«Αυτή αναγέννησε την εικόνα στην Εκκλησία μας»

Η ζωή ενός ανθρώπου,
όπως η ζωή της μοναχής Ιουλιανίας,
είναι η απεικόνιση της ζωής της Εκκλησίας μας!

Μητροπολίτης Μινσκ Φιλάρετος (Βαχρομέεβ)

Μοναχή Ιουλιανία (Σοκολόβα)

Στις 18 Φεβρουαρίου του 1981 οι Θεολογικές Σχολές της Μόσχας και η Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου αποχαιρέτησαν για τελευταία φορά τη Μαρία Νικολάεβνα Σοκολόβα, κρυφή μοναχή Ιουλιανία, εμπνευσμένη αγιογράφο, έμπειρη συντηρήτρια, επικεφαλής ομίλου της αγιογραφίας.

Το βιογραφικό της μοναχής Ιουλιανίας

Άγιος Αλέξιος της Μόσχας Η μοναχή Ιουλιανία γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου του 1899 στη Μόσχα, στην οικογένεια του ιερέα Νικολάου Σοκολόβ, απόφοιτου της Θεολογικής Ακαδημίας της Μόσχας. Σε ηλικία 14 ετών έγινε πνευματική κόρη του Αγίου γέροντα Αλεξίου Μετσιόφ της Μόσχας. Στις αρχές του 1920, ο ιερομάρτυρας Σέργιος Μετσιόφ έδωσε την ευλογία στη μοναχή Ιουλιανία ν’ ασχοληθεί με την αγιογραφία. Κατά την περίοδο 1920-1940, η μοναχή έκανε αντίγραφα από παλιές τοιχογραφίες και εικόνες σε μοναστήρια, ναούς, μουσεία, καθώς και από προσωπικές συλλογές, στον Βορρά της Ρωσίας. Όλα αυτά τα χρόνια, η μοναχή τ’ αφιέρωσε στην απόκτηση γνώσεων για την αγιογραφία.

Στη δεκαετία του 1930, με την ευλογία του Αγίου Αθανασίου, Επισκόπου Κοβρόβσκι, (Σάχαροβ), η μοναχή Ιουλιανία φιλοτέχνησε την εικόνα «Πάντων των εν τη ρωσική γη διαλαμψάντων Αγίων». Σε αυτό το θέμα η μοναχή Ιουλιανία επικεντρώνεται στη διάρκεια όλης της ζωής της.

Το 1946 η Μαρία Νικολάεβνα (μοναχή Ιουλιανία), ως έμπειρη αγιογράφος, έλαβε πρόσκληση από τον προεστώτα της Λαύρας, αρχιμανδρίτη Γουρίου (Γιεγκόροβ), να συμμετάσχει στην αποκατάστασή της. Πάνω από 30 χρόνια εργαζόταν στη Μονή του Αγίου Σεργίου. Το πρώτο μεγάλο έργο της στη Λαύρα ήταν η αγιογράφηση των Δωματίων του Σεραπίωνος^[1]. Σύμφωνα με την παράδοση της μονής, κάποτε στον τόπο των δωματίων υπήρξε το ξύλινο κελλί του Οσίου Σεργίου. Γι’ αυτόν τον λόγο οι τοιχογραφίες στα Δωμάτια του Σεραπίωνος είναι αφιερωμένες στο θαυμαστό βίο του Αγίου Σεργίου. Οι τοίχοι και οι θόλοι αγιογραφήθηκαν από τη μοναχή Ιουλιανία το 1949. Επίσης, το 1950 φιλοτέχνησε την εικόνα η «Εμφάνιση της Υπεραγίας Θεοτόκου στον Άγιο Σέργιο». Κατά την ίδια περίοδο, η μοναχή Ιουλιανία δημιούργησε την εικόνα του Οσίου Νίκωνος, με 20 σκηνές από τον βίο του, που βρήκε τη θέση της στο παράβημα του Οσίου Νίκωνος του ναού της Αγίας Τριάδος, αγιογράφησε την εικόνα του Αγίου Σεργίου του Ράντονεζ και του Αγίου Αλεξίου της Μόσχας, τις εικόνες στο υπόστεγο των λειψάνων του Οσίου Νίκωνος, συμπεριλαμβανομένων και 18 εικόνων με τους μαθητές του Αγίου Σεργίου, καθώς και φιλοτέχνησε την εικόνα του Αγίου Σεργίου με τον βίο του, η οποία τοποθετήθηκε δίπλα στη λειψανοθήκη του.

Ένα από τα πρώτα μεγάλα έργα της στη Λαύρα ήταν η αγιογράφηση των Δωματίων του Σεραπίωνος

Την περίοδο μεταξύ 1952-1954 αγιογράφησε τις εικόνες για το τέμπλο του ναού του Αγίου Σεργίου στην πόλη Φεργκάνα (Ουζμπεκιστάν).

Το 1955 η μοναχή Ιουλιανία αγιογράφησε στον ναό της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας, μαζί με μια ομάδα νέων καλλιτεχνών, που ήταν μαθητές της, όπως η Ι. Βατάγκινα και η Ε. Τσουράκοβα. Δυστυχώς, αυτές οι τοιχογραφίες χάθηκαν, κατά την πυρκαγιά της 27^ης Σεπτεμβρίου του 1987. Διατηρήθηκαν οι αγιογραφίες της στο ιερό, πάνω στο τέμπλο. Είναι οι ολόσωμες εικόνες των Αγίων Ιεραρχών και Οσίων και η εικόνα της Ανάστασης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού πίσω από την Αγία Τράπεζα, αγιογραφημένη πάνω σε γυαλί (τώρα αυτή η εικόνα βρίσκεται στην τραπεζαρία, που είναι κάτω από τον ναό της Αγίας Σκέπης). Για το εικονοστάσιο του ναού της Ακαδημίας του 17^ου αιώνα, η μοναχή Ιουλιανία αγιογράφισε 11 εικόνες, καθώς και τις εικόνες για την Ωραία Πύλη και τις διακονικές πόρτες.

Από το 1955 μέχρι το 1957 στη Λαύρα, στον ναό του Αγίου Σεργίου, ο προεστώς της Λαύρας Ποιμήν (Ιζβέκοβ) ανακήρυξε δύο χώρους του ναού σε παρεκκλήσια, το ένα αφιερωμένο στον Άγιο Σεραφείμ του Σαρόβ και το άλλο στον Άγιο Επίσκοπο Μπέλγκοροντ Ιωάσαφ. Η μοναχή Ιουλιανία φιλοτέχνησε τα έργα για δύο εικονοστάσια, αγιογραφώντας όλες τις εικόνες.

Είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε το τιτάνιο έργο της μοναχής Ιουλιανίας για την αποκατάσταση της Λαύρας. Ο πατήρ Νικόλαος (Σαμσόνοβ) έλεγε ότι μαζί με τη Μαρία Νικολάεβνα (δηλ. την κρυφή μοναχή Ιουλιανία) ήταν «πρωτόποροι», που άρχισαν ν’ αποκαθιστούν τις τοιχογραφίες και τις φορητές εικόνες, όταν η Λαύρα ξανάνοιξε, το 1946. «Η Λαύρα βρισκόταν σε κατάσταση ερήμωσης», έλεγε ο πατήρ Νικόλαος. «Μόνο αργότερα η Μαρία Νικόλαεβνα είχε βοηθούς-μαθητές, αλλά στην αρχή ήταν μόνη της».

Το 1973 γίνονταν έργα για την αποκατάσταση του εικονοστασίου του Αγίου Σεργίου και των τοιχογραφιών της τραπεζαρίας. Βοηθούσαν και οι μαθητές της, μοναχοί της Τριαδικής Λαύρας του Αγίου Σεργίου, όπως ο αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος (Καλούγκιν), ο πατήρ Αλύπιος (Πογκρεμπνιάκ), νυν Αρχιεπίσκοπος, ο αρχιμανδρίτης Βονιφάτιος (Ποτάποβ), ο μετέπειτα μεγαλόσχημος Ζαχάριος, ο αρχιμανδρίτης Ελευθέριος (Ντιντένκο) και άλλοι.

Στη διάρκεια της ζωής της, η μοναχή Ιουλιανία παρατηρούσε μέσα στο εκκλησιαστικό περιβάλλον την έλλειψη κατανόησης για την τεχνοτροπία των παλιών εικόνων, επειδή οι μεταγενέστερες προσομοίαζαν περισσότερο με ζωγραφικούς πίνακες. Το 1957, η μοναχή Ιουλιανία ίδρυσε τον όμιλο αγιογραφίας στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας, ώστε οι πατέρες της μονής, καθώς και οι φοιτητές, οι μελλοντικοί ιερείς, να κατανοήσουν τις παραδόσεις της αγιογραφίας.

Η μοναχή Ιουλιανία ίδρυσε τον όμιλο αγιογραφίας στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας, ώστε οι μελλοντικοί ιερείς να κατανοήσουν τις παραδόσεις της αγιογραφίας

Η μοναχή Ιουλιανία προσπαθούσε να μεταδώσει στους φοιτητές των Θεολογικών Σχολών της Μόσχας, τους μελλοντικούς ποιμένες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, την αγάπη της προς την παλιά ρωσική εικόνα. Πολλές φορές έκανε διάφορες θεματικές διαλέξεις, μπροστά σε μεγάλα ακροατήρια της Ακαδημίας και της Θεολογικής Σχολής, αποκαλύπτοντας τα καλλιτεχνικά πλεονεκτήματα και το βάθος του θεολογικού περιεχομένου της παλιάς εικόνας.

Κατά τη διάρκεια της υπερεικοσαετούς λειτουργίας του ομίλου αγιογραφίας, η μοναχή Ιουλιανία δίδαξε πολλούς μαθητές. Οι μαθητές βρήκαν στο πρόσωπό της όχι μόνο μια αναγνωρισμένη καλλιτέχνιδα, αλλά και μια καλοκάγαθη και γεμάτη φροντίδας δασκάλα, τα έργα της οποίας εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα από τη Ρωσική Εκκλησία. Για να διευκολύνει την απόκτηση της τέχνης της αγιογραφίας, η μοναχή Ιουλιανία κατασκεύασε πολλά εκπαιδευτικά δείγματα. Σ’ αυτό το έργο κατέθεσε πολλή ενέργεια, πολύ χρόνο και αγάπη. Επίσης, έκανε σπουδαία δουλειά ως προς τη σύνθεση του προγράμματος και τη μέθοδο εκπαίδευσης της αγιογραφίας, ενώ συνέγραψε ένα έργο για την τεχνική της αγιογραφίας.

Άγιος Νικόλαος, Επίσκοπος Ιαπωνίας Το 1970, η Μαρία Νικολάεβνα δέχτηκε την κρυφή μοναχική κουρά με το όνομα της Αγίας Ιερομάρτυρος Ιουλιανίας. Η γενναιόδωρη ψυχή της, η εξαιρετική λεπτότητα και η υψηλή πνευματική καλλιέργειά της συνδυάστηκαν μέσα της, μαζί με την αυθεντική εσωτερική κλίση της προς τον μοναχισμό. Μιμούμενη τους αγίους αγιογράφους των παλιών χρόνων, η μοναχή Ιουλιανία πάντοτε συμπλήρωνε την ευσεβή εργασία της με έντονη προσευχή και νηστεία.

Η μοναχή Ιουλιανία αποδήμησε εις Κύριον τη δεύτερη μέρα μετά την Υπαπαντή του Κυρίου, την ημέρα που γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Νικολάου, Επισκόπου Ιαπωνίας, την εικόνα του οποίου η μοναχή Ιουλιανία φιλοτέχνησε για το γεγονός της αγιοκατάταξής του.

Ο αποχαιρετισμός στη μοναχή Ιουλιανία απέδειξε τον σεβασμό, που έτρεφαν όλοι για την προσωπικότητά της. Την εξόδιο ακολουθία τέλεσε ο προεστώς της μονής. Την αποχαιρέτησε ο μακαριστός Πατριάρχης Ποιμήν, ο μακαριστός Μητροπολίτης Φιλάρετος (Βαχρομέεβ), ο πνευματικός της Λαύρας, αρχιμανδρίτης Κύριλλος, μαζί με την αδελφότητα της μονής, οι καθηγητές και οι φοιτητές της Ακαδημίας.

Ο αποχαιρετισμός του Πατριάρχη Ποιμένα στη μοναχή Ιουλιανία

Ο αποχαιρετισμός του Μητροπολίτη Φιλαρέτου στη μοναχή Ιουλιανία

Ο αποχαιρετισμός των μοναχών της Λαύρας στη μοναχή Ιουλιανία