«Άγιον Όρος: ιστορία ενός στρατεύματος»

Συνέντευξη στο περιοδικό «Slujba I slujenie». Ιούνιος του 2020

Η γνωριμία μας με τον Αλέξανδρο Πλίσκα, πρωτοδιάκονο της Ιεράς Μονής της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Ιωνά στο Κίεβο, έγινε στο Άγιο Όρος, στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου, τον Οκτώβριο του 2018. Συνέβη ώστε με φίλο μου να επισκεφτούμε τη Μονή, με την ευλογία του γέροντα Γρηγορίου, για να δουλέψουμε στη συγκομιδή ελιάς. Αλλά η επίσκεψή μας συνέπεσε με τη βαριά αρρώστια και την κοίμηση του καθηγουμένου. Αν βέβαια υπάρχουν τέτοιες συμπτώσεις. Και τώρα, μετά από καιρό περισυλλογής, που ίσως χρειάστηκε για όσα συνέβησαν στο Άγιο Όρος, πρότεινα στον Αλέξανδρο Πλίσκα που βρίσκεται σήμερα στο Δοχειάρι, να παραχωρήσει συνέντευξη για το περιοδικό «Slujba I slujenie» (ο τίτλος στα ελληνικά θα ήταν «Στράτευση και Λειτούργημα» - σημ.μεταφρ.).

– Θα μας πείτε, Αλέξανδρε, γιατί το Άγιο Όρος μπορεί κανείς να το θεωρεί φύλακα των πνευματικών αξιών της ορθοδοξίας, ώστε κάποιοι ακόμα να θεωρούν ότι εκεί δε λειτουργούν οι συνηθισμένοι, επίγειοι νόμοι;

– Δε θα θεωρούσα τον Άθω ως τη μοναδική στον κόσμο περιοχή, όπου είναι συγκεντρωμένες οι πνευματικές αξίες της ορθοδοξίας. Αναμφίβολα, η παράδοση του ορθόδοξου μοναχισμού στο Άγιο Όρος έχει τις δικές της εξαίρετες αποχρώσεις κάτι που αδιάκοπα συνεχίζεται μέρα με τη μέρα και χρόνο με το χρόνο ήδη σχεδόν χίλια χρόνια. Αλλά οι ρίζες της βρίσκονται πιο βαθιά, στο Λάτριο Όρος (που βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία) και στην Ιουδαϊκή έρημο της εποχής του Αγίου Ευθυμίου του Μεγάλου και του μαθητή του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου. Σε αυτά τα μέρη που αναφέραμε υπήρχαν ολόκληρες αλυσίδες μοναστηριών που με τη δομή τους θυμίζουν το σημερινό Άγιο Όρος. Από την άλλη, φύλακας των πνευματικών αξιών της ορθοδοξίας είναι ο κάθε άνθρωπος που θεωρεί πολύτιμη την ορθοδοξία και που, δεχόμενος με σεβασμό την παράδοση των δασκάλων του, την κουβαλάει σε όλη του τη ζωή, καθώς η πάλη για τις πνευματικές αξίες είναι δύσκολη και πραγματοποιείται στην περιοχή που λέγεται «ανθρώπινη καρδιά».  

– Μπορείτε να μας πείτε, ποιος είναι ο ρόλος που έχει παραχωρηθεί στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου, ένα από τα παλιότερα μοναστήρια, για τη διατήρηση των πνευματικών παραδόσεων του Αγίου Όρους;

– Η Ιερά Μονή Δοχειαρίου είναι ένα από τα είκοσι μοναστήρια του Αγίου Όρους. Δεν μπορούμε να πούμε ότι έχει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο. Όπως και τα άλλα μοναστήρια, το Δοχειάρι επιτελεί την αποστολή του, την αποστολή της διακονίας του Θεού και την αποστολή της διακονίας του ανθρώπου. Αναμφίβολα, ναι, είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της χερσονήσου και αδιάλειπτα συνδεδεμένο με την άνθησή της, καθώς ιδρυτής του μοναστηριού ήταν μαθητής του Οσίου Αθανασίου του Αγιορείτη, ο δοχειάρης της Μεγίστης Λαύρας, ο Άγιος Ευθύμιος. Βεβαίως, όταν επισκέπτεσαι αυτόν τον εκπληκτικό κλήρο της Υπεραγίας Θεοτόκου που λέγεται Άγιο Όρος Άθως και παρατηρείς την ομορφιά της φύσης και τα αρμονικά ενταγμένα σε αυτήν αρχιτεκτονικά οικοδομήματα και τους παλαιούς ναούς, όταν αγγίζεις την καθημερινότητα, είτε την ώρα που κάθεσαι στο αιωνόβιο στασίδι είτε την ώρα που γευματίζεις στην τράπεζα που διατηρείται από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, όλη την ώρα αναρωτιέσαι: πόσες δυνάμεις και πόση προσπάθεια χρειάζεται για να διαφυλάξεις όλη αυτή την ομορφιά. Και, αναμφίβολα, διαισθάνεσαι τον σεβασμό για όλους όσοι υπηρετούν όλο αυτό, που φροντίζουν αυτούς τους ανεκτίμητους θησαυρούς του παγκόσμιου πολιτισμού, και που τους διαφυλάσσουν με ζήλο και τους εμπλουτίζουν. Κάτι τέτοιες στιγμές καταλαβαίνεις ότι αυτή την αποστολή την επιτελούν εκείνοι οι μοναχοί που βρίσκονται δίπλα σου, που εκούσια αρνήθηκαν τον κόσμο αναζητώντας τον εαυτό τους στο χώρο ύπαρξής τους, ενώπιον του Θεού. Και βλέπεις ότι δεν δραπέτευσαν, όπως κάποιοι φαντάζονται αυτή την απόδραση, από την αποστολή της προσφοράς προς τον πλησίον. Αντιθέτως, στάθηκαν απέναντι πρόσωπο με πρόσωπο, με ετοιμότητα στο να είναι χρήσιμοι, χωρίς να υπολογίζουν τον καθημερινό εσωτερικό αγώνα, καθώς οι προσκυνητές, που επισκέπτονται αυτό το περιβόλι, συχνά ξεχνάνε τουλάχιστον την ώρα του προσκυνήματος να αφήσουν πίσω στο σπίτι τους τις συνήθειες και τα χούια τους.

– Παρά ταύτα, υπάρχει στο Δοχειάρι κάτι ιδιαίτερο που το ξεχωρίζει από τα άλλα μοναστήρια του Άθω;

– Το κάθε μοναστήρι είναι ιδιαίτερο με τον τρόπο του. Παρά τις υπάρχοντες, κοινούς για όλο το Άγιο Όρος, καθιερωμένους όρους και κανόνες, η κάθε Μονή έχει το δικό της τυπικό, τις παραδόσεις της και την αυθεντική της ατμόσφαιρα. Το Δοχειάρι ξεχωρίζει από άλλα μοναστήρια όπως ξεχωρίζει, ας πούμε, η μια οικογένεια από την άλλη. Είναι το ίδιο ιδιαίτερο, όπως ιδιαίτερος φαίνεται ο κάθε άνθρωπος σε σύγκριση με τον άλλον, με την δική του εσωτερική ομορφιά και μεγαλείο.

– Αλέξανδρε, πώς γνωριστήκαμε με τον γέροντα Γρηγόριο;

– Όπως και πολλοί άλλοι που είχαν την τύχη να τον συναντήσουν. Όπου εμφανιζόταν αυτός ο εκπληκτικός άνθρωπος, ο γέροντας Γρηγόριος (Ζουμής), εκεί από το πουθενά εμφανίζονταν γλάστρες με λουλούδια, λεμονιές και πορτοκαλιές, ελαιώνες και μελίσσια, γατάκια και σκυλάκια, γαϊδουράκια και μουλάρια, εκεί έσφυζε η ζωή με όλο το μεγαλείο και το κάλλος της. Χαιρόταν με τα πάντα με πολλή ειλικρίνεια και με παιδικό φως. Αλλά πιο πολύ από όλα τα άλλα αγαπούσε τους ανθρώπους. Ακριβώς, χάρη σε αυτή την αγάπη έγινε η συνάντησή μας, καθώς ο γέροντας δεν με προσπέρασε απ’ έξω, και αιχμαλώτισε για πάντα την καρδιά μου με ευαγγελική θυσιαστική αγάπη. Αυτό έγινε το 2005, όταν είχα επισκεφτεί για δεύτερη φορά το Άγιο Όρος.

– Αλέξανδρε, ποιες πνευματικές παραδόσεις έφερε ή θεμελίωσε ο γέροντας Γρηγόριος; Πώς ξεκίνησε η αναστήλωση της ερειπωμένης Ιεράς Μονής Δοχειαρίου;

– Ο γέροντας ανέλαβε την ηγουμενία του Δοχειαρίου το 1980, την παραμονή της εορτής των Αγίων Πέτρου και Παύλου, και εγκαταστάθηκε εκεί μαζί με την αδελφότητά του, που απαριθμούσε τότε δώδεκα μοναχούς. Το μοναστήρι βρισκόταν σε άθλια κατάσταση. Οι τέσσερις μοναχοί που ζούσαν εκεί, μόλις που βολεύονταν ο καθένας στο κελλί του που το είχαν προσαρμόσει για εγκαταβίωση. Φτώχεια, έλλειψη κατοικήσιμων χώρων, σάπιες στέγες, αρουραίοι και φίδια μέσα στα εγκαταλελειμμένα κτίρια. Η αδελφότητα με πολλή δυσκολία βρήκε προσωρινή κατοικία σε όλο το μοναστήρι. Αλλά ο γέροντας Γρηγόριος δεν ήταν από τους δειλούς. Η δουλειά άρχισε εντατικά από την πρώτη κιόλας μέρα, και ο γέροντας ο ίδιος ήταν πάντα στην εμπροσθοφυλακή, ήταν πάντα η ζωντανή θυσία για το διπλανό. «Το ψωμί πρέπει να μυρίζει τον ιδρώτα μας» - έλεγε ο γέροντας. Θεωρούσε ότι ο μοναχός πρέπει συνέχεια να βρίσκεται σε κατάσταση κάποιας ανάγκης: φαγητού, νερού, ζέστης, ξεκούρασης, ύπνου… «Εργασία και προσευχή, διακονία και λατρεία – είναι δύο κουπιά με τα οποία ταξιδεύουμε προς την Βασιλεία των Ουρανών» - έλεγε. Αυτό που συγκινεί πάρα πολύ εδώ είναι το ότι όλοι τους είναι ειλικρινείς και ανοιχτοί. Δεν υπάρχει διπλοπροσωπία. Αλλά πιο πολύ από όλα εκπλήσσει εδώ η ετοιμότητα για θυσία που έχουν οι αδελφοί, κάτι που τόσο λείπει στην κοινωνία μας. Παντού κυριαρχεί μια κατάσταση αδελφικής οικογένειας, όπου κανείς δεν προσπερνά εργαζόμενο αδελφό χωρίς να βοηθήσει, να σταθεί δίπλα του, μέχρι την τελική νίκη. Όπου, οι μεγαλύτεροι δίνουν το παράδειγμα στους μικρότερους. Δε διατάζουν, αλλά πρώτοι αρπάζουν το φτυάρι και σκάβουν, παίρνουν τη σκούπα και σκουπίζουν. Και έτσι σε όλα, κυριαρχεί ο σεβασμός προς τον άλλον και η ετοιμότητα να είναι χρήσιμοι. Ίσως, αυτό είναι το σημαντικότερο που άφησε ο γέροντας Γρηγόριος ως εντολή στην αδελφότητα του Δοχειαρίου.   

– Αδελφέ Αλέξανδρε, τι θυμάστε ιδιαιτέρως από την επικοινωνία με τον γέροντα; Πώς έβλεπε τον εαυτό του, την υγεία του, πώς κατάφερε με ελάχιστα κονδύλια να τελέσει, με την κοσμική έννοια, το ανδραγάθημά του – να αναστηλώσει την Ιερά Μονή Δοχειαρίου;

– Η φωνή του δεν έτρεμε ποτέ, πάντα έψελνε, χωρίς να σκέφτεται αν είχε φωνή ή όχι. Έψελνε για τον Θεό, ανοιχτά, απλά και ειλικρινά. Δεν είχα παρατηρήσει στον γέροντα ποτέ καμία επιτήδευση. Ποτέ δεν προσπαθούσε να κάνει εντύπωση και δεν τον απασχολούσε πώς τον βλέπουν οι άλλοι. Ήταν ανεπανάληπτος στην ειλικρίνεια και την ανοιχτότητά του. Επίσης, μου είναι αλησμόνητο που με τον καθένα έβρισκε κοινή γλώσσα, είτε ήταν υψηλόβαθμος αξιωματικός είτε ψαράς είτε αγρότης. Επειδή είχε εσωτερική δύναμη, ο λόγος του προφερόταν με εξουσία, αλλά και με αγάπη και σεβασμό, έτσι που ο καθένας τα ένιωθε στην επικοινωνία με τον γέροντα. Ο γέροντας φερόταν με ιδιαίτερο σεβασμό στους ανθρώπους που ήταν ντυμένοι με απλή αγροτική ενδυμασία. Όσον αφορά την αναστήλωση της Μονής, δεν ήμουν εδώ το 1980, αλλά έχω ακούσει ότι για την αδελφότητα ήταν πολύ δύσκολοι καιροί, τότε που στην αποθήκη δεν είχαν καθόλου τροφή, ούτε σταγόνα λάδι, ακόμα και για το καντήλι του Ναού. Αλλά όλη η ζωή του γέροντα Γρηγορίου πέρασε κάτω από την σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου, και ποτέ δεν αμφέβαλε για τη φροντίδα Της. Γι’ αυτό, το ανδραγάθημα του γέροντα με την αναστήλωση της Μονής πρώτα από όλα είναι ανδραγάθημα της πίστης του.

– Ποιες αρετές ο γέροντας θεωρούσε βασικές για τον μοναχό;

– Τη θυσία και την αγνότητα. Χάρη στη θυσία και μέσα από αυτήν ο άνθρωπος ολοκληρώνεται ως Άνθρωπος. Η θυσία συνδέεται στενά με την αγάπη. Η αγάπη, με την πλήρη σημασία της λέξης, είναι θυσία. Για τον γέροντα ήταν σημαντικό ο κάθε μοναχός να θυσιάζει το χρόνο, το χώρο, την υγεία και την ανάπαυσή του, να τα θυσιάζει όλα για τον αδελφό που ζει εδώ, δίπλα, στο μοναστήρι.

Και το δεύτερο: να διαφυλάττεις τον εαυτό σου αγνό, να φυλακίζεις αγνό το νου σου, από τον οποίο πηγάζουν όλα τα υπόλοιπα. «Αφού στην έρημο μένουμε για την ελευθερία των λογισμών» - έλεγε ο γέροντας.

– Δε μας λέτε, ο γέροντας συμμετείχε προσωπικά στην αναστήλωση της Μονής;

– Όσο είχε δυνάμεις, έβγαινε για δουλειά πρώτος. Αλλά και ο τελευταίος άνθρωπος που επέστρεφε από τη δουλειά ήταν ο γέροντας. Εγώ τον είχα δει για πρώτη φορά, όταν ήταν ήδη μεγάλος άνθρωπος, όταν ήταν πάνω από εξήντα χρονών. Ο γέροντας ήδη ήταν σοβαρά άρρωστος και δεν μπορούσε να στέκεται πολλή ώρα στα πόδια. Ποτέ δεν το έβαζε κάτω, πάλευε μέχρι την τελευταία στιγμή. Αν αυτό γινόταν στη δουλειά, γονάτιζε ή ξάπλωνε στο χώμα, και συνέχιζε να δουλεύει. Ο γέροντας ήταν παράδειγμα σε όλα. Έχω και σήμερα όλη την ώρα μπροστά στα μάτια μου τον γέροντα Γρηγόριο που στέκεται με τις ώρες στο Ναό δίπλα στο στασίδι του, και να βλέπεις το τρέμουλο πρώτα στα πόδια του, μετά σε όλο του το κορμί. Κι όμως, δεν κάνει το χατίρι στο στασίδι που τον καλεί. Συνεχίζει να στέκεται όρθιος.

– Το ελληνικό κράτος βοηθάει στην αναστήλωση του μοναστηριού; Έχω ακούσει ειδήσεις από την Ελλάδα, στις οποίες ο γέροντας ανέφερε ότι με τον πρώτο σεισμό, που δεν είναι και σπάνιο φαινόμενο, μπορεί να καταστραφεί ο πιο ψηλός Ναός του Δοχειαρίου και ολόκληρου του Αγίου Όρους – ο Ιερός Ναός των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ, επειδή δεν έχει επισκευαστεί.   

– Το Δοχειάρι, όπως και όλο το Άγιον Όρος, δεν είναι μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, γι’ αυτό και το κράτος δεν μπορεί να τα προλάβει όλα. Ο γέροντας όμως ανησυχούσε για τον Ναό των Αρχιστρατήγων επειδή πράγματι αυτός ο ναός είναι ο πιο ψηλός από παλαιούς ναούς του Άθω. Και χρειάζεται όχι επιφανειακή επισκευή αλλά πολύ σοβαρή συντήρηση. Ο γέροντας είχε κάνει πάρα πολλά και σήμερα έχουν δοθεί από το κράτος κάποια χρήματα και γίνονται εργασίες. Αυτό είναι αξιοσημείωτο γεγονός, επειδή, για παράδειγμα, η αντικατάσταση των στηριγμάτων και όλης της στέγης του Ναού την τελευταία φορά είχε γίνει πεντακόσια χρόνια πριν.

– Πείτε μας και κάτι άλλο, Αλέξανδρε, μετά τις τελευταίες εξελίξεις αναφορικά με το «σχίσμα» στην ορθόδοξη εκκλησία, πώς ο γέροντας έβλεπε την διάσπαση των εκκλησιών; Είχε αλλάξει η σχέση του προς τους ρωσόφωνους προσκυνητές, πριν και μετά το «σχίσμα»; Εκείνη την περίοδο, ήμουν στο Άγιο Όρος και είχα ακούσει από τους προσκυνητές ότι κάποια μοναστήρια είχαν σταματήσει τελείως να δέχονται Ρώσους.

– Ο γέροντας στεναχωριόταν πολύ για τον επικείμενο τότε διαχωρισμό των εκκλησιών. Αλλά, στην ουσία, δεν τον πρόλαβε. Η απόφαση για τη διακοπή της Ευχαριστιακής Κοινωνίας με το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης είχε ληφθεί στις 15 Οκτωβρίου, και ο γέροντας κοιμήθηκε στις 22. Τίποτα δεν άλλαξε όμως ως προς τους ρωσόφωνους προσκυνητές στο Δοχειάρι.

Το Δοχειάρι είναι ένα από τα μοναστήρια στο οποίο, με το έλεος του Θεού, δεν λειτούργησαν οι εκπρόσωποι της λεγόμενης ορθόδοξης εκκλησίας της Ουκρανίας. Πρέπει να πούμε ότι στο Άγιο Όρος μόνο λίγα μοναστήρια προέβησαν σε άμεση λειτουργική κοινωνία με ουκρανούς σχισματικούς. Το Δοχειάρι, όπως και τα άλλα τρία τέταρτα των Αγιορείτικων Μονών, δεν το έπραξαν και συνεχίζουν να δέχονται με αγάπη όλους τους ρωσόφωνους προσκυνητές. Σύμφωνα με την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, κάθε μοναστήρι αποφασίζει μόνο του για το πώς θα δρα σε αυτή την ιστορική στιγμή. Την ίδια ώρα πολλοί προσκυνητές αναρωτιούνται: γιατί στα μοναστήρια δε σταματάνε να μνημονεύουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Αυτό είναι ζήτημα απλής πειθαρχίας. Όσο δεν καθαιρείται επίσημα κάποιος επίσκοπος από τη Σύνοδο, κανένας δεν έχει δικαίωμα να σταματήσει να τον μνημονεύει στις ιερές ακολουθίες.

– Και τώρα πείτε μας, παρακαλώ, πότε γεννήθηκε η ιδέα να γυρίσετε το ντοκιμαντέρ για το Δοχειάρι και πώς καταφέρατε να πάρετε την ευλογία του γέροντα για αυτό;

– Η ιδέα γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά τη γνωριμία μου με τον γέροντα, κάτω από τις εντυπώσεις μου για την καθημερινότητα του μοναστηριού που περνούσε μπροστά στα μάτια μου και την ατμόσφαιρα της ομορφιάς και της καλοσύνης που κυριαρχούσε εκεί. Και όλο αυτό, με φόντο τις ανθρώπινες ανησυχίες, τις προσπάθειες, τις θλίψεις, τις χαρές, όλων αυτών με τα οποία και συντελείται η ανθρώπινη ζωή. Περίπου δέκα χρόνια περίμενα την άδεια για να ξεκινήσουμε τα γυρίσματα. Βάλε και τα πέντε χρόνια που κράτησε η ίδια διαδικασία της κινηματογράφησης και είναι σαν να φαίνεται ότι έχουν περάσει όλα και δεν πιστεύουμε ότι το έχουμε καταφέρει. Μπορέσαμε να αποτυπώσουμε την μοναδική και ανεπανάληπτη ατμόσφαιρα της Μονής της εποχής του γέροντα Γρηγορίου (Ζουμή). Αν και ο γέροντας στην ταινία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, η ταινία τελικά δεν είναι για αυτόν, όπως και ο ίδιος φρόντισε, και μου του είχε ζητήσει ώστε η ιστορία να μην είναι για αυτόν.

Το ίδιο και όταν κοιμήθηκε. Ήταν πολύ χαρακτηριστικό, καθώς είχε απαγορεύσει να ειδοποιήσουν άλλους για την κοίμησή του. Μόνο μετά την κηδεία του. Γιατί; Επειδή ήθελε να αποφύγει όλες τις δόξες και τις ομιλίες που συνοδεύουν την εξόδιο ακολουθία καθηγουμένου σε οποιοδήποτε αγιορείτικο μοναστήρι. Σε ό,τι αφορά στην ταινία, εγώ υπήρξα ο παραγωγός και είχα την ιδέα να γυρίσουμε μια ταινία αυτού του είδους και με τον συγκεκριμένο τρόπο. Αλλά, χωρίς το ταλέντο και την εργασία του σκηνοθέτη-οπερατέρ Αλέξανδρου Ζαπορόσενκο, η ταινία δε θα ήταν έτσι όπως σήμερα την βλέπει ο θεατής.

– Ποιους στόχους προσπαθείτε να πετύχετε με την προβολή αυτής της ταινίας, μια και οι τηλεθεατές παρομοίων ταινιών συνήθως δεν είναι πολλοί;

– Οι στόχοι και οι σκοποί ήταν πάρα πολύ απλοί: να μην κατασκευάζουμε τίποτα, να αποτυπώνουμε όπως είναι τα πράγματα, να βρούμε το κλειδί και το στυλ της μετάδοσης, έτσι ώστε να προσφέρουμε όσο πιο πολύ μπορούμε στον θεατή την ελευθερία της πρόσληψης. Αυτή η ταινία είναι με τον καθένα και για τον καθένα, ανεξάρτητα από τις όποιες βλέψεις και πιστεύω έχει. Αφού η πλοκή της ταινίας ξετυλίγεται μέσα στην ανθρώπινη καρδιά. Ο σκοπός της ταινίας ήταν ένας: να μοιραστούμε αυτά που είδαμε, δίνοντας τη δυνατότητα στον καθένα να βιώσει αυτά που βιώσαμε εμείς. Από αυτή την άποψη, δεν υπάρχουν δείκτες για το ποιοι μπορεί να είναι οι πιθανοί τηλεθεατές της ταινίας, και μπορούν κάλλιστα να είναι πολλοί, επειδή η ταινία χάρη στους ήρωές της είναι άκρως ειλικρινής και ανοιχτή. Η ταινία μιλάει για τον άνθρωπο και την αναζήτηση του εαυτού του στο χώρο του σύμπαντος. Βεβαίως, σε αυτή την περίπτωση, βλέπουμε τους εκπροσώπους του ορθόδοξου ανατολικού μοναχισμού, αλλά η πλοκή με τους βασικούς ήρωες ξετυλίγεται μέσα τους. Ο πόνος τους και οι αμφιβολίες τους, η πίστη ή η απιστία, οι ψυχικές ανησυχίες, τα δεινά και οι χαρές ακουμπάνε τον κάθε θεατή, ακόμα και αυτόν που ποτέ δεν έχει ακούσει για τον μοναχισμό ως έννοια και που δεν ξέρει τι είναι χριστιανισμός. Λεπτότητα και σεβασμός, αυτά μας συνόδευαν την ώρα των γυρισμάτων και αυτή την προσέγγιση προς τον θεατή τη βάζαμε και στον εαυτό μας. Ο γέροντας Γρηγόριος με χαμόγελο έλεγε ότι ο Θεός πρώτα δημιούργησε τον άνθρωπο να είναι μοναχός, και γι’ αυτό μέσα στον καθένα μας κατοικεί ο μοναχός… (χαμογελάει)

– Και πώς λέγεται η ταινία; Και που μπορεί να τη δει κανείς;

– Η ταινία λέγεται «Που είσαι, Αδάμ;». Ο τίτλος είναι του σκηνοθέτη Αλεξάνδρου Ζαπορόσενκο. Βεβαίως, στη συγκεκριμένη αυτή περίπτωση έχουμε άμεσο απόσπασμα από τη Βίβλο. Αλλά το συγκεκριμένο ερώτημα, με διάφορες αποχρώσεις και διαθλάσεις, αντανακλάται σε πολλές θρησκείες, ηχεί παντού όπου υπάρχει άνθρωπος που να αναζητεί τον εαυτό του στο χώρο του σύμπαντος. Ο Θεός Δημιουργός αναζητεί τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος αναζητεί τον Δημιουργό, αναζητεί το νόημα της ύπαρξής του. Η ταινία συμμετείχε σε επίσημα προγράμματα διαγωνισμών μερικών φεστιβάλ, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ του Τάλλιν, το «PÖFF», και του Βίμποργκ, το «Παράθυρο στην Ευρώπη». Κέρδισε το Grand Prix του διεθνούς φεστιβάλ ορθόδοξων ταινιών «Ποκρόβ» του Κιέβου.

Η ταινία έχει δική της ιστοσελίδα: http://denpeirazei.com/whereareyouadam/ru, όπου συνέχεια ανανεώνονται οι πληροφορίες αναφορικά με ενδεχόμενες επικείμενες προβολές και σχέδια.

– Σας ευχαριστώ, Αλέξανδρε, για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την εποχή που ζούσε και αγωνιζόταν ο γέροντας Γρηγόριος (Ζουμής). Επίσης, θα θέλαμε να ευχηθούμε καλή επιτυχία στην υπέροχη ταινία σας!