"Ο ιερέας είναι ιατρός, όχι μάγος"

Πριν από πέντε χρόνια, ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος επισκέφθηκε τη Μονή Σρέτενσκυ και παρουσίασε το πρώτο του βιβλίο, «Η Ανοιχτή Καρδιά της Εκκλησίας». Στα πλαίσια τής παραμονής του στην Ρωσία, ο Βλαντύκα συναντήθηκε με τούς αδελφούς τής Μονής και τούς μαθητές του Θεολογικού Σεμιναρίου του Σρέτενσκυ. Η διαδικτυακή πύλη Pravoslavie.Ru προσφέρει στους αναγνώστες της μια επιλογή από τις απαντήσεις τού μητροπολίτη στις ερωτήσεις των φοιτητών τού Σεμιναρίου σε θέματα που αφορούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όλους μας. Ο Βλαντύκα μίλησε για το γιατί ένα άτομο χρειάζεται μια «μεγάλη νηστεία» πριν από την προσευχή, πόσο ελεύθεροι είμαστε στην υπακοή μας στον εξομολογητή, ποιος ο σκοπός και το νόημα τού γάμου, τι πρέπει, κυρίως, να αφήσει πίσω του ο μελλοντικός μοναχός, κάτω από ποιες συνθήκες η σιωπή είναι κάτι το κακό και υπό ποιες συνθήκες το να μιλάμε κι όχι να σιωπούμε είναι κάτι το καλό.

"Είμαστε νοσοκόμοι και νοσοκόμες, και η Εκκλησία μας το θεραπευτήριο"

– Ζούμε σε μια εποχή που απομακρύνεται από τις βασικές χριστιανικές αξίες, και οι άνθρωποι που έρχονται στην εκκλησία δεν καταλαβαίνουν την Αλήθεια τού Ευαγγελίου. Πώς να μιλήσεις σε αυτούς περί Θεού και περί ορθής εκπλήρωσης των εντολών τού Ευαγγελίου;

Η αμαρτία δεν φέρνει χαρά σε κάποιον, δεν τού φέρνει γαλήνη

– Είναι φυσικό ότι όταν ένα άτομο ζει χωρίς Θεό και δεν πιστεύει στον Θεό, ζεί μέσα στην αμαρτία. Η αμαρτία είναι μια ασθένεια. Και το άτομο που αμαρτάνει είναι άρρωστο στην ψυχή. Το άτομο που είναι άρρωστο υποφέρει. Και κάθε άτομο που είναι σκλάβος τής αμαρτίας βιώνει πόνο και υποφέρει. Γι΄αυτό κι ο Χριστός μάς καλεί να πάμε σε Αυτόν, και Αυτός θα μάς ηρεμήσει. Η αμαρτία δεν φέρνει χαρά στον άνθρωπο. Και δεν τού δίνει ηρεμία. Η αμαρτία κουράζει το άτομο. Και βυθίζεται βαθύτερα και βαθύτερα σε μια άσχημη κατάσταση. Όταν κάποιος αντιλαμβάνεται ότι είναι δυσαρεστημένος μακριά από τον Θεό, τότε συνειδητοποιεί ότι πρέπει να στραφεί στον Θεό και να αρχίσει να Τον αναζητά.

Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος. Φωτογραφία: Β. Χοντακόφ / Pravoslavie.Ru

Δεν υπάρχει ο παραμικρός λόγος γιά απελπισία στο θεραπευτήριο της Εκκλησίας

Εμείς, ως άνθρωποι της Εκκλησίας, ειδικά οι ποιμένες τής Εκκλησίας, πρέπει να ενεργούμε σαν νοσοκόμοι, νοσοκόμες σε θεραπευτήρια, οι οποίοι δέχονται άτομα με ειδικές ανάγκες. Πρέπει να τα φροντίσουμε, να τα διανείμουμε στους θαλάμους, να τα βάλουμε στο κρεβάτι. Και μετά να καλέσουμε τον γιατρό για να ασχοληθεί με την θεραπεία. Δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος για απελπισία στο θεραπευτήριο τής Εκκλησίας. H Εκκλησία είναι ένα θεραπευτήριο όπου ακόμη κι οι νεκροί μπορούν να ζωντανέψουν. Γιατί ο Θεράπων Ιατρός είναι Ζωοδότης, και ανασταίνει ακόμη και τούς νεκρούς. Έτσι, όλοι έχουν ελπίδα. Αυτό πρέπει να κάνουμε. Ο γιατρός-Θεός είναι παντοδύναμος, Θεραπεύει και αναζωογονεί τον καθένα από μάς.

Ποιος ο λόγος για Εκκλησία αν «ο Θεός κατοικεί στην ψυχή μας»;

– Στις μέρες μας ακούμε πολύ συχνά την άποψη: «Δεν έχει σημασία αν κάποιος πιστεύει στον Θεό ή όχι, το σημαντικό είναι ότι να έχει τον Θεό στην καρδιά του, και να ζει με καλή συνείδησή. Σε αυτήν την περίπτωση, ο Θεός θα τον σώσει ούτως ή άλλως». Τι έχετε να πείτε για αυτό;

– Αυτός που πιστεύει ότι μπορεί να έχει τον Χριστό στην καρδιά του χωρίς την Εκκλησία, έχει πολύ εσφαλμένη γνώμη. Ένα τέτοιο άτομο θυμίζει ένα άρρωστο που θέλει να θεραπευτεί χωρίς να πάει σε γιατρό. Το πιθανότερο είναι ότι, δυστυχώς, θα πεθάνει εάν δεν πάει στο γιατρό. Εάν η Εκκλησία δεν χρειαζόταν για τη σωτηρία μας, ο Χριστός δεν θα την είχε εγκαθιδρύσει και ο διάβολος δεν θα την εδίωκε. Αφού η ύπαρξη τής Εκκλησίας ήταν/είναι τόσο απαραίτητη για την σωτηρία, γι΄αυτό κι ο Χριστός έγινε Άνθρωπος, για να εγκαθιδρύσει την Εκκλησία και να σώσει τον Άνθρωπο.

O καλός Θεός και ο "ἀνθρωποκτόνος [ἦν] ἀπ᾿ ἀρχῆς"...

– Στο Κατηχητικό ακούστηκε η ακόλουθη ερώτηση: κάποιος ανέφερε ένα απόσπασμα από το Ευαγγέλιο τού Ιωάννη: «Ο διάβολος είναι ἀνθρωποκτόνος [ἦν] ἀπ᾿ ἀρχῆς». Ο αντίλογος που ακούστηκε ήταν: ο Κύριος είναι καλός, δημιούργησε έναν καλό άγγελο από την αρχή, ο οποίος έκανε το θέλημα τού Κυρίου. Το άτομο που ανέφερε το απόσπασμα επέμεινε: «μα εδώ λέει " ἀπ᾿ ἀρχῆς"». Ποιά είναι η σωστή απάντηση σε αυτήν την ερώτηση;

– Πολύ λογική ερώτηση. Μικρό παιδί την έκανε;

– Όχι, ενήλικας.

– Σε κάθε περίπτωση, λογική ερώτηση. Τι είναι το Κακό; Το Κακό δεν έχει υπόσταση. Το Κακό είναι η απόρριψη τού Καλού. Όπως και το σκοτάδι είναι η απουσία τού φωτός. Ο Θεός δεν έχει δημιουργήσει τίποτε που να είναι κακό. Δεν έχουμε δει την αρχή τής Δημιουργίας. Ο Θεός έκανε τα πάντα καλά και αγαθά. Αλλά η ελευθερία των Αγγέλων και τού Ανθρώπου καθιστά δυνατή την απόρριψη του Καλού. Και μόλις εγκαταλείψουμε το Καλό, τότε αποκτά υπόσταση το Κακό. Ο Θεός δημιούργησε τα πάντα καλά και αγαθά, και ο καθένας μας μπορεί να αρνηθεί αυτό το Καλό και το Αγαθό και να τα μετατρέψει όλα σε Κακό. Επομένως, με αυτήν την έννοια, ο Διάβολος είναι ο Αρχηγός τού Κακού: επειδή αρνήθηκε το Καλό. Και καταστράφηκε, το Φως τού Θεού απομακρύνθηκε από αυτόν, και το σκοτάδι πήρε την θέση τού Φωτός αυτού.

Φωτογραφία: Β. Χοντακόφ / Pravoslavie.Ru

«Ο σκοπός τού γάμου δεν είναι ούτε τα παιδιά ούτε η ευτυχία ...»
Σχετικά με το προς τον λόγο συγκρότησης οικογένειας

– Βλαντύκα, θα ήθελα επίσης να σάς θέσω κάποιες, πολύ επίκαιρες, ερωτήσεις αναφορικά με την Ορθόδοξη οικογένεια. Πρώτα απ 'όλα, πώς πρέπει να κατανοήσει κανείς σωστά τον ρόλο και την θέση τής γυναίκας στην σύγχρονη Ορθόδοξη οικογένεια;

– Σίγουρα, η γυναίκα δεν είναι μόνο για μαγείρεμα. Στα ελληνικά, το μυστήριο του γάμου ονομάζεται «Ακολουθία τού Στεφανώματος». Και λέμε: "Στεφανώνεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Ανδρέας τήν δούλη τοῦ Θεοῦ Μαρία" Τι σημαίνει αυτό; Ότι την θέτει στην κεφαλή του σαν στεφάνι. Σίγουρα όχι ως το ακάνθινο στεφάνι τού Χριστού. Αλλά ως ένα όμορφο στεφάνι. Ένα στεφάνι για το οποίο πρέπει να είναι περήφανος και να χαίρεται. Στην Αρχαία Ελλάδα, με στεφάνι (ΣτΜ: βλ. τον κότινο, στους Ολυμπιακούς αγώνες) στέφονταν οι αθλητές. Και οι σύζυγοι είναι ο ένας για τον άλλο το στεφάνι που έδωσε ο Θεός στον καθένα. Επειδή ο/η σύζυγος προσπαθεί να είναι αγνός και σεμνός στην ζωή του/της. Και ενώπιον τού Θεού, υπόσχεται ότι με την/τον σύζυγό θα περπατήσουν μαζί την οδό τού Θεού.

Σκοπός του γάμου είναι η σύναψη μιας αιώνιας ένωσης με τον Νυμφίο-Χριστό

Ο σκοπός τού γάμου δεν είναι η τεκνογονία. Αυτός είναι ένας δευτερεύων στόχος. Ο στόχος του γάμου δεν είναι η ευτυχία: κι αυτό είναι δευτερεύων στόχος. Και ο γάμος δεν είναι επίσης μόνο για να περάσουν το ζευγάρι καλά και χαρούμενα. Σκοπός του γάμου είναι η σύναψη μιας αιώνιας ένωσης με τον Νυμφίο-Χριστό. Γι΄αυτό κι ο Απόστολος Παύλος λέει: "τὸ μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν" (ΣτΜ: προς Εφεσίους, κεφ.5, εδ.31). Και μάς δείχνει την ένωση τού Νυμφίου Χριστού με την Νύμφη-Εκκλησία. Εάν αντ΄αυτού ως πρώτο στόχο θέσουμε κάποιον δευτερεύοντα, τότε ο γάμος θα είναι σε κίνδυνο – ακόμη και να διαλυθεί μπορεί. Και τι γίνεται αν δεν έχουμε αποχτήσει παιδιά στον γάμο: σημαίνει αυτό ότι γάμος δεν πραγματοποιήθηκε και ότι είμαστε χαμένοι; Ή εάν έχουμε κάποιες οικονομικές δυσκολίες στο γάμο, π.χ. δεν έχουμε σπίτι ή αντιμετωπίζουμε άλλες δυσκολίες: σημαίνουν όλα αυτά ότι ο γάμος δεν λειτούργησε; Είτε, πείτε, η γυναίκα αρρωσταίνει και κείται στο κρεβάτι, ή το παιδί αρρωσταίνει, ή εμείς οι ίδιοι αρρωσταίνουμε: σημαίνουν κι αυτά, άραγε, ότι ο γάμος ήταν ανεπιτυχής; Όχι, βέβαια, το αντίθετο! Αυτά όλα σημαίνουν ότι ο γάμος έχει περισσότερες ευκαιρίες για να επιτύχει στον κύριο στόχο του.

Κάποτε μια ομάδα νεαρών μαθητών ήρθαν να δουν τον Γέροντα Παΐσιο. Τον ρώτησαν, «Προσευχήσου να βρούμε καλά κορίτσια και να είναι καλές σύζυγοι». Και ο Γέροντας αστειεύτηκε πολύ και τούς ρώτησε: "Είστε άνθρωποι της εκκλησίας;". Κι αυτοί τού απάντησαν: "Ε, προσπαθούμε". Κι ο Γέροντας: "Ε, καλά, δεν ντρέπεστε τότε που θέλετε και καλά κορίτσια;" - "Mα, Γέροντα, ποιες να πάρουμε τότε;". Κι ο Γέροντας: "Και τα άλλα τα κορίτσια ποιοι θα τα πάρουν τότε; Θα τα βάλουμε δηλαδή σε ένα κονσερβοκούτι, σαν τις σαρδέλες, ή τι άλλο δηλαδή; Αφήστε οι καλοί να πάρουν κακές και οι καλές να πάρουν κακούς. Εγώ, δε, θα προσευχηθώ να βρείτε τα χειρότερα κορίτσια στον κόσμο". Φυσικά, οι μισοί από τούς νέους αυτούς έγιναν μοναχοί μετά από αυτό.

Φωτογραφία: Β. Χοντακόφ / Pravoslavie.Ru

Συμβουλές για τον αστικό μοναχισμό

– Να και μια ερώτηση περί μοναχισμού: τι συμβουλές θα δίνατε στους αδελφούς της Μονής Σρέτενσκυ αναφορικά με το πώς να στήσουν την πνευματική τους ζωή, δεδομένου ότι ζουν στο κέντρο τής πρωτεύουσας και δεν έχουν πολλές ενεργές υπακοές;

Δεν είναι ο τόπος ζωής που είναι σημαντικός, αλλά ο τρόπος ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να ζούμε σύμφωνα με το θέλημα τού Θεού

– Κι εγώ τότε σκεφτόμουν, ότι αν πήγαινα στην πόλη και γινόμουν Μητροπολίτης, κάτι κακό θα μού συνέβαινε. Αλλά αναρωτήθηκα μέσα μου: πώς μπορώ να ζήσω στον κόσμο; Τώρα που σάς μιλώ είμαι Μητροπολίτης για 16 χρόνια - και τίποτε το τρομερό δεν έχει συμβεί. Αισθάνομαι ακριβώς το ίδιο όπως όταν ήμουν στο Άγιο Όρος, κι αυτό γιατί δεν είναι ο τόπος ζωής που είναι σημαντικός, αλλά ο τρόπος ζωής, και πολύ σημαντικό είναι να ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Εάν κάνουμε το θέλημα του Θεού, όπου κι αν είναι αυτό, θα έχουμε ειρήνη ψυχής. Αν δεν εκπληρώσουμε το θέλημα του Θεού, ακόμα κι αν είμαστε στον Άγιο Τάφο στην Ιερουσαλήμ, θα αποτύχουμε.

Φυσικά, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί παντού. Δείτε, εδώ ο Αδάμ ήταν στον παράδεισο και κατέπεσε. Ο Ιούδας ήταν δίπλα στον Χριστό και κατέπεσε επίσης. Και, από την άλλη, ο ληστής ήταν ληστής αλλά ήταν ο πρώτος που μπήκε στο Βασίλειο των Ουρανών.

Άρα πρέπει να είστε προσεκτικοί. Δεν θα φταίει σε τίποτε η Μόσχα, δεν είναι η τοποθεσία τού μοναστηριού που θα φταίει. Ας κάνουμε αυτό που εμείς, ως μοναχοί, πρέπει να κάνουμε - και τίποτα δεν θα μπορεί να μάς σταματήσει. Ο Γέροντας Πορφύριος ζούσε στο κέντρο της Αθήνας, στην πιο μειονεκτούσα, στη χειρότερη περιοχή, και όμως, δείτε σε τι πνευματικά ύψη έφτασε.

Η σιωπή στην μεγαλούπολη

– Οι Άγιοι Πατέρες μιλούν για την ανάγκη να κρατούμε μια συνετή σιωπή. Και, κατά τη γνώμη μου, ο Άγιος Ιωάννης τής Κλίμακος εξηγεί: «γιατί την κίνηση τού Πνεύματος μπορούμε να κατανοήσουμε μόνο όταν κρατούμε το στόμα μας κλειστό και συνεχίσουμε να προσευχόμαστε την Προσευχή τού Ιησού». Ο Ισαάκ ο Σύρος παραγγέλλει: «ακόμα κι αν σάς θεωρήσουν τρελό, σιωπήστε. Για τον Κύριο, το δώρο τής ησυχίας είναι το υψηλότερο δώρο, μια εκδήλωση τού ελέους τού Θεού, τής καλοσύνης, υψηλότερο ακόμη κι από την αγάπη». Όμως, σε μια μεγαλούπολη, είμαστε υποκείμενοι στα κοσμικά στοιχεία και σπαταλούμε τούς εαυτούς μας, την ενέργειά μας, την δύναμη της ψυχής μας. Και δεν τηρούμε την σιωπή που μάς δίδαξαν οι άγιοι Πατέρες. Επιπλέον, όταν σιωπάς για μεγάλο χρονικό διάστημα, αρχίζεις να θυμώνεις με τον συνάνθρωπό σου. Πού είναι, λοιπόν, τα όρια της συνετής σιωπής;

– Οι Άγιοι Πατέρες τής Εκκλησίας στα γραπτά τους, τουλάχιστον στα Ελληνικά, χρησιμοποιούν μία λέξη-κλειδί. Λένε: "φρόνιμη σιωπή" (ΣτΜ: «η σιωπή που γίνεται με επίγνωση»^[1]), "ένα άτομο που κρατεί φρόνιμη ησυχία", "φρόνιμη νηστεία". Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η σιωπή δεν είναι απλώς μια εξωτερική δράση, αλλά μια πνευματική δράση. Ο Άγιος Ιωάννης τής Κλίμακος γράφει ότι κάποιος που μιλά από το πρωί έως το βράδυ μπορεί να είναι πιο πολύτιμος από αυτόν που σιωπά από το πρωί έως το βράδυ. Επειδή ο πρώτος μιλάει για τον Θεό και την αγάπη για τον συνάνθρωπο, ενώ ο δεύτερος, ο οποίος είναι σιωπηλός χωρίς επίγνωση, δεν σιωπά από Αγάπη προς τον Χριστό, αλλά επειδή αγνοεί τον αδερφό του, ή επειδή είναι θυμωμένος με τους αδελφούς του, ή απλά δεν θέλει να τούς μιλήσει, ή απλά δεν θέλει να κουραστεί. Επομένως, αυτό δεν είναι σιωπή. Ή συμβαίνει και το αντίστροφο: όταν μιλάμε, μπορεί αυτό να μάς κάνει κακό.

Πρέπει να γνωρίζουμε τον σκοπό για τον οποίο σιωπούμε

Πρέπει να γνωρίζουμε τον σκοπό για τον οποίο σιωπούμε. Ο σκοπός είναι σημαντικός. Σιωπάς - γιατί σιωπάς; Από αγάπη για τον Θεό και την προσευχή; Ή μήπως επειδή έχεις ενοχληθεί; Μιλάς - γιατί μιλάς; Μήπως επειδή είσαι λαλίστατος, ή επειδή ο αδερφός σου έχει ανάγκη να τού μιλήσεις; Αυτή η λέξη - "φρόνιμη" - είναι πολύ σημαντική εδώ. Επαναλαμβάνω: ο λόγος για τον οποίο το κάνω αυτό είναι σημαντικός.

Φωτογραφία: Β. Χοντακόφ / Pravoslavie.Ru

Το θέλημα τού Θεού από μάς: Πώς να το αντιληφθούμε;

– Διατυπώσατε μια σημαντική σκέψη: ότι πρέπει να ακολουθήσουμε το θέλημα τού Θεού. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε την Πρόνοια τού Θεού στη ζωή μας;

– Το θέλημα του Θεού είναι ένα. Ο Θεός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίζουν την Αλήθεια περί Αυτού. Αλλά το πώς θα σωθεί ο καθένας μας είναι θέμα τής προσωπικής μας ελευθερίας. Κάποιος επιλέγει τον μοναχισμό, κάποιος επιλέγει τον γάμο. Κάποιος αποφασίζει να γίνει ιεραπόστολος στην Αφρική. Κάποιος άλλος επιλέγει κάποιον άλλο τρόπο ζωής. Και ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την ελευθερία του για αυτόν τον σκοπό. Ζητά από τον Θεό με όλη του την καρδιά και ακολουθεί την πορεία που επέλεξε και δεν πρέπει να ανησυχεί από κει και πέρα. Αρκεί όλοι να ενωθούμε με τον Θεό μέσω τής Εκκλησίας. Όλα τα άλλα πρέπει να τα αφήσουμε στα χέρια τού Θεού.

Πώς να αναθρέψουμε μέσα μας τον μοναχό

– Εάν ένα άτομο έχει την κλήση προς το μοναστικό μονοπάτι, ποια είναι το κύριο στοιχείο που πρέπει να καλλιεργήσει στον εαυτό του;

Ένας μοναχός πρέπει να σκέφτεται μόνο τον Χριστό και να ξεριζώσει οτιδήποτε άλλο από το κεφάλι του

– Εάν κάποιος θέλει να γίνει μοναχός, πρέπει να κάνει ό,τι κάνει αυτός που πρόκειται να παντρευτεί: επιλέγει σύζυγο και «ξεριζώνει» όλους τούς άλλους/άλλες από το κεφάλι του. Έτσι κι ο μοναχός πρέπει να σκέφτεται μόνο τον Χριστό και να ξεριζώσει οτιδήποτε άλλο από το κεφάλι του. Περί αυτού, διαβάζουμε όμορφα λόγια στο "Πατερικόν": "Ο αληθινός μοναχός είναι αυτός που δεν έχει κανέναν άλλον σε αυτόν τον κόσμο παρά τον Ιησού Χριστό". Εάν ο μοναχός το κάνει αυτό, όλα θα πάνε καλά. Τότε ο Χριστός θα τον καθοδηγήσει. Ο Χριστός δεν θα αδικήσει κανέναν.

Περί κατορθωμάτων/άθλων καθώς και περί τού πιο σημαντικού άθλου

– Πώς μπορεί ένας νεαρός, ασκητής τω πνεύματι, να μάθει να μην λυπάται για τον εαυτό του, αλλά να παραδίδεται πλήρως στους άλλους;

– Είναι καλό πράμα όταν ο νεαρός διακατέχεται από ασκητικό πνεύμα, γιατί τότε αυτός μαθαίνει να ασκείται συνειδητά. Γιατί, στην νεαρή ηλικία υπάρχουν πολλά και διάφορα πάθη. Ο άθλος είναι υποχρεωτικός, κι απαραίτητος για όλους τούς ανθρώπους, αλλά ειδικά για τούς νέους.

Ο πραγματικός μοναχός φαίνεται και εκδηλώνεται στην υπακοή

Ωστόσο, το μεγαλύτερο επίτευγμα στον μοναχισμό δεν είναι η νηστεία, ή η αγρυπνία, ή ακόμη και η προσευχή. Αυτά όλα είναι εύκολα να τα κάνεις. Το πιο σημαντικό κατόρθωμα είναι η υπακοή. Οι Άγιοι Πατέρες θεωρούν την υπακοή ως την πρώτη αρετή τού μοναχισμού. Στην υπακοή εκδηλώνεται ο πραγματικός μοναχός. Ο μοναχός δεν εκδηλώνεται στην νηστεία του ή στην αγρυπνία. Ακόμα κι αν προσεύχεται πολύ, αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Ο πραγματικός μοναχός φαίνεται και εκδηλώνεται στην υπακοή. Τότε μιμείται τον Θεό. Αυτό μάς διδάσκουν οι Άγιοι Πατέρες.

Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος. Φωτογραφία: Β. Χοντακόφ / Pravoslavie.Ru

Ένα απλό τεστ ταπεινότητας

– Πώς να ξεχωρίσεις ένα ταπεινό άτομο από κάποιον που προσπαθεί να είναι ταπεινός; Και πώς να κάνεις αυτήν την διάκριση στον ίδιο τον εαυτό σου;

Εάν θυμώνουμε ή οργιζόμαστε, τότε σίγουρα δεν έχουμε ταπεινότητα.

– Είναι πολύ απλό. Εάν θυμώνουμε ή οργιζόμαστε, αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε διόλου ταπεινότητα. Θέλετε να δείτε αν είστε ταπεινοί; Δείτε αν είστε θυμωμένοι. Ή, εάν κάποιος σάς προσβάλλει, αρχίζετε να «βράζετε» μέσα. Ή, εάν ο άλλος δεν εκπληρώνει το θέλημά σας, ή αν κάτι δεν είναι όπως θα το θέλατε, τότε αναστατώνεστε. Ή αν κάποιος σάς αντιλέγει, διαφωνεί μαζί σας, σάς λέει ότι λέτε ανοησίες, τότε θα αντιδράσετε σε αυτές τις λέξεις. Προφήτη χρειάζεστε να σάς πει ότι έχετε ή δεν έχετε ταπεινότητα;

Ο Γέροντας Παΐσιος έλεγε: «Η ταπεινότητα δεν είναι ζάχαρη». Όταν λέω, «Χριστέ μου, ελέησόν με», πρέπει να είμαστε ταπεινοί, ώστε να με ελεήσει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα μού δώσει δύο κιλά ταπεινότητας, αλλά ότι θα πάρει λίγη χάρη από έναν αδελφό που είτε μού μιλά αυστηρά είτε με επιπλήττει είτε με αγνοεί. Και από αυτό θα φανεί αν όντως έχω επιδείξει ταπεινότητα.

Ο Γέροντας Παΐσιος έλεγε: "Η ταπεινότητα δεν είναι ζάχαρη"

Κάποτε, όταν ο Γέροντας Παΐσιος ήταν στο μοναστήρι της Κόνιτσας, καθ΄οδόν προς την εκκλησία για τη Θεία Λειτουργία έπεσε πάνω σε μια αρκούδα. Ο Γέροντας είχε δύο πρόσφορα στα χέρια του. Και είπε: "Θα σου δώσω το ένα πρόσφορο και το δεύτερο θα το πάρω στην εκκλησία". Και έπιασε την αρκούδα από το αυτί και την πήρε μαζί του. Αλλά προτού φτάσουν στο χωριό, έδιωξε την αρκούδα και προσευχήθηκε: "Κύριε, Σε παρακαλώ, δώσε μου ταπεινότητα στην ψυχή μου!" Και στο χωριό όλοι τον αγαπούσαν. Ο ιερέας του χωριού τον θεωρούσε άγιο και τού φέρονταν με μεγάλο σεβασμό. Και έτσι ο Γέροντας ήρθε στην εκκλησία και, όπως πάντα, ανέβηκε στον σολέα, για να μην είναι με τους λαϊκούς. Ο ιερέας, μόλις τον είδε, θύμωσε πολύ. Σταμάτησε την Θεία Λειτουργία και βάλθηκε να φωνάζει: «Φύγε από εδώ! Και μην ξανάρθεις στο Ιερόν! (ο Γέροντας είχε πάει ακόμη και στο Ιερό, και όχι μόνο στον σολέα). Ποιος νομίζεις ότι είσαι;". Και τον πέταξε έξω από την Εκκλησία. Και τού φώναζε, ώστε όλοι να τον ακούσουν. Οι ψάλτες σταμάτησαν να ψάλλουν. Ο Γέροντας έφυγε ήσυχα. Και αναρωτιόταν: "Μα τι συνέβη;" Και τότε θυμήθηκε ότι είχε ζητήσει από τον Θεό να τού δώσει ταπεινότητα. Και μετά ηρέμησε και είπε μέσα του: «Καλά έκανε ο παπάς! Έπρεπε να με διώξει από την εκκλησία! Ποιος είμαι εγώ που τόλμησα να μπώ στο Ιερό;». Και βάλθηκε να κλαίει για τις αμαρτίες του και να ευχαριστεί τον παπά στις σκέψεις του για αυτό το συμβάν. Και τότε ο παπάς ντυμένος τα άμφια τον πλησίασε και υποκλίθηκε στο έδαφος, ζητώντας συγχώρεση και λέγοντας: "Δεν ξέρω τι μού συνέβη". Και ο Γέροντας τού απάντησε: «Μην ανησυχείς. Έτσι έπρεπε να μού συμβεί".

Τέτοια συμβάντα είναι που μάς διδάσκουν το τι είναι ταπεινότητα.