμα, και άλλο όταν πρέπει να βάλουν την υπογραφή τους. Δηλαδή να δηλώσουν ότι ενημερώθηκαν και συναινούν ότι είναι πρόθυμοι να κάνουν κάτι τέτοιο στο ίδιο τους το παιδί. Όπως δείχνει η πρακτική, πολλοί στη διαδικασία της υπογραφής αλλάζουν γνώμη, πράγμα που σημαίνει ότι είναι μια ευκαιρία να σωθούν πολλά μωρά.

«Διαφαίνεται ο γραφικός χαρακτήρας των δυτικών αντιπάλων, οι οποίοι δεν θέλουν την ηθική αναγέννηση της χώρας μας»

– Όταν μιλούν για την απαγόρευση των αμβλώσεων, αναφέρουν πάντα ως παράδειγμα την καθολική Πολωνία. Εκεί εξακολουθεί να υπάρχει πρόβλημα υπογεννητικότητας και οι γυναίκες παίρνουν το πρώτο λεωφορείο για την Ουκρανία. Τι θα εμποδίσει τις γυναίκες μας να οργανώνουν τουρισμό αμβλώσεων;

– Ο μύθος ότι δεν έχει αυξηθεί η γεννητικότητα εκεί όπου έχουν απαγορευτεί οι αμβλώσεις είναι αβάσιμος. Η Πολωνία είναι μία από τις χώρες όπου κυριαρχεί η ιδεολογία των φύλων. Η γεννητικότητα στην Πολωνία ήταν χαμηλή και πριν από την απαγόρευση. Στις χώρες όπου απαγορεύονται οι αμβλώσεις, η γεννητικότητα κυμαίνεται μεταξύ 1,7 και 2,7. Με εξαίρεση την Πολωνία.

– Ποιες χώρες είναι αυτές;

– Η Ανδόρα, η Μάλτα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, το Ιράν, η Ινδονησία, ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής, αφρικανικές χώρες. Και μόνο στις χώρες όπου οι αμβλώσεις έχουν νομιμοποιηθεί, ο μέσος δείκτης γεννητικότητας είναι πολύ χαμηλότερος και συνεχίζει μειούμενος. Στη Ρωσία ο συγκεκριμένος δείκτης έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Επιπλέον, στις χώρες όπου ισχύει η απαγόρευση, ούτε η θνησιμότητα των γυναικών ούτε ο αριθμός των παράνομων αμβλώσεων έχουν αυξηθεί. Όμως, έχουν αυξηθεί δραματικά σε χώρες όπου η απαγόρευση έχει αρθεί, όπως στην Ιρλανδία και στο Μεξικό.

Στο Μεξικό η απαγόρευση άρθηκε σε επίπεδο ομοσπονδιακού δικαστηρίου, πριν από λίγους μήνες. Και πριν από αυτό, στις 20 πολιτείες όπου η απαγόρευση είχε αρθεί πριν από τη δικαστική απόφαση, η θνησιμότητα των γυναικών είχε αυξηθεί. Στην Πολωνία πέρσι υπήρξε μόνο ένας θάνατος από παράνομη άμβλωση. Όσον αφορά τον τουρισμό των αμβλώσεων: συνεχίζοντας αυτή τη λογική, μπορούμε να πούμε ότι είναι άσκοπο να απαγορεύουμε τα ναρκωτικά, θα πηγαίνουν σε άλλες περιοχές για να κάνουν χρήση. Με την ίδια λογική, να μην απαγορεύουμε την παιδοφιλία, γιατί οι άνθρωποι θα πηγαίνουν σε άλλες χώρες. Ο παραλογισμός ενός τέτοιου τρόπου σκέψης είναι αρκετά προφανής.

– Όμως, αν ισχυριζόμαστε ότι οι στατιστικές για τις αμβλώσεις είναι γενικά λανθασμένες, άραγε θα καταγράφονται όλες οι παράνομες αμβλώσεις; Στην Πολωνία μπορεί να υπήρχαν περισσότεροι θάνατοι από τέτοιες παράνομες επεμβάσεις.

– Λαμβάνουμε υπόψη την επίσημη στατιστική. Εννοώ ότι ακόμη και σύμφωνα με την επίσημη στατιστική, υπάρχει μία περίπτωση θανάτου από παράνομη άμβλωση στην Πολωνία. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία εκεί είναι τόσο αυστηρή. Επομένως, δεν πρέπει να φοβόμαστε αυτό το κύμα των παράνομων αμβλώσεων, επειδή όλες αυτές γίνονται ακριβώς σε ιδιωτικές κλινικές. Μια παράνομη άμβλωση σήμερα δεν είναι όπως ήταν παλαιά με τη μαμή σε ένα κρυφό παράδρομο. Σήμερα υπάρχει ένας άνθρωπος με λευκή ρόμπα, ο οποίος από τηλεφώνου ή με επίσκεψη στο σπίτι συμβουλεύει τη γυναίκα να αγοράσει χάπι. Έτσι διεκπεραιώνεται σήμερα η παράνομη ιδιωτική οικιακή άμβλωση.