Πνευματικές συμβουλές του Μεγαλόσχημου Ιωάννη (Μάσλοβ)

"Ας είμαστε το φλεγόμενο κερί, που, τουλάχιστον, θα ζεστάνει κάποιον...". Αυτήν τη συμβουλή/οδηγία έδινε στα πνευματικά του παιδιά ο Μεγαλόσχημος Αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Μάσλοβ). Η υλοποίηση στην πράξη αυτής της συμβουλής αποτέλεσε ακέραιο κομμάτι ολόκληρου του βίου του ίδιου του ιερέα, ενός εξαίρετου θεολόγου του 20ού αιώνα, ενός έμπειρου εξομολογητή και Γέροντα της Τριαδικής Λαύρας του Αγίου Σεργίου. Η μνήμη του εορτάζεται στις 29 Ιουλίου.

Περί υπακοής

• Εκείνος που υπακούει, σώζεται. Πρέπει να υπακούμε και να μη ζούμε μέσα στις σκέψεις μας.
• Η υπακοή προσφέρει τα πάντα.
• Πρέπει να υπακούμε με θέρμη.

Περί νοήματος της ζωής

Ο χρόνος είναι ένα πολύτιμο δώρο, που δόθηκε στον άνθρωπο για να κερδίσει τη μακάρια αιωνιότητα

• Ο αληθινός και μοναδικός σκοπός της ζωής και των πνευματικών επιτευγμάτων του ανθρώπου στη γη είναι η ένωσή του με τον Θεό.
• Ν’ αγαπάμε το αγαθό, να κλαίμε μ’ εκείνους που κλαίνε, να χαιρόμαστε μ’ εκείνους που χαίρονται, ν’ αγωνιζόμαστε για την αιώνια ζωή -αυτός είναι ο στόχος και η πνευματική μας ομορφιά.
• Τώρα στον κόσμο βασιλεύει πνευματικό σκότος. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε φώς και αλάτι (ΣτΜ: "Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς", "Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου", Ματθ. 5-13, 5.14 αντίστοιχα).
• Ο χρόνος είναι ένα πολύτιμο δώρο, που δόθηκε στον άνθρωπο για να κερδίσει τη μακάρια αιωνιότητα.
• Χωρίς τη Θεία Χάρη, η ψυχή πεθαίνει αιώνια.
• Η αγχίθεα ψυχή του ανθρώπου αισθάνεται λαχτάρα για τα Ουράνια. Μόνο υπό το πρίσμα αυτής της σκέψης και αυτού του γεγονότος γίνονται κατανοητές όλες οι εκδηλώσεις της πνευματικής ζωής και της ιστορίας της ανθρωπότητας.

Περί υπομονής

• Η μεμψιμοιρία είναι το έργο του εχθρού του ανθρωπίνου είδους -του Διαβόλου, ενώ η ευχαριστία προς τον Θεό και η υπομονετική αντιμετώπιση των θλίψεών μας μάς κάνει να αισθανόμαστε πιο κοντά στα Ουράνια...
• Πνευματικός πλούτος είναι η υπομονή, η ταπεινότητα, η υπακοή και η αγάπη για τον Θεό και για τους ανθρώπους.
• Όποιος ακολουθήσει αγόγγυστα το στενό μονοπάτι, θα λάβει ανταμοιβή στην κατοικία του Ουράνιου Πατέρα.
• Το αγόγγυστο κουβάλημα του Σταυρού ζωής δεν κάνει πιο έντονα τα βάσανα στις ψυχές μας, αλλά, αντίθετα, τ’ ανακουφίζει και, επιπλέον, μαλακώνει ακόμη και την πιο σκληρή ψυχή.
• Η αντιμετώπιση από μέρους μας των όποιων δοκιμασιών με υπομονή, ταπεινότητα και ηρεμία, έχει ως αποτέλεσμα ότι σε συντομότατο χρόνο οι δοκιμασίες αυτές αμβλύνονται και σταματούν να ταράζουν την ψυχή, ενώ η μεμψιμοιρία όχι μόνο επιμηκύνει τον χρόνο αποκατάστασης της ηρεμίας, αλλά προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη αναταραχή στην ψυχή και με αυτόν τον τρόπο η δοκιμασία οξύνεται.
• Αν οι πειρασμοί υπάρχουν, αυτό συμβαίνει, κατά πρώτον λόγο, γιατί ο εχθρός του ανθρωπίνου είδους επιδιώκει να παρεμποδίσει την εγκαθίδρυση της βασιλείας του Θεού επί της γης και, κατά δεύτερον, γιατί ότι ο χριστιανός δεν αγωνίζεται όσο πρέπει για να ελευθερώσει το πνεύμα από τα πάθη.
• Όταν ένας άνθρωπος, με την αμαρτωλότητά του, δεν αντέχει στη δοκιμασία, δηλαδή απαντά στην προσβολή με προσβολή, απαντά στο κακό με κακό και αφήνει να λιμνάζει στην καρδιά του το μίσος, τότε ουσιαστικά υποκύπτει στον αντίπαλό του, τον Διάβολο, ο οποίος ξεριζώνει τον Θεό από μέσα του και απομακρύνει από αυτόν τη σωτηρία.
• Ο Θεός δίνει στον καθένα μας τον δικό του Σταυρό, τον οποίο και πρέπει να κουβαλήσουμε με υπομονή μέχρι τον Γολγοθά. Έτσι ευχαριστούμε τον Θεό, ο οποίος μας αποστέλλει πνευματική χαρά όλον τον καιρό που διαρκεί αυτό το κουβάλημα.

Περί αγάπης

• Δεν πρέπει να υπάρχει προσκόλληση σε κανέναν ή σε τίποτα, παρά μόνο στον Θεό.
• Μόνο στον Θεό ταιριάζουν δόξα, τιμή και λατρεία. Όλα τ’ άλλα κτιστά όντα του πρέπει να εκπληρώνουν το άγιο θέλημά Του και να εκφράζουν σε Αυτόν την αγάπη και την ταπεινοφροσύνη τους.
• Φύγε μακριά απ’ οτιδήποτε περιττό!
• Η ουσία της ευτυχίας δεν συνίσταται στη γήινη ευημερία, γιατί αυτή, όπως γνωρίζουμε, είναι εύθραυστη και μεταβλητή, αλλά συνίσταται στην πίστη στον Θεό, στον Αναστημένο Χριστό, ο οποίος υπάρχει για πάντα.
• Το σώμα είναι μόνο το ένδυμα της ψυχής. Ζει μια ψυχή μέσα σε αυτό, πρέπει και να τη θρέψουμε.
• Ένα άτομο πρέπει να φροντίζει περισσότερο την ψυχή παρά το σώμα, επειδή ο θάνατος της ψυχής είναι τρομακτικότερος από τον θάνατο του σώματος.
• Το παραμικρό πράγμα μπορεί να καταστρέψει κάποιον, αν αυτός το αντιμετωπίζει ως εθισμό.
• Ο λόγος για τον θάνατο των πλουσίων δεν είναι στον πλούτο, αλλά στην υπερηφάνεια και στην προσήλωση στον πλούτο.
• Τα υλικά οφέλη δεν είναι επιβλαβή από μόνα τους, αλλά από το πώς τ’ αντιμετωπίζει το άτομο.
• Αυτοί που κλαίνε για το προσωρινό και παραμελούν το αιώνιο, κάνουν σαν μικρά παιδιά.
• Το δώρο του Θεού δεν είναι για προσωπική χρήση, αλλά προς όφελος όλων. Τα προικίσματα, αν δεν χρησιμοποιηθούν για το καλό, οδηγούν στην καταστροφή.

Περί προσευχής

• Ο Κύριος αποδέχεται την προσευχή που προέρχεται από μια καθαρή καρδιά κι έναν αφοσιωμένο νου.
• Είναι δύσκολο να έχουμε καθαρή καρδιά και νου, στη μάταιη γήινη ζωή, αλλά, αν δεν το πετύχουμε αυτό, θα είναι σίγουρα αδύνατο να σωθούμε.
• Η προσευχή είναι επιούσια ανάγκη του ανθρωπίνου πνεύματος, είναι έκφραση πίστης και ελπίδας στον Ιησού Χριστό, γιατί εκεί που υπάρχει πίστη, εκεί υπάρχει και η προσευχή, καθ’ ότι είναι αδύνατο να πιστεύουμε και να μην προσευχόμαστε. Η προσευχή είναι η ψυχή της πίστης, η ίδια η ζωή της.

Περί ποιμαντικής υπηρεσίας

• Ο ποιμένας βιώνει συμπονετική και ποτισμένη με τη Χάρη του Θεού αγάπη για το κοπάδι [...] την ικανότητα να πονάει με την ψυχή του γι' αυτό. Αυτή η ιδιότητα του ποιμαντικού πνεύματος εκφράζει την ουσία της ποιμαντικής.
• Η ποιμαντική είναι υπηρεσία στον κόσμο, αλλά δεν είναι από αυτόν τον κόσμο και, ως εκ τούτου, ο αμαρτωλός κόσμος, συχνά, αδυνατώντας ν’ αντιληφθεί το ύψος της ποιμαντικής υπηρεσίας, την αμφισβητεί.
• Ο αληθινός ποιμένας θεωρεί όλα τα ελαττώματα και τις αμαρτίες του κοπαδιού ως συνέπεια της προσωπικής του έλλειψης ζήλου και σοφίας. Κατηγορεί τον ίδιο τον εαυτό του, σε όλες τις καταστάσεις και για όλα.
• Ο αληθινός ποιμένας κουβαλάει στην ψυχή του όλα όσα το ποίμνιό του βιώνει ηθικά, βάζει στο ίδιο καλάθι τις πνευματικές τους ανάγκες με τις δικές του, θρηνεί και χαίρεται μαζί τους, όπως ένας πατέρας και τα παιδιά του.
• Ποτέ, πουθενά και για κανέναν απολύτως λόγο, δεν πρέπει η ζωή ενός κληρικού ν’ αποτελέσει βεβήλωση του ιερού ονόματος του Ιησού! Όχι μόνο δεν μπορεί να δίνει κακό παράδειγμα, αλλά πρέπει να είναι άγιος και καθαρός, γιατί ο Κύριος απαιτεί από τον ποιμένα όχι μόνο ευπρέπεια, αλλά επίσης αγιότητα και τελειότητα.

Περί συμπεριφοράς προς τον πλησίον

Κρίνοντας τον πλησίον σου, δυσαρεστείς τον Θεό

• Η εξεύρεση κοινής γλώσσας με τους ανθρώπους σημαίνει να μην εισερχόμαστε σε διαμάχες με αυτούς και να μην οχυρωνόμαστε πίσω από τις απόψεις μας. Αν δεν το κάνουμε αυτό, η ζωή θα είναι πολύ δύσκολη και εύθραυστη.
• Η ζωή μάς δίνεται μια φορά μόνο και μπορεί κάποιος να κάνει τόσους πολλούς εχθρούς, που να νιώθει στο τέλος ντροπή να κυκλοφορεί ανάμεσα στον κόσμο. Μπορεί, όμως, να κάνει και τόσους πολλούς φίλους, που θα νιώθει πάντα ότι έχει κάποιον να τον βοηθήσει.
• Κρίνοντας τον πλησίον σου, δυσαρεστείς τον Θεό.
• Παρ’ όλες τις προσβολές και τα προβλήματα, πρέπει πάντα να παραμένεις ήρεμος, φιλικός και χαρωπός με όλους.
• Οι χριστιανοί πρέπει να είναι ειρηνικοί μεταξύ τους, ως τα μέλη ενός και του αυτού σώματος.
• Αν δεν έχουμε ειρήνη με τους άλλους, ο Θεός δεν δέχεται τη μετάνοια ή την προσευχή μας.
• Καλύτερα να παραμένουμε σιωπηλοί. Μιλάει πολύ μόνο αυτός που δεν έχει τίποτε να πει. Αν μιλάμε λιγότερο, τότε θ’ ακούσουν τον λόγο μας.
• Ένας χριστιανός όχι μόνο δεν πρέπει να επιτρέπει στον θυμό ή στην ευερεθιστότητα να καίει στην ψυχή του, αλλά, ακόμη περισσότερο, πρέπει άμεσα να ξεριζώσει όλες τις σκέψεις που τον κάνουν να εναντιώνεται στον πλησίον του. Αν και ο θυμός είναι στη φύση του ανθρώπου, θα πρέπει να τον κατευθύνει ενάντια στις αμαρτίες του και όχι εναντίον κάποιου άλλου. Αυτή η συμπεριφορά θα είναι μαρτυρία μεγάλης αγάπης στην καρδιά του θυμωμένου ανθρώπου, ο οποίος δεν επιδιώκει τη δική του, αλλά τη σωτηρία του πλησίον του.
• Η αγαπητική καρδιά του χριστιανού αναζητά πάντοτε τη σωτηρία κάθε ανθρώπου και όσο πιο πολύ ένα άτομο βυθίζεται στην αμαρτία τόσο περισσότερο βρίσκεται υπό την εξουσία του Διαβόλου και τόσο περισσότερο λυπάται γι’ αυτό που κάνει και θλίβεται.
• Πρέπει να είμαστε για τους άλλους όχι βάρος, αλλά πηγή χαράς.
• Να είστε απλοί, όπερ έστιν μεθερμηνευόμενον, να σκέφτεστε διαρκώς: "Είμαι χειρότερος απ’ όλους, πρέπει να κάνω καλό σε όλους".
• Ας είμαστε φλεγόμενο κερί, προσφέροντας τουλάχιστον ζεστασιά σε κάποιον...