Η ζαβολιάρα Δούκισσα

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάεβνα Η τέταρτη κόρη του Αυτοκράτορα, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάεβνα Ρομάνοβα, γεννήθηκε στον 20^ο αιώνα, συγκεκριμένα στις 18 (5 με το παλαιό ημερολόγιο) Ιουνίου του 1901.   

Η «Ναστάσια» ή η «Σβίμπζικ», όπως αποκαλούσαν την Μεγάλη Δούκισσα στην οικογένεια, ήταν το πιο ανήσυχο και άτακτο από όλα τα παιδιά, και δεν ήταν εύκολο για την νταντά να την φροντίζει. Το κορίτσι έκανε συνεχώς τους βασιλικούς γονείς και τις μεγαλύτερες αδελφές της να γελούν. Ο αδελφός της, ο Τσάρεβιτς Αλέξιος, υπεραγαπούσε την ανήσυχη αδελφούλα του.

Σε επιστολή προς τον πατέρα της, τον Αυτοκράτορα Νικόλαο, γράφει:

«Να σε φυλάει Κύριος ο Θεός. Η κόρη σου που σε αγαπάει πολύ, η 13χρονη, με το όνομα Ναστάσια, το πατρώνυμο Νικολάεβνα και επίθετο Ρομάνοβα».

Η Μεγάλη Δούκισσα ήταν κοντή και γεροδεμένη, για αυτό οι αδελφές της την πείραζαν. Είναι πολύ εύκολο να αναγνωρίσει κανείς τη Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία στις φωτογραφίες της βασιλικής οικογένειας: πριν από το 1917 φορούσε φράντζα και μακριά μαλλιά που κυλούσαν πάνω στους ώμους της. Έχουν διασωθεί πολλές αστείες φωτογραφίες της μαζί με άλλους και αρκετές που το κορίτσι φωτογράφιζε τον εαυτό της στον καθρέφτη, κάτι παρόμοιο με τα σύγχρονα «selfie».

Ήταν το πιο ανήσυχο και άτακτο από όλα τα παιδιά

Η μικρότερη αδελφή ακολουθούσε παντού τη μεγαλύτερη, τη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα, και μιμούνταν τη συμπεριφορά της. Η αυτοκράτειρα, σε επιστολή της προς τη μεγαλύτερη κόρη της, την συμβούλευε να προσπαθεί να είναι πιο υπάκουη και συγκρατημένη, διότι: «Βλέπεις πως η Αναστασία αρχίζει να σε αντιγράφει».

Οι Μεγάλες Δούκισσες Μαρία και Αναστασία ήταν οι δύο νεότερες θυγατέρες του Τσάρου. Η Όλγα και η Τατιάνα ήταν μεγαλύτερες. Τα κορίτσια κοιμόντουσαν δύο-δύο στα δωμάτια και οι δύο νεότερες συχνά έκαναν ζαβολιές, θόρυβο, πετούσαν μαξιλάρια η μία στην άλλη ή έβαζαν το γραμμόφωνο να παίζει δυνατά. Η Δούκισσα Μαρία, ένα καλοκάγαθο κορίτσι, προσπαθούσε να υποχωρεί μπροστά στη ζωηρή αδελφή της Αναστασία. Όλες οι αδελφές λάτρευαν τη μικρότερη: ο χαρωπός και σκανταλιάρικος χαρακτήρας της απομάκρυνε τις μαύρες σκέψεις και ανησυχίες τους. Η Αναστασία ήταν παρηγοριά για τον άρρωστο αδελφό της. Όταν δεν ένιωθε καλά, η Αναστασία καθόταν για ώρες δίπλα στο κρεβατάκι του και του κρατούσε το χέρι.

Η Δούκισσα ήταν σεμνή. Παρά την υψηλή της θέση, μπορούσε να βοηθάει το γιατρό να πλύνει τα χέρια του ή να μαζέψει ένα μαντήλι που είχε πέσει από τα χέρια νύφης-συγγένισσάς της σε ένα γάμο. Καθώς μεγάλωνε, η Αναστασία έμαθε, όταν ήταν απαραίτητο, να μην κάνει ζαβολιές.

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία στο μπαλκόνι Η Ιουλία (Λιλί) Ντεν, φίλη και Κυρία επί των τιμών της Αυτοκράτειρας, γράφει στα απομνημονεύματά της:

«Η μικρότερη Δούκισσα, η Αναστασία Νικολάεβνα, έμοιαζε λες και δεν ήταν από σάρκα και αίμα, αλλά από υδράργυρο. Ήταν εξαιρετικά διασκεδαστική και διέθετε ένα αναμφισβήτητο χάρισμα στην παντομίμα. Στα πάντα μπορούσε να βρει τη διασκεδαστική πλευρά και δεν έχανε την ευκαιρία να κάνει κάθε είδους φάρσες».

«Οι Δούκισσες ζούσαν μια συνηθισμένη μετρημένη ζωή και ποτέ δεν καυχιόνταν για την καταγωγή τους. Με τη συνήθη ευγένειά τους με άφηναν πάντοτε να βγαίνω πρώτη από τους διάφορους χώρους. Ταυτόχρονα δεν υπήρχε καμία επιτήδευση ή βιασύνη. Ήταν όλα τους ωραία, γλυκά κορίτσια και τις αγαπούσα όλες».

«Η Αναστασία ήταν ένα λαμπρό παιδί: υπεραγαπούσε τη μητέρα της και έτρεχε με μεγάλη χαρά για να κάνει τα θελήματά της. Δεν είναι τυχαίο που η αυτοκράτειρα έλεγε πάντα για τη μικρότερη κόρη της: “Αυτή είναι τα πόδια μου!”»

Η Αναστασία Νικολάεβνα έμοιαζε λες και δεν ήταν από σάρκα και αίμα, αλλά από υδράργυρο

Όλες οι Μεγάλες Δούκισσες, όταν έφταναν σε μια ορισμένη ηλικία, γίνονταν επίτιμοι αρχηγοί συνταγμάτων. Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία έγινε αρχηγός του 148^ου Συντάγματος Πεζικού της Κασπίας, γι' αυτό και σε επιστολές προς τους αγαπημένους της υπέγραφε συχνά ως «Κασπία».

Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα γράφει στο ημερολόγιό της το 1915:

«Παρασκευή, 5 Ιουνίου <...> Στις 12.30 η Μαμά και εμείς οι 4 [και οι 4 Μεγάλες Δούκισσες] πήγαμε στη δέηση για την Ναστάσκα (14 χρονών). Ο Μπαμπάς την όρισε αρχηγό του 148^ου Συντάγματος της Κασπίας».

Όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, τα κτίρια του Καθεδρικού Ναού της Παναγίας Φεοντόροβσκαγια στο Τσάρσκοε Σελό μετατράπηκαν σε νοσοκομείο για τους τραυματίες στρατιώτες. Την ευθύνη του νοσοκομείου ανέλαβαν οι δύο νεότερες δούκισσες. Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, δεν μπορούσαν να εκπαιδευτούν ώστε να γίνουν νοσηλεύτριες χειρουργείου και να βοηθούν σε επεμβάσεις. Οπότε περιορίζονταν στο να επισκέπτονται τους τραυματίες, να ετοιμάζουν επιδέσμους και στουπιά, να ράβουν ρούχα για τους στρατιώτες και τους πρόσφυγες, να γράφουν επιστολές για τις οικογένειες των στρατιωτών, να διοργανώνουν προβολές ταινιών και συναυλίες για τους τραυματίες με τη συμμετοχή ανερχόμενων και ήδη διάσημων μουσικών, ποιητών και καλλιτεχνών.

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία δείχνει τη ζωγραφιά της

Η Σοφία του Ιακώβ Οφρόσιμοβα, Κυρία επί των τιμών της αυτοκράτειρας, γράφει στα απομνημονεύματά της:  

«Οι δύο μεγαλύτερες στην ηλικία Μεγάλες Δούκισσες ήταν πραγματικές, πτυχιούχες αδελφές νοσοκόμες. Οι δύο μικρότερες – η Μαρία και η Αναστασία Νικολάεβνα – εργάζονταν για τους τραυματίες με το να ράβουν ρούχα για τους στρατιώτες και τις οικογένειές τους, να ετοιμάζουν επιδέσμους και στουπιά. Θλίβονταν πολύ που, όντας πολύ νεαρές, δεν μπορούσαν να γίνουν πραγματικές αδελφές νοσοκόμες, όπως οι Μεγάλες Δούκισσες Όλγα και Τατιάνα Νικολάεβνα».

«Απέναντί μου κάθεται η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάεβνα. <...> Πόσο δύσκολο είναι για αυτήν να κάθεται και να ράβει! Όμως, τα χλωμά, λεπτά χέρια της Τατιάνας Νικολάεβνα πλέκουν γρήγορα ένα γάντι. Η Όλγα Νικολάεβνα σκύβει και άλλο το κεφάλι της πάνω σε αυτό που ράβει και η Μαρία Νικολάεβνα αποφασίζει για την επόμενη δουλειά. Δεν πρέπει να σταματήσει η δουλειά... Και με το γρήγορο χέρι της σηκώνει το πρώτο παιδικό πουκάμισο που βλέπει».

Οι 4 Μεγάλες Δούκισσες

Το 1916, σε μια από τις μουσικές βραδιές στο στρατιωτικό νοσοκομείο στο Τσάρσκοε Σελό, συμμετείχε και ο νεαρός ποιητής Σεργκέϊ Γεσένιν. Την ίδια βραδιά συμμετείχε και ο Βλαντίμιρ Σλαντκοπέφτσεφ που διάβαζε χιουμοριστικές ιστορίες, καθώς και η ορχήστρα μπαλαλάικας υπό τη διεύθυνση του διάσημου Βασιλείου Αντρέεβ. Παίχτηκε και ένα μικρό θεατρικό έργο «Ένα απόγευμα σε τέρεμ βογιαρίνας του 17^ου αιώνα», στο οποίο η Λιουμπόβ Μεντελέεβα-Μπλοκ, σύζυγος του ποιητή Αλεξάντρ Μπλοκ, έπαιζε έναν από τους ρόλους.

Το ποίημα του Νικολάι Γκουμιλιόφ Το 1916, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία έγινε 15 ετών. Ο Νικολάι Γκουμιλιόφ, αξιωματικός του 5^ου Συντάγματος Ουσάρων Αλεξάνδρειας της Αυτού Μεγαλειότητας, που νοσηλευόταν εκείνη την εποχή στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Μεγάλου Παλατιού, αφιέρωσε στην Αναστασία Νικολάεβνα ποίημα, το οποίο υπέγραψαν και άλλοι 16 τραυματίες στρατιώτες.

Όλα τα παιδιά του Τσάρου αγαπούσαν πολύ τη ρωσική παραδοσιακή μουσική, το χορωδιακό τραγούδι και το παίξιμο της μπαλαλάικας. Όταν ήταν μικρά, ζητούσαν από τους στρατιώτες της φρουράς και τους ναύτες από τη θαλαμηγό του Τσάρου να τους διηγούνται ρωσικά παραμύθια. Ο Τσάρεβιτς Αλέξιος ήξερε να παίζει μπαλαλάικα και η Αναστασία, ακολουθώντας τον αδελφό της, αποφάσισε να μάθει κι αυτή να παίζει το ίδιο όργανο.

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία με τον δάσκαλο των αγγλικών Σίντνεϊ Γκιμπς

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία γράφει σε επιστολή της προς τον Τσάρεβιτς Αλέξιο:

«Ψυχούλα μου, μικρέ Αλέξιε! Μόλις έπαιξα τη μπαλαλάικα σου. Μαθαίνω το «Παίζουν τα κρύα κύματα». Ακόμα δεν παίζω καλά».

Όλα τα παιδιά του Τσάρου αγαπούσαν πολύ τη ρωσική παραδοσιακή μουσική

Σε επιστολή της προς τον Αυτοκράτορα Νικόλαο η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία γράφει:

«Εγώ και η Μαρία παίζουμε, εκείνη πιάνο και εγώ μπαλαλάικα, τα καταφέρνουμε καλά, αλλά με την Όλγα ακόμα καλύτερα».

Λίγο πριν από την επανάσταση, όλα τα παιδιά κόλλησαν ιλαρά. Πρώτα αρρώστησαν η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα και ο Τσάρεβιτς Αλέξιος, και ακολούθησε η Τατιάνα. Η Μαρία και η Αναστασία αρρώστησαν αργότερα από όλους τους άλλους. Στις δύσκολες μέρες της επανάστασης οι μικρότερες κόρες ήταν το στήριγμα της αυτοκράτειρας.

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία ανησυχούσε πολύ που αρρώστησε σε μια τόσο δύσκολη στιγμή. Στεναχωριόταν που, όντας άρρωστη, δεν θα μπορεί να βοηθάει τη μητέρα της.

Η Ιουλία (Λιλί) Ντεν, Κυρία επί των τιμών και φίλη της αυτοκράτειρας, αναφέρει στα απομνημονεύματά της:  

« – Λιλί, το τρένο όμως δεν αργούσε ποτέ. Αχ, πόσο ανυπομονώ να έρθει ο μπαμπάς. Δεν αισθάνομαι καλά. Τι θα κάνω αν αρρωστήσω; Τότε δεν θα μπορώ να βοηθάω τη μαμά… Λιλί, πείτε μου, σας παρακαλώ, ότι δεν θα αρρωστήσω. Προσπαθώντας να παρηγορήσω την Υψηλότητά της, την έπεισα να πάει στο κρεβάτι και να κοιμηθεί. Αλλά το καημένο το κορίτσι εμφάνιζε τα πρώτα συμπτώματα της ιλαράς».

Όσο ήταν υπό κράτηση στο Τσάρσκοε Σελό, ακολούθως εξόριστη στη Σιβηρία και στα Ουράλια, η δεκαεξάχρονη κοπέλα πάντα προσπαθούσε να φέρει χαρά στους γύρω της. Προσπαθούσε να αντιμετωπίζει τα πάντα με το απαράλλακτο χιούμορ της.

Το 1918, όταν βρισκόταν εξόριστη στο Τομπόλσκ, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία έγραφε σε επιστολή της προς την Άννα Βίρουμποβα, Κυρία επί των τιμών:  

«Είμαστε εντάξει, δόξα τω Θεώ».

Οι δύο μικρότερες αδελφές

Στο Τομπόλσκ, προσπαθούσε συνέχεια να φτιάξει κάπως τη διάθεση των γονιών της, παίζοντας σε μικρές κωμωδίες για αυτούς που βίωναν τη φυλάκιση μαζί με τη Βασιλική οικογένεια.

Στο Εκατερινμπούργκ, φρουρός πυροβόλησε την Αναστασία, την ώρα που αυτή κοίταζε τον ουρανό από το μόνο ανοιχτό παράθυρο που υπήρχε, καθώς τα υπόλοιπα ήταν καλυμμένα με άσπρη μπογιά. Η σφαίρα πέρασε πάνω από το κεφάλι της πριγκίπισσας.

Τη νύχτα της 17^ης Ιουλίου του 1918, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία υπέστη μαρτυρικό τέλος μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά της. Οι σφαίρες δε σκότωσαν την Αναστασία, οι δήμιοι την αποτελείωσαν με τις λόγχες των τουφεκιών τους. Η Αναστασία Ρομάνοβα ήταν τότε 17 ετών.

Το 2000, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία αγιοκατατάχθηκε, μαζί με την οικογένειά της, από την Αρχιερατική Σύνοδο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η σέλφι της Μεγάλης Δούκισσας Αναστασίας