Σχετικά με τους Καυκάσιους ερημίτες της εποχής μας

Από τον συγγραφέα: Γεια σας, αγαπητοί συντάκτες του Pravoslavie.ru!

Την άνοιξη του 2021 είχα την τύχη να επισκεφθώ ερημίτες από τον Καύκασο, γεγονός που με παρότρυνε να γράψω ένα σύντομο άρθρο με τίτλο "Για τους ερημίτες του Καυκάσου της εποχής μας". Θα ήθελα να σας ζητήσω να το δημοσιεύσετε στην αρχική σας σελίδα την ημέρα της γιορτής των Οσίων πατέρων, η μνήμη των οποίων εορτάζεται στις 5 Μαρτίου. Νομίζω ότι αυτό το άρθρο θα παροτρύνει τους μοναχούς και τους πιστούς να δείξουν μεγαλύτερο ζήλο για τον χριστιανικό ασκητισμό.

Αν είναι δυνατόν, θα ήθελα να παραμείνει ο συγγραφέας ανώνυμος, με τη λεζάντα "Μαρτυρίες ενός αυτόπτη μάρτυρα". Σε αυτό το σημείωμα έχω σκόπιμα συντομεύσει τα ονόματα των ασκητών, προκειμένου να αποφύγω τους πειρασμούς που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της σύγχρονης δημοσιότητας και επηρεάζουν αρνητικά τους μοναχούς.

Μοναχή Μαρία και Ιερομόναχος Αχιλλέας

"ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. " (προς Εβραίους 11:38) - αυτά τα λόγια, γραμμένα από τον Απόστολο Παύλο στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού, αντικατοπτρίζουν όσο τίποτα άλλο το έργο των ερημιτών μοναχών που ζουν στα βουνά της Αμπχαζίας τον XXI αιώνα.

Μοναχός Ισαάκιος (Ούτσιν)

Είναι γνωστό ότι κάποιοι ευσεβείς μοναχοί που αναζητούσαν τη μοναχική ηρεμία εγκατέλειψαν τα μοναστήρια με την ευλογία των πνευματικών τους στα βουνά του Καυκάσου. Το ίδιο έκανε και ο μοναχός Ισαάκιος [1]. Αφού έγινε μοναχός στο μοναστήρι του Αγίου Σεργίου, τη δεκαετία του 1990, με την ευλογία του Αρχιμανδρίτη Κύριλλου (Πάβλοβ, 1919-2017), πήγε να ασκητέψει στα βουνά της Αμπχαζίας. Το πώς έζησε και πώς ασκήτευσε είναι ένα μεγάλο μυστήριο.

Ορισμένοι ευσεβείς μοναχοί, αναζητώντας τη μοναχική ηρεμία, εγκαταλείπουν τα μοναστήρια με την ευλογία των πνευματικών τους για τα βουνά του Καυκάσου.

Ο πατήρ Ισαάκιος ασχολούταν με την πρωτοποριακή ζωγραφική στα νιάτα του και συνέχισε να ασχολείται απομονωμένος με την αγιογραφία. Οι εικόνες του διακοσμούν τώρα μια εκκλησία στο χωριό Πσχού. Επίσης, ο πατήρ Ισαάκιος είχε αναμφισβήτητα λογοτεχνικό ταλέντο: έγραφε διηγήματα και φιλοσοφικά δοκίμια.

Το 2018, εξαφανίστηκε στα βουνά και όλες οι προσπάθειες που έκαναν οι αδελφοί του ήταν μάταιες. Ένα χρόνο αργότερα (την άνοιξη του 2019), το εκκλησιαστικό συμβούλιο της Αγίας Λαύρας έθεσε το ερώτημα τι να κάνει: να αποκλείσει τον πατέρα Ισαάκιο από την αδελφότητα ή όχι. Την ίδια περίοδο ο Ιεροδιάκονος Δ. (ο οποίος είναι επίσης ασκητής στην Αμπχαζία) έλαβε μια επιστολή:

"...Βρήκαν τον πατέρα Ισαάκιο στην άλλη (από τη Ρεσέβα) πλευρά του Μπζιμπ, κοντά σε ένα ρέμα δίπλα σε απότομους βράχους, που υπήρχαν σπηλιές. Ανακάλυψαν μια τρύπα στο κρανίο του, το μέρος ήταν απότομο. Έπεσε με το κεφάλι στα βράχια ίσως θα μπορούσε να τον παρασύρει μια χιονοστιβάδα. Πιθανώς, είχε ένα μυστικό κελί εκεί, γιατί είχε ένα σακίδιο (με ξηρούς καρπούς και τσάι) καθώς επίσης ένα μεγάλο πλαστικό βαρέλι. Προφανώς, δεν μπόρεσε να κρατήσει την ισορροπία του και έπεσε. Την άνοιξη είχαν απομείνει μόνο τα κόκαλά του, αλλά τα θηρία δεν τον άγγιξαν, το χτύπημα που ανακάλυψαν ήταν μόνο στο κρανίο. Μια άλλη θεωρία είναι ότι ανέβαινε στο κελί του από μια αυτοσχέδια σκάλα, η οποία ήταν σάπια, και έτσι έπεσε από εκεί (πηγαίναμε εκεί: το βουνό είναι γεμάτο σπηλιές, ανεβαίναμε τις σκάλες που ήταν κατασκευασμένα από σχοινιά και κλαδιά - αυτό ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980).

Αφού βρέθηκε ο μοναχός Ισαάκ, θάφτηκε σύμφωνα με τις ορθόδοξες παραδόσεις, ντυμένος με τα μοναχικά του ράσα (αν και μεγάλο μέρος του σώματός του είχε αποσυντεθεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα, δεν έπαθε τίποτα από τα θηρία).

Ένας ερημίτης στο δρόμο προς το κελί του στην κορυφή ενός βουνού

Οι ερημίτες πατέρες έγραψαν το ακόλουθο τετράστιχο εις μνήμην του πρόσφατα εκλιπόντος μοναχού Ισαάκιου:

Ούτε καν ένα ξύλινο φέρετρο για μένα,

Το φέρετρο ενός ερημίτη βρίσκεται στην ψυχή του.

Για το θάνατο είσαι έτοιμος πάντα, και παντού,

Είναι καλό για έναν ερημίτη να πεθαίνει στο μονοπάτι.

Ο Όσιος Σέργιος φροντίζει πάντα τους αδελφούς του, ανεξάρτητα από το που προσεύχονται , και όταν πεθαίνουν, τους αφήνει στο ουράνιο παράδεισο. Τώρα όλοι οι αδελφοί της Αγίας Λαύρα προσεύχονται για τον μοναχό Ισαάκιο, μνημονεύοντάς τον κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και των μνημόσυνων.

Ιερομόναχος Ν. με τους αδελφούς του

Αρκετές φορές το χρόνο ο Ιερομόναχος Ν. κατεβαίνει από τα βουνά στο Σουχούμι για να εξομολογήσει τους αδελφούς του και να αγοράσει αγαθά για το ερημητήριό του.

Ο ιερομόναχος είναι περίπου 70 ετών. Ήταν μέλος ενός μεγάλου μοναστηριού στην Ουκρανία. Επιθυμώντας μια μοναχική ζωή, ασκήτευσε στα βουνά του Καυκάσου και με τον καιρό ίδρυσε εκεί μια σκήτη δημιουργώντας μια αδελφότητα μοναχών. Η διαδρομή προς τη σκήτη της Αγίας Τριάδας ήταν αρκετά μεγάλη, περίπου 8 ώρες, μέσα από δύσβατα δάση, βουνά και πυκνούς κισσούς. Ο τόπος ονομάζεται Αμτκέλ από την ονομασία της λίμνης. Στις αρχές του 2021 η σκήτη κάηκε και το καλοκαίρι του ίδιου έτους οι μοναχοί αποφάσισαν να χτίσουν ένα νέο.

Προκειμένου να αγοράσουν ελάχιστες προμήθειες, για κάποιο χρονικό διάστημα οι ερημίτες κατεβαίνουν από τα βουνά και μένουν σε σπίτι, το οποίο βρίσκεται στα προάστια του Σουχούμι. Κοντά σε ένα παρόμοιο σπίτι ζουν οι μοναχές. Οι μοναχές προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τους ερημίτες με όποιον τρόπο μπορούν, αλλά οι μοναχοί αρνούνται να τους παρακαλέσουν για το οτιδήποτε λόγω της σεμνότητάς τους και του έμφυτου ασκητισμού τους.

Όταν ο πατήρ Ν. κατέβηκε από τα βουνά, την ίδια ημέρα τον ακολούθησε ο μοναχός Φ. Ήταν μοναχός στην Αγία Λαύρα του Αγίου Σεργίου, ο οποίος ξεκίνησε τον ασκητισμό στα βουνά το 2000 με την ευλογία του πνευματικού του, Αρχιμανδρίτη Κύριλλου. Σε ένα περίπατο που είχαμε μαζί του μια μέρα, τον ρωτήσαμε γιατί είχε επιλέξει τον ασκητικό τρόπο ζωής. Εκείνος απάντησε: «Δεν μπορείς να αγαπάς τον Θεό 98%, πρέπει να Τον αγαπάς 100%». Αυτός ο μοναχός είναι πολύ ευλαβικός και εσωτερικά προσηλωμένος στον Χριστό. Δεν μιλούσε πολύ. Ολόκληρη η πνευματική του μορφή δείχνει το δέος και τον σεβασμό με τον οποίο αντιμετωπίζει τον κλήρο - κάτι που πραγματικά έχει χαθεί στη σημερινή κοινωνία.

Οι κάτοικοι του Σουχούμι κάνουν ό,τι μπορούν για να εξυπηρετήσουν τους μοναχούς, οι οποίοι κατεβαίνουν για λίγο από τα βουνά. Θεωρούν ότι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τις προσευχές τους και θαυμάζουν τον ασκητισμό τους.

Βόρεια του Σουχούμι, κοντά στο χωριό Κομάνι, στην κορυφή ενός μικρού λόφου υπάρχει μια μεσαιωνική εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Ο δρόμος προς το Κομάνι περνάει μέσα από τα χωριά Γιαστούχα και Σρόμα, τα οποία υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια των σφοδρών μαχών το 1992-1993. Τους τελευταίους δύο αιώνες η εκκλησία της Κομάνης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ενεργά κέντρα προσκυνήματος. Αυτός ο αρχαίος ναός χτίστηκε τον 11ο αιώνα. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ανοικοδομήθηκε με νέα παραρτήματα: δύο πλευρικά παρεκκλήσια ανεγέρθηκαν στα βόρεια και στα νότια, και ένα τριώροφο καμπαναριό, καλυμμένο με ψηλή στέγη, ανεγέρθηκε στα δυτικά. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του καμπαναριού, βρέθηκε ένας πέτρινος τάφος που είχε τα λείψανα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Εδώ, σε αυτό το μέρος, πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 404, όταν εξορίστηκε στο Πιτιούντ, αφού είχε εξοριστεί από την Κωνσταντινούπολη με διαταγή του αυτοκράτορα Αρκαδίου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο η εκκλησία όσο και το μοναστήρι φέρουν το όνομα του μεγάλου αγίου.

Η εκκλησία Κομάν είναι ένα από τα μεγαλύτερα ενεργά κέντρα προσκυνήματος.

Ο ναός είναι όμορφα διακοσμημένος και στους προσκυνητές δίνονται μικρά κομμάτια από τον τάφο του αγίου ως ενθύμιο. Ανάμεσα στα Άγια λείψανα, εκτός από το τάφο και την κεντρική εικόνα του Ιωάννη Χρυσοστόμου που βρίσκονται τα λείψανα του αγίου, βρίσκεται η εικόνα του αποκεφαλισμού του Αγίου Ιωάννη του Προφήτη και Βαπτιστή, η εικόνα της Παναγίας των Ιβήρων - της προστάτιδας αυτής της γης, η εικόνα της Παναγίας της Παραμυθίας που λατρεύεται ιδιαίτερα στην Αμπχαζία, μια εικόνα του Αγίου Βασιλίσκου και ένα γλυπτό που απεικονίζει την κάρα του Ιωάννη του Βαπτιστή πάνω σε πιάτο. Όχι πολύ μακριά από το Κομάν, στα βουνά, υπάρχει ένα μέρος όπου η κάρα του Ιωάννη του Βαπτιστή ήταν τρίτο λείψανο. Υπάρχει μονοπάτι, σκάλες και Προσκυνηματική διαδρομή.

Κατά τη διάρκεια του σοβιετικού καθεστώτος η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου ερειπώθηκε. Αλλά το 1975 αποκαταστάθηκε σταδιακά με προσωπική δαπάνη ενός κατοίκου της περιοχής, του Γιούρι Ανούα. Κατά τη διάρκεια του γεωργιανο-αμπχαζικού πολέμου, εξαφανίστηκε ο επιτάφιος με την εικόνα του Ιωάννη Χρυσοστόμου, που είχε κεντηθεί κατά τους βυζαντινούς χρόνους από μοναχές, εξαφανίστηκε από την εκκλησία και μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί. Ο τάφος βρέθηκε ανοικτός. Όμως, ένα κομμάτι λειψάνου του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου προστατεύθηκε χάρη στην επιμέλεια της Ζωής Ανούα, ενορίτισσας πλέον της εκκλησίας.

Πριν από το 1917 υπήρχε μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Από το 2001 έχει αποκατασταθεί. Τη δεκαετία του 2000, ορισμένοι μοναχοί και δόκιμοι ασκητές προετοιμάζονταν εδώ για την σκήτη.

Συνεχίζεται...