Iγκορ Ασμάνοφ: "Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε σε τρίτους, την επιλογή τού τι παρακολουθούν τα παιδιά μας"

Τι βλέπουν τα παιδιά μας; Τι τα διδάσκουν/μαθαίνουν οι χαρακτήρες των κινουμένων σχεδίων και των ψυχαγωγικών εκπομπών από την οθόνη τής τηλεόρασης; Όλα αυτά τα θέματα σχετίζονται άμεσα με το πόσο ασφαλείς είναι οι πληροφορίες που μεταδίδονται μέσω αυτών των θεαμάτων. Η μη-ποιοτική πληροφορία θα βλάψει σίγουρα και σε μεγάλο βαθμό την ψυχική υγεία τού παιδιού, κι αυτό είναι το λιγότερο. Και στο μέλλον, θα επηρεάσει ολόκληρη την ψυχοσύνθεση τής κοινωνίας στην οποία ζούμε.

Μιλήσαμε με τον Ίγκορ Ασμάνοφ, έμπειρο πατέρα, έναν εμπειρογνώμονα στον τομέα τής τεχνητής νοημοσύνης, έναν ενεργό υποστηρικτή τού φιλτραρίσματος τού περιεχομένου που αποθηκεύεται/διακινείται στο Διαδίκτυο, σχετικά με τα είδη περιεχομένου κακής ποιότητας με τα οποία τα παιδιά και οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι, και για το πώς οι γονείς μπορούν να ελέγξουν τι βλέπουν τα παιδιά.

MM: Ίγκορ, μπορείς να απαριθμήσεις τα είδη βλαβερού περιεχομένου στα οποία εκτίθενται τα παιδιά σήμερα.

Ίγκορ Ασμάνοφ:

Αν μιλάμε για την τηλεόραση, αυτή συνιστά στις μέρες μας το πιο ισχυρό κανάλι μετάδοσης περιεχομένου, και μάλιστα ένα μέσο μαζικής διοχέτευσης περιεχομένου κάκιστης ποιότητας. Πάρτε για παράδειγμα, τα ιαπωνικά κινούμενα σχέδια που φτιάχνονται με τον φθηνότερο δυνατό τρόπο. Στους ήρωες, πρώτα κινείται το στόμα και μετά το χέρι. Προφανώς, το σενάριο είναι επίσης φθηνό.

Πρόκειται για φτηνές ανόητες παραστάσεις και κινούμενα σχέδια σχεδιασμένα για να αναθρέψουν μια μάζα ανόητων καταναλωτών δυτικού τύπου - "Δυτικοειδή".

Ένα δεύτερο είδος είναι το περιεχόμενο που είναι επικίνδυνο για την υγεία τού παιδιού . Αν είναι αυτό που είναι, το οφείλει συχνά στον αναλφαβητισμό και στην απληστία των ανθρώπων τής τηλεόρασης. Παράδειγμα:

Όταν η κόρη μου ήταν πέντε χρόνων τής μαθαίνανε στο κανάλι του Bibigon (ΣτΜ: σήμερα κανάλι Καρουσέλ) ότι θα πρέπει να χάσει βάρος στα πέντε της για να είναι όμορφη. Και δίδασκαν επίσης τα παιδιά να λένε στους γονείς ότι το φαγητό είναι άγευστο σε περίπτωση που αυτοί ρωτούσαν γιατί δεν τρώνε. Η κόρη μου άρχισε πραγματικά να κάνει δίαιτα και να χάνει βάρος (στην ηλικία των πέντε!). Μάς έλεγε ότι το φαγητό δεν έχει γεύση. Άρχισα να ανησυχώ μήπως πάσχει από κάποια ασθένεια. Ευτυχώς, θυμήθηκα ότι άρχισε να παρακολουθεί τα παιδικά κανάλια, οπότε φαντάστηκα τι μπορεί να συμβαίνει.

Στο ίδιο πνεύμα είναι και το αγχωτικό, τραχύ περιεχόμενο που σπάει/κλονίζει τα νεύρα, φθείρει την εστίαση τής προσοχής, καταστρέφει την αντίληψη.

Και υπάρχει επίσης και το απολύτως επιβλαβές περιεχόμενο που χρησιμοποιείται για χειραγώγηση. Για παράδειγμα, εγώ ο ίδιος φάση απαγόρευσα σε κάποια στα παιδιά μου τα κινούμενα σχέδια για την Dasha (ταξιδιώτης Dasha). Αυτή η Dasha χειραγωγεί το ακροατήριο: κάνει τα παιδιά να φωνάζουν στην οθόνη σε απάντηση σε αυτά που λέει. Λαμβάνει χώρα κάποια σκηνή και στη συνέχεια η Dasha λέει (από την οθόνη): "Και τώρα, παιδιά, ας φωνάξουμε όλοι μαζί!". Πρόκειται για προφανή πλύση εγκεφάλου.

MM: Σε ποια βλαβερά μοντέλα συμπεριφοράς αναφέρεσαι; Μπορείς να δώσεις κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα;

Ίγκορ Ασμάνοφ:

Τα πραγματικά πολύ βλαβερά πρότυπα ζωής συναντιόνται συχνότερα στο περιεχόμενο για πιο ηλικιωμένο ακροατήριο. Για παράδειγμα, το «Συμμορία τών Έντεκα» (ΣτΜ: Ocean's Eleven, αμερικανική κωμική περιπέτεια παραγωγής 2001, σε σκηνοθεσία Στίβεν Σόντερμπεργκ). Προωθεί το δημοφιλές στις ταινίες τού Χόλιγουντ μοντέλο τού επιτυχημένου λωποδύτη ο οποίος και σερβίρετε ως ήρωας με τα όλα του, με καλούς και πιστούς φίλους, με όμορφες γυναίκες και αυτοκίνητα. Δυνατός «τυπάρας». Και είναι κι ένας όμορφος, χαμογελαστός, έξυπνος απατεώνας, o οποίος ξεπέρασε τούς άλλους απατεώνες και όσον αφορά στα λεφτά, τα «πήρε όλα για την πάρτι του». Αυτό είναι επίσης ένα τέτοιο δυτικό μοντέλο επιτυχίας, το να καταφέρει κανείς να εξαπατήσει όλους και να διαφύγει, αυτό μάλιστα. Δεν μιλώ για το μοντέλο τού τίμιου και ευγενή δολοφόνου (ο οποίος τραυματίζεται από κακούς και κακούς δολοφόνους), μοντέλο αρκετά δημοφιλές τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.

MM: Και ποια προγράμματα θεωρείς ότι προάγουν πρότυπα συμπεριφοράς που σίγουρα θα έπρεπε να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας. Τι μπορείς να συστήσεις στους γονείς;

Ίγκορ Ασμάνοφ:

Δεν θέλω να συστήσω τίποτα, δεν είμαι Υπουργείο Υγείας ή Υπουργείο Παιδείας. Για μένα επιλέγω, πρώτα απ'όλα, φυσικά, σοβιετικά κινούμενα σχέδια.

Σε αυτά μπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι δεν υπάρχουν δυσάρεστα στοιχεία, ούτε υπάρχει διαπαιδαγώγηση σε επιβλαβείς συμπεριφορές.

Για τους νεότερους προσπαθώ να επιλέξω εκπομπές (κινούμενα σχέδια, προγράμματα, ταινίες, βιβλία) απλές, καθαρές, διδακτικές. Εκπομπές που στέλνουν καθαρά μηνύματα ως προς το τι είναι καλό και τι κακό, κι ότι το κακό τιμωρείται, κι όλα αυτά εξηγούνται καλά.

Από τις σύγχρονες, θα μπορούσα να κατονομάσω, για παράδειγμα, τα κινούμενα σχέδια "Luntik". Είναι, βεβαίως, λίγο πομπώδη, αλλά κάθε σειρά είναι μια ολοκληρωμένη ιστορία πάνω σε ένα θέμα (βοήθεια, απάτη, τεμπελιά, ανυπακοή). Και μπορεί να προσφερθεί με ασφάλεια στα παιδιά επειδή είναι καλά, αγαθά κινούμενα σχέδια. Ταυτόχρονα, είναι αρκετά "κολλητικά", δηλαδή τα παιδιά είναι πρόθυμα να τα παρακολουθήσουν («κολλάν») ξανά και ξανά.

MM Πώς εσύ προσωπικά επιλέγεις περιεχόμενο για τα παιδιά; Για την οικογένεια;

Ίγκορ Ασμάνοφ:

Προσπαθώ να επιλέγω προσωπικά τα DVD, και σιγουρεύομαι ότι δεν υπάρχει κάτι που να ωθεί σε επιβλαβείς συμπεριφορές. Είναι πολύ απλό για μένα να επιλέξω, καθότι στην οικογένεια μου δεν παρακολουθούμε τηλεόραση. Και τα DVD προσφέρουν αρκετό, καλό κι ενδιαφέρον περιεχόμενο.

Προσπαθώ να επιλέξω ταινίες, κινούμενα σχέδια μακράς διάρκειας και όχι τηλεοπτικές σειρές.

Προσωπικά, θεωρώ ότι όλες αυτές οι τηλεοπτικές εκπομπές δεν έχουν κάτι το καλό. Σκοπεύουν στον ευνουχισμό, κάθε σειρά χαρακτηρίζεται από μια κενότητα και έλλειψη πληρότητας, κι αποσκοπούν στην "αγκίστρωση" τού θεατή στο τέλος. Και αυτό συνεπάγεται την απουσία μιας ολοκληρωμένης ιστορίας, ενός συνεκτικού περιεχομένου σε μία αλληλουχία. Επιπλέον, σε όλες σχεδόν τις τηλεοπτικές παιδικές σειρές στην Δύση, οι κύριοι χαρακτήρες διαθέτουν πάντα κάποιες υπερφυσικές δυνάμεις. Είναι όλοι υπεράνθρωποι. Και η ταυτοποίηση με τον υπεράνθρωπο (Superman) είναι μεγάλος λάθος και προσπαθώ να μην προσφέρω τέτοια θεάματα στα παιδιά μου.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις σειρές-comics, τις ταινίες Χ-Men κ.λ.π., από τα λαϊκά και κλασικά παραμύθια, καθώς και από ιστορίες παρμένες από παραμύθια, με ιππότες, και επικές αφηγήσεις όπως το «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών»;

Στα παραμύθια, ο ήρωας είναι ένας συνήθης άνθρωπος που βρίσκεται σε μια ασυνήθιστη κατάσταση και ο οποίος βρίσκει την δύναμη να «μεγαλώσει» με κάποιο τρόπο σε αυτή την κατάσταση, να συγκεντρώσει δύναμη, να αντιμετωπίσει και να κερδίσει. Αυτοί οι ήρωες μπορούν και πρέπει να μιμηθούν, καθότι είναι το ίδιο πρόσωπο με το παιδί που παρακολουθεί το πρόγραμμα.

Και το παιδί τότε καταλαβαίνει ότι και αυτός μπορεί να γίνει κάποιος τέτοιος. Από την άλλη, Superman να γίνει δεν μπορεί, γιατί πρέπει να γεννηθεί Superman ή να δαγκωθεί από ένα μαγικό έντομο. Ο Superman σε όλες τις δύσκολες καταστάσεις απλά αντλεί την ασυνήθιστη δύναμη του από το πουθενά, όπως ένας μάγος βγάζει τον λαγό από έναν καπέλο. Απλώς αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι, κατ 'αρχήν, δεν είναι όπως όλοι οι άλλοι από γεννησιμιού του. Ο Superman δεν αναπτύσσεται, δεν μαθαίνει τίποτα, είναι μια «σταθερή συνάρτηση» υπεροχής .

Μού φαίνεται ότι πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά αν κάποια κινούμενα σχέδια είναι κατάλληλα για το παιδί μας. Για παράδειγμα, σε μια γνωστή μου, το ενός έτους παιδί της άρχισε να πετάει πράματα από δω κι από κει, να σκίζει και να καταστρέφει τα πάντα, κι όλα αυτά όταν άρχισαν να τού δείχνουν τα κινούμενα σχέδια «H Masha και η αρκούδα».

Σαν κινούμενα σχέδια είναι καλοφτιαγμένα. Αλλά η Masha παίζει τον χούλιγκαν. Επιδεικνύει μια τέτοια συμπεριφορά που για ένα παιδί ενός έτους το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: «μπορείς να χαλάς ό,τι και όσο θέλεις. Δεν έγινε τίποτε».

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, κατά τη γνώμη μου, αυτοί που συνέλαβαν την ιδέα τού συγκεκριμένου κινούμενου σχεδίου (ή αυτή την συγκεκριμένη σειρά) δεν ασχολήθηκαν τόσο με το τι μπορεί να διδάξει παρά με την "κολλητικότητα" του, δηλαδή το πόσο θα «τραβήξει», πόσο θα μείνει στην μνήμη τού θεατή, πώς ο θεατής δεν θα «ξεκολλήσει» από αυτό. Κατά τη γνώμη μου, πολλοί παραγωγοί τέτοιων κινούμενων σχεδίων για παιδιά, δεν τα φτιάχνουν τόσο για τα παιδιά όσο για τούς ενήλικες. Και εδώ, η παιδική ηλικία είναι μια ευκαιρία για τούς δημιουργούς να κάνουν επίδειξη σε κάποια συνάντηση δημιουργών. Όπως και το «Κακές Συμβουλές» τού Όστερ (ΣτΜ: Γκριγκόρι Μπεντσιόνοβιτς Όστερ, σύγχρονος ρώσος συγγραφέας, σεναριογράφος), που δεν είναι καθόλου για τα παιδιά, αλλά είναι μάλλον αστεία για ενήλικες, κάτω από τον μανδύα παιδικών μικρών ποιημάτων, τα οποία είναι όντως επιβλαβή. Το αποτέλεσμα ήταν, το γεμάτο συμπάθεια βλέμμα ενός ενήλικα (ΣτΜ: τού παραγωγού) σε έναν άλλο ενήλικα, με το μήνυμα «τι καλά που έχουμε κάποιον σαν την Masha να είναι χούλιγκαν, πόσο cool».

Και αυτό δεν είναι καν το μοντέλο που θα ήθελα προσωπικά να μεταφέρω στα παιδιά μέσω τής τηλεόρασης.

MM: Μπορείς να δώσεις κάποιες συμβουλές στους γονείς;

Ίγκορ Ασμάνοφ:

Λοιπόν, και πάλι: δεν είμαι δάσκαλος και ούτε ψυχολόγος για να δώσω συστάσεις. Γιατί λοιπόν να περιμένει κάποιος από μένα να συστήσω κάτι; Προσωπικά πιστεύω, όσον αφορά στην οικογένειά μου, ότι δεν πρέπει να εμπιστεύομαι την επιλογή τού τι παρακολουθεί το παιδί μου σε κάποιον τρίτο κι ούτε να εμπιστεύομαι ακόμα και το τηλεκοντρόλ τής τηλεόρασης στα χέρια τού παιδιού. Επιλέξτε εσείς οι ίδιοι. Παρακολουθήστε με τα παιδιά αυτό που αυτά παρακολουθούν.