Πάσχα στην Ιαπωνία Μέρος Β.

Ο Μιχαήλ Μιτσουτζάβα Νοριμάσα και ο Στέφανος Νομπάτα Σοΐτι την ώρα της λιτανείας του Πάσχα στην ενορία της πόλης Χάντα Η γιορτή του Πάσχα ήταν πάντα πολύ σημαντική για κάθε ορθόδοξη ιαπωνική ενορία. Στα ευχετήρια τηλεγραφήματα και τις επιστολές, που στέλνονταν στο Τόκιο από όλες τις εκκλησίες, υπογραμμίζονταν πόσοι πιστοί συμμετείχαν στις ιερές ακολουθίες, ποια σημαντικά γεγονότα είχαν γίνει αυτές τις ημέρες.

Το 1904, ο Άγιος Νικόλαος είχε διαβάσει το ακόλουθο γράμμα,: «Ο πατήρ Ανδρέας Μετόκι που είχε διωχτεί από τη στρατιωτική διοίκηση από την πόλη Χακοντάτε και που τώρα μένει στον οικισμό Αρικάβα, γράφει ότι εκεί, πριν το Πάσχα, είχε οχτώ βαπτίσεις, και στην ιερή ακολουθία του Πάσχα συμμετείχαν πάνω από πενήντα άτομα. Άρα, για τον οικισμό Αρικάβα είναι ευτύχημα ότι αναγκάστηκε να μένει εκεί. Η Εκκλησία εκεί και θα πληθαίνει και θα καλλιεργείται. Μαζί του εκεί είναι και ο κατηχητής Ησαΐας Μουράκι που κι αυτός είναι αναγκασμένος να απομονώνεται προσωρινά μαζί του στον οικισμό Αρικάβα» ^[1].

Από άλλη ορθόδοξη ενορία ενημέρωναν ότι: «Ο Αλέξανδρος Μουροκόσι γράφει ότι επίσκεψη του πατέρα Ρωμανού στο Κουσίρο παρηγόρησε πολύ τους χριστιανούς, ιδιαίτερα επειδή τέλεσε εκεί τη Θεία Λειτουργία. Ήταν η πρώτη Θεία Λειτουργία στο Κουσίρο. Γράφει επίσης, ότι ο πόλεμος εκεί καθόλου δεν ανησυχεί τους χριστιανούς. Όλα είναι ακριβώς, όπως είναι και εν καιρώ ειρήνης. Το Πάσχα, η ιερή ακολουθία τελούνταν, όπως είθισται, από τα μεσάνυχτα, είχαν συγκεντρωθεί για αυτήν πάνω από πενήντα χριστιανοί»^[2].  

Όταν στην ενορία της πόλης Χαμαμάτσου η πυρκαγιά είχε καταστρέψει το προσωρινό κτίριο της εκκλησίας, ο νέος ναός χτίστηκε ειδικά για τη γιορτή του Πάσχα. Την Πέμπτη της Εβδομάδας της Διακαινησίμου τελέστηκε ο πανηγυρικός καθαγιασμός. «Ο Αλέξιος, γιος του γιατρού Μωυσή Οότα από το Χαμαμάτσου, μαθητής γυμνασίου, με εντολή των γονιών του, μου είχε διηγηθεί πώς γιορτάστηκε εκεί ο καθαγιασμός της εκκλησίας, την 1^η Μαΐου. Τον καθαγιασμό τέλεσε ο πατήρ Ματθαίος Καγκέτα. Στη γιορτή συγκεντρώθηκαν εκατόν δέκα χριστιανοί, υπήρχαν εκεί και όλοι οι κατηχητές του πατέρα Ματθαίου. Έψαλλαν δεκαπέντε ψάλτες. Χοράρχης ήταν ο Στέφανος Τακεΐσι που είχε έρθει από το Τοεχάσι ειδικά γι αυτό το σκοπό. Έψαλλαν σε διφωνία, έχοντας κάνει πριν πολύ καλές πρόβες. Στη μία το μεσημέρι, είχε τελειώσει ο καθαγιασμός και η Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια όλοι πήγαν σε ξενοδοχείο με κήπο και γιόρταζαν εκεί με τράπεζα και ευχές… Οι επισκέπτες από άλλες εκκλησίες επέστρεψαν στα σπίτια τους την επόμενη μέρα» ^[3].

Στην Ιαπωνία συνέβαιναν και πραγματικά θαύματα, το Πάσχα. Να μια αφήγηση που αναφέρεται σε μια καταπληκτική θεραπεία στην πόλη Ναγκόγια: «Πρόσφατα ήρθαν εδώ από μακριά να βαπτιστούν οι γονείς ενός μαθητή από κατηχητικό σχολείο… Έφεραν και το μικρό τρίχρονο μωρό τους που θεωρούσαν ότι είχε θεραπευτεί με τη δύναμη του Θεού. Αυτοί, όντας ειδωλολάτρες ακόμα, δεν ήξεραν πώς να γιορτάσουν το Πάσχα. Είχαν ετοιμάσει, όμως, μότι (πιτάκια ρυζιού) και είχαν ετοιμαστεί να γιορτάσουν με προσευχή. Όμως, πριν το Πάσχα, το μωρό είχε αρρωστήσει και ήταν ετοιμοθάνατο, οπότε δεν περίμεναν ότι θα ζήσει. Με αυτά και με αυτά, έφτασε η νύχτα του Πάσχα. Συμφώνησαν μεταξύ τους: “Η αρρώστια του μωρού δεν πρέπει να μας εμποδίσει να προσευχηθούμε”. Ετοιμάστηκαν για να απευθύνουν την προσευχή τους στον Αναστάντα Σωτήρα με την καρδιά τους, που αν και δεν είχε ακόμα αγιαστεί με τη χάρη του βαπτίσματος, είχε, ωστόσο, βαθιά πίστη. Και εκεί, στα μισά της προσευχής, το μωρό φώναξε τη μαμά του που είχε χάσει κάθε ελπίδα πως θα άκουγε ξανά τη φωνή του σε αυτή τη ζωή. Ύστερα από τρείς μέρες ήταν τελείως υγιής» ^[4].

***

Στις μέρες μας, η ιερή ακολουθία του Πάσχα τελείται το ίδιο πανηγυρικά, όπως και στα χρόνια του Αγίου Νικολάου. Το Μεγάλο Σάββατο τελείται ο εσπερινός με τα 15 αναγνώσματα και η Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου. Περίπου από τις 9 το βράδυ διαβάζουν τις «Πράξεις». Η ίδια ιερή ακολουθία του Πάσχα αρχίζει σε άλλες εκκλησίες στις 23.00 και σε άλλες στις 23.30 και συνεχίζεται μέχρι τις 3 τη νύχτα. Μερικές φορές, την ίδια ημέρα της εορτής τελείται ακόμα μια Θεία Λειτουργία.

Πολλοί ηλικιωμένοι ενορίτες χαίρονται πολύ με τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη νυχτερινή ακολουθία. Στα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τη νύχτα γίνονταν επιθέσεις από αέρος, στις πόλεις έσβηναν όλα τα φώτα και απαγορευόταν να γίνονται ακολουθίες, πόσο μάλλον να κάνεις λιτανεία με λαμπάδες. Γι’ αυτό το λόγο, εκείνη την εποχή, τελούσαν την ιερή ακολουθία του Πάσχα μόνο την ημέρα.

Την Εβδομάδα της Διακαινησίμου, στις μεγάλες εκκλησίες προσπαθούν να έχουν Θεία Λειτουργία κάθε μέρα. Όμως, στην πλειονότητα των ενοριών της Ιαπωνίας, οι ιερές ακολουθίες τελούνται, όπως πάντα, μόνο Σάββατο και Κυριακή. Πριν το Πάσχα, οι ενορίτες όλοι μαζί ετοιμάζουν το γιορτινό τραπέζι, διακοσμούν και ευπρεπίζουν το ναό με τρόπο που να μπορεί να χωρέσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό πιστών. Στην Ιαπωνία, όπως και στη Ρωσία, το Πάσχα και τα Χριστούγεννα, στους ορθόδοξους ναούς ο αριθμός των πιστών είναι δεκάδες φορές μεγαλύτερος σε σύγκριση με τις συμβατικές Κυριακές.

Την Αγία ημέρα της Ανάστασης του Χριστού, στις 69 ορθόδοξες εκκλησίες της Ιαπωνικής Εκκλησίας, προσεύχονται μαζί και οι Ιάπωνες και οι πιστοί από άλλες χώρες. Το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και το γιορτινό απολυτίκιο ακούγονται σε πολλές γλώσσες: στα ελληνικά, στα ρωσικά, στα αγγλικά, στα ρουμανικά, στα σερβικά, στα βουλγαρικά, στα γεωργιανά.

Οι ενορίες της Ιαπωνίας κατανέμονται σε 20 εκκλησιαστικές περιοχές, στην κάθε μια από τις οποίες σε έναν ιερέα αναλογούν τρείς-τέσσερις εκκλησίες. Γι’ αυτό, κάθε ιερέας τελεί την ιερή ακολουθία του Πάσχα τη νύχτα της Ανάστασης στον κεντρικό ναό. Σε μια από τις άλλες εκκλησίες που του αναλογούν, η ακολουθία του Πάσχα γίνεται την Κυριακή του Θωμά.

Τη νύχτα του Πάσχα μπορεί να νιώσει κανείς με ιδιαίτερο τρόπο μέλος της Εκκλησίας του Χριστού στις απλές ιαπωνικές ενορίες, όπου αυτή την ημέρα συγκεντρώνονται 100-300 άτομα. Στις εκκλησίες δεν έχει τόσο πολύ κόσμο τις καθημερινές της Μεγάλης Εβδομάδας. Η καθημερινή προσευχή, ωστόσο, δε σταματά, κυρίως, χάρη στις προσπάθειες της χορωδίας και του κλήρου του κεντρικού ναού της κάθε εκκλησιαστικής περιοχής.

Ήδη, έχει τελεσθεί η ακολουθία της Ταφής του Κυρίου και η λιτανεία της Μεγάλης Παρασκευής, κι έρχεται το Μεγάλο Σάββατο. Στις ενορίες παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη κινητικότητα. Τη νύχτα του Πάσχα, οι ενορίτες, λίγες ώρες πριν την ιερή ακολουθία, πηγαίνουν στην τράπεζα που ονομάζεται «σπίτι για συναντήσεις των πιστών». Ο καθένας φέρνει κάτι για το κοινό τραπέζι και τακτοποιούν όμορφα τα τσουρέκια και τα πασχαλινά αυγά. Η ενορία είναι μια μεγάλη οικογένεια: ακούγονται οι συνήθεις συζητήσεις για την υγεία, τη δουλειά, τα παιδιά, τους κοινούς γνωστούς και όλοι με ειλικρίνεια μοιράζονται τα νέα τους. Η ώρα κοντεύει 11 το βράδυ. Αρχίζει η εξομολόγηση και γύρω στα μεσάνυχτα ξεκινάει η πανηγυρική ιερή ακολουθία. Την ώρα της ακολουθίας όλοι αφοσιώνονται στην προσευχή. Τα εφτάχρονα αγοράκια-παπαδάκια βοηθάνε μέχρι να τελειώσει η Θεία Λειτουργία και δε δείχνουν καθόλου κουρασμένα.

Στο Ναό της Ανάστασης του Χριστού στη Χακοντάτε – την πρώτη ορθόδοξη εκκλησία της Ιαπωνίας – οι ενορίτες είναι, ως επί τον πλείστον, μόνο Ιάπωνες. Στις ιερές ακολουθίες έρχονται και οι Ρώσοι φοιτητές του παραρτήματος του Κρατικού Πανεπιστημίου της Άπω Ανατολής που είχε ανοίξει εδώ δέκα χρόνια πριν. Έρχονται και οι εργαζόμενοι στο Παράρτημα του Χακοντάτε του Ρωσικού Προξενείου που βρίσκεται στο Σαππόρο. Το εικονοστάσι του ναού σώζεται από την εποχή της Ιαμασίτα Ριν. Περίπου τρία χρόνια πριν, στη Βουλγαρία, είχε αγιογραφηθεί η εικόνα του Αγίου Νικολάου της Ιαπωνίας, ειδικά για την ενορία στη Χακοντάτε.

Μετά την Θεία Λειτουργία του Πάσχα και τις εκφωνήσεις «Χριστός Ανέστη» στα ιαπωνικά και στα ρώσικα, ο πρωθιερέας Ιώβ κρατάει ένα τεράστιο καλάθι με αυγά και δίνει από ένα σε κάθε ενορίτη που προσκυνάει το σταυρό. Θυμόμαστε εδώ τις σημειώσεις στα ημερολόγια του Αγίου Νικολάου της Ιαπωνίας και θέλουμε πολύ, ώστε φέτος, στη Χακοντάτε, να δοθούν αν όχι 1000 ή 600, έστω 300 αυγά. Η γιορτινή τράπεζα συνεχίζεται μέχρι τις 6 το πρωί. Και ύστερα από λίγη ώρα ξεκινάει η δεύτερη Λειτουργία.

Είναι ενδιαφέρον ότι, αν και η λέξη «ανάσταση» έχει μεταφραστεί στην ιαπωνική γλώσσα με τη σχετική ιαπωνική έννοια «φουκάτσου» («εξέγερση, αναβίωση, ανάσταση»), η ίδια η λέξη Πάσχα μεταγράφεται και προφέρεται το ίδιο, όπως και στα σλάβικα, «Πάσχα». Έτσι, ο Άγιος Νικόλαος ήθελε να αναδείξει τη διαφορά ανάμεσα στο καθολικό πάσχα (Easter) και το ορθόδοξο Πάσχα. Η ίδια μεταφραστική τεχνική έχει εφαρμοστεί και με την μεταγραφή του ονόματος Χριστός: αντί για το καθολικό «κιρισούτο» (Christ), έχει χρησιμοποιηθεί η ελληνοσλαβική προφορά που έχει μεταγραφεί ως «Χαρισουτόσου».

Και ως απάντηση στην εκφώνηση «Χαρισουτόσου φουκάτσου» (Χριστός ανέστη), όλοι οι πιστοί της Ιαπωνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αυτές τις μέρες, ομόψυχα κραυγάζουν: «Τζίτσου νι φουκάτσου» (Αληθώς ανέστη).