Αν είμαι ο ναός του Αγίου Πνεύματος. Μέρος Α

Ιερομόναχος Ιουλιανός (Λάζαρ). Φωτογραφία: Familia ortodoxa / Viktor Roncea Ο Γέροντας Ιουλιανός (Λάζαρ) πλησιάζει την 90η επέτειο της επίγειας παραμονής του, που είναι φωτεινή με την αδιάλειπτη προσευχή του. Για την αγνότητα της καρδιάς του, ο Θεός του έδωσε απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα, μερικές φορές ανείπωτα από τον ίδιο. «Ο Γέροντας από το Πρόδρομο», όπως τον αποκαλούν με αγάπη οι κάτοικοι του Αγίου Όρους, είναι ένας εξομολογητής από αυτούς που σπάνια συναντάς πάνω στη γη: ο ιερομόναχος, που κλαίει μαζί σου για τις αμαρτίες σου και θεραπεύει τις πληγές της ψυχής σου με σοφές συμβουλές και με την προσευχή. Εκείνος που τηρεί τις εντολές, είναι ένας από εκείνους για τους οποίους λέγεται: «ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.» (Ματθ. 5:19).

Έχει μια καθαρή ψυχή, στην οποία, όπως σε έναν καθρέφτη, αντανακλάται ο ουρανός για χάρη της τίμιας καρδιάς του, και όταν είναι ευτυχισμένος, όλο του το πρόσωπο αρχίζει να λάμπει, και είναι μεγάλη χαρά να είσαι κοντά του τότε, γιατί υπάρχει μια αίσθηση σαν να κάθεσαι στην αγκαλιά του παππού σου με την κατάλευκη γενειάδα, ο οποίος κοιτάζει με αγάπη την παιδική ηλικία της ψυχής σου.

Και όμως, παρόλο που έχει «καλή καρδιά και ελαφρύ χέρι» (όπως το έθεσε ο πατήρ Αρσένιος (Παπατσόκ) σε σχέση με τους κληρικούς), μπορεί επίσης να είναι αρκετά σκληρός με τις αμαρτίες σας, αν δει ότι υποτάσσεστε σε αυτές. Αλλά ακόμη και σε αυτή την αυστηρότητα (προς την αμαρτία, αλλά ποτέ προς τον αμαρτωλό!) είναι εμφανής η αγάπη του για τους ανθρώπους.

Λόγω της αγνότητας της ζωής του, ο Θεός τον έδωσε το χάρισμα της διορατικότητας, να βλέπει δηλαδή πάντα (πριν από εσάς!) πού είναι η «ρωγμή» στην καρδιά σας, το σημείο από το οποίο εισέρχονται τα πάθη στην ψυχή σας. Και είναι σε αυτό το σημείο που ο Αββάς Ιουλιανός σας διδάσκει να εφαρμόζετε τη θεραπεία.

Μαζί με τρεις καλούς μου φίλους, επισκέφθηκα τον Αββά Ιουλιανό τον Φεβρουάριο του 2014^[1] και ένα βράδυ, όταν θρηνούσαμε για τις πολλές κοσμικές ανησυχίες μας και την έλλειψη χρόνου για προσευχή, ο Γέροντας μας απάντησε ως εξής.

Η Μονή του Αγίου Προδρόμου. Φωτογραφία: pemptousia.ro

Θέωση

— Βλέπω ότι εσείς οι άνθρωποι είστε πολύ απασχολημένοι και θα μπορούσατε να πείτε πολλά, αν χρειαζότανε κάτι να πείτε, αλλά νομίζω ότι σε αυτή τη ζωή είναι σημαντικό να κάνουμε υπακοή για χάρη της μέλλουσας ζωής. Εξάλλου, ο Θεός μας έδωσε τον χρόνο και αυτή τη ζωή για να πάμε προετοιμασμένοι σ' Αυτόν. Αλλά δεν γνωρίζω γιατί δεν μας επιτρέπεται να ξέρουμε τη στιγμή ή την ώρα που θα πάμε στον Κύριο προετοιμασμένοι. Εξάλλου, ο Θεός δεν μας δημιούργησε χωρίς σκοπό. Και διακήρυξε τον σκοπό στην αρχή της Βίβλου, στη Γένεσις 1: 26: «καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν» Και ο επόμενος στίχος λέει ότι «καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν», και δεν υπάρχει καμία αναφορά για την ομοιότητα, επειδή έπρεπε να γίνει από τον Αδάμ.

Λοιπόν, εδώ είναι ο στόχος της ζωής μας, η θέωση, γιατί είναι γραμμένο: «Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν.» (Ματθ. 5:48).

Προσευχή και αγιότητα

— Δεν έχουμε δει το πρόσωπο του Θεού, όπως διαβάζουμε στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο, κεφ. 1:18: «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε». Αυτό είναι αλήθεια, αλλά μπορούμε να Τον συναντήσουμε στην προσευχή. Πήγαινε στο δωμάτιό σου, στο κελί σου, στην καρδιά σου, και πρώτα απ' όλα σκέψου καλά σε ποιον θα μιλήσεις, και μετά πες, όπως σε δίδαξε ο γέροντας: «Κύριε, Σ' ευχαριστώ, Κύριε, σ’ ευχαριστώ που μου έδωσες την ευκαιρία να μιλήσω σε Σένα, εγώ... ο πιο αμαρτωλός άνθρωπος»! Και μετά σηκωθείτε και μιλήστε στον Θεό.

Εξάλλου, τι θέλει Εκείνος να κάνουμε; Να διώξουμε όλες τις αμαρτίες που μας μολύνουν από μέσα μας. Μέρα είναι είτε νύχτα διότι αμαρτάνουμε όλη μέρα, μπείτε στο κλουβί της ψυχής σας και μιλήστε με Εκείνον που «καθαρίζει όλες τις ανομίες σας» (βλ. Ψαλμός 102:3). Και μετά πείτε: «τὸν ἰώμενον πάσας τὰς νόσους σου...»: «Συγχώρεσέ με, Κύριε, συγχώρεσέ με, γιατί δεν ήξερα ότι μπροστά στα μάτια Σου συμβαίνουν όλα αυτά! Γιατί ήμουν αναίσθητος και δεν Σε σκέφτηκα». Κάνε το λοιπόν αυτό μέρα με τη μέρα και μάθε να στέκεσαι μπροστά στον Θεό, γιατί έτσι θα εξαγνιστείς και θα προετοιμαστείς για την επερχόμενη κρίση.

Και θα δεις επίσης τη μικρότητά σου και το πλήθος των αμαρτιών σου, αλλά και τη γενναιοδωρία του Θεού, «οὐ βούλομαι τὸν θάνατον τοῦ ἀσεβοῦς ὡς τὸ ἀποστρέψαι τὸν ἀσεβῆ ἀπὸ τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ καὶ ζῆν αὐτόν» (Ιεζ. 33:11).

Όλες οι προσευχές είναι όμορφες, και είναι καλό να τις διαβάζετε από το βιβλίο των ωρών και τον Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο, αλλά αν έχετε λίγο χρόνο, σταθείτε μπροστά στον Θεό, όπως σας δίδαξα, και μιλήστε Του από τα βάθη της καρδιάς σας. Κάντε το και θα αρχίσετε να αισθάνεστε τον Θεό! Και θα συνειδητοποιήσετε ότι, ό,τι κάνετε, το κάνετε ενώπιον του Θεού!

Να θυμάστε ότι όταν παύει η προσευχή σας, τότε αρχίζει η αμαρτία! Η ίδια η διακοπή της προσευχής είναι αμαρτία.

Και, πάλι, να θυμάστε ότι όταν η προσευχή σας παύει να υπάρχει, τότε αρχίζει η αμαρτία! Η ίδια η διακοπή της προσευχής είναι αμαρτία, διότι ο Θεός είπε: «Να είστε άγιοι!»^[2] — και δεν έχω ακούσει για Αγίους που να μην προσευχόντουσαν. Και ο Απόστολος Παύλος είπε ότι πρέπει να προσευχόμαστε... «αδιάλειπτα»^[3]! Ακατάπαυστα, όχι από καιρό σε καιρό.

Σε παλαιότερες εποχές δεν υπήρχαν ιερείς, ούτε εκκλησίες, ούτε μοναχοί, υπήρχε μόνο μια κοινότητα πιστών εν μέσω του ειδωλολατρικού κόσμου. Ο απόστολος ήταν αυτός που τους είπε να προσεύχονται αδιάλειπτα, και αυτή η προτροπή ισχύει και για εσάς, που δεν έχετε χρόνο για προσευχή, επειδή και εκείνοι που ζούσαν στους αποστολικούς χρόνους δεν ήξεραν πόσο χρόνο θα είχαν για προσευχή, επειδή διώκονταν διαρκώς.

Ιερομόναχος Ιουλιανός (Λάζαρ). Φωτογραφία: pemptousia.ro

Η ασθένεια της ψυχής

— Τώρα, ας το δούμε με έναν άλλο τρόπο: θα πάμε στον άλλο κόσμο. Θα πεθάνουμε σε αυτόν τον κόσμο: εδώ έχουμε πόνο, εκεί έχουμε πόνο... Και όταν κάτι αρχίζει να μας πονάει, τρέχουμε στον γιατρό και φροντίζουμε το σώμα μας. Και η ασθένεια της ψυχής; Γιατί δεν τη φροντίζουμε καθόλου; Μπορεί να συμβεί έτσι ώστε να αρρωστήσει η ψυχή σας, αλλά δεν ξέρετε από τι υποφέρει. Όταν το σώμα σας είναι άρρωστο, πηγαίνετε στο γιατρό για να θεραπευτείτε. Με τον ίδιο τρόπο, όταν η ψυχή σας πονάει, θα πρέπει να αναζητήσετε παρηγοριά και θεραπεία από έναν εξομολογητή.

Ένας πραγματικά υγιής άνθρωπος έχει πάντα τον Θεό στην καρδιά του.

Να ξέρετε ότι ένας πραγματικά υγιές άνθρωπος έχει πάντα τον Θεό στην καρδιά του. Αν έχετε διαβάσει το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ. 17:21, γνωρίζετε ότι εκεί αναφέρεται: «ἰδοὺ γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν.» Βρίσκουμε επίσης προς Α΄ Κορινθίους, κεφ. 3: 16, ένα άλλο κείμενο που το επιβεβαιώνει αυτό: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστε καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν;»

Βλέπετε ότι ο απόστολος Παύλος βάζει ένα ερωτηματικό: «Δεν ξέρετε πραγματικά ότι ο Θεός ζει μέσα σας;» Δηλαδή, το σώμα είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος. Τα σώματα κάποιων αγίων δεν αποσυντίθενται και αποπνέουν ευωδία, επειδή σε όλη τη γήινη ζωή τους δόξαζαν τον Θεό μέσα τους. Σε όλη τους τη ζωή αγωνίζονταν να αγιάσουν τον εαυτό τους.

Αγάπη και ελεημοσύνη

— Γνωρίζετε ότι «ο Θεός είναι αγάπη», διότι ο Απόστολος Ιωάννης προς Α΄ επιστολή του γράφει ότι «ὁ μὴ ἀγαπῶν οὐκ ἔγνω τὸν Θεόν, ὅτι ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν» (Α΄ Ιωάννου 4:8). Και στο Κατα Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ. 6: 36, λέγει: «Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί.» Αγάπη και ελεημοσύνη. Έτσι, αυτό είναι που θέλει να βρει ο Θεός στην ανθρώπινη καρδιά είναι αγάπη και ελεημοσύνη. Και αν τα βρει αυτά, τότε η Βασιλεία Του παραμένει σε αυτή την καρδιά.

Ο καθένας από εμάς πρέπει να σκέφτεται: ότι η βασιλεία του Θεού είναι μέσα του; Έχω τόση αγάπη και ελεημοσύνη; Και αν αυτό ισχύει που σίγουρα ισχύει, διότι ο Θεός δεν ψεύδεται, τότε ο άνθρωπος θα πρέπει να αναρωτηθεί: Ποιες σκέψεις πρέπει να απορρέουν από το μυαλό μου, αν είμαι ο ναός του Αγίου Πνεύματος;

Έτσι, η διατήρηση των σκέψεων είναι ένα σπουδαίο πράγμα για την αντιμετώπιση του εχθρού. Όμως το κακό δεν θα μπορούσε να φτάσει στην καρδιά μας αν ήταν γεμάτη αγάπη και ελεημοσύνη, όπως λέει και ο Κύριος: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς» (Ματθ. 5:44). Ποιο κακό θα σας στενοχωρούσε αν αγαπούσατε τους εχθρούς σας;

Θα πρέπει, ωστόσο, να γνωρίζετε ότι προς Β΄ Τιμόθεο 3:12 αναφέρεται ότι «καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται». Έτσι, πρέπει να περιμένουμε λύπη και στεναχώρια, αν επιθυμείτε τη Βασιλεία του Θεού, και για εκείνους που σας διώκουν ο Σωτήρας λέει ότι πρέπει να προσεύχεστε.

Ιερομόναχος Ιουλιανός (Λάζαρ)

Προσβολή και αυτοδικαίωση

— Το πρώτο πράγμα από το οποίο νοσεί η ψυχή είναι η αυτοδικαίωση. Είναι δύσκολο για έναν άνθρωπο να ανεχτεί την «προσβολή» στον κόσμο χωρίς να μισεί αυτόν που την προκάλεσε.

— Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει ότι «όποιος μπορεί να υπομείνει ένα παράπονο και με τη δύναμή του να το δικαιολογήσει, έχει λάβει παρηγοριά από τον Θεό»^[4].

— Αναμφίβολα αυτό είναι αλήθεια. Πώς αλλιώς θα ήταν αν, αντί να απαντάτε σε μια προσβολή με μίσος, χαμογελούσατε φιλικά στον διώκτη σας και προσευχόσασταν γι' αυτόν;

Ένας καλός χριστιανός δεν πρέπει να έχει εχθρούς. Τουλάχιστον με τη θέληση και τη συμπεριφορά του. Και όχι μόνο για το δικό σου καλό: αν ξέρεις ότι κάποιος μπορεί να σκοντάψει εξαιτίας σου, πήγαινε και ζήτα του συγχώρεση, γιατί αν είσαι θυμωμένος μαζί του, θα υπάρξουν δύο άνθρωποι που θα καταληφθούν από μίσος, αλλά αν στραφείς προς αυτόν με αγάπη, μπορεί να τον κερδίσεις, και θα βρείτε και οι δύο ειρήνη.

Ο Θεός είπε ότι πρέπει να συγχωρείτε, γιατί τότε θα συγχωρεθείτε και εσείς οι ίδιοι^[5]. Και ποιος από εμάς δεν χρειάζεται συγχώρεση; Γιατί, λοιπόν, να τη χάσετε και να δικαιολογήσετε τον εαυτό σας, όταν ξέρετε ότι ο Θεός θα σας χαρίσει την καλύτερη συγχώρεση, διότι μόνο αυτός γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων; Υποβάλετε στον Θεό την αλήθεια και την ανταπόδοση, και η ψυχή σας θα βρει ανάπαυση με αυτόν τον τρόπο.