Οι ησυχαστές της Κοιλάδας των Κελιών

Μονή Τσετετσούγια, Νέγκρου Βόντα

Η δοκιμασία του μοναχισμού

Ένας και μοναδικός μοναχός κατοικεί στην κορυφή του βουνού, στο μικρό παραδεισένιο μοναστήρι του. Είναι ο μοναδικός κάτοικος εδώ, και είναι ιερέας. Τριγύρω απλώνονται ατέλειωτοι γκρεμοί. Για περισσότερο από οχτώ αιώνες αυτό το ερημητήριο υψώνεται εδώ σαν φάρος για τους ησυχαστές που ζουν ασκητικά στις σπηλιές.

Ο Πρωτοσύγκελος Μόδεστος ( Γκίνια) γνωρίζει τους σημερινούς ερημίτες. Κατά καιρούς τους φέρνει φαγητό στο δάσος, στα κρυφά μέρη που έχουν συμφωνήσει. Αλλά μερικές φορές, εκείνοι οι ίδιοι ανεβαίνουν στο μοναστήρι. Μα μόνο στα κρυφά, όταν υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι στις Λειτουργίες. Τη νύχτα. Κρύβονται σε μια σκοτεινή γωνιά του ναού και στέκονται εκεί. Προσεύχονται σιωπηλά και κατά την αυγή φεύγουν. Μεταλαμβάνουν πολλές φορές το χρόνο από τον πατέρα Μόδεστο, τον ηγούμενο της Μονής Τσετετσούγια, Νέγκρου Βόντα.(1)

Το μοναστήρι, το οποίο είναι σκαρφαλωμένο στο βράχο, αποτελείται από πολλά κελιά, απότομα μονοπάτια και δύο εκκλησάκια: ένα σύγχρονο, ξύλινο, που έχει κατασκευαστεί σύμφωνα με το στιλ του Μαραμουρές( ρουμάνικο στιλ) και το παλιό, που είναι σκαλισμένο στο βράχο, όπου υπηρετούν το Θεό εδώ και αιώνες, ξεκινώντας από την εποχή των ιερέων της Δακίας (2). Δεν υπάρχουν άλλα κτίσματα εδώ. Ούτε καν έναν κήπο δεν είναι δυνατόν να φυτέψεις πάνω σε αυτή την ξερή πέτρα. Ούτε νερό δεν υπάρχει, σε όλο το βουνό δεν υπάρχει ούτε μία πηγή. Μόνο λίγο νερό αντλείται από κάτω, από την κοιλάδα προς τη δεξαμενή, που είναι σκαλισμένη από τους Δάκες, σε μια πέτρα εδώ και 2500 χρόνια.

Αρχαίος ναός σε σπηλιά της μονής Τσετετσούγια, Νέγκρου Βόντα

Εδώ πάνω οι συνθήκες είναι σκληρές. Λίγοι είναι εκείνοι που αντέχουν. Η Τσετετσούγια αποτελεί τόπο δοκιμασίας για τον μοναχισμό: «Εδώ αν κάποιος αντέξει να μείνει όρθιος παρά τις δυσκολίες, σημαίνει ότι είναι άξιος» λέει ο επίσκοπος Καλλίνικος Αρτζέσκι, και τους δόκιμους που δεν άντεξαν αυτή τη δοκιμασία τους στέλνει σε άλλα μοναστήρια. Και ο ηγούμενος πατήρ Μόδεστος μένει και πάλι μόνος, αενάως μόνος. Με ακλόνητη πίστη, ήρθε εδώ πριν είκοσι έξι χρόνια και δεν εγκατέλειψε ποτέ το μοναστήρι.

«Η Τσετετσούγια αποτελεί δοκιμασία για τον μοναχισμό»

Ακόμη και αν ήθελε να φύγει, δεν μπορούσε να αφήσει το μοναστήρι ούτε μια μέρα, επειδή εδώ κανένας άλλος δεν τελεί Λειτουργίες. Και φυσικά δεν μπορεί να αφήσει τους πιστούς που ανεβαίνουν εδώ στο βουνό, αναζητώντας τον. Όπως και αυτό τον ευλογημένο τόπο. Και τα σπήλαια. Και τους ερημίτες…

Δια Χριστόν σαλοί   

Να τελείς Λειτουργία σε ένα στενό, σκοτεινό εκκλησάκι, από το παραθυράκι του οποίου δεσπόζει μια θεϊκή θέα…το έδαφος δεν είναι ορατό από εδώ. Υπάρχουν μόνο κυματιστές κορυφές βράχων και δασών, που αιωρούνται κάτω από τη γκριζογάλανη ομίχλη.

«Φαντάζεστε τι θείο θαύμα είναι για έναν ιερέα, να τελεί Λειτουργία, αντικρύζοντας πάντα μια τέτοια ομορφιά από το παράθυρο; Ακόμη και όταν λειτουργώ μόνος, πάντοτε αισθάνομαι ευτυχισμένος», παραδέχεται ο ηγούμενος Μόδεστος.

Θέα από τη Μονή Τσετετσούγια, Νέγκρου Βόντα

Κάπου κάτω, μακριά, όπου τα απομεινάρια της ομίχλης κρέμονται σε κουρέλια στον αέρα, οι πρόποδες του μοναστηριού περιτριγυρίζονται από μικρές καλύβες. Ακριβώς από εκεί ανέβηκα εδώ, περνώντας από ένα απότομο και ελικοειδές μονοπάτι. Εκεί εκτείνεται η μεγάλη κοιλάδα του ποταμού Ντιμπόβιτσα, τα αυτοκίνητα ορμούν με θόρυβο κατά μήκος της εθνικής οδού, το τσιγγάνικο χωριό Τσετέτσενι είναι γεμάτο κόσμο, όπου τα σαββατοκύριακα οργανώνουν γιορτή με σουβλάκια και συναρπαστική μουσική.

Ανάβαση στο μοναστήρι Τσετετσούγια Νέγκρου Βόντα. Η επιγραφή λέει: «Άνθρωπε, ο θάνατος είναι δίπλα σου. 1963. Ταξιδιώτη, θυμήσου τον θάνατο».

Αυτή είναι η μία πλαγιά του βουνού. Η πιο γνωστή. Όμως, λίγοι γνωρίζουν τι βρίσκεται στην άλλη πλαγιά του. Εκεί εκτείνεται ένα πραγματικά άγριο φαράγγι. Τα παλιά χρόνια, ονομαζόταν Κοιλάδα των Κελιών, έτσι παραμένει μέχρι σήμερα για τους κατοίκους της περιοχής. Κάθε τσιγγάνος από το Τσετέτσενι γνωρίζει ότι εκεί « από πίσω» βρίσκεται η κοιλάδα με τα κελιά των ιερωμένων της Δακίας και των ανθρώπων του «Μαύρου Βοεβόδα». Όλοι γνωρίζουν για τις σπηλιές, αλλά λίγοι τολμούν να πλησιάσουν εκεί.

«Αυτό το μέρος δεν ενδείκνυται καθόλου για ωραίους περιπάτους σε καλοστρωμένα μονοπάτια με πινακίδες»

Ο Γαβριήλ Τίνκα από το Τσετέτσενι, ενορίτης του ναού, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι πράγματι δεν έχουν θάρρος. Πολύ λίγοι τσιγγάνοι ρισκάρουν να πάνε σε εκείνο το σημείο. Αυτό το μέρος δεν ενδείκνυται καθόλου για ωραίους περιπάτους σε καλοστρωμένα μονοπάτια με πινακίδες. Είναι επικίνδυνα εκεί, υπάρχουν συμπαγείς βράχοι και δέντρα που μετά βίας προσκολλώνται στον γκρεμό. Επιπλέον, είναι γεμάτο με άγρια ζώα, που φαίνεται ότι φυλάνε τούτο το ιερό μέρος.

Στα περίχωρα της Μονής Τσετετσούγια Νέγκρου Βόντα

Ο ηγούμενος έρχεται μαζί μου για να μου δείξει την Κοιλάδα των Κελιών με την ψηλότερη κορυφή του βουνού, όπου κάποτε έχτισαν ένα λατρευτικό Σταυρό, και σήμερα ονομάζεται «Σταυρός των επιθυμιών».

Λατρευτικός Σταυρός στη Μονή Τσετετσούγια Νέγκρου Βόντα

Η Κοιλάδα των Κελιών…Όλα φαίνονται από εδώ, σαν να είναι στην παλάμη του χεριού σου. Το απύθμενο φαράγγι, που είναι κατάφυτο με δάσος, στον πάτο του οποίου ρέει το ρυάκι της Τσετετσούγια, παράλληλα με τον ποταμό Ντουμπόβιτσα. Φαίνεται απίστευτο το γεγονός ότι σε αυτό το στενό χάσμα των 4 χιλιομέτρων, μόλις 23 χιλιόμετρα από την πόλη Κίμπουλουνγκ και δίπλα στην εθνική οδό Ρούκερ Μπράν, στην οποία περνούν χιλιάδες αυτοκίνητα, εκεί σε αυτή την άγνωστη σχισμή του βουνού κατοικούν ακόμη ασκητές, τον 21^ο αιώνα! Μια εστία ησυχασμού, αποκομμένη από τον κόσμο.

Μονή Τσετετσούγια Νέγκρου Βόντα, στα δεξιά η Κοιλάδα των Κελιών

Ο πατήρ Μόδεστος τους ξέρει. Οι τρεις τελευταίοι ερημίτες ήρθαν εδώ το 1998 και δεν έχουν εγκαταλείψει μέχρι σήμερα τις σπηλιές. Δεν έχουν δει κανέναν άνθρωπο εκτός από εκείνον, και εκείνον μόνο περιστασιακά, όταν τους φέρνει παξιμάδια και Θεία Κοινωνία. Ίσως και κάποιον πιστό που χάθηκε μέσα στη νύχτα καθώς πήγαινε στο μοναστήρι.

Όλη αυτή η Κοιλάδα των Κελιών είναι γεμάτη με σπηλιές, φυσικές ή σκαλισμένες με τα χέρια των μοναχών. Το όνομά της δεν μπορείς να το βρεις στον χάρτη , όμως εδώ και αιώνες τη λένε έτσι. Ούτε καν εγώ δεν ξέρω όλες τις σπηλιές. Είναι εκεί κάτω κρυμμένες, λέει ο πατήρ Μόδεστος, κρατώντας σφιχτά το σιδερένιο κιγκλίδωμα, που είναι χτισμένο γύρω από τον λατρευτικό Σταυρό, ώστε να μην πέσει απρόσμενα κάποιος προσκυνητής.

Φυσικά, αρχικά αυτές οι σπηλιές καταλήφθηκαν από Δάκες ερημίτες. Διάσημοι ιερείς – κτίστες (ιδρυτές του γένους)(3), ειδικευμένοι στη θεραπεία με φαρμακευτικά βότανα. Υπάρχουν σαφείς αρχαιολογικές ενδείξεις για την ύπαρξη αυτής της ασκητικής εστίας των Δακίων μοναχών ήδη από τον 5^ο αιώνα π.Χ.

Έτσι, εδώ υπήρξε μια φυσική διαδοχή της πίστης από τους Δάκες στους χριστιανούς. Το «Πατερικόν» αναφέρει ότι ο χριστιανικός ησυχαστικός πληθυσμός εμφανίστηκε στην Κοιλάδα των Κελιών νωρίτερα από τον 13^ο αιώνα (4). Αυτό είναι το παλαιότερο και το πιο αυστηρό ησυχαστήριο στη Ρουμανία. Ήδη από την πρώτη χιλιετία του Χριστιανισμού έφτασαν εδώ ευσεβείς Έλληνες από τον Άθωνα, οι οποίοι αναζήτησαν ζωή στη θεία λατρεία και μια αυστηρή κατοικία. Αυτοί οι «δια Χριστόν σαλοί» χτίστηκαν ζωντανοί στις σπηλιές, αφήνοντας μόνο ένα μικρό άνοιγμα, μέσα από το οποίο μπορούσε να περάσει ο αέρας, και κάποιοι ευεργέτες τους άφηναν με ένα σχοινί λίγη τροφή. Αυτούς τους ασκητές, οι ντόπιοι τους έλεγαν «κελιώτες», δηλαδή άνθρωποι που κατοικούν στα κελιά των σπηλαίων. Πολλοί από αυτούς κατάφεραν να φτάσουν την αγιότητα και έγιναν διάσημοι.

Ολόκληρη η Κοιλάδα των Κελιών αναγνωρίζεται επισήμως σήμερα ως αρχαιολογικό μνημείο εθνικής σημασίας. Το δακικό φρούριο και ο οικισμός του πολιτισμού των Λα Τεν. Το χριστιανικό φρούριο, τα κελιά και το μοναστήρι χρονολογούνται από το 1215, από την ίδρυση του Νέγκρου Βόντα.

Επίσης, εδώ παρατηρείται ένα ακόμη ασυνήθιστο φαινόμενο. Μόνο σε αυτό το φαράγγι των τεσσάρων χιλιομέτρων υπάρχουν πολλά φαρμακευτικά φυτά, τα οποία φαίνεται σαν να μην έχουν θέση εδώ. Για τη βοτανική επιστήμη αυτό είναι κάτι ανεξήγητο. Μια καθηγήτρια βοτανικής από την πόλη Κίμπουλουνγκ μου έδειχνε έναν πίνακα με δεκάδες είδη αρχαίων φυτών, που στην πραγματικότητα δεν προέρχονται από αυτά τα μέρη. Μερικοί ντόπιοι πηγαίνουν εκεί αποκλειστικά γι’ αυτά τα θαυματουργά βότανα. Γνωρίζω και έναν ερημίτη, τον Πάμβο, που τα μαζεύει. Αναζητώντας τα θαυματουργά βότανα, οι άνθρωποι συνεχώς βρίσκουν αρχαία ανθρώπινα ίχνη, και μου τα φέρνουν. Τα φυλάω σε ένα ειδικό σημείο. Μετά θα τα πάμε προς εξέταση τα μέρη όπου βρέθηκαν και εντοπίστηκαν αυτά τα ίχνη, και θα αρχίσουμε να φτιάχνουμε ειδικούς χάρτες. Είμαι ανυπόμονος και δε φεύγω από εδώ. Υπάρχει χρόνος για όλα.

1. Τσετετσούγια Νέγκρου Βόντα μεταφράζεται σαν «το Φρούριο του Μαύρου Βοεβόδα». Νέγκρου Βόντα ή Βοεβόδας Ράντου Νέγκρου, ήταν ο ιδρυτής και ο πρώτος ηγεμόνας του πριγκιπάτου της Ρουμανίας, της επονομαζόμενης Βλαχίας. Σχετικά με αυτό υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές, οι παλιότερες εκ των οποίων χρονολογούνται τον 13^ο αιώνα.
2. Δάκες: αρχαία θρακική φυλή, που κατοικούσε στην περιοχή της σημερινής Ρουμανίας. Ο πρώτος που τους μνημόνευσε ήταν ο ιστορικός Ηρόδοτος, τον 6^ο αιώνα π.Χ, ονομάζοντάς τους γετο -δάκες. Κατακτήθηκαν από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό το 105-106 π.Χ.
3. Κτίσται: ειδική κατηγορία αρχαίων Θράκων, που αφιερώνονταν στους θεούς. Ζούσαν μια σεμνή ζωή με αγνότητα και εγκράτεια, ποτέ δεν έτρωγαν κρέας. Τους περιέγραψε ο ιστορικός Στράβων, ο οποίος έζησε μέχρι το έτος 24 π.Χ.
4. Εδώ εννοεί το «Ρουμάνικο Πατερικόν», που συντάχθηκε από τον Αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο (Μπελάν).

Συνεχίζεται...