«Ο άνθρωπος δεν πρέπει να εξαρτάται από τα γήινα»

Σε αυτήν τη συνομιλία έπρεπε να συμμετάσχουν και ο πατήρ Μιχαήλ και η πρεσβυτέρα του, όμως η πρεσβυτέρα αρνήθηκε κατηγορηματικά, επειδή πρόσφατα στην οικογένειά τους συνέβη ένα θλιβερό γεγονός, πέθανε η εγγονή τους, ηλικίας μόλις δυο μηνών. Έτσι μιλήσαμε μόνο με τον πατέρα Μιχαήλ, ο οποίος μας διηγήθηκε για την εμπειρία της οικογένειάς του, για τη ζωή και τον θάνατο.

Η οικογένεια του Μπελιάεβ

Πρωθιερέας Μιχαήλ Μπελιάεβ, προϊστάμενος του ναού του Αγίου Λαζάρου στο Τβερ, 49 χρονών, πατέρας 12 παιδιών.

– Πάτερ Μιχαήλ, παρακαλούμε, μιλήστε μας για τα παιδιά σας!

– Ο πρωτότοκός μας γιος είναι ήδη 27 χρονών. Είναι παντρεμένος, έχει ένα παιδί. Πρόσφατα πέθανε από εγκεφαλικό το δεύτερό τους παιδί, η Αλεξάνδρα. Είναι η πρώτη μεγάλη θλίψη στη ζωή τους.

Ο δεύτερός μας γιος είναι 26 χρονών. Είναι επίσης παντρεμένος κι έχει δυο παιδιά. Και οι δύο γιοι μας ολοκλήρωσαν τις στρατιωτικές τους θητείες. Δόξα τω Θεώ, συμμετέχουν στα Μυστήρια της Εκκλησίας, πράγμα το οποίο πάντα ονειρευόμουν, ώστε τα παιδιά μου να είναι πιστοί άνθρωποι.

Η πρεσβυτέρα στην τελετή ορκωμοσίας του γιου μας Κυρίλλου

Μετά έχουμε δύο κόρες, οι οποίες είναι παντρεμένες και αυτές. Η μία έχει τρία παιδιά, η άλλη δύο. Όλα τα παιδιά τους είναι ακόμα πολύ μικρά.

Το πέμπτο μας παιδί, ο Σεραφείμ, σπουδάζει στο τέταρτο έτος της Ιερατικής Σχολής. Η τρίτη κατά σειρά κόρη αποφοίτησε από το Καλλιτεχνικό Κολέγιο στο Τβερ και μπήκε στο Ορθόδοξο Ανθρωπιστικό Πανεπιστήμιο Αγίου Τύχωνα Μόσχας, στο τμήμα ζωγραφικής. Ο τέταρτος κατά σειρά γιος μπήκε φέτος στην Ιερατική Σχολή. Η τέταρτη κατά σειρά κόρη σπουδάζει στο Ιατρικό Κολέγιο του Αγίου Δημητρίου, που είναι παράρτημα του 1^ου Νοσοκομείου της Μόσχας. Όλα τα υπόλοιπα παιδιά πάνε στο σχολείο: Η Σοφία είναι στην ένατη τάξη, η Βαρβάρα στην έκτη, η Λιούμπα στην πέμπτη και η Βέρα στη δεύτερη.

Ο πατήρ Μιχαήλ μαζί με τις εγγονές του, Ελιζαβέτα και Βαλέρια

– Σε μια συνομιλία είχατε αναφέρει ότι το βασικό πρόβλημα των οικογενειακών σχέσεων είναι οι συγκρούσεις μεταξύ γονέων και παιδιών. Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι η ουσία αυτών των συγκρούσεων;

– Η κύρια σύγκρουση μεταξύ γονέων και παιδιών είναι η ανυπακοή, όταν το παιδί δεν θέλει να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των γονέων και φέρεται πεισματικά. Οι γονείς μπορούν ν’ αντιδράσουν με διάφορους τρόπους: Μπορούν ν’ αγανακτούν και να φωνάζουν ή μπορούν να μην αντιδρούν καθόλου. Και όμως, πρόκειται για μια σοβαρή σύγκρουση. Είναι σημαντικό να καταλαβαίνουμε τη φύση της. Μου αρέσουν τα λόγια του πάνσοφου Σιράχ. Για ένα παιδί, η οικογένεια είναι ένα πρότυπο συμπεριφοράς του πατέρα και της μητέρας του και ο Σιράχ λέει το εξής: «Μια ανυπάκοη γυναίκα έχει άτακτα παιδιά». Αυτό δεν σημαίνει ότι η γυναίκα πρέπει να κρέμεται από τα χείλη του συζύγου της, αλλά πρέπει να είναι ομοϊδεάτης και σύντροφός του. Πρέπει πάντοτε να υποστηρίζει τον σύζυγο, λέγοντας στα παιδιά: «Πρέπει να υπακούτε τον πατέρα σας, γιατί είναι αρχηγός της οικογένειας». Το ίδιο και ο πατέρας, πρέπει να λέει: «Πρέπει να υπακούτε τη μητέρα σας. Αν δεν την υπακούσετε, θα έχετε πρόβλημα μαζί μου!». Οι γονείς πρέπει να ενεργούν από κοινού.

Κάποτε με είχαν εντυπωσιάσει τα λόγια από το ημερολόγιο του Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης: «Γονείς! Το καπρίτσιο είναι αρχή φθοράς του παιδιού». Δεν πρέπει να ικανοποιούν τις ιδιοτροπίες τους. Θα σας πω ένα περιστατικό από τη ζωή μας. Όταν ο δεύτερος γιος μας ήταν περίπου δύο χρονών, μια φορά εγώ και η σύζυγός μου ήμασταν στην κουζίνα. Κάποια στιγμή το παιδί άρχισε να κάνει τα καπρίτσια του. Και ξέρετε τι έκανε; Έπεσε κάτω. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Εγώ και η σύζυγός μου κοιταχτήκαμε και, καταλαβαίνοντας ο ένας τον άλλον χωρίς λόγια, συνεχίσαμε ν’ ασχολούμαστε με τις δουλειές μας. Δεν δώσαμε καθόλου προσοχή στην πράξη του. Το παιδί πέρασε κάποια δευτερόλεπτα στο πάτωμα, μετά κοίταξε τη μητέρα, μετά τον πατέρα, σηκώθηκε και δεν έπεσε ποτέ ξανά. Ευχαριστώ τον Θεό, για το ότι αυτό συνέβη στο σπίτι και όχι έξω, όχι στο σουπερμάρκετ, όπου θα έπρεπε ν’ αντιδράσουμε κάπως. Αν οι γονείς μπορούν να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον χωρίς λόγια, αυτό είναι ευτυχία. Τέτοιοι γονείς θα τα καταφέρουν τα πάντα.

– Πιστεύετε ότι τα προβλήματα μεταξύ γονέων και παιδιών είναι ίδια για όλες τις εποχές ή αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου;

– Αλλάζει η ουσία των πειρασμών. Η σύγχρονη μάστιγα είναι το Διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα. Οι δυνατότητες στην επικοινωνία είναι σχεδόν απεριόριστες.

– Εσείς αναθρέψατε και συνεχίζετε την αγωγή δώδεκα παιδιών. Μπορείτε να πείτε, βάσει της προσωπικής εμπειρίας σας, ποιες μέθοδοι ανατροφής λειτουργούν καλύτερα απ’ όλες;

– Στην ανατροφή των παιδιών μου έχω δοκιμάσει όλες τις μεθόδους. Τώρα, με το πέρασμα των χρόνων, συνειδητοποιώ ότι το να τιμωρούμε τα παιδιά σωματικά είναι λάθος. Είναι ένα ακραίο μέτρο, το οποίο πιστοποιεί την αδυναμία των γονέων. Και είναι, επίσης, μια προσπάθεια να κάμψουν τη θέληση του παιδιού και να το υποτάξουν. Είναι άσχημο πράγμα, επειδή το παιδί έχει την ψυχή που του χάρισε ο Θεός και η οποία έχει τη δική της νοοτροπία, ηθική και γούστα. Πρέπει να κατευθύνουμε τα παιδιά στον δρόμο των εντολών του Θεού και όχι να τα τσακίζουμε.

Η Βέρα πάει στην πρώτη τάξη

Το πιο αποτελεσματικό είναι να μιλήσουμε ήσυχα με το παιδί. Να του εξηγήσουμε την ουσία της υπόθεσης, να του δώσουμε τη δυνατότητα να καταλάβει σε τι έχει δίκιο και σε τι όχι. Να του πούμε τι μπορεί να συμβεί στην περίπτωση που θα πράξει έτσι ή αλλιώς. Κατά κανόνα, μετά από μια τέτοια κουβέντα, τα παιδιά λαμβάνουν σωστές αποφάσεις.

Το πιο αποτελεσματικό είναι να μιλήσουμε ήσυχα με το παιδί. Να του εξηγήσουμε την ουσία της υπόθεσης, σε τι έχει δίκιο και σε τι όχι.

Κάποτε είχαμε μια σοβαρή σύγκρουση με τον δεύτερο γιο μας. Ο μεγαλύτερος γιος είχε ήδη δίπλωμα οδήγησης και οι δυο τους πήγαν μαζί στο εξοχικό μας σπίτι. Ύστερα έμαθα ότι ο μικρότερος πήρε το αυτοκίνητο και τριγυρνούσε εκεί στο χωριό. Αγανακτισμένος, φώναξα στον γιο μου, παρουσία και των άλλων παιδιών. Αυτός κάκιωσε πολύ μαζί μου. Ήταν φοιτητής τότε και μετά από αυτό το γεγονός έφυγε για τα μαθήματα σε άσχημη διάθεση. Αισθανόμουν κι εγώ άσχημα. Όταν επέστρεψε από το Πανεπιστήμιο, συγκέντρωσα τα παιδιά και μπροστά σε όλους του είπα: «Γιε μου, θέλω να σου ζητήσω συγγνώμη, για τον τρόπο με το οποίο εξέφρασα την αγανάκτησή μου. Ήταν λάθος συμπεριφορά. Όμως, για την ουσία του θέματος, φταις εσύ». Το αποτέλεσμα ήταν υπέροχο. Αποκαταστήσαμε τις σχέσεις μας και η αγάπη του προς εμένα όχι μόνο δεν έπαψε, αλλά ενισχύθηκε κιόλας. Εκείνος είδε πως και ο πατέρας του ξέρει να κρίνει τον εαυτό του. Δεν έχω πάντα δίκιο.

Ο Σεραφείμ και ο Φίλιπ

Ο πατέρας μου, με τον ίδιο τρόπο, μου ζητούσε συγγνώμη, όταν ήταν άδικος. Μεγάλωσε χωρίς πατέρα, επειδή γεννήθηκε το 1940 και ο πατέρας του πέθανε στον πόλεμο. Εκείνος έμαθε να καπνίζει από νωρίς. Μετά άρχισε να πίνει, όταν απέτυχε στην οικογενειακή του ζωή. Εμένα μου έλεγε πάντοτε: «Γιε μου, είναι άσχημο πράγμα που καπνίζω. Μην το κάνεις». Όταν έπινε, τότε έλεγε: «Βλέπεις, ήπια. Μην κάνεις το ίδιο. Το κρασί είναι κακός φίλος». Δηλαδή, ο πατέρας μου αξιολογούσε τις πράξεις του κι εγώ δεν έτρεφα ασέβεια προς αυτόν. Αντίθετα, τον αγαπούσα. Πάντοτε τον πρόσεχα.

– Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι γονείς, προκειμένου να διατηρήσουν το κύρος τους μπροστά στα παιδιά τους, όταν μεγαλώσουν;

– Υπάρχουν πράγματα, που μας χάρισε ο Θεός. Αν ο Θεός είπε στον άνδρα: «Είσαι ο ανώτερος στην ιεραρχία της οικογένειας, τότε ο άνδρας δεν πρέπει να επιδεικνύει αυτήν του την ηγεσία, καθώς αυτή είναι ήδη χαρισμένη από τον Θεό. Δεν χρειάζεται ν’ αποδεικνύει ότι είναι ο ανώτερος στην οικογένεια, γιατί αυτό είναι κάτι το προφανές.

Δεν χρειάζεται ν’ αποδεικνύει ότι είναι ο ανώτερος στην οικογένεια, γιατί είναι προφανές γεγονός. Την ηγεσία του την χάρισε ο Θεός.

Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν ν’ αποδείξουν κάτι που δεν χρειάζεται, τότε σπαταλούν τις δυνάμεις τους. Το ίδιο και στην αγωγή των παιδιών. Οι γονείς δεν πρέπει να προσπαθούν να έχουν κύρος μπροστά στα παιδιά, αλλά πρέπει να είναι απλώς γονείς, ν’ αγαπούν τα παιδιά τους, να φροντίζουν για την πνευματική και την ψυχική ασφάλειά τους, να τα βοηθήσουν να σταθούν στα πόδια τους και να πάρουν κάποια κατεύθυνση στη ζωή τους. Και στη συνέχεια θα βοηθήσει ο Θεός. Τα παιδιά όχι μόνο δεν θα ξεχάσουν τέτοιους γονείς, αλλά θα τους αποκαλέσουν αγίους.

– Είπατε πως το να είναι κανείς γονιός σημαίνει το ν’ αγαπά τα παιδιά του. Πώς πρέπει να είναι η ενεργή αγάπη των γονέων;

– Η αγάπη είναι δώρο του Θεού. Ο καθένας αγαπά ανάλογα με το μέτρο, που μπορεί να χωρέσει. Για έναν η αγάπη σημαίνει απλώς να ταΐσει καλά το παιδί του, να μην πεινάει. Ο άλλος θέλει επιπλέον να μάθει κάτι στο παιδί του, να το προστατέψει από κάποιο κίνδυνο. Πρέπει να ζήσει κανείς τη ζωή και να συναντηθεί με τον θάνατο, ώστε να καταλάβει αν αγαπούσε αληθινά.

Ο παππούς και η γιαγιά επισκέφθηκαν τον εγγόνο τους τον Φιλίπ

Πρέπει να κατευθύνουμε τις δυνάμεις της ψυχής μας, στο να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να βαδίζουν στον σωστό δρόμο. Πριν από τριάντα χρόνια, ρώτησα έναν ιερέα, πατέρα πέντε παιδιών: «Πάτερ, πώς καταφέρατε να μεγαλώσετε τα παιδιά σας, ώστε να γίνουν καλοί άνθρωποι; Οι γιοι σας έγιναν ιερείς, η κόρη σας είναι παντρεμένη με ιερέα...». Κι εκείνος μου απάντησε: «Προσπάθησε ο ίδιος να είσαι καλύτερος, τότε και τα παιδιά θα γίνουν καλοί άνθρωποι».

Πρέπει να μαθαίνουμε τα παιδιά να εργάζονται. Από μικρή ηλικία πρέπει να φυτεύουμε μέσα τους τους σπόρους του φόβου του Θεού.

Πηγαίναμε τα παιδιά μας σε όλα τα φροντιστήρια και τους συλλόγους, που είχαμε στη διάθεσή μας, για να δούμε σε τι έχουν κλίση. Όταν παρατηρούσαμε ότι ασχολούνταν με κάτι επιτυχώς, τότε προσπαθούσαμε να το καλλιεργήσουμε. Είτε ήταν η μουσική, τα σπορ, η Ιστορία, τα Αγγλικά είτε κάτι άλλο. Η κόρη μας η Τατιάνα μελετούσε Αγγλικά μόνη της και μετά πήγε σε άλλο σχολείο, που ειδικεύεται στην αγγλική γλώσσα. Και όταν έδωσε εξετάσεις, για να ενταχθεί σ’ αυτό το σχολείο, αποδείχθηκε ότι ήταν η καλύτερη. Στη συνέχεια, μπήκε στο Πανεπιστήμιο χωρίς κανένα πρόβλημα.

Παράσημο Γονικής Δόξας στους συζύγους Μπελιάεβ

– Πόσο συχνά επικοινωνείτε με τα μεγάλα σας παιδιά;

– Συχνά! Όταν όλα τα παιδιά έρχονται στο σπίτι μας, εγώ λέω ότι μένω στον σιδηροδρομικό σταθμό. Για φανταστείτε, 12 παιδιά κι 9 εγγόνια! Εν ζωή, πάντως, είναι 8 εγγόνια, η μία εγγονή είναι ήδη στην Ουράνια Βασιλεία. Ο θάνατος ενός παιδιού είναι δύσκολο γεγονός, πάρα πολύ δύσκολο, και χωρίς πίστη είναι αδύνατο να το κατανοήσουμε. Η νύφη μου η Μάσα έκλαιγε πάρα πολύ, όταν η κόρη της αρρώστησε. Αλλά αργότερα άρχισε να συλλογίζεται: «Αν πεθάνει, θα είναι καλά εκεί; Επειδή είναι μικρή και ακόμα αθώα. Άρα λυπούμαστε τον εαυτό μας;». Συνειδητοποίησε ότι αν το παιδί της θα είναι καλά, άρα κι εκείνη πρέπει να είναι καλά. Κι έτσι ησύχασε. Φυσικά, η θλίψη υπάρχει ακόμα. Είναι μεγάλη απώλεια για μια νέα οικογένεια. Αλλά εγώ τους έλεγα: Σας επισκέφθηκε ο Κύριος. Δεν φταίτε εσείς. Ο Θεός εξισορροπεί την επίγεια ευτυχία μας με αυτές τις δυστυχίες, ώστε να μην προσκαλούμαστε ιδιαίτερα στη γη. Ούτως ώστε να πεθάνουμε πιο εύκολα μετά. Γιατί οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι για την ψυχή είναι σημαντικό να μάθει να δίνει, ν’ αποσπά κάτι από τον εαυτό της; Ώστε μια μέρα να δώσει τα πάντα. Μια τέτοια εσωτερική συγκρότηση επιτρέπει στον άνθρωπο να μην εξαρτάται από τα γήινα.